ابهام در بارورسازی ابرها و افزایش آب دریاچه ارومیه/ بارشها طبیعی است

[Sarp]

تبریز - خبرگزاری مهر: در حالیکه روسها برای بارورسازی ابرها و ایجاد بارش برای نجات دریاچه ارومیه در شمالغرب مستقر شده و فعالیت دارند، کارشناسان از تاثیر فعالیت آنها در افزایش بارندگی ها به شدت ابراز تردید می کنند.

به گزارش خبرنگار مهر در تبریز، حساسیتهای از زمانی آغاز شد که مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی با تایکد بر نقش بارورسازی ابرها در افزایش بارندگیهای اخیر منطقه، از افزایش نیم متری سطح آب دریاچه ارومیه خبر داد.​

این خبر گرچه با بازتاب گسترده ای همراه بوده و امیدها را برای نجات دریاچه ارومیه افزایش داد اما با اظهار نظر کارشناسان و ابراز تردید به اصل خبر و تاثیر بارورسازی ابرها، موضوع وارد مرحله جدیدی شد.​

جالب اینکه 15 فروردین تا 15 اردیبهشت ماه هرسال اوج بارندگیهای منطقه آذربایجان بوده و در فرهنگ عامه منطقه به ماه "نیسان" معروف است.​

در این ماه بر اساس روال عادی و طبیعی، بارش گسترده باران تمام منطقه را فرا می گیرد اما به نظر می رسد برخی قصد دارند برای "خبر درمانی" افکار عمومی، بارندگیهای اخیر را به نام خود ثبت و ضبط کنند!​

نجات دریاچه ارومیه در حد حرف مانده است​

با وجود وضعیت رو به نابودی دریاچه ارومیه و با توجه به اظهارات مسوولان و کارشناسان استانی در باب شیوه های احیای دوباره آن، تا کنون اقدام عملیاتی قابل توجهی در راستای افزایش سطح دریاچه صورت نگرفته است.​

به گفته کارشناسان زمانی وسعت آب دریاچه ارومیه شش هزارو 100 کیلومتر مربع خوانده می شد که امروز این رقم به چهار هزار کیلومتر مربع تقلیل پیدا کرده است، یعنی چیزی معادل 22 میلیارد متر مکعب.​

هم اکنون با توجه به افت شش و نیم متری آب دریاچه، برای رسیدن به تراز نرمال به 22 میلیارد مترمکعب ورودی نیاز داریم.​

احمد فاخری فرد، استاد دانشگاه در این باره می گوید: با توجه به این نیاز بارشی، پتانسیل منطقه ای پاسخگوی این مقدار نیست و حتی اگر بارشی داشته باشیم سالهای متمادی برای رسیدن به نقطه مطلوب باید انتظار کشید.​

ابهام در افزایش سطح آب دریاچه طی بارش های اخیر​

به گفته مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی، افزایش دما و به تبع آن تبخیر، روند کاهش سطح دریاچه ارومیه را تشدید نموده و موجب پایین آمدن کیفیت آب، لب شور و غیرقابل برداشت شدن آن در چاه های حاشیه دریاچه شده است.​

وی از افزایش نیم متری سطح آب دریاچه ارومیه طی بارش های اخیر خبر داده و می گوید: طی دهه اخیر سطح آب دریاچه ارومیه 240 سانتی متر کاهش یافته و حدود 10 میلیارد مترمکعب از حجم آن کاسته شده است که با توجه به بارش های فراوان اخیر این مقدار پنجاه سانتی متر افزایش یافته است.​

این در حالی است که فاخری فرد، استاد دانشگاه تبریز افزایش نیم متری سطح آب را فرضیه ای دور از تصور خوانده و اشاره می کند: با محاسبات ساده می توان این موضوع را واکاوی کرد. سطح دریاچه ارومیه چهار هزارو 500 متر است و اگر این رقم را چهار هزار در نظر بگیریم، نیم متر چیزی معادل دو میلیارد متر مکعب می شود.​

به گفته وی، با توجه به خالی بودن سدها، باید یک میلیارد این بارش ها به آنجا سر ریز می شد اما این اتفاق عملی نشده است.​

وی ادامه می دهد: طی محاسبه ای ساده در می یابیم که باید طی روزهای اخیر چیزی حدود 60 سانتی متر بارندگی در منطقه اتفاق می افتاد تا این افزایش نیم متری بوجود آید.​

بارورسازی ابرها تنها 10 درصد تاثیر داشت/افزایش بارندگی دور از توانمندی منطقه است​

طی مصوبه جلسات مدیریت اجرایی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه، سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی 9 پروﮋه عملیاتی را در دستور کار خود قرار داده که از آن جمله می توان به آزادسازی و لایروبی بستر رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه، انجام عملیات امکان سنجی و اجرایی کرددن طرح بارورسازی ابرها و انتقال حوضه به حوضه آب اشاره کرد.​

امیرشاهرخ حسن علیزاده، مدیرکل هواشناسی آذربایجان شرقی از اجرای سه عملیات باروری ابرها در روزهای دوم، سوم و چهارم اردیبهشت ماه خبر داده و می افزاید: با توجه به اینکه منطقه شمالغرب بهترین موقعیت جوی برای بارور سازی است، می توان گفت استفاده از این روش حداکثر 10 تا 15 درصد در بارش های اخیر تاثیر داشته است.​

ارسلان هاشمی، مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز در ارتباط با پروازهای اخیر که جهت باروری ابرها صورت گرفت، می گوید: طی سه روز با هشت پرواز، شلیک 600 گلوله یدور نقره به ابرهای حاشیه دریاچه ارومیه و پوشش 80 درصد از نقاط استان اثرات خوبی به دست آمده است.​

این در حالی است که علی اکبر رسولی، کارشناس آب دانشگاه تبریز، روش بارورسازی را دور از توانمندی های منطقه ای خوانده و معتقد است: این روش بسیار پیچیده است و افراد متولی احیای این روش از دانش کافی در این حوزه برخوردار نیستند و در نهایت با تکنولوﮊی های در دسترس ما این روش قابل عملیاتی شدن نیست.​

رسولی ادامه می دهد: امکانات اجرای این روش در توان ما نیست بطوری که پیش از این نیز در کویرهای یزد و استان های شمالی این روش آزمایش شده ولی موفق نبوده و به نتیجه نرسیده است.​

فاخری فرد، دیگر استاد دانشگاه تبریز نیز در این باره می گوید: روش بارورسازی در شرایطی خاص جواب می دهد، بطوری که در ابتدا ما باید ابرها را بشناسیم.​

وی می افزاید: ابرهای منطقه ارومیه، ابرهای پنبه ای هستند که برای بارور سازی مناسب نبوده و نتیجه مطلوبی در بر نخواهند داشت.​

بایدها و نبایدهای بارورسازی ابرها در منطقه​

با توجه به هشدارهای کارشناسان از عواقب پس از خشکسالی دریاچه و بروز عواملی چون بادهای منطقه ای که با انتشار نمک اراضی حاشیه دریاچه سبب بروز مشکلاتی عدیده در منطقه خواهند شد ولی همچنان عده ای از مسوولان استانی به دلیل برخی مشکلات اقتصادی، احیا دوباره دریاچه را کم اهمیت می خوانند.​

حسن علیزادهف مدیرکل هواشناسی آذربایجان شرقی معتقد است: روش بارور سازی در یک مرحله و برای کشاورزی منطقه مناسب تر است.​

وی ادامه می دهد: این روش، سیستمی پر هزینه است که اگر برای مصارف آشامیدنی باشد ارزش تقبل این هزینه را دارد ولی برای احیای دریاچه به لحاظ اقتصادی توصیه نمی شود.​

حسن علیزاده همچنین می افزاید: از لحاظ علمی، روش بارور سازی ابرها جوابگوی افزایش آب دریاچه نیست چرا که باید طی چندین سال پیاپی انجام گیردو تنها برای نسیم های جوی مناسب توصیه می شود.​

فاخری فرد، استاد دانشگاه تبریز نیز ابرهای منطقه آذربایجان را برای این روش نامناسب دانسته و می گوید: در فصول بارندگی ما ابرهای غلیظی را در منطقه داریم که می توان برای بارور سازی از آنها استفاده کرد ولی در اکثر مواقع ابرها به دلیل پنبه ای شدن در دیگر مناطق، وقتی به این منطقه می رسند که غلظت خود را از دست داده و باروری را با مشکل مواجه می سازند.​

تاثیر سازه های انسانی در خشک شدن دریاچه ارومیه​

دلایل متعددی در بوجود آمدن این خشکسالی دخیل بوده اند که از آن بین می توان به ساخت سازه های انسانی در مجاورت دریاچه و احداث سدها در این حوزه اشاره کرد که کارشناسان معتقدند 10 تا 15 درصد در بوجود آمدن این وضعیت تاثیر گذار بوده و روند این خشکسالی را تسریع بخشیده است.​

فاخری فرد، استاد دانشگاه تبریز در این زمینه می گوید: احداث سدها از عواملی به شمار می رود که این خشکیدگی را تسریع بخشیده است بطوری که ما می توانستیم در احداث سدها احتیاط بیشتری کنیم و به جای سدسازی از روش تغذیه زیر زمینی استفاده کنیم که این روش در کاهش تبخیر آب تاثیر بسزایی در پی داشت.​

از سوی دیگر، به گفته کارشناسان، کاهش بارندگی در استان نیز از دیگر عوامل تاثیر گذار در این راستا به شمار می رود بطوری که زمانی در شهر تبریز چیزی حدود 295 میلی متر بارش سالانه ثبت می شد که هم اکنون با افتی قابل توجه این رقم به 220 میلی رسیده است.​

گرمایش کلی کره زمین، عدم وجود زمستان های طولانی و پر بارش و نه چندان سرد، افزایش سطح زیر کشت محصولات کشارزی، تغییر ساختار الگوی مصرف آب و آب های زیر زمینی از دیگر موارد تاثیر گذار در این معضل بزرگ منطقه ای به شما می روند.​

رهایی از وضعیت بحران، با انتقال آب میسر است​

در روزهای گذشته استاندار آذربایجان شرقی از تصویب طرح انتقال آب رودخانه ارس در کمیسیون تلفین مجلس شورای اسلامی برای نجات دریاچه ارومیه خبر داد و گفت که با اجرای این طرح با بودجه‌ای معادل 25 میلیارد ریال در سال جاری، وضعیت دریاچه از حالت بحرانی خارج می شود.​

مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در خصوص عملیاتی نمودن طرح انتقال حوضه به حوضه آب به دریاچه ارومیه می گوید: هدف این طرح انتقال 500 میلیون مترمکعب آب از سایر حوضه های آبی به دریاچه ارومیه است که نظیر آن در استان آذربایجان غربی نیز در حال اجرا است.​

به گفته وی از عمده ترین اهداف این طرح، تامین آب شرب، صنعت و بخش ناچیزی برای کشاورزی است که آثار مطلوبی در جلوگیری از برداشت های بی رویه از آب های زیرزمینی و افت سفره های آبی و در جبران بخشی از کسری دریاچه ارومیه نقش بسزایی خواهد داشت.​

فاخری فرد، استاد دانشگاه تبریز اما انتقال آب از ارس و خزر را از روش های موثر در احیای دریاچه دانسته و معتقد است: به دلیل اینکه رودخانه ارس بطور کامل در دست ما نیست و تنها حق آبه ای از آن متعلق به ما است، باید محاسبات زیادی روی آن صورت گیرد ولی انتقال آب از دریای خزر با توجه به هزینه های کلان آن امکان پذیر تر بوده و منبع مطمئنی محسوب می شود.​

وی جهانی کردن مسئله را کاربردی تر از دیگر روش ها عنوان کرده و ادامه می دهد: دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه پر اهمیت شور دنیا در یونسکو به ثبت رسیده است و با توجه به این موضوع، سازمان یونسکو وظیفه دارد در این جهت اقدامی انجام دهد ولی ما از این پتانسیل استفاده نمی کنیم.​

دکتر رسولی،‌ دیگر استاد دانشگاه تبریز و صاحبنظر در امور آب نیز انتقال آب از ارس را پیرو عوامل متعدد دانسته و می افزاید: انتقال آب از حوزه خزر با وجود هزینه های کلان دولتی نتیجه مثبتی در بر خواهد داشت که می توان این هزینه را از راه گسترده کردن موضوع و تامین هزینه از طریق بانک های جهانی تامین کرد.​

------------------------
گزارش: سحر فکردار


http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1312758