تاریخچه شهرشیراز

[آیورودا]

شیراز


تاریخچه شهرشیراز

نام شیراز در كتیبه های هخامنشی تخت جمشید خوانده شده است ، اشیاء وظروف تاریخی و مسكوكاتی كه هم اكنون درموزه متروپولیتن نیویورك موجود است ازعظمت شیراز در عهد سلوكی ها , اشكانیان وساسانیان گواهی میدهد.

طبق روایات اساطیری شیراز در زمان فرزند تهمورث دومین پادشاه پیشدادی ساخته شده است. پس از حمله اعراب صفاریان و دیلمیان بر آبادانی شیراز افزودند. در سال 1079 هجری قمری شیراز براثر جاری شدن سیل سهمگین ویران شد و بسیاری از آثار تاریخی آن ازمیان رفت. همچنین این شهر درزمان حمله افغان ها خرابی هار بیشماری را متحمل شد .

شیراز طی چند دهه اخیر توسعه وگسترش جالب توجهی یافته است وبه یكی از شهرهای مهم وزیبای ایران تبدیل شده است .محیط مساعد شیراز در ادوار گوناگون, دانشمندان , سخنوران و نویسندگانی بزرك را در دامان خود پرورانده است كه آثار جاویدان آنها میراث علمی وادبی ایران را زنده و جاوید نگاه خواهد داشت .

مراکز باستانی و تاریخی

قصر ابونصر (تخت ابونصر)

در 6 كیلومتری شرق شیراز بر بالای یك تپه بقایای بناها و یك حصار سنگی دیوارهای آجری ساختمانهای خشتی وآستانه های سنگی فرو افتاده دیده می شود.

بر اساس كاوشهای انجام شده دراین محل نمونه های سفال وقطعات ظروف سنگی عهد هخامنشی را با سكه ها و آثاری دیگر از عهد سلوكی , اشكانی و ساسانی كشف كرده اند. بر پایه این كشفیات معلوم شد كه در عهد اشكانیان بنایی محكم و محصور در آنجا احداث شده و در زمان ساسانیان هم مورد استفاده كامل بوده است .

عمارت باغ ایلخانی

باغ ایلخانی از بناهای محمد قلی خان , ایلخان قشقایی است كه در محله میدان شاه واقع شده است. این باغ یكی از فضاهای سبز دوره قاجاریه است كه ساختمان كهنسال وعمارت قدیمی و دیدنی دارد . در محوطه این باغ یك عمارت كلاه فرنگی وجود دارد.

عمارت باغ نشاط

این بنا در ضلع شمالی پل عباسی و در میان فضایی سبز و گسترده قرار گرفته و مقر حكومت لار پس از دوران صفویه بوده است . مساحت قصر این باغ 35×135 متر است . این بنا كه از ساختمانهای زیبا و بسیار دیدنی عصر صفویه است و هم اكنون از نظر حفظ و نگهداری در وضعی نامطلوب قرار دارد.

عمارت كلاه فرنگی باغ نظر

این باغ با انبوه درختان سر به فلك كشیده سرو و نارنج در سال های پیش از سلطنت كریمخان زند احداث شده است. كریمخان عمارت كلاه فرنگی, ارگ, دبوانخانه و بعضی از ساختمانهای دیگر را در آن محوطه بنا كرد. در دوره قاجار نیز حسین علی میرزای فرمانفرما عمارتی در نزدیكی عمارت خورشید احداث كرد. در وسط باغ نظر كه به باغ موزه نیز مشهور است عمارت هشت ضلعی بسیار زیبایی ساخته شده كه به كلاه فرنگی مشهور است .

قبر مادر نادر شاه

در ضلع شرقی قلعه اژدها پیكر و بر یك سطح مرتفع مشرف به شهر ,بقایایی از قلعه ای تاریخی به جا مانده كه به قبر مادر نادر شاه مشهور است. دیوارهای خارجی ساختمان مربع شكل و به ابعاد 5/4×5/4 متر است .ارتفاع این ساختمان 9 متر می باشد .

مدرسه خان

بنای تاریخی مدرسه خان در شهر شیراز قرار گرفته است . این بنای تاریخی مدرسه ای وسیع و دلباز است كه در دوران سلطنت شاه عباس كبیر به وسیله الله وردیخان والی فارس و فرزند او امامقلی خان ساخته شده است .

مدرسه آقاباباخان

این بنا از بناهای دوره قاجاریه است كه در محله درب شاهزاده در جنب بازار وكیل و مسجد جامع قرار دارد و شالوده آن از كریمخان زند است . آغاز بنای مدرسه توسط مرحوم حاجی محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی صورت گرفته و مرحوم آقا باباخان حسین در حدود سال 1240 بنای مدرسه را تمام كرده است .

عمارت دیوانخانه

در نزدیكی ارگ كریمخانی‌, عمارتی وجود دارد كه در گذشته عمارت دیوانخانه كریمخان زند بود و هم اكنون تنها عمارت سابق آن در قسمت شمالی باقی مانده است. این عمارت شامل یك تالار وسیع با سقفی بلند است كه در گذشته دو ستون مرمر در جلو آن قرار داشت, اما آغا محمد خان قاجار آن دو ستون را به تهدان برد و به جای آنها دو ستون چوبی نصب كرد.

آرامگاه حافظ

حافظ از نام آورترین شعرا و عرفای ایران زمین است كه در سال 726 هجری قمری در شیراز متولد شد و در سال 791 هجری قمری به سرای باقی شتافت . آرامگاه حافظ در مكانی به نام حافظیه در شمال شهر شیراز قرار گرفته دارد.

آرامگاه سعدی

سعدی نویسنده وسخن سرای بزرگ قرن هفتم هجری قمری در شیراز متولد شد و در آنجا و نظامیه بغداد به تحصیل پرداخت و سپس سفری طولانی به بین النهرین‌, شام حجاز و شمال آفریقا كرد. و پس از كسب تجارب فراوان به شیراز باز گشت .

آرامگاه شیخ اجل معروف به سعدی, در تنگ سعدی و در قریه ای به همین نام واقع شده است . هم اكنون این قریه با اتصال به شهر به شهرك سعدی معروف است. سعدی در سالهای بین 695-691 هجری قمری وفات یافت .

آرامگاه خواجوی كرمانی

خواجوی كرمانی در 689 هجری قمری در كرمان متولد ودر753 در شیراز وفات یافت .آرامگاه كمال الدین ابولعطاء متخلص به خواجوی (753-689 هق) در تنگ الله اكبر ودر جوار دروازه قرآن شیراز قرار دارد.


آرامگاه وصاف

آرامگاه وصاف ,نویسندهء تاریخ وصاف در ضلع شمالی آرامگاه حافظ قرارگرفته است.

آرامگاه كوروش كبیر

در مسیر جاده اصفهان-شیراز در دشت مرغاب ,آرامگاه كوروش كبیر قرار گرفته است. بنای آرامگاه مشتمل بر اتاقی چهار گوش است كه برفراز یك سكوی شش طبقه قرار دارد. زیر سقف اتاق تا سطح بالای بام آرامگاه , در حدود سه متر فاصله دارد و دراین فاصله , محل دو قبر تعبیه شده است كه یكی را خوابگاه ابدی كوروش و دیگری را مدفن همسر او (كامان وان) مادر كمبوجیه دانسته اند .

باغ گلشن

این باغ در منتهی الیه خیابان عفیف آباد واقع شده است .حدود 127 هزار متر مربع مساحت دارد و از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است . باغ گلشن در عصر صفویه از باغ های آباد و مهم شیراز به شمار می آمد و گردشگاه حكمرانان و پادشاهان بود.

عمارت دو طبقه وسط باغ, آب نماها و زیرزمین های كاشی كاری شده از دیدنی های این باغ هستند. مالكیت این باغ هم اكنون در دست وزارت دفاع می باشد و به حوزه نظامی تبدیل شده است. عمارت , چاپخانه و حمام ابن باغ بسیار جذاب ودیدنی است .

باغ ارم

به عنوان یكی از زیباترین باغهای ایران در استان فارس قرار دارد. وجه تسمیه این باغ عمارت و باغی بزرگ است كه به فرمان شداد پسر عماد فرمانروای عربستان جنوبی به منظور رقابت با بهشت ساخته شد. این باغ با انواع گلهای زینتی و گونه های گیاهی, باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز است .

باغ دلگشا

این باغ یكی از باغهای تاریخی شیراز است كه در نزدیكی آرامگاه سعدی واقع شده است . سابقه آبادانی و رونق باغ دلگشا به دوران پیش از اسلام و به دوره حكومت ساسانیان نسبت داده می شود. این باغ 7/5 هكتار مساحت دارد و هم اكنون از گردشگاه های دیدنی شیراز است .

باغ چهل تن

در مساحتی كوتاه از شمال حافظیه , محوطه ای مشجر وبا صفا وجود دارد كه دارای چهل سنگ مزار هم اندازه است .قدمت این باغ به عهد كریم خان زند می رسد و گورهای داخل محوطه باغ نیز به نیمه دوه قرن 13 هجری مربوط اسـت.

باغ هفت تن

كمی بالاتر از باغ چهل تن, محوطه پر درخت دیگری به نام هفت تن با ایوان و بنای زیبایی وجود دارد. آرامگاه شاه شجاع شهریار آل مظفر , ممدوح و خواجه حافظ و متوفی به سال 776 هجری در این باغ قرار دارد.

باغ جهان نما

در شهر شیراز در كنار خیابان دروازه قرآن باغی به نام جهان نما كه از آثار بازمانده از دوران كریمخان زند می باشد وجود دارد . دیوار آجری با نمای ساده آن از بیرون نمایان است و درون آن باغ وعمارتی نظیر عمارت كلاه فرنگی با چهار حوض و محوطه ای وسیع كه شبیه باغ موزه پارس است , قرار دارد.

 

[آیورودا]

باغ تخت

این باغ درشمال شهر شیراز در دامنه كوه بابا كوهی قرار گرفته است. اساس اولیه بنا در سال 480 هجری به همت اتابك قراچه گذارده شد و به نام تخت قراچه موسوم است. در زمان آقا محمد خان قاجار (1260هجری) محوطه و بنای جدیدی احداث كردند كه به تخت قاجار معروف است. در حال حاضر این باغ قسمتی از یك پادگان نظامی است .

باغ و پارك سعدی

روبروی باغ جهان نما , باغی مصفا با یك عمارت قدیمی از آثار حسینعلی میرزا , فرزند فتحعلی شاه وجود دارد كه حوض بزرگ آب وحجاری های ازاره جلو عمارت آن به سبك قدیم حفظ شده است . باغ كنونی قسمت كوچكی از باغ اصلی قدیمی است .

ارگ كریمخانی

ارگ كریمخانی در حقیقت اندرونی و قصر سلطنتی سلسله زندیه در شهر شیراز بود . این ارگ به شكل قلعه آجری با دیواره های بلند ساخته شده كه در هر چهار گوشه آن برجی بزرگ بر پا است .ساختمان شهر بانی در مقابل این ارگ ساخته شده و از خود ارگ از سال 1350-1315 به عنوان زندان شهربانی استفاده می شد.

بخشی از تالارها و اتاقهای مرمت شده آن نمونه ای زیبا از سبك معماری دوران زندیه را نشان می دهند .

قلعه اژدها پیكر

این قلعه روی یك سطح مرتفع در غرب شهر شیراز قرار گرفته است و طول و عرض آن به تر تیب 700 متر و 170 متر است .قلعه از سه بخش دیوار سنگی , حاطی , قلعه بالایی و میانی تشكیل شده است و قدمت آن با توجه به یافته های موجود به دوره پیش از اسلام میرسد. قلعه تا یك قرن پیش مسكونی بوده است و در زمان سلطنت رضا شاه بمباران شد.

قلعه ككها

در 6 كیلومتری شرق دشت رزم جاوید ,‌دره ای به نام تنگ سام وجود دارد كه قلعه ككا یكی از آثار باستانی مهم آن است. این قلعه در 8 كیلومتری شمال روستای كوهستانی كلگه شیراز و در حصار تنگه های عنا و سه جك قرار دارد .قلعه یاد شده را از اقلاع اسماعیلیه می دانند و قدمت آن به قرن ششم هجری می رسد.

حمام باغ نشاط

درضلع شمالی باغ نشاط , حمام قصر كه احتمالا“ همزمان با آن بنا شده است قرار دارد.نقاشی های دیوارهای آن با ظرافتی خاص ترسیم شده اند و اینك نیازمند باز سازی و مرمت می باشند .

حمام وكیل

درجنب مسجد وكیل , حمام وكیل قرارگرفته است كه بر اثر تغییر وصع حمام های عمومی تا حدی از صورت اصلی خارج شده است. حمام وكیل مانند بازار و مسجد وكیل به دوره زندیه مربوط است .

آتشكده پاسارگاد

در فاصله 1500 متری از كاخ اختصاصی كوروش , در قسمت شرقی دشت مرغاب دو تخته سنگ بزرگ سفید در مجاورت تپه كوتاه خاكی به فاسله 9 كیلومتر از یكدیگر قرار گرفته اند .این دو تخته سنگ را آتشگاه یا قربانگاه پاسارگاد می دانند.

آتشكده صمیكان

این آتشگاه در 140 كیلومتری جنوب شیراز و در مسیر جاده ای متعلق به عهد ساسانیان قرار داشته و متعلق به همان دوره است.

جاذبه های طبیعی

آتشكده

در حاشیه جاده شیراز به استهبان در دامنه ارتفاعات خرمن كوه گردشگاهی ارزشمند وجود دارد كه در حال حاضربخشی از خدمات تفریحی این مسیر را به عهده دارد.این مكان چشمه و بركه ای بسیار زیبا دارد كه علاوه بر قابلیت های گردشكاهی به عنوان حوضچه پرورش ماهی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .

چشمه خارگان

چشمه خارگان در روستایی به همین نام در 60 كیلومتری شیراز قرار دارد. محوطه اطراف چشمه همواره پذیرای انبوهی از بازدیدكنندگان و گردشگران در فصل های مختلف سال است .

تنگ خانی

این تنگه در 29 كیلومتری شهرستان شیراز در نزدیكی روستای دارنگون و در مجاورت رودخانه قره آغاج واقع شده است وداری چشم اندازی مناسب برای گردشگران علاقه مند به ورزش های كوهستانی است .این تنگ در بهار وتابستان به عنوان تفرجگاه استفاده می شود.

تنگ الله اكبــر

این تنگه را باید دروازه جلگه شیراز نامید و چون مشرف بر شهر شیراز می باشد دورنمای فرحبخش جلگه ومنظره دل انگیز این شهــر را بهتر از هر جای دیگری می نمایاند .

تنگه هرایزر

این تنگه با دره ای ژرف وپر آب در مجاورت شیراز-اهواز ودر نزدیكی روستای هرایزر قرار گرفته است و دارای جنگل بلوط ,بنه و بادام می باشد.

تنگ بوان

تنگ بوان در 8 كیلومتری شرقی جاده شیراز- اهواز و در مسیر جاده آسفالت نورآباد -دشمن زیاری واقع شده است و در خان زینان به جاده آسفالته شیراز-كازرون متصل می شود.

این گردشگاه به علت نزدیكی به جاده اصلی در محور چهار استان فارس , بوشهر, خوزستان و كهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است وامكان دسترسی ساكنان شهرهای پر جمعیت این استان را در فاصله زمانی مناسب فراهم می آورد.

گردشگاه چشمه فیلی

چشمه فیلی در حاشیه شرقی دانشكده دامپزشكی و در مسیر راه ورودی به دشت بانش واقع شده است .وسعت این گردشگاه در حدود 60 هكتار می باشد كه خارج از منطقه قرق شده باجگاه است .این گردشگاه از مجموع دشت , دامنه وكوههای كم ارتقاع تشكیل شده است ومحیط جالبی را برای استقاده مردم بوجود آورده است .

گردشگاه چشمه سلمانی

این گردشگاه در منطقه تنگ سعدی و در حاشیه ضلع جنوبی پارك ملی واقع شده است وچشم اندازهای طبیعی زیبا وهوای مطبوع دارد وهمچنین راه ارتباطی آن از جاده آسفالته شیراز - خرمه ره میگذرد و فاصله آن تا شیراز 6 كیلومتر است .

گردشگاه چاه مسكی

این منطقه در ابتدای دشت چاه مسكی و در فاصله 30 كیلومتری شیراز قرار دارد و دسترسی به آن از طریق جاده شیراز - مرودشت میسر است .

وسعت كنونی این گردشگاه در حدود 30 هكتار است كه به لحاظ چشم اندازهای طبیعی وآب و هوای مناسب از فضایی مطلوب برخوردار است .دراین گردشگاه علاوه بر استفاده از امكانات بازدید از حیاب وحش می توان از نمایشگاه عكس های گونه های پرندگان وپستانداران نادر وهمچنین از گونه های جانوری خشك شده بازدید كرد.

 

[آیورودا]

گردشگاه میان كتل

این منطقه در جنوب غربی دشت ارژن و در جنگلهای میان بنه (منطقه كوهستانی و زیستگاه گوزن زرد ایرانی) قرار گرفنه است. این گردشگاه با فضای كوهستانی و پوشش انبوه جنگلی ویژه گیهای بی همتا دارد.

گردشگاه در مجاورت جاده قدیم شیراز- كازرون و در فاصله 18 كیلومتری دشت ارژن واقع شده است .فاصله این گردشگاه تا جاده اصلی دشت ارژن - كازرون 14 كیلومتر راه خاكی است .

بند بهمن

این بند به دوران ساسانی تعلق دارد و روی رودخانه قره آغاج احداث شده است و از جاذبه های طبیعی -تاریخی شهرستان شیراز به حساب می آید. بند بهمن در فاصله 58 كیلومتری شیراز در منطقه كوار واقع شده است . در اطراف این بند درختان زیبا وچشم اندازهای دل انگیز طبیعی وجود دارد .

پارك ملی بمو

این پارك به وسعت 48075 هكتار در شمال شهر شیراز و در منتهی الیه شرق اقلیم مدیترانه ای گرم وخشك قرار گرفته است .

جانوران پارك شامل : بز ,‌ قوچ, میش, آهو, پلنگ, روباه, كفتار, گربه وحشی, كبك, تیهو و………هستند واز نظر پوشش گیاهی نیز تا كنون 280 گونه گیاهی در آن شناسایی و نمونه برداری شده است .

دریاچه مهار لو

این دریاچه در 27 كیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع شده است . آب دریاچه از نظر كیفی شور و غیرقابل استفاده می باشد. از آب این در یاچه جهت تهیه واستخراج نمك طعام استفاده می شود و مكانی مناسب برای زیست پرندگان و حیوانات وحشی محسوب می شود. وسعت دریاچه 600 كیلومتر مربع است.

دریاچه وتالاب ارژن

وسعت تقریبی این دریاچه درحدود 2000 هكتار و از جمله دریاچه های آب شیرین كشور است. این دریاچه بخشی از منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان است كه در فاصله 60 كیلومتری شیراز و در مجاورت جاده اصلی شیراز - بوشهر قرار دارد. دریاچه ارژن یكی از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر است كه در حدود نیمی از سال میزبان هزاران پرنده مهاجر است. این منطقه تابستانهای خنك و زمستانهای سرد دارد كه معمولا در فصل زمستان با بارش برف همراه است.

منطقه گردشگاهی دریاچه ارژن به دلیل استقرار در مسیر جاده اصلی شیراز - كازرون, نزدیكی با آثار تار یخی نیشابور و غار شاپور و همچنین راه ارتباطی استان ها ی خوزستان وبوشهر با شیراز از اهمیت ویژهء جذب جهانگرد برخوردار است .

تالاب این در یاچه علاوه بر ارزشهای تفریحی ارزش اكولولوژیكی ویژه دارد و در گذشته ای نه چندان دور در شمار محدوده حفاظت شده با عنوان پارك بین الملل ثبت شده و هم اكنون یكی از ذخایر بیوفسفر جهان محسوب می شود .

گردشگاه برم دلك

این گرشگاه در 14 كیلومتری شرق شیراز واقع شده است .در چهار كیلومتری آثار باستانی قصر ابو نصر , تالابی وجود دارد كه به نام دلك معروف است .آب این برم (چشمه) از چند شكاف كوه خارج می شود و در دامنه كوه تالابی را تشكیل می دهد . در اطراف این آبگیر نیزاری وجود دارد و در بدنه كوه مشرف برتالاب سه تاقچه منقش در كوه حفر شده است كه قدمت نقوش آن به عهد ساسانی می رسد .

اماکن زیارتی و مذهبی

مسجد وكیل

این مسجد به نام مسجد سلطانی وكیل معروف است و از آثار پر ارزش دوره زندیه به شمار می رود. این مسجد هم اكنون محل برگذاری نماز جمعه شیراز است. علاوه بر بزرگی از ارزش واهمیت تاریخی نیز بر خوردار است . كاشی كاری زیبا ,‌حجاری ستون های 48 گانه و منبر یكپارچه مرمرین آن از شاهكارهای دوره زندیه به حساب میاید.

مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق از كهن ترین مساجد استان فارس است .این مسجد پس از لشكر كشی عمرو لیث صفاری در سال 276 هجری قمری به شیراز به شكرانه پیروزی و تصرف این شهر بنا شد. كار ساخت این بنا, در سال 281 هجری قمری خاتمه یافت .

مسجد نو شهدا

نام این مسجد كه پس از مسجد جامع عتیق ,‌كهن ترین مسجد شیراز است ‌در قدین مسجد اتابك بود.ساخت بنای اولیه این مسجد در سال 598 هق توسط اتابك سعدبن زنگی آغاز شد و در سال 615 ه ق به اتمام رسید.

آستانه سید علاالدین حسین

این زیارتگاه كه در جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد,بارگاه حضرت سید علاالدین حسین برادر شاهچراغ است كه در اواخر قرن دوم هجری و اوایل قرن سوم , هنگامی كه برای دیدار برادر خود امام رضا از راه شیراز عازم توس بود در شیراز شهید وبه خاك سپرده شد. بنای روی مقبره در آغاز در زمان قتلغ خان والی فارس ساخته شده ولی بنای اساسی ترئینات ,كاشی كاری و گنبد سازی آن در زمان صفویه صورت گرفته است .

بقعه علی بن حمزه

این بقعه دركنار پل دروازه اصفهان قرار گرفته و محل دفن یكی از امامزادگان است كه صحن وحرمی بزرگ و زیبا دارد.

آرامگاه شاه چراغ

حضرت میر سید احمد فرزند امام موسی كاظم (ع) معروف به شاه چراغ برادر حضرت امام رضا(ع) در آغاز قرن سوم هجری به شیراز هجرت نموده و در همانجا وفات یافته است.