اصطلاح جوش خوردن استخوان که عموما در حين ترميم شکستگي به کار مي رود، در حقيقت به معناي چسبيدن دوباره دو قطعه از استخوان است. استخوان در مقياس ميکروسکوپي، حاوي بافت هاي ريز زيادي شبيه حلقه هاي در هم کامواست، اما برخلاف کاموا اين حلقه ها بسيار سخت و بادوام هستند و نوعي بافت مشبک را تشکيل مي دهند. در هنگام رشد، اين بافت هاي استخوان ي به رشد و تکثير خود ادامه مي دهند و مدام استخوان ها را بلندتر و بزرگ تر مي کنند. وقتي فردي به حداکثر رشد خود مي رسد، اين روند رشد کند و کندتر شده و سرانجام متوقف مي شود، اما در مواقع لزوم مانند شکستن استخوان ها، بدن مي تواند يک بار ديگر بافت استخوان ي جديدي تشکيل دهد...
● آيا استخوان شکسته محکم تر از قبل جوش مي خورد؟
اگر همه چيز به خوبي پيش برود، يک استخوان شکسته پس از يک يا چند ماه جوش خورده و استحکام کامل خود را باز مي يابد، اما شواهدي وجود ندارد که استخوان ي که قبلا شکسته است پس از جوش خوردن استحکام بيشتري از قبل دارد. هر چه بيشتر در مورد رشد، تکامل و ترميم استخوان بخوانيد، بيشتر از عملکرد اين ارگان پيچيده تعجب خواهيد کرد. بيشتر مردم آن گونه که بايد از توانايي استخوان براي ترميم و پاسخ به استرس آگاهي ندارند و به همين دليل ممکن است در اين زمينه دچار بدفهمي هايي شوند. عمل به اين توصيه پاياني دشوار به نظر نمي رسد: بيشتر بياموزيد، مقدار کافي کلسيم و ويتامينD مصرف کنيد، به طور منظم ورزش کنيد، مدتي را زير نور آفتاب سپري کنيد (نه زياد)! و در صورت لزوم با پزشک خود در مورد انجام آزمون تراکم استخوان مشورت کنيد.
● آيا پس از تشکيل کامل استخوان ديگر هيچ تغييري در آن رخ نمي دهد؟
تصور بيشتر مردم از استخوان هاي بدن شبيه اسکلت انسان است که در کلاس علوم ديده اند، اما در انسان زنده اسکلت يک ساختار زنده است که به طور پايدار در حال بازسازي است. سلول هاي استخوان ي که استئوبلاست نام دارند، به طور مداوم در حال استخوان سازي هستند و اگر استرسي به استخوان وارد شود، استخوان سازي تشديد مي شود. براي مثال، ورزش هايي که با اتکا به وزن انجام مـي گـيـرنـد (مانند پياده روي يا دويدن آهسته) باعث تحريک استئوبلاست ها براي ساخت استخوان بيشتر مي شوند. اين يکي از علت هايي است که تمرين هاي متکي به وزن براي پيشگيري و درمان پوکي استخوان توصيه مي شود. از ديگر سلول هاي استخوان ي که استئوکلاست نام دارند، باعث برداشت (بازجذب) استخوان مي شوند. اين فرآيند با تشکيل استخوان ، ارتباط نزديکي دارد. در حقيقت، استئوبلاست ها و استئوکلاست ها اغلب در کنار يکديگر يافت مي شوند. با اين همه نوسازي که در استخوان اتفاق مي افتد، داشتن استخوان هايي سالم در گروي حفظ تعادل بين ساخته شدن و بازجذب استخوان است به طوري که ميزان بافت استخوان در هر زمان در حد مطلوب باشد.
● جوش نخوردن استخوان ها
در صورتي که تاخير طولاني در جوش خوردن به مدت چند ماه، تغييرات راديولوژيک خاص روي مي دهد که علامت عدم جوش خوردگي دايمي است. انتهاي استخوان در محل شکستگي گرد و متراکم مي شود و خط شکستگي واضح تر ديده مي شود. فاصله بين استخوان ها به جاي کال به وسيله بافت فيبروز پر مي شود. گاهي حفره اي در اين بافت فيبروز ايجاد مي شود که علامت تلاش براي ايجاد يک مفصل کاذب است.
علل عدم جوش خوردن عبارت اند از :
۱) عفونت استخوان
۲) عدم کفايت جريان خون يک يا دو قطعه شکسته
۳) حرکات جداکننده شديد بين قطعات شکسته
۴) قرار گرفتن بافت نرم بين قطعات
۵) عدم تقابل قطعات
۶) حل شدن هماتوم شکستگي به وسيله مايع سينوويال در شکستگي داخل مفصلي
۷) مجاورت فلز تحليل برنده با محل شکستگي
۸) تخريب استخوان مثلا توسط يک تومور
● تاخير در جوش خوردن
اگر ۳ تا ۴ ماه بعد از شکستگي، قطعات استخوان آزادانه حرکت کنند، احتمالاً تاخير در جوش خوردگي وجود دارد. در تاخير جوش خوردگي هيچ نوع تغيير استخوان ي مبني بر جوش نخوردن وجود ندارد اما در عدم جوش خوردگي تغييرات راديولوژيک مشخصي وجود دارد که نشان مي دهد شکستگي هرگز جوش نخواهد خورد.
علل تاخير در جوش خوردگي همان علل عدم جوش خوردن است که خفيف تر عمل مي کنند.
● بد جوش خوردن
بد جوش خوردن به معني جوش خوردن قطعات در يک وضعيت ناکامل است. بنابراين قطعات ممکن است در اين حالت به صورت زاويه دار، با چرخش، فقدان تقابل انتها به انتها، يا روي هم افتادن و در نتيجه کوتاه شدگي، به همديگر جوش مي خورند. معمولاً پيشگيري از بد جوش خوردن، با درمان صحيح اوليه امکان پذير است ولي در بعضي موارد با وجود دقت زياد، درجاتي از اختلال وضعيت به وجود خواهد آمد.
● آيا شکستگي استخوان هاي بچه ها سريع تر از افراد بزرگسال ترميم مي شوند؟
بله. در واقع استخوان شکسته کودک معمولا اگر فقط در يک قالب مناسب و بي حرکت قرار گيرد، به خوبي بهبود خواهد يافت، در حالي که افراد بزرگسال غالبا براي ترميم آن منطقه به جراحي نياز دارند. البته اگر شکستگي استخوان کودک در محل صفحه رشد استخوان قرار داشته باشد (جايي که سلول هاي جديد استخوان ي توليد مي شوند)، ممکن است مشکلات درازمدت رشدي ايجاد نمايد. در اين صورت پزشک از شما خواهد خواست که اين منطقه را براي مدت يک سال يا بيشتر مورد نظارت قرار دهد تا مطمئن شود که روند بهبود به خوبي طي مي شود.
● ترميم استخوان به کمک کرم ها
کرم هايي موسوم به «کرم هاي قلعه شني» وجود دارند که در کناره هاي ساحلي شني درياها، زندگي جالب توجهي دارند تا آنجا که گفته مي شود زندگي آنها قواي تخيل و آينده نگري دانشمندان را تحريک کرده تا با الهام گرفتن از ساختار زندگي شان، تحولي نوين در دانش پزشکي جهان ايجاد کنند. اين کرم ها با استفاده از چسب مخصوص خود، شن هاي ساحلي و پوسته اي که دارند، خانه هاي لوله اي شکلي ايجاد مي کنند که از حيث استحکام مثال زدني هستند. اکنون مهندسان زيست شناسي دانشگاه يوتا موفق به ارايه نسخه ترکيبي از اين چسب فوق العاده مستحکم شده اند و اميدوارند در آينده اي نه چندان دور از آن براي ترميم استخوان ها، مفاصل و حتي استخوان هاي در هم خرد شده صورت استفاده کنند. کرم قلعه شني بالغ موجودي است که تنها ۵/۲ سانتي متر طول دارد اما خانه هاي لوله اي شکل بسيار مستحکم و چند برابر خودش مي سازد. اين کرم ها هرگز از خانه هاي خود خارج نمي شوند. اين موجودات جالب توجه داراي ريزشاخک هايي هستند که با استفاده از آنها تغييرات محيطي را زيرنظر دارند. چسبي که اين موجود از خود ترشح مي کند، تنها پس از ۳۰ ثانيه مستحکم مي شود و به کارايي مورد نظر حيوان مي رسد. اين موجودات خانه هاي خود را در امتداد يکديگر مي سازند تا به اين ترتيب کلوني بزرگي را تشکيل دهند. به نظر مي رسد اين موجود جالب توجه و چسب فوق العاده قدرتمندي که توليد مي کند، کمک زيادي به دانش پزشکي انساني کند و در زمينه ترميم استخوان ها و مفاصل به عنوان ياري رسان جديدي وارد عمل شود.
● آيا استخوان شکسته محکم تر از قبل جوش مي خورد؟
اگر همه چيز به خوبي پيش برود، يک استخوان شکسته پس از يک يا چند ماه جوش خورده و استحکام کامل خود را باز مي يابد، اما شواهدي وجود ندارد که استخوان ي که قبلا شکسته است پس از جوش خوردن استحکام بيشتري از قبل دارد. هر چه بيشتر در مورد رشد، تکامل و ترميم استخوان بخوانيد، بيشتر از عملکرد اين ارگان پيچيده تعجب خواهيد کرد. بيشتر مردم آن گونه که بايد از توانايي استخوان براي ترميم و پاسخ به استرس آگاهي ندارند و به همين دليل ممکن است در اين زمينه دچار بدفهمي هايي شوند. عمل به اين توصيه پاياني دشوار به نظر نمي رسد: بيشتر بياموزيد، مقدار کافي کلسيم و ويتامينD مصرف کنيد، به طور منظم ورزش کنيد، مدتي را زير نور آفتاب سپري کنيد (نه زياد)! و در صورت لزوم با پزشک خود در مورد انجام آزمون تراکم استخوان مشورت کنيد.
● آيا پس از تشکيل کامل استخوان ديگر هيچ تغييري در آن رخ نمي دهد؟
تصور بيشتر مردم از استخوان هاي بدن شبيه اسکلت انسان است که در کلاس علوم ديده اند، اما در انسان زنده اسکلت يک ساختار زنده است که به طور پايدار در حال بازسازي است. سلول هاي استخوان ي که استئوبلاست نام دارند، به طور مداوم در حال استخوان سازي هستند و اگر استرسي به استخوان وارد شود، استخوان سازي تشديد مي شود. براي مثال، ورزش هايي که با اتکا به وزن انجام مـي گـيـرنـد (مانند پياده روي يا دويدن آهسته) باعث تحريک استئوبلاست ها براي ساخت استخوان بيشتر مي شوند. اين يکي از علت هايي است که تمرين هاي متکي به وزن براي پيشگيري و درمان پوکي استخوان توصيه مي شود. از ديگر سلول هاي استخوان ي که استئوکلاست نام دارند، باعث برداشت (بازجذب) استخوان مي شوند. اين فرآيند با تشکيل استخوان ، ارتباط نزديکي دارد. در حقيقت، استئوبلاست ها و استئوکلاست ها اغلب در کنار يکديگر يافت مي شوند. با اين همه نوسازي که در استخوان اتفاق مي افتد، داشتن استخوان هايي سالم در گروي حفظ تعادل بين ساخته شدن و بازجذب استخوان است به طوري که ميزان بافت استخوان در هر زمان در حد مطلوب باشد.
● جوش نخوردن استخوان ها
در صورتي که تاخير طولاني در جوش خوردن به مدت چند ماه، تغييرات راديولوژيک خاص روي مي دهد که علامت عدم جوش خوردگي دايمي است. انتهاي استخوان در محل شکستگي گرد و متراکم مي شود و خط شکستگي واضح تر ديده مي شود. فاصله بين استخوان ها به جاي کال به وسيله بافت فيبروز پر مي شود. گاهي حفره اي در اين بافت فيبروز ايجاد مي شود که علامت تلاش براي ايجاد يک مفصل کاذب است.
علل عدم جوش خوردن عبارت اند از :
۱) عفونت استخوان
۲) عدم کفايت جريان خون يک يا دو قطعه شکسته
۳) حرکات جداکننده شديد بين قطعات شکسته
۴) قرار گرفتن بافت نرم بين قطعات
۵) عدم تقابل قطعات
۶) حل شدن هماتوم شکستگي به وسيله مايع سينوويال در شکستگي داخل مفصلي
۷) مجاورت فلز تحليل برنده با محل شکستگي
۸) تخريب استخوان مثلا توسط يک تومور
● تاخير در جوش خوردن
اگر ۳ تا ۴ ماه بعد از شکستگي، قطعات استخوان آزادانه حرکت کنند، احتمالاً تاخير در جوش خوردگي وجود دارد. در تاخير جوش خوردگي هيچ نوع تغيير استخوان ي مبني بر جوش نخوردن وجود ندارد اما در عدم جوش خوردگي تغييرات راديولوژيک مشخصي وجود دارد که نشان مي دهد شکستگي هرگز جوش نخواهد خورد.
علل تاخير در جوش خوردگي همان علل عدم جوش خوردن است که خفيف تر عمل مي کنند.
● بد جوش خوردن
بد جوش خوردن به معني جوش خوردن قطعات در يک وضعيت ناکامل است. بنابراين قطعات ممکن است در اين حالت به صورت زاويه دار، با چرخش، فقدان تقابل انتها به انتها، يا روي هم افتادن و در نتيجه کوتاه شدگي، به همديگر جوش مي خورند. معمولاً پيشگيري از بد جوش خوردن، با درمان صحيح اوليه امکان پذير است ولي در بعضي موارد با وجود دقت زياد، درجاتي از اختلال وضعيت به وجود خواهد آمد.
● آيا شکستگي استخوان هاي بچه ها سريع تر از افراد بزرگسال ترميم مي شوند؟
بله. در واقع استخوان شکسته کودک معمولا اگر فقط در يک قالب مناسب و بي حرکت قرار گيرد، به خوبي بهبود خواهد يافت، در حالي که افراد بزرگسال غالبا براي ترميم آن منطقه به جراحي نياز دارند. البته اگر شکستگي استخوان کودک در محل صفحه رشد استخوان قرار داشته باشد (جايي که سلول هاي جديد استخوان ي توليد مي شوند)، ممکن است مشکلات درازمدت رشدي ايجاد نمايد. در اين صورت پزشک از شما خواهد خواست که اين منطقه را براي مدت يک سال يا بيشتر مورد نظارت قرار دهد تا مطمئن شود که روند بهبود به خوبي طي مي شود.
● ترميم استخوان به کمک کرم ها
کرم هايي موسوم به «کرم هاي قلعه شني» وجود دارند که در کناره هاي ساحلي شني درياها، زندگي جالب توجهي دارند تا آنجا که گفته مي شود زندگي آنها قواي تخيل و آينده نگري دانشمندان را تحريک کرده تا با الهام گرفتن از ساختار زندگي شان، تحولي نوين در دانش پزشکي جهان ايجاد کنند. اين کرم ها با استفاده از چسب مخصوص خود، شن هاي ساحلي و پوسته اي که دارند، خانه هاي لوله اي شکلي ايجاد مي کنند که از حيث استحکام مثال زدني هستند. اکنون مهندسان زيست شناسي دانشگاه يوتا موفق به ارايه نسخه ترکيبي از اين چسب فوق العاده مستحکم شده اند و اميدوارند در آينده اي نه چندان دور از آن براي ترميم استخوان ها، مفاصل و حتي استخوان هاي در هم خرد شده صورت استفاده کنند. کرم قلعه شني بالغ موجودي است که تنها ۵/۲ سانتي متر طول دارد اما خانه هاي لوله اي شکل بسيار مستحکم و چند برابر خودش مي سازد. اين کرم ها هرگز از خانه هاي خود خارج نمي شوند. اين موجودات جالب توجه داراي ريزشاخک هايي هستند که با استفاده از آنها تغييرات محيطي را زيرنظر دارند. چسبي که اين موجود از خود ترشح مي کند، تنها پس از ۳۰ ثانيه مستحکم مي شود و به کارايي مورد نظر حيوان مي رسد. اين موجودات خانه هاي خود را در امتداد يکديگر مي سازند تا به اين ترتيب کلوني بزرگي را تشکيل دهند. به نظر مي رسد اين موجود جالب توجه و چسب فوق العاده قدرتمندي که توليد مي کند، کمک زيادي به دانش پزشکي انساني کند و در زمينه ترميم استخوان ها و مفاصل به عنوان ياري رسان جديدي وارد عمل شود.
