اصــــول ویــراستـاری

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
با سلام

تاپیک فعلی در راستای این موضوع که تعدادی از تالار های سایت درصدد منتشر کردن دستاوردهای تالار خود توسط کاربران تالار و سایر کاربران سایت به صورت نشریه هستند،( والبته بعضا منتشر گشت) ایجاد گردید، تا علاوه بر اوصول کلی که در نگارش مقالهای نشریه ها باید در نظر گرفت ،به معرفی اوصول ویراستاری این مقاله ها و همچنین متنهای نشریه ها و به طور کلی ویراستاری در زبان فارسی بپردازد.

در این تاپیک
ابتدا با تاریخچه ویراستاری در غرب و ایران آشنا می شویم به تعریف ویراستار و ویراستاری می پردازیم و با وظایف ویراستار آشنا می شویم، سپس اوصولهای کار را بیان می کنیم و در نهایت سایتهای معتبر ویراستاری و فرهنگ واژگان را معرفی می کنیم.



منابع مطالب :
_ کتاب "نگارش و ویرایش" نوشته استاد احمد سمیعی
_کتاب "نکته‌های ويرايش" نوشته علی صلح‌جو
_ سایتهای معتبر ویراستاری .


تاپیک مرتبط :مهمترین نکات ویرایشی

پ ن : با توجه به اینکه استارتر هیچ گونه ادعای در خبره بودن در این زمینه ندارد، و مطالب را با توجه به علاقه ی شخصی و دانش خود از منابع مختلف مطالعه سپس انتخاب می کند، در صورت هر گونه مغایرت با دانش خود ، یا اشکال محتوای در مطالب با ذکر منبع موثق با پیام خصوصی یا عمومی به استارتر اطلاع دهید و در تاپیک پست ارسال نکنید تا با نظم پیش برود .
 
آخرین ویرایش:

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
تــاریخچــه

تــاریخچــه

تعريف ايراني و غربي ويراستار

«ويرايش» در معنايي که امروز از آن سراغ داريم، در دهه چهل شمسي با فعاليت مؤسسه انتشارات فرانکلين آغاز شد. اين عمل ابتدا هيچ عنوان شغلی نداشت و رفته‌رفته از آن به "اديت" ياد شد و به کننده آن اديتور گفته مي‌شد.


در اواخر دهه چهل بود که واژه نوظهور «ويراستار»، در محافل فرهنگستان دوم و از مصدر مرده «ويراستن» پيدا شد. به اعتقاد برخي، اين واژه ساخت درستي نداشت و بهتر بود به‌جاي آن «ويرايشگر» بگوييم. به هر حال، واژه‌هاي «ويرايش» و «ويراستار» وارد ميدان شدند و کلمات «اديت» و «اديتور» را از ميدان خارج کردند.


ويرايش در ايران
، تحت نفوذ برخي افراد، صرفاً در جهت ويرايش زباني سير کرد. سال‌هاي متمادي، ويراستاران تصور مي‌کردند که ويرايش يعني اصلاح جمله. البته هنوز هم چنين تصوري وجود دارد. به هر حال، توجه بيش از حد به ويرايش زباني، به‌رغم محاسني که داشت، سبب شد که جامعه ويراستاران به حوزه‌هاي ديگر ويرايش توجه نکند.

بعدها فهميديم کسان ديگري در جاهاي ديگر دنيا هستند که نام ويراستار دارند اما کارهايي شبيه کار ما ويراستاران انجام نمي‌دهند:

ــ کساني که بر قله پروژه دايرة‌المعارف‌هايي نظير آمريکانا يا بريتانيکا نشسته‌اند، حدود و ثغور پروژه را تعيين کرده‌اند و... ، و با اينکه کاري که آنها ‌کرده‌اند هيچ شباهتي به کار امثال ما ويراستارها ندارد، پي برديم که آنها ويراستاران کبيري هستند که به آنها Chief editor يا Editor in chief گفته مي‌شود، و ما روي الگوي آن «ويراستار ارشد» را ساختيم. شادروان دکتر غلامحسين مصاحب يکي از اينها بود، اما هيچ‌کس او را به عنوان ويراستار نمي‌شناخت.


ــ کساني که به گردآوري يک مجموعه مي‌پردازند؛ مثلاً مجموعه‌اي در مورد زنان با اين تقسيم‌بندي:

۱) زن و خانواده ۲) زن و جامعه ۳) زن ديروز ۴) زن فردا. فردي که اجراي اين پروژه را به عهده مي‌گيرد يک ويراستار تما‌م‌عيار است.

اين‌گونه افراد که از سال‌ها قبل در ايران چنين کارهايي مي‌کردند اما نامي نداشتند، اخيراً عنوان «دبير مجموعه» يا «ويراستار مجموعه گرفته‌اند».


ــ کسي که مجموعه‌اي از مقالات در زمينه‌اي خاصي منتشر مي‌کند (و پس از انتخاب مقالات معمولاً مقدمه‌اي جامع بر لزوم نشر اين مجموعه مي‌نويسد).



ــ کسي که مجموعه‌اي از اشعار شاعر يا شاعراني را با طبقه‌بندي خاصي انتخاب مي‌کند و بر آن مقدمه‌اي مي‌نويسد.


چنين فردي نمونه بارز ويراستار به معناي غربي کلمه است.

محمد حقوقي را هيچ‌کس ويراستار نمي‌شناسد، درحالي‌که او در شعر نو از آغاز تا امروز (سازمان کتاب‌هاي جيبي،۱۳۵۳) دقيقاً همين کار را کرده و درواقع، يکي از اولين ويراستاران ايران به معناي اروپايي کلمه است.


ــ کسي که نسخه خطي را تصحيح مي‌کند و درنهايت آن را براي استفاده در سطح آکادميک آماده مي‌کند. (چراکه مصحح نسخه خطي بايد تمام قابليت‌هاي يک ويراستار را در خود داشته باشد.)



ــ کسي که فلسفه يک فيلسوف را عرضه مي‌کند. کتاب فلسفه هگل را که شادروان حميد عنايت ترجمه کرده است کسي ننوشته بلکه شخصي به نام و. ت. استيس ويرايش کرده است. روي جلد نسخه انگليسي اين کتاب نام مؤلف نيامده، بلکه بعد از عنوان آمده: Edited by V. T. Stace، درواقع، استيس بخش‌هايي از آثار هگل را جمع آورده و خود نيز حرف‌هايي درباره آن زده است، اما چون بخش عمده کتاب سخن خود هگل است، استيس خود را مؤلف ندانسته بلکه خود را ويراستار ناميده است. اين کار در ايران رايج نيست و اگر کسي آثار نويسنده‌اي را معرفي کند خود را به‌جاي ويراستار، مؤلف کتاب معرفي خواهد کرد.


ــ کسي که مقالات مجله را مي‌خواند، آنها را رد مي‌کند يا مي‌پذيرد، و در صورت پذيرش، اصلاح مي‌کند، که نزد غربي‌ها ويراستار است اما ما به او سردبير مي‌گوييم.


ــ کسي که معمولاً در دفتر مجله حضور دارد، مقالات را تحويل مي‌گيرد، قبل از سردبير آنها را مي‌خواند و نظر خود را به سردبير مي‌دهد و پس از حروفچيني آنها را نمونه‌خواني مي‌کند، و خلاصه رابط ميان سردبير و نويسنده و اپراتور و گرافيست است، نزد غربي‌ها، Managing editor ياExecutive editor نام دارد اما ما او را نه ويراستار بلکه «مدير داخلي» مي‌ناميم.


تاريخ تکوين ويرايش در ايران


در محافل ويرايشي ايران، تلقي عمومي اين است که ويرايش در اوايل دهه چهل شمسي در انتشارات فرانکلين تکوين يافت. با توجه به مطالبي که در بالا آمد، بايد گفت، چنين نگاهي ويراستار کبير، علامه محمد قزويني، را بيرون از حوزه ويرايش نگه مي‌دارد که درست نيست. قزويني، دهخدا، نفيسي، همايي و امثال آنها نسل اول ويراستاران اصيل ايران بوده‌اند، که ويرايش را، نه به معناي محدود ويرايش زباني، بلکه به معناي اصيل آن، يعني بررسي انتقادي و تصحيح و شرح کامل اثر، در نظر داشتند. البته حق مؤسسه انتشارات فرانکلين در جمع کردن عده‌اي اهل قلم و مترجم به دور هم و معرفي زمينه‌هاي امروزي‌تر ويرايش محفوظ است.

يکي از کارهاي فرانکلين انتشار دايرة‌المعارف فارسي بود که ويرايش از نوع اصيل آن به حساب مي‌آيد.

حوزه وسيع ويرايش
اصولاً، وقتي کار يا پديده‌اي نام مشخصی دارد، هويت مشخص‌تري دارد تا کار يا پديده‌اي که نام مشخص ندارد. ما به کسي که براي مجله تصويري تصوير يا عکس انتخاب مي‌کند نام خاصي نمي‌دهيم و او را يکي از ياري‌رسان‌ها يا خدمه مجله مي‌دانيم، حال آنکه در غرب نام مشخص Art editor (ويراستار هنري) دارد. چنين است اديتور لباس، اديتور عکس، اديتور ورزش و غيره در فيلم‌ها و نوشته‌ها بر حسب مورد.
ما در ايران تصور بسيار محدودي از ويرايش داشته‌ايم و هنوز هم داريم و عمل‌مان نيز در جهت همين برداشتمان بوده است.

ويرايش در ايران بيشتر به معناي اصلاح زباني مطرح بوده است که درواقع عرصه کوچکي از کل اين فعاليت است. نکته مهم اين است که ما به برخي از فعاليت‌هايي که زير عنوان «ويرايش» از آنها نام برده شد توجه داشته و به آن عمل کرده‌ايم، اما نه با نام ويرايش. برخي از «به کوشش»‌ها، «به همت»‌ها، «گردآوري»‌ها، «گزينش»‌ها و احتمالاً عنوان‌هاي ديگر را مي‌توان ويرايش به شمار آورد.
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
ویراستاری چیست؟ ویراستار کیست؟

ویراستاری چیست؟ ویراستار کیست؟

ویراستاری، احیای یک نوشته و هویت بخشی به آن است. با وجود این تفاسیر، ویراستاری در ادبیات رسانه ای کشورما و نیز دنیای نویسندگان و مؤلفان جایگاه چندانی ندارد و نویسندگان، بی توجه به آنچه خواننده را در هنگام خواندن یک کتاب میخکوب می کند، علاوه بر محتوای غنی آن و قلم توانمند نویسنده، آراستن آن به پیرایه های ادبی و زدودن پلشتی های مخدر ذهن از واژگان مازاد است.

ویراستار در حقیقت باید در نوشته جان جاری کند و این جاری کردن جان کاری است باطنی. پس ویراستار باید حتماً نویسنده خوبی باشد و در عین حال از فن ویرایش هم آگاه باشد تا بتواند این جان بخشی را در اثر ایفا کند.

ویراستار خوب کسی است که مطالعات گسترده و طیفی و منشوری داشته و در ابواب مختلف صاحب اطلاع باشد؛ مثلاً ویراستار متون دینی باید در مجموعه علوم دینی از هر کدام خوشه ای برگرفته و از هر خرمنی گلی و خوشه ای فراچنگ آورده باشد.

فرق نویسنده و ویراستار، همین جا معلوم می شود. نویسنده ای که مثلاً در فلسفه قلم می زند، نیازی نیست که از علوم دیگر خیلی بداند، اما اگر بداند چه بهتر. اما ویراستار یک متن فلسفی، اتفاقاً باید به اصطلاحات حوزه های دیگر علوم دینی کم و بیش آشنا باشد تا مثلاً هنگام ویرایش و تغییر و بازپروری اصطلاحات و ترکیبها، اصطلاحات حوزه های مختلف علوم را با یکدیگر در نیاویزد؛ بداند که در اصطلاح روان شناسی معنا، feed back و بازخوردی دارد، اما مثلاً در اقتصاد بازخورد دیگر دارد، در ادبیات بازخورد دیگر دارد. کسی که حتی تک واژه بسیط فرهنگ را می خواهد در جایی به کار ببرد یا دست بزند یا ترکیبات مضاف و مضاف الیه و موصوف و صفتی از فرهنگ بسازد، باید بداند که فرهنگ در هر حوزه ای از دانش، کاربردی و مبنایی دارد. این نیاز برای ویراستار سبب می شود به این باور برسیم که ویراستاری شأنی بالاتر از نویسندگی به طور مطلق دارد.

ویراستار خوب باید نویسنده ای خوب باشد، باید آگاهی های ادبی خوب داشته باشد، آگاهی های زبان شناسی و آگاهی های فرامتنی داشته باشد، در حوزه های مختلف دانشی، نمی گویم که مسلط باشد، در هر کدام صاحب مطالعه باشد. ویراستار باید اصولاً آدم پرمطالعه ای باشد.

ویراستار باید حتماً در حوزه مورد بحث، دست کم نویسنده توانایی باشد و در حوزه های همجوار هم مطالعاتی داشته باشد تا بتواند دو وظیفه ای را که گفتم، انجام دهد
 
آخرین ویرایش:

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
انواع ویرایش

انواع ویرایش

ویرایش انواعی دارد که به طور کلی به دو نوع صوری و محتوایی تقسیم می‌شود. البته این تقسیم‌بندی بسیار کلی است و می‌توان به آن دو از جنبه‌های دیگری نیز توجه کرد.

به نظر، تقسیم‌بندی زیر، تا حدودی، دربرگیرنده انواع ویرایش بوده باشد، اگرچه هر یک از موارد زیر نیز زیرمجموعه‌هایی دارد:
۱. ویرایش فنی
۲. ویرایش زبانی یا ادبی

۳. ویرایش علمی

ویرایش فنی شامل درست‌نویسی واژگان، رعایت یک‌دستی رسم‌الخط در متن، نشانه‌گذاری (سجاوندی)، تنظیم جدول‌ها، نمودارها، نقشه‌ها، تصاویر، تنظیم پانوشت، پی‌نوشت، بخش‌بندی و فصل‌بندی کتاب، کوته‌نوشت‌ها، عددنویسی و فرمول‌نویسی، سرصفحه و پاصفحه، تنظیم فهرست مطالب، تنظیم فهرست مآخذ (کتاب‌نامه) و تطبیق آن با ارجاعات داخل متن، تنظیم فهرست‌های نمایه و فهرست‌های مرتبط لازم، ضبط اعلام خارجی، تنظیم درست نقل‌قول‌ها، توجه به تیترها و عنوان‌بندی‌ها، توجه به حاشیه‌بندی صفحات، پاراگراف‌بندی و سطربندی، به کارگیری فونت‌های مناسب و اندازه ‌قلم.


ویرایش زبانی یا ادبی
شاملِ استفاده از واژگان و عبارت‌های مناسب، معادل‌سازی اصطلاحات، اصلاح جملات طبق معیارهای دستور زبان، توجه به رسایی و شیوایی جملات، رفع تناقض‌های معنایی و منطقی جملات، توجه به زمان و نهاد فعل‌ها، استفاده از جملات کوتاه، حذف موارد حشو، و به طور کلی افزایش عناصری که در بهبود زبان متن لازم به نظر می‌رسد و حذف موارد زاید.


ویرایش محتوایی
این نوع ویرایش را شاید بتوان پیشرفته‌ترین نوع ویرایش دانست که در آن ویراستار وارد حوزه تخصصی و علمی ویرایش متن می‌شود. رفع تناقضات علمی و محتوایی در کل اثر، اصلی‌ترین کاری است که در ویرایش محتوایی اعمال می‌شود.


پ ن : در ضمیمه، ارجاع دادن صحیح در متن در یک pdf آمده.
 

پیوست ها

  • fa-style-guide.pdf
    98.1 کیلوبایت · بازدیدها: 0
آخرین ویرایش:

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
راهنمای دستور خط فارسی

راهنمای دستور خط فارسی

موارد زیر باید در ویراستاری زبانی یا ادبی مورد استفاده قرار گیرد :



ردیفموضوعدرستنادرست
1علامت نقل قول (SHIFT+K/L)
«--»"—"
2ّ (تشديد) گذاشتن تشديد هميشه ضرورت ندارد مگر در جايی که موجب ابهام و التباس شود که يکی از مصاديق آن هم‌نگاشتهاست: معين/معيّن؛ علی/علّی؛ کُره/کُرّه؛ بنا/بنّا (SHIFT+F)
3ء (همزه) در کلمات فارسی به کار نمی‌رود ولی در کلمات عربی علامت آن را حتماً به کار ببريم. (SHIFT+N/M/V)
جرئت
مسئول
مسئله
هيئت
نشئت
مبدأ
منشأ
شئون
رؤسا
جرأت
مسؤول
مسأله
هيأت
نشأت
مبداء
منشاء
4اً – اٌ - اٍ (تنوين) در کلمات فارسی به کار نمی‌رود، ولی در کلمات عربی، حتماً آورده شود. (SHIFT+Q)
گاهی
تلفنی
دوم، ثانياً
سوم، ثالثاً
خواهش می‌کنم، لطفاً
ناچار
مشارٌ‌اليه
مضافٌ‌اليه
گاهاً
تلفناً
دوماً
سوماً
خواهشاً
ناچاراً
5ابن/ بن بين دو اسم خاص هر دو صحيح است
حسين بن علی
حسين ابن علی
6ات (علامت جمع عربی) را نبايد در کلمات فارسی استفاده کرد.، استثناء: سبزيجات
گزارشها
پيشنهادها
گرايشها
کارخانه‌ها
سفارشها
فرمايشها
سبزيجات
باغات
گزارشات
پيشنهادات
گرايشات
کارخانجات
سفارشات
فرمايشات
سبزی‌ها
باغها
7آن هميشه جدا نوشته می‌شود مگر: آنها، آنجا، آنکه، بدان، آنچه، وانگهی
آن (کسی) که
چنان‌که
8اين هميشه جدا نوشته می‌شود مگر: اينها، اينجا، اينکه، بدين
از اين روازينرو
9ای (حرف ندا) هميشه جدا از منادا نوشته می‌شود:
ای‌خدا
ای‌که
10ب زينت، نون نفی، ميم نهی بر سر افعالی که با الفِ مفتوح يا مضموم آغاز می‌شوند
بينداز
نيفتاد
ميفکن
بيانداز
نيافتاد
ميافکن
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
ادامه راهنمای دستور خط فارسی

ادامه راهنمای دستور خط فارسی

11


به هميشه جدا نوشته می‌شود مگر:
?- هنگامی که بر سر فعل و مصدر و ترکيبات اين عناصر بيايد: بگفتم، بروم، بنمايد، بخوان، بساز، بسازبفروش
?- بدين – بدان – بدو - بديشان
?- هرگاه صفت بسازد: بخرد، بسزا، بخصوص، بشکوه، بهنجار، بنام، بجا، (ولی در موارد ديگر جدا نوشته می‌شود: به قاعده، به اسلوب)
?- در ترکيب‌های قالبی عربی: بلافصل، بلاعوض، بلاحساب، بعينه، قائم بأمرالله
به‌اصطلاح
جا‌به‌جا
رو‌به‌رو
سر‌به‌سر
خود‌به‌خود
به‌تنهايی
به‌ويژه
به‌خصوص
به‌دليل
به‌علت
به‌صورت
به‌وجود
به‌سرعت
به‌طور
به‌خاطر
به‌راحتی
به‌کار بردن
به‌دست آوردن
به‌سر بردن
باصطلاح
جابجا
روبرو
سربسر
خود بخود
بتنهايی
بويژه
بخصوص
بدليل
بعلت
بصورت
بوجود
بسرعت
بطور
بخاطر
براحتی
بکار بردن
بدست آوردن
بسر بردن
12

بی هميشه جدا از کلمه پس از خود نوشته می‌شود، مگر آنکه کلمه بسيط‌گونه باشد، يعنی معنای آن دقيقاً مرکب از معانی اجزای آن نباشد:
بی‌شک
بی‌گمان
بی‌خرد
بیهوده
بيسواد
بيکار
بی‌نهايت
بيزار
بيداد
بيگانه
بيراه
بيخود
بيچاره
بينوا
بيجا
بيشک
بيگمان
بيخرد
بی‌هوده
بی‌سواد
بی‌کار
بينهايت
13

ة در کلمات عربی استفاده می‌شود (SHIFT+Z) با فونت TIMES NEW ROMAN
دايرة‌المعارف، صلوة، مشکوة، ليلة‌القدر، ثقة‌الاسلام، طرفة‌العين، حجة‌الاسلام، آية‌الله، زکوة، کاملة‌الوداد، ليلة‌القدر، ،


14

-ی (نشانه الف کوتاه) در کلمات عربی موجود در فارسی استفاده می‌شود
موسی، عيسی، يحيی، طوبی، کبری، مرتضی، مصطفی، مجتبی،
الی، علی، حتی، اولی


15

-تر/ -ترين
به غير از بيشتر/ بيشترين، کمتر/ کمترين، بهتر/ بهترين، مهتر، کهتر باقی جدا نوشته می‌شود.
بيشتر
کمترين
مهم‌تر
بيش‌تر
کم‌ترين
مهمتر
16

چه جدا از کلمه پس از خود نوشته می‌شود، مگر در: چرا، چگونه، چقدر، چطور، چسان
چه جدا از کلمه پيش از خود نوشته می‌شود، مگر در: آنچه، چنانچه




17

حرکت‌گذاری تنها در حدی لازم است که احتمال بدخوانی و ابهام داده شود: عُرضه/عَرضه؛ حَرف/حِرَف
(SHIFT+A/S/D)




18

را در همه جا جدا از کلمه پيش از خود نوشته می‌شود، مگر در: چرا (در معنای «برای چه» و در معنای «آری» در پاسخ به پرسش منفی) و مرا
آن را
اين را
تو را


19

ضماير متصل ملکی همواره به کلمات پيش از خود می‌چسبد، مگر در: کلماتی که به ه (بيان حرکت)-و-ی ختم می‌شود (در این موارد فقط به ابتدای ضماير ملکی مفرد حرف "ا" اضافه می‌شود)
خانه‌ام - خانه‌ات - خانه‌اش
خانه‌مان - خانه‌تان - خانه‌شان
پی‌ام - پی‌ات - پی‌اش
پی‌مان - پی‌تان - پی‌شان
کشتی‌ام - کشتی‌ات - کشتی‌اش
کشتی‌مان- کشتی‌تان- کشتی‌شان
رادیوام – رادیوات - رادیواش
رادیومان – رادیوتان - رادیوشان
خانه‌م - خانه‌ت - خانه‌ش
خانه‌امان - خانه‌اتان - خانه‌اشان
20

کلمات مرکب
تصميمگيری
خشونتبار
برفگير
آفتابگير
يکشنبه
جهتگيری
چشمپوشی
غيرقانونی
غيررسمی
هرچند
اگرچه
بنابراين
تصميم‌گيرى
خشونت‌بار
برف گير
آفتاب گير
يك شنبه
جهت گيرى
چشم پوشى
غير قانونی
غير رسمی
هر چند
اگر چه
بنابراين
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
21

كه
هميشه جدا نوشته می‌شود به جز در سه مورد: بلكه، اينكه، آنكه




22

می – همی – نمی (همواره جدا نوشته می‌شود)
می‌رسد
نمی‌توانم
ميرسد
نميتوانم
23

ه (های بيان حرکت)
علاقه‌مند
بندگی
خانگی
هميشگی
هفتگی
علاقمند
بنده‌گی
خانه‌گی
هميشه‌گی
هفته‌گی
24

ها همواره به کلمه پيش از خود می‌چسبد مگر:
?- آنها (صورت جمع ضمير غايب)
?- هنگامی که بخواهيم صورت مفرد کلمه را مشخص کنيم
?- کلمه به های غيرملفوظ (بيان حرکت) و يا های ملفوظی که حرف قبل از آن حرف متصل باشد، ختم شود
کتابها
باغها
چاهها
کوهها
گرهها
ميوه‌ها
خانه‌ها
سفيه‌ها
فقيه‌ها
پيه‌ها
به‌ها


25

هم هميشه جدا از کلمه پس از خود نوشته می‌شود مگر:
?- کلمه بسيط گونه باشد
?- جزء دوم تک هجايی باشد
?- جزء دوم با مصوت "آ" شروع شود، مگر هنگامی که همزه در ابتدای جزء دوم تلفظ شود (تبصره: هم، بر سر کلماتی که با "الف" يا "م" آغاز می‌شود، جدا نوشته می‌شود: هم‌اسم، هم‌مرز، هم‌مسلک)
همشهری
همشيره
همديگر
همسايه
همين
همان
همچو
همچنين
همچنان
همدرس
همسنگ
همگام
همپا
همدل
همگام
همکار
همرزم
همراه
همايش
هماورد
هماهنگ
هم‌آرزو
هم‌مرز
هم‌آرمان
هم‌اسم
هم‌مسک


26

همين/همان همواره جدا از کلمه پس از خود نوشته می‌شود
همان‌کتاب
همين‌خانه
همين‌جا


27

هيچ همواره جدا از کلمه پس از خود نوشته می‌شود
هيچ‌يک
هيچ‌کدام
هيچ‌کس


28

يک در ترکيب، جدا از جزءِ پس از خود نوشته می‌شود، مگر در موارد: يکتا، يکجا، يکدست، يکدفعه، يکديگر، يکرنگ، يکرو، يکسان، يکسره، يکسو، يکشنبه، يکنواخت
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
نیم فاصله ها

نیم فاصله ها

موارد زیر باید در ویراستاری زبانی یا ادبی مورد استفاده قرار گیرد :


نيم‌فاصله: -
با توجه به خط فاصله ( - ) در قبل و بعد از کلمات زیر باید فاصله با کلمات قبلی و بعدی ایجاد شود . و از چسباندن کلمات قبلی و بعدی به کلمات زیر جلو گیری کرد.


-گو
-نويس-نگار-خوان
-افزار
-مندی-پرور-پرداز
-آموز
-آميز-پذير-دهنده
-ده
-كننده-كن-گشا
-بين
-بينانهنا-پاك-
هم-
-گيری-گردانی-آور
-گرا
-سازی-تر-ترين
-تری
-ال-انداز-شناخت
-شناختی
-شناس
-شناسی
-گون
-گونه
-تان-شان-مان
-اش
-ام-ات-ای
-اند
-ايم-ايد-ام
-ها
می-همی-نمی-
بين-
برون-درون-ميان-
بی- غير-
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
عبارات و اصطلاحات عربی

عبارات و اصطلاحات عربی

كلمات عربی با همزه انتهائی (SHIFT+M) يا همزه پايانی (M)، اگر به تلفظ در نيايد، طبعاً در نوشتار منعکس نمی‌شود: انشا، علما، لولو، شی و کلماتی که در ستون سمت راست آمده است.


انتهاء انتهائي

ارتقاء ارتقائي

ادعاء ادعائي

اجراء اجرائي

خطاء خطائي

دنياء دنيائي

اتكاء اتكائي

زيربناء زيربنائي

مجزاء مجزائي

معناء ؟ معنائي – معنايي ؟؟

محتواء ؟ محتوائي – محتوايي ؟؟

تقواء تقوائي – تقوايي ؟؟

القاء القائي

شهداء شهدائي

ماوراء ماورائي

ايفاء ايفائي

انشاء انشائي

اشياء اشيائي

ابقاء ابقائي

اغماء اغمائي

اداء ادائي

خلاء خلائي
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
همزه و تنوین

همزه و تنوین

همزه: (SHIFT+M/N/B/V)
* تاييد – تاکيد – تاثير – تاليف – متاثر – متاسفانه – تاسف – تالم –
* موثر – مومن – مودب – سوال – مولف – مونث
در کلمات فوق لازم است علامت همزه (ء) روی کرسی آن (الف يا و) قرار گيرد.

تنوين:
* نوعا – اسنادا – عمدتا – مفهوما – الزاما – قطعا – اصالتا – حدودا – لزوما – مطمئنا – حتما – دائما – تلويحا – عموما - نهايتا
* نسبتا – صرفا – اساسا – مشخصا – بعدا – شديدا – منحصرا – ذاتا – تماما – متعاقبا – دقيقا – عميقا – عمدا – تدريجا – واقعا يقينا – سريعا - صراحتا
* اصلا – کاملا – احتمالا – کلا – اولا – مثلا – معمولا – قبلا – عملا -
1. در کلمات فوق لازم است علامت تنوين (ء) روی کرسی الف قرار گيرد.

2. به جای برخی از قيدهای تنوين‌دار عربی می‌توان از ترکيب «اسم + ی» استفاده کرد: اسمی، تخمينی، حدودی، حتمی، تلويحی، عمدی

3. يا از ترکيب «به/ با/ در + اسم» استفاده کرد. در اين موارد نيازی نيست از کلمات «طور، صورت، گونه و ...» استفاده کرد: به نوعی، به شدت، به تمامی، به دقت، به عمد، به تدريج، به واقع، به کل/ به کلی، به عمل، به يقين، به سرعت‌، با اطمينان، در حدود، به صراحت

4. از ترکيب فوق برای قيدهای فارسی نبايد استفاده کرد: خوب، درست، تند، کُند، نرم، آرام، آهسته
* به خوبی، به درستی، به تندی، به کُندی، به نرمی، به آرامی، به آهستگی
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
کجاها ال قرار دهیم و کجاها قرار ندهیم.

کجاها ال قرار دهیم و کجاها قرار ندهیم.

ال-:



موجود
پيشنهادی
موجود
پيشنهادی
دارالشفاء
صعب‌العلاج
دارالحكمه

صعب‌العبورسخت‌گذر
بيت‌الحكمه

دايرة‌المعارفدانشنامه
بين‌النهرين

مع‌الوصفبا اين وصف
ماوراء‌النهار
مع‌الإسفبا عرض تأسف
بين‌الحرمين

ماءالشعيرآبجو
دارالفنون

بين‌المللي
دارالكتب

دارالايتاميتيم‌خانه
دارالخلافه
مجهول‌الهويه
دارالترجمه

بالاخرهسرانجام
دارالحكومه

خاتمة‌الامرآخر کار
دارالسلام

کاملة‌الوداد
حجة‌الاسلام

ليلة‌القدرشب قدر
ثقة‌الاسلام

خاتم‌الانبياء
دراالبيضاء

دارالمساكين
طبيب‌السلطنه

دارالسلطنه
حبيب‌الرحمن

رفيق‌العلماء
خادم‌المله

خادم‌الاغنياء
وكيل‌الرعايا

وكيل‌الدوله
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
تركيبات عربی

تركيبات عربی

مـِن: من بعد – من دون – من جمله

ما
: مادون – ماجرا – ماوقع – مادام – مازاد – مابين


بل
: بلكه – بـِلا – بلادرنگ – بلاشك – بلافاصله -- بلامانع


فی
: في‌الفور – في‌الجمله – فی‌الحال –


ب
: بالاخره – بالنيه


غير
: عيرممكن – غير قابل قبول –


ماوراء
: ماوراء بنفش – ماوراء‌النهر –


مع
: قياس مع‌الفارق – مع‌الوصف – مع‌الأسف –


بدون
: بدون شك – بدون خيال –
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
نگارش صحیح متون فارسی به وسیله ی رایانه

نگارش صحیح متون فارسی به وسیله ی رایانه

گرچه رعایت نگارش صحیح مطالب بوسیله ی رایانه دارای اهمیت فراوانی است ، با این وجود بسیاری از کاربران فارسی زبان نگارش صحیح هنگام نوشتن بوسیله ی رایانه را رعایت نمیکنند. نوشتن بوسیله ی رایانه اصولی دارد که هرکدام از ما حتماً باید آن را رعایت کنیم.

۱- اصلاح برخی از حروف و اعداد
گرچه ویندوزهای بعد از ورژن ۲۰۰۰ زبان فارسی را پشتیبانی میکنند، اما این پشتیبانی خالی از اشکال نیست. بعنوان مثال، در ویندوز XP حتی اگر زبان فارسی را به زبانهای ویندوز اضاف کرده باشید، حروفهای «ك» و «ی» بصورت عربی نوشته میشوند. وقتی دو نقطه را زیر حرف «ي» میبینید، درواقع این حرف بصورت عربی نوشته شده است و شکل صحیح فارسی آن «ی» است. همینطور وجود همزه روی حرف «ك» دلالت بر نگارش این حرف بصورت عربی دارد. در فارسی حرف کاف به شکل «ک» نوشته میشود. در بین اعداد نیز عددهای «٦ و ٥ و ٤» در ویندوز XP بصورت عربی درج میشوند که باید توسط کاربر فارسی زبان اصلاح شوند. نگارش صحیح این اعداد فارسی «۶ و ۵ و ۴» است.
نکته ۱- اگر از محصولات لینوکس (ubuntu, kubuntu) استفاده میکنید، همه ی حروف و اعداد فارسی بصورت صحیح نوشته میشوند.
نکته ۲-در ایران، بعضی از توزیع کنندگان نرم افزار، اقدام به ویرایش فایلهای ویندوز XP و اصلاح حروف کیبورد از عربی به فارسی کرده اند. بنابراین اگر حروف «ک» و «ی» در ویندوز شما بصورت فارسی هستند، تعجب نکنید.
نکته ۳- حروف «ك» و «ي» و اعداد «٦ و ٥ و ٤» در ویندوز ویستا اصلاح شده اند و بصورت فارسی نوشته میشوند.

شاید گمان کنید نگارش حرف «ك» بصورت عربی اشکالی را بوجود نمی آورد
، اما در واقع حروف «ك» و «ک» دو حرف کاملاً مجزا از یکدیگر هستند و اهمیت نگارش صحیح حرف «ک» زمانی بیشتر مشخص میشود که سیستم شما به یک شبکه کوچک یا بزرگ متصل باشد، و بخواهید در این شبکه جستجو کنید. یا اینکه داده ها را از کامپیوترتان به کامپیوتر دیگری منتقل کنید، و برعکس، داده هایی را از کامپیوتر دیگری در اختیار بگیرید.

برنامه ی TrayLayout 1.2 امکان اصلاح حروف «ك» و «ي» و همچنین اعداد «٦ و ٥ و ٤» را به فارسی فراهم کرده است.

۲- نیم فاصله یا همان فاصله مجازی
یکی دیگر از اصول نگارش بوسیله ی رایانه این است که هر کلمه باید با کلمه ی دیگر فاصله داشته داشته باشد. ایجاد فاصله بین کلمات را بوسیله ی فشردن کلید Space اعمال میکنیم و با این روش کلمات را از یکدیگر جدا میکنیم، اما اجزای یک کلمه هرگز نباید با یکدیگر فاصلهای داشته باشند. با هربار فشردن کلید Space به تنهایی، یک فاصله ایجاد میشود و برای تایپ لاتین مناسب است. اما در هنگام تایپ فارسی نیاز به اعمال نیم فاصله یا همان فاصله ی مجازی داریم.

_نیم فاصله چیست؟

شاید بتوان گفت نیم فاصله، فاصله ی کوچکی است که درصورت نیاز بین حروفِ یک کلمه اِعمال میکنیم. نیم فاصله، علیرغم اینکه ظاهراً فاصلهای کوچک را ایجاد میکند، اما در واقع اجزای یک کلمه ی فارسی را در کنار یکدیگر نگه میدارد.
_کاربردهای فاصله و نیم فاصله:
فاصله میان دو کلمه ی مجزا اعمال میشود، اما نیم فاصله را در صورت لزوم، میان حروف یک کلمه اِعمال شده و مانع از دور شدن اجزای یک کلمه از یکدیگر میشود.
بعنوان مثال، کلیک کنید


چگونه نیم فاصله را اِعمال کنیم؟
اگر از سیستم عاملهای محصول لینوکس (Linux) استفاده میکنید، در هنگام تایپ فارسی براحتی میتوانید هرجا که لازم است،کلیدهای [Shift]+[Space] را همزمان تحریر کرده و نیمفاصله را اِعمال کنید. برای رعایت نیم فاصله در محصولات مایکروسافت و سیستم عاملهای XP و Vista از برنامه ی TrayLayout استفاده میکنیم. TrayLayout این امکان را به راحتی در اختیار کاربران قرار میدهد که با تحریر همزمان کلیدهای [Shift]+[Space] نیم فاصله اِعمال را اِعمال کنند.
۳- رعایت نکاتی که به عنوان نکات گرامری شناخته میشوند
برای درک هرچه بهتر این نکات ریز، مقدمهای درباره عملکرد نرم افزار Microsoft Office Word عنوان میکنم.
وقتی در رایانه یک جمله را مینویسیم و میخواهیم آخر جمله را نقطه بگذاریم، باید دقت داشته باشیم که بین آخرین کلمه و نقطه، کلید Space را تحریر نکنیم. اگر بین آخرین کلمه ی جمله و نقطه ی آخر سطر، فاصلهای ایجاد شده باشد، در واقع یک خطای گرامری رخ داده است. برنامه Word مایکروسافت این قبیل خطاهای گرامری را با یک خط موجدار سبز رنگ در محل خطا نمایش میدهد. بنابراین هیچگاه قبل از درج نقطه، کلید Space تحریر نمیشود.

وقتی نقطه را بدون فاصله با حرف ماقبلش درج کردید، فقط یک مرتبه کلید Space را تحریر کرده، کلمه ی بعدی را تایپ کنید. اگر فاصله ی نقطه با کلمه ی بعدی نیز کمتر یا بیشتر از یک Space باشد، خطای گرامری رخ داده است و باید اصلاح شود. بنابراین هرجا که نقطه بکار میرود، با کلمه یا حرف ماقبلش اصلاً فاصله ندارد، و نسبت به کلمه با حرف بعدش فقط به اندازه ی یک Space فاصله دارد.
نگارش سایر علائم ویرگول، نقطه ویرگول؛ دو نقطه روی هم: سه نقطه کنار هم… علامت تعجب! و علامت سوال؟ نیز دقیقاً مثل نقطه انجام میشود.

نکته ۴- یادتان باشد که سه نقطه را، باید فقط با سه نقطه تحریر کنید. نه بیشتر، نه کمتر…



۴- پرانتز، گیومه، آکولاد

برای درج پرانتز در میان جمله، و قرار دادن جمله یا کلمه های در داخل آن، از هر سمت در بیرون پرانتز، فقط یک فاصله (یک Space) را تحریر کنید، اما از دو سمت در داخل پرانتز هیچ فاصله ای را تحریر نکنید. البته درصورتی که قصد استفاده از نقطه یا علامت تعجب یا سایر علامتهایی که گفته شد در انتهای جمله را دارید، دقت کنید این علامتها را در خارج از پرانتز و نزدیک به پرانتز درج کنید. این قانون شامل حال گیومه، آکولاد و سایر نویسه های از این دست <«»> نیز میشود.
۵- متن نوشته شده را از هردوطرف تراز کنید
حتماً با آیکنهایی که کار راستچین، وسطچین و چپچین بودن متن شما را انجام میدهند، آشنا هستید. معمولاً اکثر جاهایی که قرار است عملیات نوشتن را انجام دهید، این آیکنها هم هستند یا اینکه اگر نباشند، از قبل نحوه چینش کلمات در آن صفحه تعریف شده است. علاوه بر سه آیکن مهمی که گفته شد و معمولاً همه از آنها استفاده میکنیم، سه آیکن مهم دیگر هم هستند. راستنویس، چپنویس، و “تراز از دوطرف”. آیکن “تراز ز از دوطرف” با دیگر نام فارسی “کشیدن متن” یا نام انگلیسی “Justify” نیز شناخته میشود. این آیکن دستوری را اجرا میکند که باعث می شود انتهای سطرها نیز در یک راستا قرار داشته باشند. به زبان ساده تر اینکه فضای خالی انتهای سطرها را پُر میکند و انتهای سطرها نیز مانند ابتدای سطر در یک راستا قرار میگیرد. اجرای این فرمان ازطریق آیکن Justify متن شما را بیش ازبیش زیباتر میکند.


اهمیت پیروی از مجموع قوانین و اصولی که گفته شد، فقط برای تهیه ی مطالبِ صفحات وب نیست. به کتابهای معتبر که توسط رایانه تایپ شده باشند مراجعه کنید، درمی یابید که این قانون هنگام نوشتن با رایانه حتی به منظور چاپ، حتماً باید رعایت شود.

۶- تو رفتگی سطر اول پاراگراف
مطالبی که بوسیله ی رایانه نوشته و چاپ میشوند، دارای تو رفتگی یکسان در سطر اول همه ی پاراگرافها هستند. استفاده از این دستور باعث شکیل تر شدن متن می شود.


مطالب بالا در تاریخ ۱۳۸۶/۱۰/۲۹ توسط اقای شکراللهی (نویسنده محترم وبلاگ خوابگرد) در وبلاگشان منتشر گردید ، سپس اقای علیرضا حسینی،بازنگری روی متن انجام داد.
استارتر با توجه به موضوع ، چکیده ی مطالب را در این تاپیک استفاده کرد
، برای بیشتر خواندن مطلب مراجعه کنید به لینک (البته نیاز به فیلتر شکن دارید.)
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
معرفی سایت ویراستاری

معرفی سایت ویراستاری

سایت ویراسباز
یک ویراستار رایگان، برخط (آنلاین) فارسی است. نسخهٔ کنونی یک نسخهٔ آزمایشی است و هنوز در ابتدای راه قرار دارد. ویراسباز متن‌ها را از نظر دستور خط فارسی و اصول تایپ فارسی ویرایش می‌کند. در نسخهٔ کنونی توانایی یافتن غلط‌های املایی وجود ندارد اما در آینده این امکان نیز به ویراسباز افزوده خواهد شد. برخی از توانایی‌های ویراسباز در نسخهٔ کنونی در زیر آمده است:

  • ویرایش از نظر اصول فاصله و نیم‌فاصله‌گذاری تایپ فارسی
  • فارسی‌سازی عددهای عربی و انگلیسی
  • فارسی‌سازی نویسه‌های عربی
  • فارسی‌سازی نشانه‌های نگارشی (مانند علامت سوال، علامت نقل‌قول و…)
  • ویرایش نشانه‌‌گذاری‌ها (مانند علامت نقطه، ویرگول، علامت سوال، علامت نقل‌قول، پرانتز و…)
  • ویرایش نیم‌فاصله‌گذاری برخی از پیشوندها و پسوندهای رایج
  • حذف فاصله‌های اضافی متن

برای رفتن به سایت مورد نظر آدرس روبرو کمک بگیرید
. سایت ویراسباز



همچنین برای معادل سازی بعضی کلمات از لینک روبرو کمک بگیرید . فرهنگ واژگان فارسی به فارسی
 

Samaneh

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
معرفی خطایاب املای فارسی

معرفی خطایاب املای فارسی

خطایاب املایی ویرا در یک نگاه
  • مجهز به پایگاه لغات ریشه‌یابی‌شده با بیش از صد هزار مدخل صحیح فارسی
  • تشخیص بیش از یک میلیون واژهٔ انشقاقی با استفاده از موتور ریشه‌یاب
  • استفاده از پایگاه دادهٔ بن‌های افعال فارسی با بیش از 600 مدخل
  • شناسایی اشتباهات املایی در یک متن
  • شناسایی موارد مغایرت با برخی قوانین نگارش مصوب فرهنگستان
  • ارائهٔ پیشنهاد و رتبه‌بندی پیشنهادات بر اساس قواعد نگارش فارسی، هم‌آوایی، جایابی حروف و ...
  • مدیریت پایگاه واژگان شخصی
  • ارائه‌شده در سه نسخهٔ خانگی، وب ایستا و وب‌سرویس


خطایاب املایی یکی از پرکاربردترین محصولات جانبی مورد استفاده در انواع نرم‌افزارهای نشر رومیزی و حرفه‌ای است. به صورت عمومی خطایاب نرم‌افزاری است که کلمات موجود در متن را از نظر املای صحیح ارزیابی کرده و چنانچه کلمه‌ای را غلط ارزیابی کند این کلمه را به همراه فهرستی از کلمات پیشنهادی باز می‌گرداند.
متاسفانه تا کنون خطایاب مناسبی برای استفاده در محیط‌های ویرایشگر معمول (مانند Microsoft Word و یا پورتال‌های وب و کلا نرم‌افزارهای تولید محتوا) به بازار ارائه نشده است. البته شایان ذکر است به غیر از پیچیدگی‌های فنی، مشکلات ناشی از عدم وجود لغت‌نامه‌های معتبر و پوشای فارسی و تغییرات قواعد درست‌نویسی توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز مشکلات توسعهٔ این محصول را دوچندان می‌کرد. اما سرانجام با تلاش متخصصان و برنامه‌نویسان رباتیک و هوش مصنوعی سپنتا، سرانجام این محصول با کیفیتی متمایز از نمونه‌های مشابه آماده ارائه به بازار شده است. خطایاب املایی ویرا دارای کامل‌ترین بانک لغات فارسی با بیش از یک‌صدهزار مدخل ریشه‌یابی‌شدهٔ املایی است. این مداخل املایی در طول سه سال گردآوری شده و چندین مرتبه توسط مصححین مرور شده است تا حتی‌الامکان خطای املایی نداشته باشد. همچنین مجهز بودن ویرا به موتور ریشه‌یاب سپنتا که در این محصول به کار گرفته شده است، به ویرا اجازه می‌دهد دامنهٔ وسیعی از لغات انشقاقی فارسی را که ریشهٔ آنها در بانک لغات وجود دارد، شناسایی کند. ویرا به‌گونه‌ای طراحی شده است که قادر است حجم عظیمی از داده‌های متنی فارسی را که در قالب مستندات مایکروسافت ورد، صفحات وب و یا پایگاه‌های اطلاعاتی ذخیره شده‌اند، با سرعت بالا خطایابی و تصحیح کند. سرعت بالای موتور طراحی‌شده این امکان را فراهم می‌کند که متن‌های چندهزار کاراکتری تنها در جزیی از ثانیه تصحیح شوند.

این خطایاب با دو واسط کاربری مختلف ارائه شده است. این دو واسط عبارتند از:


 
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
Samaneh اصــــول مقاله نویســی نگارش و تالیف کتاب، پایان نامه و مقاله 10

Similar threads

بالا