onia$
دستیار مدیر تالار مدیریت
خلق ايده‌های جديد
[h=1]ابزار تفکر متمايز و خلاقيت[/h]
«ما نیاز به فکر و ايده‌های متفاوتی داريم»، «ما بايد محيط کاری خود را تبديل به فضايي برای بروز خلاقيت کنيم».آیا پیام‌هايي شبيه به اين در محل کار شما وجود دارد؟
هر سازمانی در مواجهه با چالش‌های پيچيده و در حال تغيير نیاز به نوآوری مستمر برای پيروزی در رقابت کسب و کار دارد و دقيقا به همين دليل است که بايد به دقت از هر ايده‌ای مراقبت کرد، چرا که هر ايده می‌تواند به‌صورت بالقوه منجر به توليد فکری متفاوت، توليد ايده‌های جديدتر و ايجاد مهارت‌های خلاقيت در تيم‌های کاری شود.
در اغلب موارد، دچار اين فرض اشتباه می‌شويم که ايده‌های خوب به‌طور اتفاقی توليد می‌شوند یا حتی بدتر از آن، اينگونه تصور می‌کنيم که خلاقيت موضوعی ذاتی و غيراکتسابی است و حتی ممکن است به باور غلطی برسيم که « من به اندازه کافی برای توليد ايده‌های خوب، باهوش نيستم!»
اين فرضیات به ندرت درست است چرا که هرکس می‌تواند با یادگيری تکنيک‌ها و روش‌هايي به‌طور متفاوت و خلاقانه فکر کند. در اين نوشتار ابزاری برای اين مهم معرفی خواهد شد.
معرفی ابزار
تکنيک‌های رايج خلق ايده، معمولا بر تطبيق یا ترکيب چند ايده تمرکز دارند. اما نکته قابل‌توجه اين است که اغلب تکنيک‌های توليد ايده و خلاقيت، زمانی اثربخش خواهد بود که دانش کافی در خصوص موضوع مورد نظر داشته باشيد و احتمالا بدون داشتن اطلاعات کافی تخصصی، بعيد است بتوان به ايده‌ای عالی و متفاوت رسيد.
شکستن الگوهای فکری
الگوی فکری اکثر افراد، الگويي محدود و بسته است. شکستن اين الگوهای فکری می‌تواند به باز کردن ذهن و توليد ايده‌های جديد کمک شایانی کند. برای شکستن الگوهای فکری چند تکنيک کارآمد وجود دارد:
* فرضیات را به چالش بکشيد: در هر وضعيتی، شما با مجموعه‌ای از فرضیات روبه‌رو هستيد. به چالش کشيدن اين فرضیات می‌تواند شرايط احتمالی جديدی برای شما به‌وجود آورد. برای مثال می‌خواهيد برای خريد يک خانه اقدام کنيد و متوجه می‌شويد امکان دریافت وام بانکی نداريد. فرض ابتدايي عدم‌دریافت وام را به چالش بکشيد. درست است که پول کافی در اختیار نداريد؛ اما ممکن است برخی از دارايي‌هايي خود را به فروش رسانده و ميزان نقدينگی خود را افزايش دهيد. با به چالش‌های کشيدن فرضیات، به‌طور ناگهانی راه‌حل‌های جديدی برای شما ايجاد می‌شود.
* مسائل را باز تعريف کنيد: بیان مسائل به گونه‌ای متفاوت، اغلب منجر به توليد ايده‌هايي جديد برای حل آنها می‌شود؛ چراکه اين کار موجب نگاه به مسائل از زاويه‌ای متفاوت می‌شود. «چرا بايد اين مساله حل شود؟»، «چه موانعی بر سر راه‌حل اين مساله وجود دارد؟»، «چه اتفاقی می‌افتد اگر اين مساله حل نشود؟»؛ طرح سوالاتی مشابه اين موارد می‌تواند به شما رويکردهای جديد برای خلاقيت نشان دهد. در اواخر سال 1950 ميلادی شرکت‌های حمل‌و‌نقل کشتيرانی دچار ضررهای کلانی شدند و تصميم گرفتند تمرکز خود را بر روی ساخت کشتی‌های سريع‌تر و کارآمدتر قرار دهند. اما با اين حال، مشکلات مالی کماکان ادامه داشت. تا اينکه مشاوری مساله را به گونه‌ای جديد بازتعريف کرد:«چگونه می‌توانيم هزينه‌ها را کاهش دهيم؟». بیان مساله به شيوه‌ای جديد منجر به توليد ايده‌های جديدی شد که همه جنبه‌های حمل‌و‌نقل را در بر می‌گرفت و يکی از نتايج خارق‌العاده توليد کانتينرها بود.
* ايده‌ها را به شيوه‌های مختلف بیان کنيد: تقريبا همه ما هوش چندگانه داريم، اما زماني که در محيط کار با چالش‌هايي مواجه می‌شويم، تنها تمايل به استفاده از توانايي کلامی داريم. برای بیان چالش‌های پيش رو، روش‌های متنوعی وجود دارد، استفاده از موسيقی، نقاشی و نوشتن از جمله راه‌هايي است که می‌توانيد از آن استفاده کنید. جالب اينکه پیاده‌سازی مسائل با اين روش‌ها، می‌تواند موجب خلق ايده‌هايي جديد برای حل آن شود.
خلاقيت‌های اتفاقی! به نظر می‌رسد بعضی از بهترين ايده‌ها فقط با همراهی شانس و اقبال به‌وجود می‌آيند. ممکن است شما در مکانی کاملا غير مرتبط چيزی ببينيد یا بشنويد که منجر به خلق يک ايده طلايي و حل مساله تان شود. ماجرای نيوتن و سيب و ارشميدس و وان حمام و موارد بسیاری مشابه آن، از همين جنس هستند. پاسخ به اين سوال که چرا چنين خلاقيت‌هايي رخ می‌دهد، در فعال بودن ناخودآگاه ما نهفته است. شما می‌توانيد به‌طور فعالانه در جست‌وجوی فرصت‌هايي برای ايجاد چنين خلاقيت‌هايي باشيد، برای مثال يکی از فعاليت‌های اثربخش برای اين کار، پیاده‌سازی نقشه ذهنی است، به اين ترتيب که هر آنچه در مورد مساله مورد نظر به ذهنتان خطور می‌کند روی يک کاغذ بنويسيد و سعی کنيد بين مواردی که مکتوب کرده‌ايد ارتباطی منطقی پيدا کنيد.
برای خلق ايده‌های جديد از توانمندسازها استفاده کنيد
توانمندسازها مجموعه اقدامات و فعاليت‌هايي هستند که با ايجاد شرايطی مثبت و مناسب شما را برای توليد ايده‌های جديد آماده می‌کنند. بعضی از اين توانمندسازها عبارتند از:
* خودباوری داشته باشيد: باور کنيد که فردی خلاق هستيد و ايده‌های جديد به ذهن شما سرازير خواهد شد. هميشه داشتن روحيه مثبت به گرفتن نتايج بهتر کمک می‌کند.
* تغيير محيط دهيد: گاهی اوقات تغيير مکان می‌تواند به فرآيند توليد ايده کمک کند. برای مثال می‌توانيد گاهی از محل کار خود به نزديک‌ترين پارک برای فکر کردن بهتر برويد.
* عوامل مزاحم را حذف کنيد: ذهن خود را به‌طور واقعی از شلوغی و به‌هم ريختگی دور کنيد. خاموش کردن تلفن همراه، رد تماس‌های تلفنی مزاحم، مثال‌هايي برای اين کار هستند.
* شوخ طبع باشيد: اين موضوع واقعا ضروری است به خصوص وقتی که قرار است به‌صورت گروهی کار کنيد.
* عضو هیات‌ریيسه کميته تخصصي توسعه - انجمن مديريت منابع انساني ايران
[h=1]ابزار تفکر متمايز و خلاقيت[/h]
«ما نیاز به فکر و ايده‌های متفاوتی داريم»، «ما بايد محيط کاری خود را تبديل به فضايي برای بروز خلاقيت کنيم».آیا پیام‌هايي شبيه به اين در محل کار شما وجود دارد؟
هر سازمانی در مواجهه با چالش‌های پيچيده و در حال تغيير نیاز به نوآوری مستمر برای پيروزی در رقابت کسب و کار دارد و دقيقا به همين دليل است که بايد به دقت از هر ايده‌ای مراقبت کرد، چرا که هر ايده می‌تواند به‌صورت بالقوه منجر به توليد فکری متفاوت، توليد ايده‌های جديدتر و ايجاد مهارت‌های خلاقيت در تيم‌های کاری شود.
در اغلب موارد، دچار اين فرض اشتباه می‌شويم که ايده‌های خوب به‌طور اتفاقی توليد می‌شوند یا حتی بدتر از آن، اينگونه تصور می‌کنيم که خلاقيت موضوعی ذاتی و غيراکتسابی است و حتی ممکن است به باور غلطی برسيم که « من به اندازه کافی برای توليد ايده‌های خوب، باهوش نيستم!»
اين فرضیات به ندرت درست است چرا که هرکس می‌تواند با یادگيری تکنيک‌ها و روش‌هايي به‌طور متفاوت و خلاقانه فکر کند. در اين نوشتار ابزاری برای اين مهم معرفی خواهد شد.
معرفی ابزار
تکنيک‌های رايج خلق ايده، معمولا بر تطبيق یا ترکيب چند ايده تمرکز دارند. اما نکته قابل‌توجه اين است که اغلب تکنيک‌های توليد ايده و خلاقيت، زمانی اثربخش خواهد بود که دانش کافی در خصوص موضوع مورد نظر داشته باشيد و احتمالا بدون داشتن اطلاعات کافی تخصصی، بعيد است بتوان به ايده‌ای عالی و متفاوت رسيد.
شکستن الگوهای فکری
الگوی فکری اکثر افراد، الگويي محدود و بسته است. شکستن اين الگوهای فکری می‌تواند به باز کردن ذهن و توليد ايده‌های جديد کمک شایانی کند. برای شکستن الگوهای فکری چند تکنيک کارآمد وجود دارد:
* فرضیات را به چالش بکشيد: در هر وضعيتی، شما با مجموعه‌ای از فرضیات روبه‌رو هستيد. به چالش کشيدن اين فرضیات می‌تواند شرايط احتمالی جديدی برای شما به‌وجود آورد. برای مثال می‌خواهيد برای خريد يک خانه اقدام کنيد و متوجه می‌شويد امکان دریافت وام بانکی نداريد. فرض ابتدايي عدم‌دریافت وام را به چالش بکشيد. درست است که پول کافی در اختیار نداريد؛ اما ممکن است برخی از دارايي‌هايي خود را به فروش رسانده و ميزان نقدينگی خود را افزايش دهيد. با به چالش‌های کشيدن فرضیات، به‌طور ناگهانی راه‌حل‌های جديدی برای شما ايجاد می‌شود.
* مسائل را باز تعريف کنيد: بیان مسائل به گونه‌ای متفاوت، اغلب منجر به توليد ايده‌هايي جديد برای حل آنها می‌شود؛ چراکه اين کار موجب نگاه به مسائل از زاويه‌ای متفاوت می‌شود. «چرا بايد اين مساله حل شود؟»، «چه موانعی بر سر راه‌حل اين مساله وجود دارد؟»، «چه اتفاقی می‌افتد اگر اين مساله حل نشود؟»؛ طرح سوالاتی مشابه اين موارد می‌تواند به شما رويکردهای جديد برای خلاقيت نشان دهد. در اواخر سال 1950 ميلادی شرکت‌های حمل‌و‌نقل کشتيرانی دچار ضررهای کلانی شدند و تصميم گرفتند تمرکز خود را بر روی ساخت کشتی‌های سريع‌تر و کارآمدتر قرار دهند. اما با اين حال، مشکلات مالی کماکان ادامه داشت. تا اينکه مشاوری مساله را به گونه‌ای جديد بازتعريف کرد:«چگونه می‌توانيم هزينه‌ها را کاهش دهيم؟». بیان مساله به شيوه‌ای جديد منجر به توليد ايده‌های جديدی شد که همه جنبه‌های حمل‌و‌نقل را در بر می‌گرفت و يکی از نتايج خارق‌العاده توليد کانتينرها بود.
* ايده‌ها را به شيوه‌های مختلف بیان کنيد: تقريبا همه ما هوش چندگانه داريم، اما زماني که در محيط کار با چالش‌هايي مواجه می‌شويم، تنها تمايل به استفاده از توانايي کلامی داريم. برای بیان چالش‌های پيش رو، روش‌های متنوعی وجود دارد، استفاده از موسيقی، نقاشی و نوشتن از جمله راه‌هايي است که می‌توانيد از آن استفاده کنید. جالب اينکه پیاده‌سازی مسائل با اين روش‌ها، می‌تواند موجب خلق ايده‌هايي جديد برای حل آن شود.
خلاقيت‌های اتفاقی! به نظر می‌رسد بعضی از بهترين ايده‌ها فقط با همراهی شانس و اقبال به‌وجود می‌آيند. ممکن است شما در مکانی کاملا غير مرتبط چيزی ببينيد یا بشنويد که منجر به خلق يک ايده طلايي و حل مساله تان شود. ماجرای نيوتن و سيب و ارشميدس و وان حمام و موارد بسیاری مشابه آن، از همين جنس هستند. پاسخ به اين سوال که چرا چنين خلاقيت‌هايي رخ می‌دهد، در فعال بودن ناخودآگاه ما نهفته است. شما می‌توانيد به‌طور فعالانه در جست‌وجوی فرصت‌هايي برای ايجاد چنين خلاقيت‌هايي باشيد، برای مثال يکی از فعاليت‌های اثربخش برای اين کار، پیاده‌سازی نقشه ذهنی است، به اين ترتيب که هر آنچه در مورد مساله مورد نظر به ذهنتان خطور می‌کند روی يک کاغذ بنويسيد و سعی کنيد بين مواردی که مکتوب کرده‌ايد ارتباطی منطقی پيدا کنيد.
برای خلق ايده‌های جديد از توانمندسازها استفاده کنيد
توانمندسازها مجموعه اقدامات و فعاليت‌هايي هستند که با ايجاد شرايطی مثبت و مناسب شما را برای توليد ايده‌های جديد آماده می‌کنند. بعضی از اين توانمندسازها عبارتند از:
* خودباوری داشته باشيد: باور کنيد که فردی خلاق هستيد و ايده‌های جديد به ذهن شما سرازير خواهد شد. هميشه داشتن روحيه مثبت به گرفتن نتايج بهتر کمک می‌کند.
* تغيير محيط دهيد: گاهی اوقات تغيير مکان می‌تواند به فرآيند توليد ايده کمک کند. برای مثال می‌توانيد گاهی از محل کار خود به نزديک‌ترين پارک برای فکر کردن بهتر برويد.
* عوامل مزاحم را حذف کنيد: ذهن خود را به‌طور واقعی از شلوغی و به‌هم ريختگی دور کنيد. خاموش کردن تلفن همراه، رد تماس‌های تلفنی مزاحم، مثال‌هايي برای اين کار هستند.
* شوخ طبع باشيد: اين موضوع واقعا ضروری است به خصوص وقتی که قرار است به‌صورت گروهی کار کنيد.
* عضو هیات‌ریيسه کميته تخصصي توسعه - انجمن مديريت منابع انساني ايران
