بسیاری از والدین از ضعف فرزندشان در امور درسی شکایت دارند. حتی بسیاری از آنها معتقدند که فرزندشان در منزل ساعات زیادی را به خواندن درس سپری می‌کند اما نتایج مطلوبی به دست نمی‌آورد. شما هم از آن دسته والدین هستید که با این مشکل روبرو هستند؟ نمیدانید از بیش فعالی است یا حواس پرتی؟ با روش های کاهش حواس پرتی کودکان آشنایی دارید؟
روان‌شناسان و روان‌پزشکان برای تشخیص بیش‌فعالی، ضوابط و چارچوب خاصی دارند و تنها زمانی این تشخیص را مطرح می‌کنند که کودک تمام معیارهای مورد نیاز برای تشخیص این بیماری را داشته باشد و یکی از مهم‌ترین معیارها برای تشخیص بیش‌فعالی، این است که فرد در اثر بیماری دچار اختلال در روابط اجتماعی، شغلی، تحصیلی و زندگی روزمره‌اش شود.
پس اگر شما فرزندی دارید که در این حیطه‌ها دچار اختلال بارزی نیست و فقط گاهی فراموشکار و سر به هواست، احتمالا مشکلش صرفا حواسپرتی است، نه بیش‌فعالی.
برای کاهش میزان حواسپرتی و افزایش تمرکز کودک چه باید کرد؟
۱- اولین نکته‌ای که باید برای کاهش حواس پرتی کودکان به آن توجه کنید این است که هرگز به کودک این برچسب را نزنید که «تو عمدا توجه نمی‌کنی» یا «عمدا حرف‌های ما را نادیده می‌گیری».
درجه‌هایی از حواسپرتی مربوط به کارکرد مغز کودکان است. آگاهی کودکان از محیط اطراف به مراتب کمتر از بزرگسالان است.
به عنوان مثال وقتی کودکی هنگام عبور از خیابان، زیپ لباسش را می‌بندد، ممکن است دیگر قادر به تشخیص رفت و آمد خودروها نباشد، در حالی که این کار برای فرد بزرگسال مشکلی نیست.
یک بزرگسال به تدریج یاد می‌گیرد که محرک‌های بی‌اهمیت را نادیده بگیرد و تمرکزش را روی یک موضوع حفظ کند اما این کار برای یک کودک ممکن است بسیار مشکل باشد.
۲- حواس‌تان باشد که تذکر لحظه به لحظه، جریمه بابت انجام ندادن یک تکلیف یا اشتباه انجام دادن آن به علت حواس پرتی و محروم کردن او از علایقش برای کاهش حواس پرتی کودکان در این موارد نه تنها چاره‌ساز نیست، بلکه مشکل او را چند برابر می‌کند، تا جایی که از تحصیل و مدرسه بیزار می‌شود.
۳- اگر کودک زیاد جنب و جوش می‌کند و انرژی زیادی دارد، اول به او فرصت بازی بدهید تا آرام شود و مقداری از انرژی‌اش با بالا و پایین پریدن و بازی کردن بسوزد، بعد از او بخواهید کارش را انجام بدهد و پیش از پایان یافتن مقداری از تکالیف که مشخص کرده‌اید از جایش بلند نشود.
۴- با مکعب های رنگی، شکل‌های ساده‌ای به عنوان الگو بسازید و از فرزندتان بخواهید پس از مشاهده مانند الگوی شما بسازد.
پس از چند بار موفقیت، در مراحل بعدی، پس از ساختن الگوی مورد نظر، از کودک بخواهید با دقت آن را مشاهده کند، سپس روی آن را بپوشانید و از کودک بخواهید مانند شما آن را بسازد. در مراحل بعدی از الگوهای پیچیده‌تر استفاده کنید.
۵- در تست هوش وکسلر بخشی وجود دارد که در آن کارت‌هایی به کودک نشان داده می‌شود. در این کارت‌ها قسمتی از شکل ناقص است و کودک باید در زمانی محدود آن نقص را شناسایی کند.
شما هم می‌توانید از این کار برای افزایش دقت فرزندتان استفاده کنید. یعنی از کارت‌هایی که تصویرشان ناقص است، استفاده کنید.
۶- سعی کنید برای کاهش حواس پرتی کودکان و در مواردی که می‌خواهید کودک تمرکز بیشتری داشته باشد (مثل کلاس درس یا اتاقی که تکالیفش را انجام می‌دهد)، محیط را به گونه‌ای طراحی کنید که دارای کمترین عامل تحریک‌کننده و حواس پرتی برای کودک باشد.
۷- به کودک برچسب نزنید. منظور از برچسب زدن این است که به خاطر یک رفتار خاص، یک خصلت را به کودک نسبت دهید.
وقتی به او برچسب «حواس‌پرت» یا «دست‌وپا چلفتی» می‌زنید او از آن پس خودش را با آن مشخصه می‌شناسد و در بسیاری از موارد تصویر ذهنی ای که شما از او برای خودش می‌سازید تا آخر عمر روی رفتار و شخصیتش اثر می‌گذارد و این برچسب‌ها بعد از مدتی باعث می‌شوند هم اطرافیان کودک و هم خودش به این باور برسند که با کودکی روبرو هستند که دارای این خصلت خاص و تغییر ناپذیر است.
بسیاری از ما قربانی برچسب‌های کودکی‌مان شده‌ایم. این اشتباه را در مورد کودکان خود تکرار نکنیم.
۸- برای کاهش حواس پرتی کودکان چند شیء نامرتبط مثل اسباب‌بازی‌های مختلف یا مانند آن را جلوی فرزندتان بچینید و به او فرصت دهید آنها را با دقت مشاهده کند.
سپس اشیاء را بردارید و از او بخواهید آنها را نام ببرد. با توجه به ظرفیت حافظه ممکن است کودک ابتدا نام تعداد کمی از وسایل را به یاد آورد اما به تدریج با پیشرفت و تثبیت در هر مرحله می‌توان بر تعداد وسایل یا اشیاء افزود. این تمرینات را با استفاده از تصاویر نیز می‌توان انجام داد.
۹- با نشان دادن تصاویر ساده از مناظری که کودک به آنها علاقه دارد مثل مزرعه و باغ‌وحش به مدت چند ثانیه، از کودک بخواهید به سوالات شما درباره آن تصاویر پاسخ دهد.
در مراحل بعدی وقتی که کودک به اندازه کافی در این کار ماهر شد، می‌توانید از تصاویر پیچیده‌تر استفاده کنید.
به خاطر آوردن وسایل داخل یک فروشگاه یا ویترین مغازه، پس از چند دقیقه مشاهده و پرسش درباره رنگ و شکل لباس افراد در یک مهمانی نیز می‌تواند باعث تقویت دقت و حافظه کودک شود. به هر حال کاهش حواس پرتی کودکان مورد است که والدین باید بر آن سرمایه گذاری کنند.
روان‌شناسان و روان‌پزشکان برای تشخیص بیش‌فعالی، ضوابط و چارچوب خاصی دارند و تنها زمانی این تشخیص را مطرح می‌کنند که کودک تمام معیارهای مورد نیاز برای تشخیص این بیماری را داشته باشد و یکی از مهم‌ترین معیارها برای تشخیص بیش‌فعالی، این است که فرد در اثر بیماری دچار اختلال در روابط اجتماعی، شغلی، تحصیلی و زندگی روزمره‌اش شود.
پس اگر شما فرزندی دارید که در این حیطه‌ها دچار اختلال بارزی نیست و فقط گاهی فراموشکار و سر به هواست، احتمالا مشکلش صرفا حواسپرتی است، نه بیش‌فعالی.
برای کاهش میزان حواسپرتی و افزایش تمرکز کودک چه باید کرد؟
۱- اولین نکته‌ای که باید برای کاهش حواس پرتی کودکان به آن توجه کنید این است که هرگز به کودک این برچسب را نزنید که «تو عمدا توجه نمی‌کنی» یا «عمدا حرف‌های ما را نادیده می‌گیری».
درجه‌هایی از حواسپرتی مربوط به کارکرد مغز کودکان است. آگاهی کودکان از محیط اطراف به مراتب کمتر از بزرگسالان است.
به عنوان مثال وقتی کودکی هنگام عبور از خیابان، زیپ لباسش را می‌بندد، ممکن است دیگر قادر به تشخیص رفت و آمد خودروها نباشد، در حالی که این کار برای فرد بزرگسال مشکلی نیست.
یک بزرگسال به تدریج یاد می‌گیرد که محرک‌های بی‌اهمیت را نادیده بگیرد و تمرکزش را روی یک موضوع حفظ کند اما این کار برای یک کودک ممکن است بسیار مشکل باشد.
۲- حواس‌تان باشد که تذکر لحظه به لحظه، جریمه بابت انجام ندادن یک تکلیف یا اشتباه انجام دادن آن به علت حواس پرتی و محروم کردن او از علایقش برای کاهش حواس پرتی کودکان در این موارد نه تنها چاره‌ساز نیست، بلکه مشکل او را چند برابر می‌کند، تا جایی که از تحصیل و مدرسه بیزار می‌شود.
۳- اگر کودک زیاد جنب و جوش می‌کند و انرژی زیادی دارد، اول به او فرصت بازی بدهید تا آرام شود و مقداری از انرژی‌اش با بالا و پایین پریدن و بازی کردن بسوزد، بعد از او بخواهید کارش را انجام بدهد و پیش از پایان یافتن مقداری از تکالیف که مشخص کرده‌اید از جایش بلند نشود.
۴- با مکعب های رنگی، شکل‌های ساده‌ای به عنوان الگو بسازید و از فرزندتان بخواهید پس از مشاهده مانند الگوی شما بسازد.
پس از چند بار موفقیت، در مراحل بعدی، پس از ساختن الگوی مورد نظر، از کودک بخواهید با دقت آن را مشاهده کند، سپس روی آن را بپوشانید و از کودک بخواهید مانند شما آن را بسازد. در مراحل بعدی از الگوهای پیچیده‌تر استفاده کنید.
۵- در تست هوش وکسلر بخشی وجود دارد که در آن کارت‌هایی به کودک نشان داده می‌شود. در این کارت‌ها قسمتی از شکل ناقص است و کودک باید در زمانی محدود آن نقص را شناسایی کند.
شما هم می‌توانید از این کار برای افزایش دقت فرزندتان استفاده کنید. یعنی از کارت‌هایی که تصویرشان ناقص است، استفاده کنید.
۶- سعی کنید برای کاهش حواس پرتی کودکان و در مواردی که می‌خواهید کودک تمرکز بیشتری داشته باشد (مثل کلاس درس یا اتاقی که تکالیفش را انجام می‌دهد)، محیط را به گونه‌ای طراحی کنید که دارای کمترین عامل تحریک‌کننده و حواس پرتی برای کودک باشد.
۷- به کودک برچسب نزنید. منظور از برچسب زدن این است که به خاطر یک رفتار خاص، یک خصلت را به کودک نسبت دهید.
وقتی به او برچسب «حواس‌پرت» یا «دست‌وپا چلفتی» می‌زنید او از آن پس خودش را با آن مشخصه می‌شناسد و در بسیاری از موارد تصویر ذهنی ای که شما از او برای خودش می‌سازید تا آخر عمر روی رفتار و شخصیتش اثر می‌گذارد و این برچسب‌ها بعد از مدتی باعث می‌شوند هم اطرافیان کودک و هم خودش به این باور برسند که با کودکی روبرو هستند که دارای این خصلت خاص و تغییر ناپذیر است.
بسیاری از ما قربانی برچسب‌های کودکی‌مان شده‌ایم. این اشتباه را در مورد کودکان خود تکرار نکنیم.
۸- برای کاهش حواس پرتی کودکان چند شیء نامرتبط مثل اسباب‌بازی‌های مختلف یا مانند آن را جلوی فرزندتان بچینید و به او فرصت دهید آنها را با دقت مشاهده کند.
سپس اشیاء را بردارید و از او بخواهید آنها را نام ببرد. با توجه به ظرفیت حافظه ممکن است کودک ابتدا نام تعداد کمی از وسایل را به یاد آورد اما به تدریج با پیشرفت و تثبیت در هر مرحله می‌توان بر تعداد وسایل یا اشیاء افزود. این تمرینات را با استفاده از تصاویر نیز می‌توان انجام داد.
۹- با نشان دادن تصاویر ساده از مناظری که کودک به آنها علاقه دارد مثل مزرعه و باغ‌وحش به مدت چند ثانیه، از کودک بخواهید به سوالات شما درباره آن تصاویر پاسخ دهد.
در مراحل بعدی وقتی که کودک به اندازه کافی در این کار ماهر شد، می‌توانید از تصاویر پیچیده‌تر استفاده کنید.
به خاطر آوردن وسایل داخل یک فروشگاه یا ویترین مغازه، پس از چند دقیقه مشاهده و پرسش درباره رنگ و شکل لباس افراد در یک مهمانی نیز می‌تواند باعث تقویت دقت و حافظه کودک شود. به هر حال کاهش حواس پرتی کودکان مورد است که والدین باید بر آن سرمایه گذاری کنند.
