بازرسي فني بويلرها و مخازن تحت فشار
در شماره قبل و در مبحث بازرسي فني بويلرها و مخازن تحت فشار، سرفصل هايي چون معيارهاي FFP (مناسب بودن براي منظور)، گواهي اجباري، ضرورت اخذ گواهي و سازمانهاي ذيصلاح براي تأييد مخازن تحت فشار مورد بررسي قرار گرفت.
در اين بخش به چگونگي كار با كدهاي مخزن تحت فشار اشاره مي شود.
كار با كدهاي مخزن تحت فشار
در واحدهاي صنعتي به سختي مي توان قرار دادي يافت كه به يكي از مجموعه كدها يا استانداردهاي مورد قبول بين المللي رجوع نداشته باشد. يكي از وظايف اساسي بازرسي، فعاليت در چارچوب اين كدها است و به بيان دقيق تر، آموختن روشهاي بازرسي در يك كد خاص، نياز اصلي يك بازرس است.
مشكل اصلي در اين رابطه، حجم و پيچيدگي متون كد است. هر كدام از اين متون شامل صدها صفحه است كه امكان همراه داشتن آنها در حين بازرسي را غيرعملي مي سازد. حتي در صورت امكان حمل نسخه هاي كامپيوتري، هنوز دشواريهايي در اين زمينه وجود دارد. به منظور رفع اين مشكل، بايد اين كدها را به صورت انتخابي بررسي كرد. در عمل تنها بخش هايي از كد مخزن تحت فشار مرتبط با فعاليتهاي بازرسي مورد نظر ضرورت دارد. براي اين كار در ابتدا بايستي بتوان يك ديد كلي نسبت به ساختار متون كد به دست آورد. عليرغم وجود تفاوتهايي بين كدهاي آمريكايي (ASME) و كدهاي اروپايي (TRD، BS و . . .)، هر دو گروه شامل اصول مشتركي هستند. براي طراحي مخازن تحت فشار، اكثر اطلاعات در متن اصلي كد مربوطه موجود است؛ در حاليكه براي جنبه هاي بازرسي (و در مرتبه پايين تر الزامات آزمايشي)، متن اصلي كد، كاربر را معمولاً به استانداردهاي جانبي رجوع مي دهد؛ در نتيجه خود متن كدهاي مخازن تحت فشار بيشتر تحت تأثير جنبه هاي طراحي است.
1. مسئوليت ها: در ابتداي فعاليت، بايد مسئوليت طرف هاي درگير مشخص شود؛ كه شامل موارد زير است:
- مسئوليتهاي مربوط به سازنده و خريدار
- نقش سازمان بازرسي مستقل
- الزامات فني و موارد انتخابي بين سازنده و خريدار
- طريقه صدور گواهينامه »انطباق با كد« و اينكه چه كسي مسئوليت آن را مي پذيرد.
2. طراحي مخزن تحت فشار: نكات مهم عبارتند از:
- جزئيات طبقه بندي هاي ساخت مشخص شده به وسيله كد مخزن تحت فشار
- آگاهي از طبقه بندي هاي مختلف اتصالات جوش
- آگاهي از جنبه هاي طراحي غيرمجاز (عمدتاً اتصالات جوش)
3. مواد به كار رفته در تجهيزات: در مورد مواد مورد نياز براي اجزاي تحت فشار مخزن، به اطلاعات زير نياز است:
- موادي كه به طور مستقيم توسط كد مشخص شده اند، به زير گروه هاي ورق، قطعات
فورج، مقاطع ميله و لوله ها تقسيم مي شوند.
- الزامات كد براي ساير مواد (ذكر نشده در كد) به طوريكه بتوان از آنها به عنوان مواد مجاز بهره برد.
- هرگونه الزامات كد خاص در مورد خواص مواد مانند ميزان كربن، مقاومت كششي و مقاومت
به ضربه
- الزامات خاص براي كاربردهاي دماي پايين
4. ساخت، بازرسي و آزمايش: زمينه هاي مربوطه عبارتند از:
- الزاماتي براي شناسايي و قابليت رديابي مواد
NDTمواد اوليه
- تلورانس هاي مونتاژ
- الزامات عمومي براي اتصالات جوش
- تأييد جوشكار
- نمونه هاي آزمون توليد
- گستره NDT روي اتصالات جوش
- روش هاي قابل قبول NDT
-معيارهاي پذيرش عيب
- آزمايش فشار
- محتواي بسته اسناد مخزن تحت فشار
با توجه به بحث هاي صورت گرفته، به منظور بازرسي يك مخزن تحت فشار با استفاده از يك كد مشخص، نياز به اطلاعات محدودي از آن كد است و اطلاعات تكميلي نيز از ساير استانداردهاي جانبي حاصل مي شود. براي شروع كار مي توان جدول1 را مدنظر قرار داد. به دقت اين شكل را مورد توجه قرار دهيد. در اينجا تنها بخشي از اطلاعات كه مورد نياز يك بازرس است، بيان شده است.
كاربرد كدهاي مخزن تحت فشار
اكثر كدهاي بين المللي مخازن تحت فشار در وضعيتي قرار دارند كه درك مناسبي را بين نهادهاي قانوني كشورها در مورد كدهاي يكديگر به وجود مي آورند. در اين كدها بخش هاي حساس مانند كلاسهاي مخزن تحت فشار، معيارهاي طراحي و الزامات بازرسي و الزامات مورد نياز براي گواهي مستقل بر مبناي اصول مشابهي بنا شده اند. همچنين استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار براي ساير تجهيزات و اجزاي مهندسي نيز روز به روز در حال افزايش است. اين مطلب به ويژه در مورد كدهاي BS 5500 و ASME كه كدهايي بر پايه طراحي هستند، صادق است. پارامترهاي مربوط به تنش هاي مجاز و ضرايب ايمني براي طراحي ساير تجهيزات نيز به كار مي رود. تجهيزاتي كه داراي مقاطع ريختگي ضخيم هستند مانند بدنه توربين بخار و بدنه هاي ريخته گري شده تيرآلات بزرگ و يا اجزايي كه مشابه مخازن تحت فشار هستند مانند تغليظ كننده ها و گرم كننده هاي لوله اي فشار بالا مي توانند مشمول اين قاعده شوند. همچنين در كاربردهايي كه بارگذاري فشاري مسئله اصلي نيست، استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار در بازرسي و آزمايش قطعات يافت مي شود؛ به طوري كه الزامات جوشكاري و NDT در استانداردهاي ASME V/ ASME VIII براي استفاده در دامپرهاي گازي، كانال ها، ساختمان هاي فلزي، تانك ها و تجهيزات ساخته شده مشابه به كار گرفته مي شوند.
استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار با توجه به منظور
استفاده از بعضي قسمت هاي كدهاي مخزن تحت فشار براي ساير تجهيزات، مي تواند فعاليت هاي بازرس را با اندكي مشكل مواجه سازد. به عنوان نمونه در مورد كندانسورهاي بخار بزرگ، از نقطه نظر تنش، انطباق با استاندارد قابل اجرا است؛ در حاليكه در ساير جنبه ها مانند ميزان NDT و معيار پذيرش عيب غالباً چنين انطباقي دشوار است؛ از اين رو سناريوي انطباق جزئي مطرح مي شود. بايستي متذكر شد چنين وضعيتي غالباً در بازرسي ها مشاهده مي شود و لذا بايد از طريق يك طرح مناسب با اين كدها ارتباط برقرار كرد. وظيفه اصلي يك بازرس، يافتن حدودي است كه موارد موجود در كدهاي مخزن تحت فشار بتوانند به FFP تجهيزات كمك كنند.
در شماره قبل و در مبحث بازرسي فني بويلرها و مخازن تحت فشار، سرفصل هايي چون معيارهاي FFP (مناسب بودن براي منظور)، گواهي اجباري، ضرورت اخذ گواهي و سازمانهاي ذيصلاح براي تأييد مخازن تحت فشار مورد بررسي قرار گرفت.
در اين بخش به چگونگي كار با كدهاي مخزن تحت فشار اشاره مي شود.
كار با كدهاي مخزن تحت فشار
در واحدهاي صنعتي به سختي مي توان قرار دادي يافت كه به يكي از مجموعه كدها يا استانداردهاي مورد قبول بين المللي رجوع نداشته باشد. يكي از وظايف اساسي بازرسي، فعاليت در چارچوب اين كدها است و به بيان دقيق تر، آموختن روشهاي بازرسي در يك كد خاص، نياز اصلي يك بازرس است.
مشكل اصلي در اين رابطه، حجم و پيچيدگي متون كد است. هر كدام از اين متون شامل صدها صفحه است كه امكان همراه داشتن آنها در حين بازرسي را غيرعملي مي سازد. حتي در صورت امكان حمل نسخه هاي كامپيوتري، هنوز دشواريهايي در اين زمينه وجود دارد. به منظور رفع اين مشكل، بايد اين كدها را به صورت انتخابي بررسي كرد. در عمل تنها بخش هايي از كد مخزن تحت فشار مرتبط با فعاليتهاي بازرسي مورد نظر ضرورت دارد. براي اين كار در ابتدا بايستي بتوان يك ديد كلي نسبت به ساختار متون كد به دست آورد. عليرغم وجود تفاوتهايي بين كدهاي آمريكايي (ASME) و كدهاي اروپايي (TRD، BS و . . .)، هر دو گروه شامل اصول مشتركي هستند. براي طراحي مخازن تحت فشار، اكثر اطلاعات در متن اصلي كد مربوطه موجود است؛ در حاليكه براي جنبه هاي بازرسي (و در مرتبه پايين تر الزامات آزمايشي)، متن اصلي كد، كاربر را معمولاً به استانداردهاي جانبي رجوع مي دهد؛ در نتيجه خود متن كدهاي مخازن تحت فشار بيشتر تحت تأثير جنبه هاي طراحي است.
1. مسئوليت ها: در ابتداي فعاليت، بايد مسئوليت طرف هاي درگير مشخص شود؛ كه شامل موارد زير است:
- مسئوليتهاي مربوط به سازنده و خريدار
- نقش سازمان بازرسي مستقل
- الزامات فني و موارد انتخابي بين سازنده و خريدار
- طريقه صدور گواهينامه »انطباق با كد« و اينكه چه كسي مسئوليت آن را مي پذيرد.
2. طراحي مخزن تحت فشار: نكات مهم عبارتند از:
- جزئيات طبقه بندي هاي ساخت مشخص شده به وسيله كد مخزن تحت فشار
- آگاهي از طبقه بندي هاي مختلف اتصالات جوش
- آگاهي از جنبه هاي طراحي غيرمجاز (عمدتاً اتصالات جوش)
3. مواد به كار رفته در تجهيزات: در مورد مواد مورد نياز براي اجزاي تحت فشار مخزن، به اطلاعات زير نياز است:
- موادي كه به طور مستقيم توسط كد مشخص شده اند، به زير گروه هاي ورق، قطعات
فورج، مقاطع ميله و لوله ها تقسيم مي شوند.
- الزامات كد براي ساير مواد (ذكر نشده در كد) به طوريكه بتوان از آنها به عنوان مواد مجاز بهره برد.
- هرگونه الزامات كد خاص در مورد خواص مواد مانند ميزان كربن، مقاومت كششي و مقاومت
به ضربه
- الزامات خاص براي كاربردهاي دماي پايين
4. ساخت، بازرسي و آزمايش: زمينه هاي مربوطه عبارتند از:
- الزاماتي براي شناسايي و قابليت رديابي مواد
NDTمواد اوليه
- تلورانس هاي مونتاژ
- الزامات عمومي براي اتصالات جوش
- تأييد جوشكار
- نمونه هاي آزمون توليد
- گستره NDT روي اتصالات جوش
- روش هاي قابل قبول NDT
-معيارهاي پذيرش عيب
- آزمايش فشار
- محتواي بسته اسناد مخزن تحت فشار
با توجه به بحث هاي صورت گرفته، به منظور بازرسي يك مخزن تحت فشار با استفاده از يك كد مشخص، نياز به اطلاعات محدودي از آن كد است و اطلاعات تكميلي نيز از ساير استانداردهاي جانبي حاصل مي شود. براي شروع كار مي توان جدول1 را مدنظر قرار داد. به دقت اين شكل را مورد توجه قرار دهيد. در اينجا تنها بخشي از اطلاعات كه مورد نياز يك بازرس است، بيان شده است.
كاربرد كدهاي مخزن تحت فشار
اكثر كدهاي بين المللي مخازن تحت فشار در وضعيتي قرار دارند كه درك مناسبي را بين نهادهاي قانوني كشورها در مورد كدهاي يكديگر به وجود مي آورند. در اين كدها بخش هاي حساس مانند كلاسهاي مخزن تحت فشار، معيارهاي طراحي و الزامات بازرسي و الزامات مورد نياز براي گواهي مستقل بر مبناي اصول مشابهي بنا شده اند. همچنين استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار براي ساير تجهيزات و اجزاي مهندسي نيز روز به روز در حال افزايش است. اين مطلب به ويژه در مورد كدهاي BS 5500 و ASME كه كدهايي بر پايه طراحي هستند، صادق است. پارامترهاي مربوط به تنش هاي مجاز و ضرايب ايمني براي طراحي ساير تجهيزات نيز به كار مي رود. تجهيزاتي كه داراي مقاطع ريختگي ضخيم هستند مانند بدنه توربين بخار و بدنه هاي ريخته گري شده تيرآلات بزرگ و يا اجزايي كه مشابه مخازن تحت فشار هستند مانند تغليظ كننده ها و گرم كننده هاي لوله اي فشار بالا مي توانند مشمول اين قاعده شوند. همچنين در كاربردهايي كه بارگذاري فشاري مسئله اصلي نيست، استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار در بازرسي و آزمايش قطعات يافت مي شود؛ به طوري كه الزامات جوشكاري و NDT در استانداردهاي ASME V/ ASME VIII براي استفاده در دامپرهاي گازي، كانال ها، ساختمان هاي فلزي، تانك ها و تجهيزات ساخته شده مشابه به كار گرفته مي شوند.
استفاده از كدهاي مخزن تحت فشار با توجه به منظور
استفاده از بعضي قسمت هاي كدهاي مخزن تحت فشار براي ساير تجهيزات، مي تواند فعاليت هاي بازرس را با اندكي مشكل مواجه سازد. به عنوان نمونه در مورد كندانسورهاي بخار بزرگ، از نقطه نظر تنش، انطباق با استاندارد قابل اجرا است؛ در حاليكه در ساير جنبه ها مانند ميزان NDT و معيار پذيرش عيب غالباً چنين انطباقي دشوار است؛ از اين رو سناريوي انطباق جزئي مطرح مي شود. بايستي متذكر شد چنين وضعيتي غالباً در بازرسي ها مشاهده مي شود و لذا بايد از طريق يك طرح مناسب با اين كدها ارتباط برقرار كرد. وظيفه اصلي يك بازرس، يافتن حدودي است كه موارد موجود در كدهاي مخزن تحت فشار بتوانند به FFP تجهيزات كمك كنند.
