کاربرد، مقدار و روش مصرف، موارد منع مصرف، هشدارها و احتیاطات، تداخلات دارویی، عوارض جانبی و شرایط نگهداری داروی متوتروکسات (Methotrexate)
نام تجاری داروی متوتروکسات
Maxtrex, Metoject, Rheumatrex, Trexallکاربرد داروی متوتروکسات
سرطان- آرتریت روماتوئید- پسوریازیساشکال دارویی متوتروکسات
قرص، آمپول و ویالاطلاعات دارویی متوتروکسات
داروی متوتروکسات آنتی متابولیتی است که در درمان انواع خاصی از بیماری‌های نئوپلاستیک، پسوریازیس شدید و آرتریت روماتوئید بزرگسالان استفاده می‌شود.داروی متوتروکسات برای درمان بیماری‌هایی که در آن “فعالیت‌های بیش از حد” در بدن ایجاد مشکل می‌کند، قابل استفاده است. این دارو سبب تداخل در رشد سلول‌های خاصی از بدن خصوصاً انواع با رشد سریع، از جمله سلول‌های سرطانی، سلول‌های مغز استخوان و سلول‌های پوستی می‌شود.
مقدار و روش مصرف داروی متوتروکسات
- قبل از شروع درمان با داروی متوتروکسات (Methotrexate) بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن با سؤالاتی روبرو هستید با پزشک خود مشورت نمایید.
- دوز و مقدار داروی متوتروکسات از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را دقیقاً همانطور که پزشک متخصص خون برایتان تجویز کرده است، استفاده نموده و از کم یا زیاد کردن خودسرانه مقدار و مدت زمان مصرف اجتناب نمایید.
- از قطع خودسرانه داروی متوتروکسات بپرهیزید.
- دستان خود را پس از لمس قرص متوتروکسات بشویید.
موارد منع مصرف داروی متوتروکسات
- به تاریخ انقضای داروی متوتروکسات (Methotrexate) توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف آن خودداری کنید.
- هرگز داروی متوتروکسات را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.
- حساسیت به این دارو یا دیگر داروها و مواد
- بارداری یا قصد باردار شدن
- شیردهی
- بیماری‌های ریوی (مانند فیبروز ریه)
- اختلالات خونی یا مغز استخوان
- اختلالات سیستم ایمنی
- ابتلا به هرگونه عفونت
- مشکلات کبدی
- مشکلات کلیوی
- مشکلات گوارشی (مانند زخم معده، کولیت اولسراتیو، اسهال)
- سابقه مصرف طولانی مدت کورتون
- کمبود فولیک اسید
- چنانچه الکل مصرف می‌کنید
چنانچه خودتان یا همسرتان از داروی متوتروکسات استفاده می‌کنید در مدت درمان با این دارو و مدتی پس از اتمام دوره درمان نباید باردار شوید. جهت کسب اطلاعات لازم در این مورد و روشهای مطمئن جلوگیری از بارداری با پزشک مشورت نمایید.
موارد هشدار و احتیاطات ویژه حین مصرف داروی متوتروکسات
- در مدت درمان با این دارو در زمانهای مقرر به پزشک مراجعه نموده و آزمایشات تجویزی را به طور منظم انجام دهید.
- در مدت درمان با داروی متوتروکسات از انجام واکسیناسیون بدون مشورت با پزشک خودداری نمایید.
- داروی متوتروکسات، ممکن است احتمال عفونت را افزایش دهد لذا برای جلوگیری از آن، بهداشت را رعایت نموده و از تماس با افرادی که ممکن است عفونت را به شما انتقال دهند، خودداری نمایید.
- متوتروکسات و سقط جنین: متوتروکسات برای سقط جنین نیز به کار می‌رود. در این باره می‌توانید با پزشک آنلاین زنان و زایمان مشورت نمایید.
- چنانچه جراحی یا درمان دندانپزشکی در پیش دارید، پزشک را در جریان مصرف این دارو قرار دهید.
- در مدت درمان با داروی متوتروکسات، از قرار گرفتن در برابر نور خورشید و اشعه‌های UV مصنوعی (لامپ خورشیدی و تخت‌های برنزه کننده)، به ویژه اگر تحت درمان پسوریازیس هستید، خودداری نمایید.
- در مدت درمان با این دارو از مصرف الکل بپرهیزید.
- داروی متوتروکسات ممکن است شما را گیج و خواب آلوده کند، لذا تا زمانی که از هوشیاری خود مطمئن نیستید از انجام کارهایی مانند رانندگی و کار با ماشین آلات که به دقت نیاز دارند، خودداری نمایید.
- این دارو می‌تواند وارد مایعات بدن (ادرار، مدفوع، استفراغ) شود لذا مراقبین سلامت و بهداشت هنگام نظافت بیمار، جا به جایی زباله، لباس‌ها و پوشک‌های آلوده باید دستکش لاستیکی بپوشند.
تداخلات دارویی متوتروکسات
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تأثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آنها شود. بنابراین برای مصرف این دارو، لیست تمام داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داروهای تجویزی و غیرتجویزی (گیاهی، مکمل و …) را با پزشکتان در میان بگذارید.از جمله داروهایی که با داروی متوتروکسات تداخل دارند، عبارتند از:
- داروهای ضد صرع (مانند فنی توئین، کاربامازپین)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن)
- داروهای معده مهار کننده پمپ پروتون (PPI) (مانند امپرازول، پنتوپرازول)
- برخی از داروهای آنتی بیوتیک (مانند آموکسی سیلین، کلرامفنیکل، تتراسایکلین)
- داروهایی که می‌توانند مشکلات کبدی ایجاد کنند (مانند آزاتیوپرین، سولفاسالازین، رتینوئیدها)
- داروهایی که می‌توانند مشکلات کلیوی ایجاد کنند (مانند سیس پلاتین)
- برخی از مکمل‌های دارویی و ویتامین‌ها (مانند کلسیم، امگا۳، ویتامین ب۱۲)
- تئوفیلین
عوارض جانبی داروی متوتروکسات
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. اما بسیاری از مصرف‌کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض نیز بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. در صورت بروز هریک از عوارض زیر با مصرف داروی متوتروکسات با پزشک معالج مشورت نمایید.از جمله عوارض این دارو عبارتند از:
- خواب آلودگی
- گیجی
- بی حسی اندامها
- تاری دید
- زخمهای دهانی
- حساسیت به نور خورشید
- ریزش مو (ممکن است برگشت پذیر باشد)
- تغییر رنگ پوست
- تهوع
- استفراغ
- ناباروری دائمی
- مشکلات تنفسی
- تپش قلب
- احساس بیماری
- تب
- لرز
- سرفه
- گلودرد
- کبودی یا خونریزی غیرمعمول
- زخمهای دهانی
- بثورات پوستی
- مشکلات گوارشی مداوم (درد شکمی، اسهال، یبوست)
- درد در موقع دفع ادرار یا تغییر الگوی ادراری
- ادرار تیره
- مدفوع سیاه
- هرگونه قرمزی، تورم، درد یا سوزش در محل تزریق
شرایط نگهداری داروی متوتروکسات
- دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید
- دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
