دستورالعمل توليد نهال زيتون با استفاده از قلمه نيمه خشبي
=====================================
عموماً زيتون با استفاده از كشت قلمه هاي نيمه خشبي در بسترهاي ريشه زا در شرايط محيطي كاملاً كنترل شده كه به گلخانه ( ميست ) معروف مي باشد توليد مي گردد.
1- قلمه نيمه خشبي :
اين نوع قلمه از شاخه هاي يكساله يا رشد كرده همان سال تهيه مي گردند.
2- زمان تهيه قلمه :
در دو فصل مي توان قلمه نيمه خشبي زيتون را تهيه نمود :
الف - فصل پاييز قبل از فرا رسيدن سرما و به خواب رفتن درخت.
ب - از اواخر بهمن ماه تا اواسط فروردين ماه قبل از باز شدن جوانه هاي گل.
بر اساس تجربيات بدست آمده و با توجه به شرايط محيطي فصل پاييز براي تهيه قلمه مناسب تر است.
3- مشخصات قلمه آماده كشت در بستر ريشه زايي :
الف - طول قلمه ها 15 تا 18 سانتي متر.
ب- داراي 4 تا 6 برگ در انتهاي قلمه ( اين تعداد بسته به اندازه برگ متفاوت است)
ج- قطر مناسب قلمه 4 الي 10 ميلي متر مي باشد.
د- برش انتهائي قلمه مورب و برش پائيني كاملاً صاف و دقيقاً زير جوانه
مي باشد.
ه- بهترين ساعات تهيه قلمه در اوايل صبح و يا هنگام غروب مي باشد.
4- هورمون زني قلمه :
براي تحريك قلمه ها جهت ريشه زايي از هورمون IBA ( ايندول بوتيريك اسيد ) استفاده مي شود. براي اين كار دو نوع هورمون در بازار مصرف وجود دارد كه عبارتست از :
1) IBA محلول در الكل 2) IBA نمك پتاسيمي، كه محلول در آب مي باشد.
1-4- تهيه هورمون IBA محلول در الكل :
ابتدا 3 الي 3.5 گرم از هورمون را به آهستگي در 300 الي 400 سي سي الكل اتيليك خالص به خوبي حل نموده آنگاه به آرامي آب مقطر به آن اضافه مي نماييم تا حجم محلول به يك ليتر برسد محلول بايستي كاملاً شفاف بوده و هيچگونه رسوب هورمون در آن مشاهده نشود.
2-4- تهيه هورمون IBA نمك پتاسيمي ( محلول در آب ) :
روش كار بدين نحو است كه 3.5 تا 4 گرم هورمون را به تدريج و به آرامي در يك ليتر آب مقطر حل مي نماييم.
پس از تهيه هورمون، 2 تا 3 سانتي متر از انتهاي قلمه ها را به مدت 5 ثانيه در محلول هورموني قرار داده سپس در محل مناسب كه ايجاد آلودگي نكند مي گذاريم و پس از اينكه انتهاي قلمه ها كاملاً خشك شدند در بستر ميست كشت مي شوند.
5-مشخصات بستر كشت قلمه :
عمق بستر كاشت حدود 60 سانتي متر بوده كه 20 سانتي متر زيرين آن توسط قلوه سنگ و سنگ ريزه هاي نسبتاً درشت به عنوان زهكش سپس به عمق 15 الي 20 سانتي متر شن بادامي كه روي آن لوله هاي آب گرم عبور داده مي شوند و روي اين لوله ها به ارتفاع 20 تا 25 سانتي متر بستر ريشه زايي كه مي تواند شامل ماسه كاملاً شسته شده يا پرلايت با ابعاد 2 الي 4 ميلي متر و يا مخلوطي از اين دو ماده ريخته مي شود.
* تذكر : پرلايتي كه دوباره مي خواهد مورد استفاده قرار گيرد بايستي قبل از كشت طبق دستورالعملها و نظارت كارشناسان حفظ نباتات ضدعفوني شود.
* تذكر : ماسه هاي مورد استفاده بايد از سنگ هاي با منشاء آذرين و با تركيب سيليسي باشند و حتماً قبل از استفاده ضدعفوني شود.
6- عمق كاشت قلمه :
حدود
1 طول قلمه ( 5 تا 6 سانتي متر ) در بستر كشت فرو مي رود.
7- تراكم كشت :
تعداد 800 الي 1000 قطعه قلمه در هر مترمربع از بستر كشت توصيه
مي شود.
8- درجه حرارت بستر ريشه زايي (پاگرما ) :
دماي مطلوب بين 24 الي 25 درجه سانتي گراد بوده كه پس از تشكيل
ريشه هاي اوليه 2 الي 3 درجه كاهش يافته و بين 22-21 درجه سانتي گراد نگهداري
مي شود.
9- دماي محيط گلخانه :
اين دما بايستي هميشه 4 الي 6 درجه سانتي گراد كمتر از دماي پاگرما، يعني حدود 20 درجه سانتي گراد باشد.
10- رطوبت نسبي گلخانه :
اين رطوبت توسط مه پاش و يا دستگاههاي رطوبت ساز بوجود مي آيد. رطوبت مطلوب محيط گلخانه ميست بين 80 الي 90 درصد بوده كه پس از تشكيل كالوس و ريشه هاي اوليه مقدار آن بتدريج كاهش داده شده و بايد در فاصله 2 الي 3 هفته قبل از انتقال به گلدان به 55 الي 65 درصد رطوبت نسبي برسد.
در مجموع توصيه مي گردد كه هميشه سطح برگها بايستي پوشيده از قشر نازكي از آب باشد و هنگامي كه3/2 سطح برگ خشك گرديد بايستي سيستم مه پاش عمليات مه پاشي را انجام دهد كه فواصل بين دو پاشش بستگي به دما، نور و كلاً شرايط محيطي گلخانه دارد.
11- نور :
ميزان نور بخصوص در مواقع گرم سال بايستي كاهش يابد در مجموع 40 الي 50 درصد كاهش نور در گلخانه ميست توصيه مي گردد كه مي توان با استفاده از گوني كنفي، حصير و يا با استفاده از پوشش رنگ بر روي سقف گلخانه ميزان نور را تعديل نمود.
12- كنترل آفات و بيماريها :
با توجه به بالا بودن رطوبت در گلخانه ميست امكان شيوع آفات و بيماريهاي قارچي بسيار زياد مي باشد لذا سمپاشي با سموم قارچكش بصورت دوره اي و بر اساس توصيه كارشناسان حفظ نباتات توصيه مي شود.
13- تغذيه قلمه ها :
با توجه به شستشوي مداوم قلمه ها توسط سيستم ميست لازم است تغذيه قلمه ها با كودهاي كامل ( ماكرو و ميكرو ) بصورت محلول پاشي از يك ماه قبل از انتقال و به فواصل هر 20 روز يك بار ( جمعاً 2 نوبت ) انجام گردد.
* تذكر : دستورالعمل تغذيه قلمه ها بايد با استفاده از توصيه هاي كارشناس و متخصص صورت گيرد.
14- سرمايش، گرمايش و تهويه گلخانه :
درخصوص ايجاد سرما مي توان از كولر و يا سيستم پوشال و پنكه استفاده كرد و براي گرم نمودن محيط گلخانه نيز مي توان از سيستم حرارت مركزي و لوله هاي آب گرم بهره جست و با توجه به تاثير تهويه مطلوب در جلوگيري از اشاعه بيماريها و تعديل نمودن دماي گلخانه نصب فن يا هواكش توصيه مي شود.
15- بهداشت گلخانه ميست :
الف - خارج نمودن برگهاي ريخته شده از سطح بستر كشت.
ب- تميز نگهداشتن راهروهاي گلخانه ميست همراه با شيب مناسب جهت خروج آب اضافي.
ج- تعبيه حوضچه صدعفوني در ابتداي ورودي گلخانه جهت ضدعفوني كفش ها در هنگام ورود.
د- گذاشتن دمپائي هاي مخصوص جهت تعويض كفشها هنگام ورود به گلخانه.
ه- جلوگيري از ورود افراد متفرقه به داخل گلخانه.