مجله سپیده دانایی: تا به حال شده کودکتان در یکجمع یا میهمانی، اسباب بازی یا وسیله ای را از کودک دیگری به زور بگیرد؟ احتمالا خیلیزیاد! در این مواقع ممکن است احساس ناراحتی کرده و با خود بگویید دیگران چنین قضاوتخواهند کرد که در تربیت کودکتان کوتاهی کرده اید؛ یا خوشحال شوید از اینکه کودکتانمی تواند از عهده کارهای خودش بربیاید و جای خود را در جمع باز کند؛ شاید هم نسبت بهاینگونه رفتارهایی بی تفاوت هستید و اهمیت چندانی برایتان ندارد.
صرف نظر از احساس شما، جنگ و جدال به خاطر اسباببازی بین بچه ها، یک جنگ تمام نشدنی و همیشگی است که هیچ راهی هم ندارد. کودکان نسبتبه وسایل خود احساس مالکیت داشته و چشم ندارند کودک دیگری به آنها حتی نگاه بکند، چهبرسد به اینکه از آنها استفاده کند. با وجود این روانشناسان از والدین می خواهند تانحوه تقسیم کردن وسایل و شریک شدن در اسباب بازی را از همان کودکی به فرزندان خود آموزشبدهند، تا فرزندان بتوانند در آینده مشارکت بهتری با دیگران داشته باشند.
علاوه بر این، هنگامی که کودک بتواند اسباب بازیمورد علاقه و ارزشمند خود را با دیگران سهیم شود و اجازه بدهد دوستانش نیز با آن بازیکنند، آینده بهتری داشته؛ بخشنده تر، مودب تر و مهربان تر هم خواهد بود.
مفهوم مالکیت
برای اینکه کودکی بتواند وسایل و اسباب بازی هایشرا به اشتراک گذاشته و به دوستانش اجازه بدهد که از آن استفاده کنند، این است که درکدرستی از مفهوم مالکیت پیدا کرده باشد. جا افتادن مفهوم مالکیت در ذهن کودک، این احساسرا برمی انگیزد که به اشتراک گذاشتن تحت کنترل او است و کار خوبی است که وسایلش رابه دیگران بدهد؛ نه صرفا دستوری که باید اطاعت شود. درک مفهوم مالکیت مانند سایر مراحلرشد کودک به تدریج شکل می گیرد.
- اگر کودک دو ساله ای از دادن اسباب بازیهایش به دیگران خودداری کند، رفتاری طبیعی و مناسب سن خود انجام داده است. او با بزرگشدن، نسبت به کودکان دیگر علاقمند شده، از بازی با آنها لذت می برد؛ و به نحوی بسیارتدریجی، احساس بخشش و انسان دوستی در او شکل می گیرد.
- وقتی کودک به سه سالگی رسید، از بازی باکودکان دیگر بیشتر لذت می برد، بنابراین می توان بازی های جمعی، به اشتراک گذاشتن ورعایت نوبت را به او آموزش داد. البته کودکان در این سن هنوز مفهوم نوبت را به خوبیدرک نمی کنند، بنابراین در مواقعی مانند توپ بازی باید رعایت نوبت را به آنها یاد داد.
- کودکان چهار ساله هنوز به آن اندازه دستو دل باز نشده اند که اسباب بازی موردعلاقه خود را برای بازی به کودک دیگر واگذار کنند؛ولی ممکن است چیز دیگری را که فعلا به آن احتیاج ندارند در اختیار دیگری قرار دهند.در هر حال هنوز زود است که این قبیل کودکان را به حال خود رها کنیم وباید همیشه یکنفر دورادور مراقب آنان باشد تا نوبت را رعایت کرده و با اسباب بازی های خود به صورتمشترک بازی کنند.
- کودکان پنج ساله نوبت گرفتن در بازی رازود یا می گیرندو به آنچه به دیگران تعلق دارد، احترام می گذارند؛ دیگر اسباب بازیهای دیگران را از دست آنان نمی قاپند و به زور از دست شان نمی رباید. البته ممکن استهنوز نزاع و دعوا بین این کودکان دیده شود ولی نه به آن حد که مراقبت دائم لازم باشد.
- هنگام ورود به مدرسه، کودکان به این حداز توانایی رسیده اندکه بین «مال من» و «مال دیگری» تفاوت قائل شوند. در این سن کودکانباید مالک چیزی باشند؛ مثلا در منزل حتی الامکان اتاق جداگانه ای داشته باشند و اگرامکان ندارد یک کمد مخصوص یا طاقچه ای از اتاق، جعبه، کارتن و ... به آنها اختصاص داشتهباشد تا وسایل شان را دور از دسترس دیگران نگهداری کنند.از این طریق حس مالکیت و مراقبتاز وسایل خود را یاد می گیرند.
آموزش به اشتراک گذاشتن
با توجه به آنچه در مورد رشد مفهوم مالکیت در کودکانگفته شد، کارشناسان معتقدند کودکان در سنین 5-4 سالگی در مرحله ای هستند که می توانندمفهوم «به اشتراک گذاشتن» اسباب بازی یا هر وسیله دیگری با دوستانشان را یاد بگیرندو از آن لذت ببرند. برای آموزش این مفهوم می توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.
1- استفاده مشترک از اسباب بازی و وسایل رامفرح و سرگرم کننده کنید.
به کودک خود بازی های گروهی را که در آن همه براییک هدف بازی می کنند، آموزش دهید. مثلا با یکدیگر پازل درست کنید و برای گذاشتن تکههای آن نوبت بگیرید. همچنین می توانید کارها را تقسیم کرده و آنها را با مشارکت همانجام داده؛ و در انجام آنها همکاری، رعایت نوبت و دوری از خودخواهی را تمرین کنید.
2- هرگز خساست وی را ملامت نکنید.
اگر شما فرزندتان را خسیس یا خودخواه خطاب کنید،در واقع این ویژگی را در مورد او پذیرفته اید. وقتی کودک هنوز معنی سخاوت را نمی داندو برای آن آمادگی ندارد این سرزنش جز تحقیر کودک و در هم شکستن اعتماد به نفس او سودیبه دنبال ندارد. همچنین اگر فرزند خودر ا مجبور کنید که از هر آنچه در اختیار داردببخشد، این روش اجباری از او یک انسان سخاوتمند نمی سازد بلکه باعث رنجش خاطر وی میشود.
3- با کودک خود در این مورد گفتگو کنید.
وقتی کودک برای حفظ اسباب بازی هایش نزد خویش، مشاجرهمی کند، به او کمک کنیدتا هر آنچه که اتفاق می افتد به درستی درک کند. اگر کودکی چیزیرا پشتش گرفته و به کسی نمی دهد، برایش شرح دهید که با این کار دوستانش در مورد اوممکن است چه فکری کنند. ضمن اینکه به کودک کمک کنید تا احساسش را بیان کند. وقتی کودکاز خود خست نشان می دهد در مورد علت این کار از او سوال کنید زیرا با توضیحاتی که کودکمی دهد بهتر می توانید متوجه شوید که اشکال در کجای کار است.
4- به کودک خود برای حل مشکلات آموزش دهید.
اگر کودک شما به اسباب بازی که همبازی او هم میخواهد، محکم چسبیده و حاضر نیست آن را به کسی بدهد، فرصت فکر کردن به او بدهید. و باروشن کردن مفهوم تقسیم اسباب بازی و وسایل، به او بگویید اگر کودکی هم در مورد اینکار را بکند می تواند چقدر ناخوشایند باشد. او را تشویق کنید که نوبتی با آن وسیلهبازی کنند و در تعیین زمان بازی هر کدام از کودکان نیز به آنها کمک کنید. کودکان کمسن و سال درک درستی از شراکت ندارند و تصور می کنند وقتی وسیله ای را به کسی بدهند،برای همیشه آن را از دست خواهند داد. به او توضیح دهید که به اشتراک گذاشتن اسباب بازیبه معنی از دست دادن آن نیست و وقتی یکی از اسباب بازی هایش را به دوستی می دهد، دوستشاز بازی کردن با آن خشنود و خوشحال می شود و بعدا آن را به او بازمی گرداند. همچنیناگر او اسباب بازی هایش را در اختیار دوستانش قرار دهد امکان استفاده از اسباب بازیهای دوستان خویش را نیز به دست خواهد آورد.
5- فضای بازی را آماده کنید.
پیش از ساعت بازی اگر وسیله ای وجود دارد که کودکترجیح می دهد با کسی تقسیم نکند به او کمک کنید تا جایی مناسب برای پنهان کردن آن پیداکند. همچنین از او بخواهید لوازمی را که می تواند در بازی گروهی وارد کند با خود بردارد.با این کار کودک از لحاظ ذهنی در فضایی قرار می گیرد که آمادگی به اشتراک گذاشتن لوازمشرا دارد. از همبازی کودک هم بخواهید چند اسباب بازی با خود بیاورد. وقتی کودک ببیندکه تنها او نیست که باید اسباب بازیش را در اختیار دیگری قرار دهد، بیشتر تشویق بهاین کار می شود.
6- از وسایل کودک خوب استفاده کنید.
اگر کودک ببیند از وسایلش به خوبی استفاده نمی شود،حاضر نیست آنها را حتی برای مدت زمان کوتاه هم به کسی بدهد. مراقبت کنید خواهر و برادرکودک یا دوستان وی از لوازمی که از کودک امانت می گیرند به خوبی مراقبت کنند.
7- کودک را با مثال راهنمایی کنید.
بهترین شیوه برای اینکه کودک شما بخشندگی را بیاموزد،مشاهده آن است. برای این منظور می توانید مثلا بستنی خود را با او شریک شوید یا روسریخود را به او بدهید تا از آن به عنوان شنل زور و استفاده کند. هر کدام از این کارهارا که انجام می دهید به موضوع استفاده مشترک از یک وسیله اشاره کنید.
- نکته پایانی:
توجه داشته باشیدکه به وی بیاموزید علاوه بر اسباببازی و لوازم، احساسات و عواطف نیز قابل تقسیم کردن و به اشتراک گذاشتن هستند. موقعیتیرا فراهم آورید تا بده بستان های شما، مصالحه کردن های شما و بخشندگی شما را مشاهدهکند.
منبع:برترین ها
صرف نظر از احساس شما، جنگ و جدال به خاطر اسباببازی بین بچه ها، یک جنگ تمام نشدنی و همیشگی است که هیچ راهی هم ندارد. کودکان نسبتبه وسایل خود احساس مالکیت داشته و چشم ندارند کودک دیگری به آنها حتی نگاه بکند، چهبرسد به اینکه از آنها استفاده کند. با وجود این روانشناسان از والدین می خواهند تانحوه تقسیم کردن وسایل و شریک شدن در اسباب بازی را از همان کودکی به فرزندان خود آموزشبدهند، تا فرزندان بتوانند در آینده مشارکت بهتری با دیگران داشته باشند.
علاوه بر این، هنگامی که کودک بتواند اسباب بازیمورد علاقه و ارزشمند خود را با دیگران سهیم شود و اجازه بدهد دوستانش نیز با آن بازیکنند، آینده بهتری داشته؛ بخشنده تر، مودب تر و مهربان تر هم خواهد بود.
مفهوم مالکیت
برای اینکه کودکی بتواند وسایل و اسباب بازی هایشرا به اشتراک گذاشته و به دوستانش اجازه بدهد که از آن استفاده کنند، این است که درکدرستی از مفهوم مالکیت پیدا کرده باشد. جا افتادن مفهوم مالکیت در ذهن کودک، این احساسرا برمی انگیزد که به اشتراک گذاشتن تحت کنترل او است و کار خوبی است که وسایلش رابه دیگران بدهد؛ نه صرفا دستوری که باید اطاعت شود. درک مفهوم مالکیت مانند سایر مراحلرشد کودک به تدریج شکل می گیرد.
- اگر کودک دو ساله ای از دادن اسباب بازیهایش به دیگران خودداری کند، رفتاری طبیعی و مناسب سن خود انجام داده است. او با بزرگشدن، نسبت به کودکان دیگر علاقمند شده، از بازی با آنها لذت می برد؛ و به نحوی بسیارتدریجی، احساس بخشش و انسان دوستی در او شکل می گیرد.
- وقتی کودک به سه سالگی رسید، از بازی باکودکان دیگر بیشتر لذت می برد، بنابراین می توان بازی های جمعی، به اشتراک گذاشتن ورعایت نوبت را به او آموزش داد. البته کودکان در این سن هنوز مفهوم نوبت را به خوبیدرک نمی کنند، بنابراین در مواقعی مانند توپ بازی باید رعایت نوبت را به آنها یاد داد.
- کودکان چهار ساله هنوز به آن اندازه دستو دل باز نشده اند که اسباب بازی موردعلاقه خود را برای بازی به کودک دیگر واگذار کنند؛ولی ممکن است چیز دیگری را که فعلا به آن احتیاج ندارند در اختیار دیگری قرار دهند.در هر حال هنوز زود است که این قبیل کودکان را به حال خود رها کنیم وباید همیشه یکنفر دورادور مراقب آنان باشد تا نوبت را رعایت کرده و با اسباب بازی های خود به صورتمشترک بازی کنند.
- کودکان پنج ساله نوبت گرفتن در بازی رازود یا می گیرندو به آنچه به دیگران تعلق دارد، احترام می گذارند؛ دیگر اسباب بازیهای دیگران را از دست آنان نمی قاپند و به زور از دست شان نمی رباید. البته ممکن استهنوز نزاع و دعوا بین این کودکان دیده شود ولی نه به آن حد که مراقبت دائم لازم باشد.
- هنگام ورود به مدرسه، کودکان به این حداز توانایی رسیده اندکه بین «مال من» و «مال دیگری» تفاوت قائل شوند. در این سن کودکانباید مالک چیزی باشند؛ مثلا در منزل حتی الامکان اتاق جداگانه ای داشته باشند و اگرامکان ندارد یک کمد مخصوص یا طاقچه ای از اتاق، جعبه، کارتن و ... به آنها اختصاص داشتهباشد تا وسایل شان را دور از دسترس دیگران نگهداری کنند.از این طریق حس مالکیت و مراقبتاز وسایل خود را یاد می گیرند.
آموزش به اشتراک گذاشتن
با توجه به آنچه در مورد رشد مفهوم مالکیت در کودکانگفته شد، کارشناسان معتقدند کودکان در سنین 5-4 سالگی در مرحله ای هستند که می توانندمفهوم «به اشتراک گذاشتن» اسباب بازی یا هر وسیله دیگری با دوستانشان را یاد بگیرندو از آن لذت ببرند. برای آموزش این مفهوم می توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.
1- استفاده مشترک از اسباب بازی و وسایل رامفرح و سرگرم کننده کنید.
به کودک خود بازی های گروهی را که در آن همه براییک هدف بازی می کنند، آموزش دهید. مثلا با یکدیگر پازل درست کنید و برای گذاشتن تکههای آن نوبت بگیرید. همچنین می توانید کارها را تقسیم کرده و آنها را با مشارکت همانجام داده؛ و در انجام آنها همکاری، رعایت نوبت و دوری از خودخواهی را تمرین کنید.
2- هرگز خساست وی را ملامت نکنید.
اگر شما فرزندتان را خسیس یا خودخواه خطاب کنید،در واقع این ویژگی را در مورد او پذیرفته اید. وقتی کودک هنوز معنی سخاوت را نمی داندو برای آن آمادگی ندارد این سرزنش جز تحقیر کودک و در هم شکستن اعتماد به نفس او سودیبه دنبال ندارد. همچنین اگر فرزند خودر ا مجبور کنید که از هر آنچه در اختیار داردببخشد، این روش اجباری از او یک انسان سخاوتمند نمی سازد بلکه باعث رنجش خاطر وی میشود.
3- با کودک خود در این مورد گفتگو کنید.
وقتی کودک برای حفظ اسباب بازی هایش نزد خویش، مشاجرهمی کند، به او کمک کنیدتا هر آنچه که اتفاق می افتد به درستی درک کند. اگر کودکی چیزیرا پشتش گرفته و به کسی نمی دهد، برایش شرح دهید که با این کار دوستانش در مورد اوممکن است چه فکری کنند. ضمن اینکه به کودک کمک کنید تا احساسش را بیان کند. وقتی کودکاز خود خست نشان می دهد در مورد علت این کار از او سوال کنید زیرا با توضیحاتی که کودکمی دهد بهتر می توانید متوجه شوید که اشکال در کجای کار است.
4- به کودک خود برای حل مشکلات آموزش دهید.
اگر کودک شما به اسباب بازی که همبازی او هم میخواهد، محکم چسبیده و حاضر نیست آن را به کسی بدهد، فرصت فکر کردن به او بدهید. و باروشن کردن مفهوم تقسیم اسباب بازی و وسایل، به او بگویید اگر کودکی هم در مورد اینکار را بکند می تواند چقدر ناخوشایند باشد. او را تشویق کنید که نوبتی با آن وسیلهبازی کنند و در تعیین زمان بازی هر کدام از کودکان نیز به آنها کمک کنید. کودکان کمسن و سال درک درستی از شراکت ندارند و تصور می کنند وقتی وسیله ای را به کسی بدهند،برای همیشه آن را از دست خواهند داد. به او توضیح دهید که به اشتراک گذاشتن اسباب بازیبه معنی از دست دادن آن نیست و وقتی یکی از اسباب بازی هایش را به دوستی می دهد، دوستشاز بازی کردن با آن خشنود و خوشحال می شود و بعدا آن را به او بازمی گرداند. همچنیناگر او اسباب بازی هایش را در اختیار دوستانش قرار دهد امکان استفاده از اسباب بازیهای دوستان خویش را نیز به دست خواهد آورد.
5- فضای بازی را آماده کنید.
پیش از ساعت بازی اگر وسیله ای وجود دارد که کودکترجیح می دهد با کسی تقسیم نکند به او کمک کنید تا جایی مناسب برای پنهان کردن آن پیداکند. همچنین از او بخواهید لوازمی را که می تواند در بازی گروهی وارد کند با خود بردارد.با این کار کودک از لحاظ ذهنی در فضایی قرار می گیرد که آمادگی به اشتراک گذاشتن لوازمشرا دارد. از همبازی کودک هم بخواهید چند اسباب بازی با خود بیاورد. وقتی کودک ببیندکه تنها او نیست که باید اسباب بازیش را در اختیار دیگری قرار دهد، بیشتر تشویق بهاین کار می شود.
6- از وسایل کودک خوب استفاده کنید.
اگر کودک ببیند از وسایلش به خوبی استفاده نمی شود،حاضر نیست آنها را حتی برای مدت زمان کوتاه هم به کسی بدهد. مراقبت کنید خواهر و برادرکودک یا دوستان وی از لوازمی که از کودک امانت می گیرند به خوبی مراقبت کنند.
7- کودک را با مثال راهنمایی کنید.
بهترین شیوه برای اینکه کودک شما بخشندگی را بیاموزد،مشاهده آن است. برای این منظور می توانید مثلا بستنی خود را با او شریک شوید یا روسریخود را به او بدهید تا از آن به عنوان شنل زور و استفاده کند. هر کدام از این کارهارا که انجام می دهید به موضوع استفاده مشترک از یک وسیله اشاره کنید.
- نکته پایانی:
توجه داشته باشیدکه به وی بیاموزید علاوه بر اسباببازی و لوازم، احساسات و عواطف نیز قابل تقسیم کردن و به اشتراک گذاشتن هستند. موقعیتیرا فراهم آورید تا بده بستان های شما، مصالحه کردن های شما و بخشندگی شما را مشاهدهکند.
منبع:برترین ها
