استراتژي مطالعه استراتژي مطالعه يعني بهره وري بيشتر از مطالعه بارها شاهد آن هستيم كه افرادي با آنكه بسيار مطالعه مي كنند نمي توانند نتيجه ي مطلوبي كسب نمايند. برخي از آنها ساعت هاي زيادي را صرف مطالعه مي كنند و حتي گاهي اوقات تمامي وقت خود را به اين كار اختصاص مي دهند ولي پس از برگزاري آزمون يا امتحان مربوطه نتايج آنها بسيار پايين تر از افرادي است كه مطالعه ي كمتري داشته اند. اين امر بيشتر به خاطر شرايط و روش هاي نامناسب مطالعه مي باشد كه آنها براي خود برگزيده اند. شرايط و روش هاي مناسب مطالعه تأثير به سزايي در موفقيت دارند ولي انتظار اين است كه خود افراد روش هاي مؤثر براي خواندن و ياد گرفتن را در حين تحصيلات بياموزند. درصورتي كه امروزه مهندسي مطالعه جايگاه بسيار مهمي در فرآيند يادگيري دارد و آموزش شيوه هاي صحيح مطالعه و يادگيري بسيار الزامي به نظر مي رسد. منظور از طرح اين بخش افزايش كارايي و بهره وري زمان مطالعه مي باشد يعني به دست آوردن بهترين و بالاترين بازدهي از همين زمان مطالعه هدف اصلي اين بخش مي باشد. در اين بخش شما با روش هاي علمي و عملي مطالعه آشنا مي شويد. هر فردي براي خود روش يا روش هاي خاصي براي مطالعه دارد. شايد بتوان گفت بهترين روش مطالعه همان است كه فرد دارد مگر آنكه نتواند از آن نتيجه مطلوب بگيرد. (كه اين امر در نمرات امتحاني ، نتايج آزمونها و ميزان يادگيري فرد (از نظر خودش ) تبلور مي يابد.) بنابراين اگر شما از مطالعه خويش نتيجه ي مطلوبي نمي گيريد و يا داراي كارايي پايين مي باشيد، اين فصل شما را در شناخت روش هاي مطالعه كمك مي كند. در اين فصل تعدادي از روش هاي مناسب ، علمي ، با بازدهي بالا و مهارتهاي مطالعه معرفي مي گردد، كه فرد پس از مطالعه و بكارگيري آنها مي تواند به نتايج مطلوب تري دست يابد. تعريف مطالعه مكان مطالعه مكان مطالعه بايد ساكت و آرام باشد. بهتر است براي مطالعه مكان خاصي را در نظر بگيريد مثلاً در منزل اتاق خاصي را به اين امر اختصاص بدهيد. اين اتاق بايد ساكت و آرام و از عواملي كه باعث عدم تمركز و ايجاد حواس پرتي مي شوند به دور باشد مثلاً مكاني باشد كه سروصداي راديو و تلويزيون مزاحم مطالعه ي شما نباشد. سعي كنيد در اين اتاق و در زمان مطالعه ي شما كمتر رفت و آمد باشد تا تمركز شما را بهم نزند. با توجه به اينكه وظيفه اصلي شما در اين مرحله درس خواندن و هدف اصلي شما موفقيت در تحصيل مي باشد. بهتر است خود را نسبت به يك اتاق يا يك مكان جهت مطالعه شرطي كنيد. يعني سعي كنيد در اين اتاق (يا مكان خاص ) هر روز به مطالعه بپردازيد و در صورت امكان از ميزي جهت اين امر نيز استفاده كنيد. اين امر باعث مي شود كه پس از مدتي شما در اين مكان تمركز بيشتري جهت مطالعه داشته باشيد و درنتيجه يادگيري شما در اين مكان افزايش خواهد يافت و باعث خواهد شد كه با حضور در آن مكان اشتياق و آمادگي بيشتري جهت مطالعه در شما ايجاد شود. علاوه بر اين دقت داشته باشيد كه اتاق مطالعه بايد داراي نور كافي و حرارت و تهويه ي مناسب نيز باشد و همچنين همانطور كه حتماً تجربه كرده ايد مطالعه در يك مكان منظم و مرتب تأثير بيشتري از يك مكان نامرتب و شلوغ دارد. زمان مطالعه واحد مطالعه (زمان مطالعه را تقسيم بندي كنيد ) زمان مطالعه نبايد خيلي طولاني باشد. يعني براي مدت زمان طولاني به طور پيوسته مطالعه نكنيد. زيرا اين امر باعث خستگي و كاهش ميزان يادگيري مي شود. در بين زمان مطالعه استراحت براي مدت هاي كوتاه الزامي است . برخي از دانش آموزان وقتي مطالعه ي درس خاصي را شروع مي كنند، به طور پيوسته چند ساعت آن را مي خوانند و با اين كه شاهد اين هستند كه پس از مدتي ميزان يادگيري آنها كاهش مي يابد ولي باز به مطالعه ادامه مي دهند. استراحت قبل و بعد از مطالعه اين فرصت را به ذهن مي دهد تا مطالب قبلي را پردازش كرده و در حافظه ثبت نمايد و همچنين آمادگي لازم براي مطالعه جديد را فراهم آورد. تحقيقات نشان داده است كه بهترين واحد مطالعه به صورت 45 دقيقه مطالعه و 15 دقيقه استراحت مي باشد ولي شما به اين نكته توجه داشته باشيد كه اين امر براي همه يكسان نيست ، مثلاً براي برخي از دانش آموزان اين واحد به صورت يك الي يك و نيم ساعت مطالعه و نيم ساعت استراحت پس از آن مي باشد. زيرا معتقدند كه 45 دقيقه فرصت كوتاهي است و تا فرد به تمركز كامل مي رسد و به مطلب احاطه مي يابد و يا درحالي كه درست به عمق يادگيري مفاهيم دست مي يابد زمان مطالعه به اتمام مي رسد. بنابراين هر شخصي متناسب با شناختي كه از خود دارد مي تواند واحد مطالعه ي خود را تعيين كند. پس : واحد مطالعه خود را طوري تعيين كنيد كه بتوانيد بيشترين ميزان تمركز و يادگيري را در آن ، بدون ايجاد خستگي داشته باشيد. و به اين امر نيز توجه داشته باشيد كه زمان استراحت فرصت مناسبي است تا مطالب خوانده شده منظم شده ، و با رمزگذاري در حافظه ثبت شود. استفاده بهينه از فرصت ها بزرگترين فن زندگي ، استفاده از فرصت هاي بي نظيري است كه برما مي گذرد. سالويل دانش آموزان موفق كساني هستند كه از زمان ، بهترين استفاده را مي كنند. و فرصت ها را به هدر نمي دهند. رمز موفقيت انسان هاي بزرگ تاريخ ، استفاده به جا از فرصت ها بوده است . فرصت ها همانند ابرهايي كه در آسمان ديده مي شوند زود ميآيند و زودتر مي گذرند. بنابراين سعي كنيد آنها را از دست ندهيد. بدانيد يك آينده ي همراه با موفقيت ، مرهون استفاده از فرصت ها در زمان حال است . به اين نكته دقت داشته باشيد كه براي رسيدن به موفقيت و اهدافتان از فرصت ها در جهت پشتكار بيشتر استفاده كنيد وگرنه روزي خواهد رسيد كه مجبور شويد به آنچه به شما مي رسد راضي باشيد. سعي كنيد از هر زمان و فرصتي كه پيش ميآيد بهترين استفاده را بكنيد. استفاده از فرصت ها بدين معني است كه اولاً زمان را از دست ندهيد و متوجه اين مسأله باشيد كه زمان گوهر گرانقدري است كه وقتي از دست رفت ، ديگر برنمي گردد. بنابراين سعي كنيد زمان مناسب و كافي براي مطالعه در نظر بگيريد. ثانياً از زمانهايي كه براي مطالعه اختصاص داده ايد، بهترين استفاده را بكنيد. در زمان مطالعه افكار خود را روي بحث موردنظر متمركز كنيد و درباره مطلب خوب تفكر كنيد و مطلب خوانده شده را براي خود بازگو كنيد. سعي كنيد زمانهاي مطالعه خود را با حواس پرتي و يا عدم مطالعه صحيح و يا با عادت هاي غلط مطالعه از دست ندهيد. پس : زمان مناسب و كافي براي مطالعه دروس در نظر بگيريد و از آن زمانها بهترين استفاده را كنيد. و توجه داشته باشيد كه : اگر به هدف خود ايمان داشته باشيد فرصت ها در برابرتان رژه خواهند رفت و اگر بدين باوريد كه كارها درست از آب درنميآيد موانع يكي يكي در برابرتان قدعلم خواهند كرد. وين داير مطالب مشابه درسي را پشت سرهم مطالعه نكنيد پس از مطالعه ي يك مطلب درسي در يك واحد مطالعه ، سعي كنيد براي واحد مطالعه بعدي مطلبي را انتخاب كنيد كه با موضوع اولي متفاوت باشد مثلاً اگر قرار است درس رياضيات ، فيزيك ، ادبيات و عربي را مطالعه كنيد، دروس رياضي و فيزيك را پشت سرهم مطالعه نكنيد. بهتر است موارد فوق را به ترتيب زير قرار دهيد ابتدا رياضيات و سپس ادبيات و بعد از آن فيزيك و در آخر عربي را مطالعه كنيد. انتخاب موضوع هاي مشابه و مطالعه ي پشت سرهم آنها، باعث مي شود كه ميزان خستگي فرد بيشتر شده وبازدهي زمان مطالعه نيز كاهش يابد و علاوه بر اين باعث تداخل بين يادگيري درس جديدو مطالب قبلي و درنتيجه باعث فراموشي زودتر مطالب و عدم پردازش صحيح اطلاعات توسط مغز مي شود. بنابراين : در بين مطالعه ي دو موضوع مشابه ، درس ديگري را مطالعه كنيد. اصول اساسي مطالعه اصل اول ـ استمرار در مطالعه يكي از اصول اساسي در مطالعه ، استمرار در مطالعه مي باشد. حتماً با افرادي برخورد داشته ايد كه گاهي اوقات با جديت و سعي و تلاش فراوان شروع به مطالعه مي كنند و پس از مدت كوتاهي آنرا رها مي نمايند. و همچنين افرادي را ديده ايد كه به اندازه كافي ولي به طور مستمر مطالعه مي كنند. شما جزو كدام گروه هستيد؟ به نظر شما كدام گروه موفق تر هستند؟ كساني كه حجم زيادي از مطالب را در زمان كوتاه و به طور ناپيوسته مطالعه مي كنند يا كساني كه به طور مستمر مطالعه مي كنند؟ يكي از ايرادهايي كه در بحث مطالعه بر دانش آموزان و دانشجويان وارد مي شود اين است كه در طول ترم به اندازه ي كافي مطالعه نمي كنند و در آخر ترم مي خواهند حجم زيادي از مطالب رادر زمان كوتاهي فرابگيرند. اگر شما براي موفقيت در امتحانات پايان ترم و يا موفقيت در كنكور تلاش مي كنيد بهتر است مطالب و مباحث درسي را تقسيم كرده و به جاي آنكه بخواهيد آنها را در طي يك شب بخوانيد، در طول ترم در واحدهاي زماني كوتاه تر و به صورت عميق تر مطالعه كنيد. توجه داشته باشيد مطالبي كه بر اثر استمرار در مطالعه در ذهن شما ثبت مي شود به مراتب براي مدت طولاني تر و بهتر در حافظه باقي خواهد ماند و از آنها در مواقع لزوم بهتر مي توان استفاده كرد پس در مطالعه نيز دقت داشته باشيد كه : رهرو آن نيست كه گه تند و گه آهسته رود، رهرو آن است كه آهسته و پيوسته رود. بنابراين مطالعه ي حجم كمي از مطالب در زمان هاي مشخص و به طور مستمر داراي بازدهي بيشتري از مطالعه حجم زيادي از مطالب در يك مدت كوتاه مي باشد. اصل دوم ـ نظم در مطالعه راز خوشبختي و سعادت در نظم و انضباط است . كانت همانطور كه وجودنظم در هر كاري لازم و ضروري است وجود نظم و انضباط در مطالعه نيز بسيار مهم است . كسي كه بدون نظم و ترتيب خاصي مطالعه كند هرگز نتيجه مطلوبي نخواهد گرفت . قبلاً بيان شد كه انسان هاي بزرگ براي رسيدن به اهدافشان و موفقيت در زندگي شان برنامه ريزي مي كنند بنابراين شما نيز كه به فكر موفقيت و پيروزي هستيد بايد براي موفقيت تحصيلي خود به اين اصل توجه كنيد. موفقيت در تحصيل و ورود به مقاطع بالاتر تحصيلي بدون در نظر گرفتن نظم ، غيرمنطقي به نظر مي رسد. البته لازم به ذكر است نظم در اينجا دو بُعد دارد. بُعد اول داشتن يك نظم فكري و ذهني است يعني شما ذهن خود را چنان برنامه ريزي كرده باشيد كه از يك نظم منطقي برخوردار باشد. بايد دقت داشته باشيد اين نظم را با اضطراب ، عدم اعتماد به نفس ، عدم تمركز حواس و عدم علاقه و مهمتر از همه با عدم مطالعه ي اصولي و عدم توجه به مفاهيم و مباحثي كه مطالعه مي كنيد و... از دست ندهيد. بُعد ديگر داشتن نظم است وجود نظم در همه ي فعاليت هايتان از جمله مطالعه ضروري مي باشد. اين گونه نباشد كه مانند بعضي از دانش آموزان هر موقع از كارهاي جنبي مانند ديدن تلويزيون ، صحبت كردن با دوستان و ورزش كردن و... خسته شديد به سراغ درس و مطالعه برويد. [و يا به عبارت ديگر هر موقع هيچ كار ديگري نداشتيد به سراغ مطالعه برويد. ] پس توجه داشته باشيد مطالعه ي خود را با نظم فكري و عملياتي همراه سازيد و هرگاه مطالعه موردنظر خود را مطابق برنامه انجام داديد به عنوان پاداش ، مواردي مانند مباحث بالا را در نظر بگيريد. مثلاً در ابتداي مطالعه براي خودتان تعيين كنيد كه اگر در اين واحد درسي تعدادي صفحه يا يك مطلب كلي را خوانديد و خوب فهميديد به عنوان پاداش به دوستتان تلفن زده و با او صحبت خواهيد كرد. اصل سوم ـ تنوغ در مطالعه همانطور كه بيان شد اگر وقت زيادي صرف مطالعه يك موضوع درسي شود، بعد از مدتي خستگي به سراغ مطالعه كننده ميآيد و بازدهي يادگيري او را كاهش مي دهد. اما در صورتي كه همين زمان را صرف مطالعه دو يا چند موضوع كند، تا حدود زيادي از خستگي ذهني او كم مي شود و ميزان يادگيري اش در حد بالايي قرار مي گيرد. برخي از داوطلبان كنكور را مشاهده كرده ام كه مطالعه ي خود را به صورت زير برنامه ريزي مي كنند ابتدا يك كتاب را به طوركامل مي خوانند و سپس به سراغ كتاب ديگري مي روند مثلاً پنج روز را براي مطالعه شيمي (3) قرار داده و بعد از آن به سراغ درس فيزيك (3) مي روند. اين نحوه برنامه ريزي علاوه بر اينكه فرد را در هنگام مطالعه خسته مي كند به دليل اينكه بين مطالعه ي يك درس خاص فاصله ي زماني زيادي مي افتد مثلاً شخص شيمي (3) را در اين هفته مطالعه مي كند و شيمي پيش دانشگاهي را بعد از دو هفته در برنامه ي مطالعاتي خود قرار مي دهد باعث مي شود مطالب خوانده شده فراموش شود كه اين امر با اصل استمرار در مطالعه ي دروس نيز در تضاد است . بنابراين سعي كنيد تنوع در مطالعه را مدنظر داشته باشيد. علاوه بر اين دقت داشته باشيد در برنامه ريزي جهت تنوع مطالب ، دروس مشابه در كنار يكديگر قرار نگيرند و بين دو درس مشابه درس ديگري خوانده شود مثلاً بين زيست شناسي جانوري و زيست شناسي گياهي يك درس ديگر مانند يك درس عمومي (ادبيات يا زبان انگليسي ) مطالعه شود. اصل چهارم ـ توجه بر كيفيت بارها شاهد داوطلبان ورود به كنكور بوده ام كه ساعتهاي زيادي را صرف مطالعه كرده اند يعني ميزان كمّي مطالعه آنها بسيار بالا بوده است ولي در نهايت هنگامي كه نتايج كنكور مشخص شده است يا قبول نشده اند و يا متناسب با سعي و تلاش شان در رشته خوبي پذيرفته نشده اند و در مقابل دانش آموزاني با مطالعات كمتر ولي دقيق تر و با كيفيت بالاتر توانسته اند به اهدافشان برسند. بنابراين آنچه مهم و اساسي است توجه به كيفيت و يادگيري بيشتر در كنار كميت و مقدار مطالعه بيشتر مي باشد. در اين امر مي توانيد از روشهاي مطالعه ي صحيح كه در آنها به مسأله كيفيت توجه خاصي شده است استفاده نماييد. اگر براي امتحانات پايان ترم درس مي خوانيد درصورتيكه از اول ترم شروع كنيد زمان مطالعه اي در حدود 3 الي 4 ساعت كافي است ولي از نظر كميت اين مقدار ساعت مطالعه براي كنكور قابل قبول نيست و موفقيت در كنكور ساعت مطالعه ي بيشتري را طلب مي كند. براي آمادگي در كنكور ساعات مطالعه اي در حدود 5 الي 7 ساعت در روزهاي معمولي و 8 الي 10 ساعت در روزهاي تعطيل به نظر استاندارد ميآيد. البته اين امر به ميزان استعداد، ضريب هوشي ، قوي يا ضعيف بودن توان علمي دانش آموز و همچنين به هدفي كه در كنكور برگزيده است نيز ارتباط دارد. توجه داشته باشيد زمان مطالعاتي كم براي كنكور باعث مي شود شما نتوانيد تمام حجم مطالب و تمامي دروس را مطالعه كنيد. البته همانطور كه گفته شد در كنار توجه به كميت ، توجه به بالا بودن كيفيت و استفاده بهينه از فرصت هاي مطالعاتي نيز الزامي مي باشد مطالب بالا را مي توان در اين جمله خلاصه كرد. توجه به كميت ساعات مطالعه و كيفيت خود مطالعه ، در كسب اطلاعات و معلومات و در نهايت در يادگيري بيشتر مؤثر است . بنابراين : توجه به كميت و كيفيت مطالعه ، باعث افزايش يادگيري مي شود. اصل پنجم ـ علاقه به مطالعه همانطور كه در فصل اوّل بيان شد علاقه به مطالعه در يادگيري مطلب بسيار مهم و ضروري است . در همان قسمت در ارتباط با راههاي كسب علاقه صحبت شد. بنابراين دقت داشته باشيد، اگر به كاري علاقه مند باشيد، از آن خسته نمي شويد. فعلا برا امروز کافیه بقیه مطالب رو فردا میزارم
