حشره شناسی قانونی شاخهای از پزشکی قانونی
حشره شناسی قانونی شاخهای از پزشکی قانونی
پزشکى قانونى (forensic medicine) در بررسى جنایتها و کشف جرم از علوم مختلفى کمک میگیرد و دانش حشره شناسى یکى از آنهاست و این جنبه از حشره شناسى را اصطلاحاً حشره شناسى قانونى (Forensic Entomology) و یا گاهى (Medicocriminal Entomology) مینامند. حشرات از جهت گستردگی، قدمت، تنوع و فراوانى در بین همه موجودات این کره خاکى پیشتاز هستند.از نظر تنوع تا بحال حدود 5/1 میلیون گونه شناسایى شده است اما تعداد واقعى آنها بیش از 5 میلیون گونه برآورد شده است و از نظر فراوانى هم بد نیست بدانید که در هکتار از سطح خشکى زمین 5/2-2 میلیون حشره وجود دارد در حالیکه تراکم متوسط انسان تنها یک نفر به ازاى هر هکتار است یعنى سهم هر یک از ما انسانها 5/2-2 میلیون حشره است که این مدیون قدرت تولید مثل خارق العاده آنهاست، بطوریکه محاسبه شده است که اگر همه شرایط و نیازهاى یک جفت مگس خانگى را بتوان فراهم کرد، تنها ظرف 4 ماه تعداد 19 جلوش 19 صفر مگس !!! تولید خواهد شد که این مقدار مى تواند تمام سطح زمین را تا ارتفاع 16 متر بپوشاند! بهر حال حشرات یکى از جالبترین و بدیع ترین پدیده هاى این جهان هستند و بر خلاف تصور همگان که آنها را موجوداتى مزاحم و عبث مى دانند، طیق بررسیها فقط 5 درصدشان مضر هستند آنهم مضر فقط براى گونه دیگرى از سلسله جانورران بنام علمى هومو ساپینس Homo sapiens ( بخوانید انسان بخرد…؟!) و بقیه مفید بحال ما و طبیعت. برخى از حشرات که اصطلاحا به مگسهاى مولد میاز ( Myiasis = آلودگى بافتها به لارو حشرات دو بال) یا مگسهاى گوشت معروفند، بصورت اجبارى یا اختیارى باید مراحل لاروى (کرمى شکل) خود را داخل بافتهاى زنده یا مرده انسانها یا جانوران طى کنند. لذا وجود حشرات در جسد و صحنه جنایت (crime scene) حتمى است و مى توان از آن در تخمین زمان سپرى شده پس از مرگ (PMI) ، شناسایى محل واقعى جنایت، بررسى احتمال جابجایى جسد و موارد دیگرى سود جست.
تاریخچه این شاخه از دانش به سال 1235 میلادى بر مى گردد که نویسنده و دانشمندى چینى بنام Sungtzu در کتاب خود در داستانى چگونگى استفاده از مگسها را در کشف یک معماى جنایى بیان مى کند. اما تا اواسط قرن نوزدهم توانایى این علم ناشناخته باقى ماند تا اینکه شخصى بنام اورفیلا در سال 1848 اولین بررسى در مورد شناخت توالى اکولوژیک بندپایان را در اجساد انسانى انجام داد، بدین معنى که با توجه به زمان پس از مرگ، گونه هاى مختلفى از حشرات در توالى زمانى منظم و ثابتى بنوبت به جنازه ها حمله مى کنند و بعد از مدت معینى جاى خود را به دیگرى مى دهند . سپس Berget نتایج این بررسى را در حل یک معماى قتل بکار گرفت و بر اساس حضور گونه اى از مگسهاى گوشت موسوم به سارکوفاگا Sarcophaga در جسد کودکى که در دودکش بخارى خانه زوجى فرانسوى کشف شده بود، زمان مرگ را حداقل دو سال قبل تخمین زد و توانست این زوج را از اتهام قتل کودک تبرئه کند. سپس مگنین Megnine که بعنوان بنیانگذار حشره شناسى قانونى معروف شده است با بررسى هاى خود 8 مرحله را در فساد اجساد انسان تشخیص داد و حشرات مربوط به هر مرحله را تعیین کرد.
با صرف نظر از جزئیات، کاربرد و اهمیت حشرات در پزشکى قانونى شامل موارد زیر مى گردد:
1- تخمین زمان سپرى شده از مرگ ( PMI ): به دو روش، الف) استفاده از سرعت نسبى رشد حشرات جمع آورى شده از صحنه جنایت با یافتن بالاترین سن لاروى در روى یا پیرامون جسد که این روش براى اجساد با عمر کمتر از 3 هفته معمولا استفاده مى شود و ب) استفاده از الگوى توالى اکولوژیک حشرات .
2- اثبات حضور مظنون در صحنه جنایت با آنالیز خون خورده شده توسط حشرات.
3- تجاوز، آزار و یا سهل انگارى والدین: در مرگهاى ناشى از آزار جسمى و تجاوز جنسى و نیز مرگ کودکان در اثر بى توجهى والدین، نوع مگس و ناحیه تمرکز آنها مى تواند بیانگر صدمات قبل از مرگ باشد.
4- تعیین وقایع بعد مرگ : عدم وجود حشرات در اجسادى که بطور طبیعى باید داراى حشره باشند، نشانگر توالى غیر معمول وقایع پس از مرگ است. بدین معنى که جسد براى مدتى دور از دسترس حشرات مثلا زیر آب، زیر خاک یا داخل فریزر، اتومبیل، صندوق یا فضاى بسته بوده است.
۵- تاثیر بر الگوى پخش شدن خون در صحنه جنایت: حشرات با عبور از میان خون، خونخواری، استفراغ و دفع خون و در نتیجه با بهم زدن الگوى پخش خون مى توانند موجب گمراهى کارآگاهان شوند.
۶- تعیین مبدا مواد مخدر گیاهی: نوع حشراتى که از مواد مخدر گیاهى زنده، در حال فساد و یا خشک تغذیه مى کنند یا روى آنها به جاى مى مانند به پلیس کمک مى کند تا کشور یا نقطه مبدا این مواد را شناسایى کند.
امرزوه حشره شناسى قانونى در جهان اهمیت درخورى یافته است و از اطلاعات و ابزارهاى پیشرفته اى سود مى برد و دهها نوع کیت تجارى براى موقعیت هاى مختف طراحى و ساخته شده است و وجود صدها سایت اختصاصى در اینترنت و دهها ژورنال معتبر موید آن است اما در کشور ما تقریبا ناشناخته است و حتى بسیارى از وجود آن هم اطلاعى ندارند و تنها 2-1 سال قبل مجله سازمان پزشکى قانونى مقاله اى را در این رابطه منتشر کرد. علاقمندان مى توانند چند مطالعه موردى جالب توسط FBI را در اینجا بخوانند. منبع: وبلاگ تخصصی آفات
لینک دائم
حشره شناسی قانونی شاخهای از پزشکی قانونی
پزشکى قانونى (forensic medicine) در بررسى جنایتها و کشف جرم از علوم مختلفى کمک میگیرد و دانش حشره شناسى یکى از آنهاست و این جنبه از حشره شناسى را اصطلاحاً حشره شناسى قانونى (Forensic Entomology) و یا گاهى (Medicocriminal Entomology) مینامند. حشرات از جهت گستردگی، قدمت، تنوع و فراوانى در بین همه موجودات این کره خاکى پیشتاز هستند.از نظر تنوع تا بحال حدود 5/1 میلیون گونه شناسایى شده است اما تعداد واقعى آنها بیش از 5 میلیون گونه برآورد شده است و از نظر فراوانى هم بد نیست بدانید که در هکتار از سطح خشکى زمین 5/2-2 میلیون حشره وجود دارد در حالیکه تراکم متوسط انسان تنها یک نفر به ازاى هر هکتار است یعنى سهم هر یک از ما انسانها 5/2-2 میلیون حشره است که این مدیون قدرت تولید مثل خارق العاده آنهاست، بطوریکه محاسبه شده است که اگر همه شرایط و نیازهاى یک جفت مگس خانگى را بتوان فراهم کرد، تنها ظرف 4 ماه تعداد 19 جلوش 19 صفر مگس !!! تولید خواهد شد که این مقدار مى تواند تمام سطح زمین را تا ارتفاع 16 متر بپوشاند! بهر حال حشرات یکى از جالبترین و بدیع ترین پدیده هاى این جهان هستند و بر خلاف تصور همگان که آنها را موجوداتى مزاحم و عبث مى دانند، طیق بررسیها فقط 5 درصدشان مضر هستند آنهم مضر فقط براى گونه دیگرى از سلسله جانورران بنام علمى هومو ساپینس Homo sapiens ( بخوانید انسان بخرد…؟!) و بقیه مفید بحال ما و طبیعت. برخى از حشرات که اصطلاحا به مگسهاى مولد میاز ( Myiasis = آلودگى بافتها به لارو حشرات دو بال) یا مگسهاى گوشت معروفند، بصورت اجبارى یا اختیارى باید مراحل لاروى (کرمى شکل) خود را داخل بافتهاى زنده یا مرده انسانها یا جانوران طى کنند. لذا وجود حشرات در جسد و صحنه جنایت (crime scene) حتمى است و مى توان از آن در تخمین زمان سپرى شده پس از مرگ (PMI) ، شناسایى محل واقعى جنایت، بررسى احتمال جابجایى جسد و موارد دیگرى سود جست.
تاریخچه این شاخه از دانش به سال 1235 میلادى بر مى گردد که نویسنده و دانشمندى چینى بنام Sungtzu در کتاب خود در داستانى چگونگى استفاده از مگسها را در کشف یک معماى جنایى بیان مى کند. اما تا اواسط قرن نوزدهم توانایى این علم ناشناخته باقى ماند تا اینکه شخصى بنام اورفیلا در سال 1848 اولین بررسى در مورد شناخت توالى اکولوژیک بندپایان را در اجساد انسانى انجام داد، بدین معنى که با توجه به زمان پس از مرگ، گونه هاى مختلفى از حشرات در توالى زمانى منظم و ثابتى بنوبت به جنازه ها حمله مى کنند و بعد از مدت معینى جاى خود را به دیگرى مى دهند . سپس Berget نتایج این بررسى را در حل یک معماى قتل بکار گرفت و بر اساس حضور گونه اى از مگسهاى گوشت موسوم به سارکوفاگا Sarcophaga در جسد کودکى که در دودکش بخارى خانه زوجى فرانسوى کشف شده بود، زمان مرگ را حداقل دو سال قبل تخمین زد و توانست این زوج را از اتهام قتل کودک تبرئه کند. سپس مگنین Megnine که بعنوان بنیانگذار حشره شناسى قانونى معروف شده است با بررسى هاى خود 8 مرحله را در فساد اجساد انسان تشخیص داد و حشرات مربوط به هر مرحله را تعیین کرد.
با صرف نظر از جزئیات، کاربرد و اهمیت حشرات در پزشکى قانونى شامل موارد زیر مى گردد:
1- تخمین زمان سپرى شده از مرگ ( PMI ): به دو روش، الف) استفاده از سرعت نسبى رشد حشرات جمع آورى شده از صحنه جنایت با یافتن بالاترین سن لاروى در روى یا پیرامون جسد که این روش براى اجساد با عمر کمتر از 3 هفته معمولا استفاده مى شود و ب) استفاده از الگوى توالى اکولوژیک حشرات .
2- اثبات حضور مظنون در صحنه جنایت با آنالیز خون خورده شده توسط حشرات.
3- تجاوز، آزار و یا سهل انگارى والدین: در مرگهاى ناشى از آزار جسمى و تجاوز جنسى و نیز مرگ کودکان در اثر بى توجهى والدین، نوع مگس و ناحیه تمرکز آنها مى تواند بیانگر صدمات قبل از مرگ باشد.
4- تعیین وقایع بعد مرگ : عدم وجود حشرات در اجسادى که بطور طبیعى باید داراى حشره باشند، نشانگر توالى غیر معمول وقایع پس از مرگ است. بدین معنى که جسد براى مدتى دور از دسترس حشرات مثلا زیر آب، زیر خاک یا داخل فریزر، اتومبیل، صندوق یا فضاى بسته بوده است.
۵- تاثیر بر الگوى پخش شدن خون در صحنه جنایت: حشرات با عبور از میان خون، خونخواری، استفراغ و دفع خون و در نتیجه با بهم زدن الگوى پخش خون مى توانند موجب گمراهى کارآگاهان شوند.
۶- تعیین مبدا مواد مخدر گیاهی: نوع حشراتى که از مواد مخدر گیاهى زنده، در حال فساد و یا خشک تغذیه مى کنند یا روى آنها به جاى مى مانند به پلیس کمک مى کند تا کشور یا نقطه مبدا این مواد را شناسایى کند.
امرزوه حشره شناسى قانونى در جهان اهمیت درخورى یافته است و از اطلاعات و ابزارهاى پیشرفته اى سود مى برد و دهها نوع کیت تجارى براى موقعیت هاى مختف طراحى و ساخته شده است و وجود صدها سایت اختصاصى در اینترنت و دهها ژورنال معتبر موید آن است اما در کشور ما تقریبا ناشناخته است و حتى بسیارى از وجود آن هم اطلاعى ندارند و تنها 2-1 سال قبل مجله سازمان پزشکى قانونى مقاله اى را در این رابطه منتشر کرد. علاقمندان مى توانند چند مطالعه موردى جالب توسط FBI را در اینجا بخوانند. منبع: وبلاگ تخصصی آفات
لینک دائم
