هينه سازي مصرف انرژي و كاهش آلاينده هاي زيست محيطي يكي
از دغدغه هاي اصلي صنايع نفت، گاز و پتروشيمي مي باشد. امروزه با گسترش
صنعت پالايش و فرآوري نفت و گاز در كشور و با عنايت به اين امر كه كشور ما
در ميان توليدكنندگان آلاينده هاي هيدروكربني ناشي از سوزاندن گاز در فلر و
يا تخليه آن به محيط زيست، رتبه سوم را در جهان داراست، تدوين يك برنامه
جامع و اجراي پژوهش هايي در راستاي كاهش اين معضل، امري ضروري مي باشد.از
آنجائيكه اصلي ترين راه اتلاف انرژي در پالايشگاه هاي گاز سيستم فلرينگ
بوده و عمدتاً بيشترين ميزان آلاينده هاي زيست محيطي نيز از همين سيستم
متصاعد مي گردد، توجه به بهينه سازي عملكرد و اصلاح اين بخش از اهميت
بسزائي برخوردار مي باشد.
تا كنون روش ها و راهكارهاي گوناگوني جهت كاهش و يا بازيابي گازهاي ارسالي
به فلر ارائه گرديده است كه عمدتاً بر روي اصلاح واحدهاي توليد كننده
گازهاي ارسالي به فلر معطوف گشته است.
در شركت ملي گاز ايران، یکی از راهکارهای اساسی جهت ارتقاء وضعیت زیست
محیطی در راستای دستیابی به توسعه پایدار و بهینه سازی مصرف انرژی به منظور
ایجاد ارزش افزوده بیشتر در پالایشگاه های گاز كشور به عنوان عمده ترین
منابع انتشار آلاینده های هوا و گازهای گلخانه ای در اين شرکت، توجه به
موضوعات مختلف فنی، عملیاتی و ملاحظات HSE فلرها به منظور کاهش و بازیابی
گازهای ارسالی به مشعل و در نهایت جلوگیری از انتشار آلاینده ها و گازهای
گلخانه ای می باشد.
مديريت پژوهش و فناوري شركت ملي گاز ايران نيز در قالب يك كارگروه تخصصي
تحت عنوان مديريت كربن در صنعت گاز، در نظر دارد از فرصت ها و ظرفيت هاي
بين المللي، از جمله تعاملات پروتكل كيوتو، جهت تحقق اهداف اين شركت بهره
مند گردد.
فرصتي كه اين تعاملات در اختيار كشورهاي در حال توسعه قرار مي دهند،
مكانيزم توسعه پاك (CDM) مي باشد. اساس اين مكانيزم، اخذ گواهي كاهش انتشار
(CER) مي باشد كه اين گواهي بر مبناي اجراي پروژه هايي كه منجر به كاهش
گازهاي گلخانه اي مي گردند و به عنوان پروژه هايي در قالب CDM ثبت شده
باشند، توسط مركز مكانيزم توسعه پاك سازمان ملل متحد، صادر مي شود. از
اينرو در كارگروه مذكور طرح ها و پروژه هايي كه داراي پتانسيل كاهش انتشار
گازهاي گلخانه اي و به تبع قابل ثبت در قالب CDM باشند، شناسائي و تعريف مي
گردند.
در همين راستا، مديريت پژوهش و فناوري طرح پژوهشي با عنوان " بازيابي و
كاهش گازهاي ارسالي به مشعل" را در سال 87 تعريف نمود و با عنايت به حجم
عظيم گازهاي ارسالي به فلر در شركت مجتمع گاز پارس جنوبي و نيز ظرفيت هاي
پژوهشي موجود در آن شركت، اجراي طرح را به شركت مذكور واگذار نمود.
اين طرح در چهل و سومين جلسه شوراي پژوهش شركت ملي گاز در تاريخ 5/11/87
مطرح و شرح خدمات به همراه زيرپروژه هاي آن مورد تصويب قرار گرفت و از
ابتداي كار، يك كميته راهبري با مشاركت اثربخش نمايندگان امور پژوهش، توسعه
و فناوري، امور ايمني، بهداشت، محيط زيست شركت هاي مرتبط، پژوهشگاه صنعت
نفت و مديريت هاي مرتبط، كليه موضوعات و راهكارهاي موثر در جهت كاهش ارسال
گاز به فلر را بررسي نموده و كليه راهكارهاي موثر را در تدوين شرح خدمات
طرح در نظر گرفته شده است.
در ابتدا، اين طرح در قالب 6 محور و 11 پروژه تعريف گرديد ودر ادامه با
عنايت به نتايج اقدامات ساير فازهاي مجتمع گاز پارس جنوبي، تعداد پروژه هاي
طرح به 5 پروژه تقليل يافت كه هم اكنون 4 پروژه آن توسط شركت مجتمع گاز
پارس جنوبي و با همكاري پژوهشگاه صنعت نفت بعنوان مجري سطح اول در حال
پيگيري جهت عقد قرارداد مي باشد. همچنين پژوهشگاه صنعت نفت در حال تدوين
برنامه هايي جهت تعريف ادامه كار در قالب يك نقشه راه كلي براي طرح مي
باشد.
پروژه اول طرح، " تعيين، ارزيابي و تحقيق سطح SIL براي پكيج هاي فلر (بر
اساس استاندارد IEC61511) در فازهاي مختلف شركت مجتمع گاز پارس جنوبي " مي
باشد. براي ارتقاي سطح اطمينان در سازمانها و صنايع، مديران همواره با اجرا
و پياده سازي برنامه هايي در تلاش براي بهبود وضعيت مجموعه خود مي باشند.
از اين رو با تشكيل تيم هاي آناليز ريسك و نظارتي سعي دارند تا شرايط
عملياتي خود را همواره تحت كنترل درآورند. روش(Safety Integrity Level(SIL
سازمان را در تمامي مراحل مانند: شناسايي واقعيات موجود سازمان، هدف گذاري
مناسب و واقع گرايانه براي سازمان و انتخاب بهترين روش آناليز ريسك براي
سازمان ياري نموده و مي توان ريسك سازمان را با پياده سازي مراحل اين روش
با برنامه اي مدون و اصولي به ميزان مطلوب كاهش داد.
پروژه دوم طرح " بررسي امكان بازيابي گازهاي ارسالي به فلر در مواقع راه
اندازي و توقف فرايند " مي باشد. سوزاندن و تخليه گازهاي زائد فرايندي در
حالتهاي مختلف فرايندي مانند: Start Up و Shut Down در صنايع نفت و گاز
امري اجتناب ناپذير است.
در سال هاي اخير با شدت يافتن فعاليت هاي مجامع بين المللي و دولتي در
راستاي حفاظت از محيط زيست و بر اساس پروتكل هاي كيوتو و مونترال كه ميزان
انتشار گازهاي آلاينده و گلخانه اي را محدود و كنترل مي كند، كاهش گازهاي
ارسالي به فلر و يا بازيابي آن داراي اهميتي بيش از پيش مي باشد. به دليل
دائمي نبودن شرايط و زمان محدود آن در زمان راه اندازي و توقف فرايند كه
امكان استفاده از راهكارهاي متداول به منظور كاهش و بازيابي گاز در فرايند
را محدود به شرايط خاص مي نمايد، انجام اصلاحات اساسي در نحوه راه اندازي
يا توقف ضروري است.
در اين پروژه پس از شناسايي واحدهاي موردنظر از نظر فرايندي، راهكارهاي
مناسب جهت راه اندازي با حداقل هدررفت گازهاي مفيد فرايندي و بازيابي
گازهاي تخليه شده به هنگام توقف فرايند ارائه خواهد شد.
در پروژه سوم طرح با عنوان " بررسي و بهينه سازي عملكرد سامانه مشعل و
فرآيند احتراق "، با توجه به روش منتخب كه شامل مدلسازي ترموديناميكي،
سينتيكي و ارزيابي عملي در يك پايلوت مي باشد، ميزان انتشار گازهاي آلوده
كننده مانند: SOX، NOX، COX و HC از فلر بررسي خواهد شد تا شرايط بهينه
احتراق حاصل گردد. براي اين كار مدل ترموديناميكي و سينتيكي واكنش ها همراه
با تست هاي عملي براي احتراق گازهاي ورودي به فلر ارائه خواهد گرديد و
ميزان گازهاي آلوده خروجي از مشعل تخمين زده مي شود و شرايط بهينه احتراق
بدست مي آيد.
پروژه چهارم طرح " بررسي فني و اقتصادي استفاده از روش هاي مختلف تصفيه
گازهاي ارسالي به فلر يا بازيابي تركيبات با ارزش به منظور برگشت دادن به
سامانه فرآورش يا تزريق به خط لوله و غيره به همراه مناسب ترين روش براي
اندازه گيري گازهاي ارسالي به فلر " مي باشد.
استقرار سامانه كاهش و بازيابي گازهاي ارسالي به فلر، علاوه بر ارائه
برنامه اي مدون براي جلوگيري از فلرينگ بي رويه گازهاي ارزشمند و كاهش
آلودگي هاي ناشي از آن، مناسب ترين روش استفاده از گازهاي بازيابي شده را
نيز ارائه مي دهد تا علاوه بر تطابق با الزامات نوين و دريافت استانداردهاي
معتبر جهاني، سودآوري چشم گيري را نيز موجب گردد.
بطور كلي اين طرح با بررسي ميداني شرايط طراحي، عملكرد واحدها و تجهيزات و
از طريق تعيين خصوصيات فلر، ميزان فلرينگ، دلايل و منابع توليد گازهاي فلر
و دسته بندي منابع براساس انواع فلرينگ، به ارزيابي و تعيين روش هاي كاهش
فلرينگ (شامل مراحل شناسايي اشكالات موجود در عملكرد واحدهاي فرايندي،
شناسايي اشكالات موجود در طراحي، امكان سنجي فني و اقتصادي روش هاي كاهش
ارسال گاز به فلر) مي پردازد.از آنجا كه اندازه گيري جريان گازهاي ارسالي
به فلر براي مديريت كاهش فلرينگ امري ضروري است.
در اين طرح علاوه بر بررسي راهكارهاي عملي كاهش و مديريت سامانه فلرينگ،
اندازه گيري جريان گازهاي ارسالي به فلر به عنوان يكي از مراحل مهم در
مطالعات مورد توجه خاص قرار مي گيرد و با بررسي فني و اقتصادي كليه روش هاي
ممكن براي كاهش فلرينگ و نيز سامانه هاي اندازه گيري دبي بهترين روش ها
انتخاب و نصب و آزمون مي شوند.
