[ابنیه سنتی ایران] خانه های قدیمی

archisem

عضو جدید
تحلیل خانه های کاشان

تحلیل خانه های کاشان

مشاهده پیوست تحلیل خانه های کاشان.pdf

سلام دوستان
ما یه فیلم مستند درباره خانه های کاشان نشون دادیم توی دانشکده مون . این خلاصه ای از حرفای استادمونه درباره تحلیل این فیلم. امیدوارم براتون مفید باشه. اگه کسی از این مدل تحلیل ها داره ، توی این تاپیک بذاره لطفا که بچه های دیگه هم استفاده کنن . ممنون
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانــه حـاج آقــــــا عـلـــي

خانــه حـاج آقــــــا عـلـــي

بزرگ ترين خانه خشت و گلي جهان ..


اگر از آن افرادي هستيد که دنبال «ترين ها» مي گرديد و برايتان مهم است کدام دونده سريع ترين و کدام ساختمان در دنيا بلندترين است و يا از شنيدن خبر قوي ترين مردان جهان ذوق زده مي شويد يک نکته جديد را به دانسته هايتان اضافه کنيد.


بزرگ ترين خانه خشت و گلي جهان همين نزديکي ها درست در شهر رفسنجان قرار دارد که به «خانــه حـاج آقــــــا عـلـــي» معروف است. به عبارت دقيق تر «خانه حاج آقا علي» بزرگترين بناي خشتي سقف‌دار جهان است که در سال 1136 ساخته شده است. يعني در زماني که نه از کولر خبري بوده و نه از چيلر. بنابر اين «خانه حاج آقا علي» را بايد معماران ايراني با اصولي مي ساختند که بتواند در گرماي نسبتا زياد رفسنجان و خشکي هوا، بادهاي متغير و وجود شن‌هاي روان در اين منطقه، فضايي متبوع و خنک داشته باشد.

«خانه حاج آقا علي» بيشتر از 7 هزار متر مربع وسعت دارد و با معماري زيبا و ايراني يکي از بزرگترين و زيباترين خانه‌هاي خشتي و سنتي جهان به شمار مي‌آيد که توسط حاج آقا علي معروف به زعيم الله رفسنجاني (بزرگترين تاجر ايراني آن دوره) بنا شده است.

درباره حاج آقا علي و دارايي هاي او افسانه هاي زيادي روي زبان مردم منطقه است اما دکتر باستاني پاريزي درباره او مي نويسد:
"حاج آقا علي ملاک عمده رفسنجان بود و در تجارت نيز با ممالک شرقي مثل هند و چين ارتباط داشت و هنوز بشقاب ها و کاسه هاي چيني که در داخل آن فرمايش 110 (علي) نوشته شده است در دسترس مردم باقي است. گله هاي گوسفند چند هزارتايي داشت. مزارع او نزديک به شصت فرسنگ کشت مي شد، اما هرگز از زي خود خارج نشد، همان قباي بلندي را که دکمه آن روي شانه اش بسته مي شد تا آخر عمر مي پوشيد. بر خري سوار شده پيشاپيش همراهان که همه اسب سوار و قاطر سوار بودند مي رفت..."

اين خانه 86 اتاق (هفت دري، پنج دري، سه دري و پستو) دارد. يک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ وظيفه تامين نيازهاي اين مجموعه را بر عهده داشته است. 4 حياط، راهروهاي سرپوشيده و روباز و 3 هشتي نيز ارتباط قسمت‌هاي مختلف اين خانه را تامين مي نموده است.
وسيعترين فضاي سرپوشيده خانه تالار حوضخانه است که سقف آن در ارتفاع طبقه دوم با گنبدي عظيم پوشانده شده است. در وسط حوضخانه حوض مستطيل شکلي قرار دارد که در گذشته با حوض‌هاي حيات‌هاي جانبي در ارتباط بوده است و آب آن از طريق قنات تأمين مي‌شده است.

به علاوه براي اين که اهالي و خدمه تمام نيازهايشان در اين خانه بزرگ تامين شود حاج آقا علي دستور مي دهد که در اين خانه امکاناتي مثل آب انبار، مسجد، کاروانسرا، حمام، حسينيه، يخدان (که در 2 کيلومتري قاسم آباد و در روستاي عباس آباد حاجي است و تامين کننده يخ مورد نياز اهالي بود) تعبيه شود.

حالا که به آمار و ارقام «ترين ها» علاقه نشان داديد اين را هم بدانيد که حاج آقا علي بدشانس ترين ثروتمند رفسنجان هم بوده است. چرا که با آن همه دارايي و ثروت و مکنت در اواخر عمر به خاطر اختلاف فرزندانش تمام اموالش را از دست داد هرچند بعد از حدود 260 سال، در 5 کيلومتري جنوب شرقي رفسنجان و در روستاي قاسم آباد خانه باشکوهي از معماري عصر قاجار قرار دارد که هنوز همه آن را به نام خانه حاج آقا علي مي شناسند.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
معرفی خانه های تاریخی استان تهران

معرفی خانه های تاریخی استان تهران

[h=1]معرفی خانه های تاریخی استان تهران[/h]


[h=2]خانه اتحادیه[/h]
خانه امین السلطان معروف به خانه اتحادیه مانند دیگر خانه - باغ های دوره قاجاریه دارای اندرونی و بیرونی و از دو جهت دارای درهای ورودی و خروجی است. این خانهبین دو خیابان فردوسی و لاله زار قرار گرفته و از هر دو خیابان می توان به آن وارد یا خارج شد.
بخش اصلی این خانه از دوره ناصری است که در طی زمان بناهایی به آن اضافه یا از آن کم شد. یکی از بناهای چندگانه که در شمال غربی مجموعه قرار دارد مربوطه به دوره قاجاریه است ولی بقیه در دوره های بعد ساخته شده اند. این بنا مانند دیگر بناهای قاجایه دارای سبک و کالبد خاص است. سردر بسیار زیبای این خانه در کوچه معروف به اتحادیه در خیابان لاله زار قرار دارد. قسمت ورودی با آجر تزیین شده است.
قرنیز زیبایی در بخش فوقانی سردر و ستون توکار نیم گرد در دو طرف ورودی دیده می شود. دورتا دور قوس بالای در ورودی با نقش آجرکاری حصیری جفت جفت، قاب مربوط به اسماء جلاله و قوس مغولی برگشته در محل چراغ دان با نقوش اسلیمی که دو اژدها را نشان می دهد، تزیین شده است.
بنای کوچک و زیبایی در ضلع شرقی مجموعه قرار دارد و حوضخانه مجموعه با ارزش است. در این بنا تزئیناتی چون گچبری متنوع، مقرنس ( آنچه به شکل نردبان و پله پله ساخته شده ، بنای بلند مدور و ایوان آراسته و مزین با صورت ها و نقوش که بر آن با نردبان پایه روند ، قسمی زینت که در اطاق و ایوان ها به شکل های گوناگون گچبری کنند؛ کنگره دار) با گچ، ستون ها و نیم ستون های شیاردار، پایه ستون های شبیه گلدان ، سرستون های زیبا با نقوش گل و بوته، پنجره هایی به سبک دوره قاجاریه ، آجرکاری و نماسازی با آجر با طرح های مختلف بیش از همه خودنمایی می کند.
در قسمت ورودی بخش های تزیین شده با آجر، بسیار زیبا و نمودار سبک دوره قاجار است. این در ورودی در طی زمان تغییر یافته است. سردر دارای آجر تراش دار، قرنیز زیبا ، ستون توکار نیم گرد و پیش گرد ، آجر چینی به صورت حصیری جفت جفت و قوس هندی فوقانی است. داخل بنا از تزئینات مقرنس کاری، کاسه سازی، آویز گچی، نقوش اسلیمی گل و بوته و ... بهره بسیار دارد.
[h=2]خانه امیربهادر[/h]


این خانه از مجموعه خانه های با ارزش دوره قاجاریه و در اصل متعلق به شادروان حسین پاشازاده معروف به امیربهادر جنگ ، وزیر دربار و وزیر جنگ مظفرالدین شاه قاجار بوده است. مساحت این بنا در حدود 3000 متر مربع است. در کتیبه دهلیز بنا چنین نوشته اند :«عمل میرزا آقا گچ کار ولد حسین 1318» این بنا در اصل حسینیه امیر بهادر بود که بعدها تحت تملک شرکت پخش سیگار ایران درآمد و در نهایت توسط انجمن آثار ملی خریداری شد و تعمیراتی در آن صورت گرفت. خانه امیربهادر دارای تالار بزرگ آینه کاری شده، زیرزمین آینه کاری شده ، تالار بزرگ بالا، حوضخانه با تزئینات کاشیکاری و اتاق های متعدد برای برگزاری جلسات و سخنرانی ها و قرائت خانه عمومی و همچنین اتاق های دیگر با کارکردهای مختلف است. این خانه در حال حاضر در تملک «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» است.
[h=2]خانه امام جمعه[/h]


در محدوده بافت قدیم شهر تهران،در خیابان «ناصرخسرو» خانه معروف امام جمعه واقع است. همان گونه که از نام بنا برمی آید، این خانه متعلق به یکی از امام جمعه های تهران در دوره قاجار است و احتمالاً ساخت آن را می توان به اواسط دوران سلطنت ناصرالدین شاه یعنی سال های 1280 تا 1300 هـ . ق نسبت داد.


مدخل ورودی بنا توسط راهروی باریکی به حیاط نسبتاً بزرگی متصل می شود. وسط حیاط حوض سنگی به شکل مستطیل قرار گرفته و در دو طرف آن دو ستون سنگی دیده می شود که روی آنها مجسمه هایی به شکل انسان با پوشش دوران قاجار حک شده است. این بنا دارای بخش اندرونی و بیرونی، شاه نشین و تالار زمستانی است.

[h=2]خانه شقاقی[/h]
این بنا در شمالی ترین بخش منطقه دوازده تهران،در جبهه شمالی خیابان کوشک حد فاصل فردوسی و لاله زار قرار دارد . این خانه را اغلب با عنوان خانه کوشک می شناسند. خانه شقاقی ابتدا به عنوان منزل مسکونی خانواده شقاقی مورد استفاده بود و بعدها به صورت یکی از مراکز آموزشی سازمان میراث فرهنگی کشور درآمد.
این بنا شامل زیرزمین، همکف، طبقه اول و کلاه فرنگی است که به صورت مورب در میان زمینی به ابعاد تقریبی 33×49 متر ایجاد شده است.
[h=2]عمارت موقوفه فاضل عراقی[/h]
این خانهدر غرب میدان فردوسی، در کوچه پارس قرار دارد و موقوفه فاضل عراقی، مستشار و رئیس سابق دیوان عالی کشور است. بخشی از آن در سال 1334 شمسی به بیمارستان زنان اختصاص یافت.
معمار عمارت موقوفه فاضل عراقی با ایجاد پیش آمدگی و فرورفتگی جزیی در نما، تنوع ایجاد کرده است. بخش مرکزی نما با دری تمام شیشه در قسمت همکف ، و پنجره ای تمام شیشه در طبقه اول، پیش آمده ترین قسمت آن است. در طرفین آن دیوار کمی عقب نشسته و در هر سمت یک در و یک پنجره تمام شیشه قرار دارد. در قسمت بالای عمارت که به شیروانی منتهی می شود، کتیبه ای تقریباً پهن با آجر نقش برجسته کار شده که دارای حاشیه ای پهن در بالا و حاشیه ای باریک تر در پایین است. حاشیه ظریفی از کاشی نقش برجسته به رنگ فیروزه ای درون قاب باریکی از سفال دور درگاه ها، پنجره ها و سطوح مختلف نما حرکت می کند. کاشی های عمارت بسیار نفیس و روی آنها تصاویر شاهان باستانی ایران نقش شده است.
[h=2]عمارت باغ فردوس[/h]


این خانه ارزشمند و تاریخیدر بخش شمالی شهر تهران قرار دارد . در داخل این خانه گچبری های کم نظیری به چشم می خورد که به مرور زمان رو به خرابی نهاده بود. 30 نفر از بزرگترین و مجرب ترین هنرمندان گچبر مأمور شده بودند تا این محوطه را بازسازی نمایند که مسن ترین آنها استاد «حسن رضایی تهرانی» با بیش از 90 سال و کم سن ترین آنها فرزند وی علیرضا رضایی تهرانی بود. استادان دیگری چون «حاج عباس عشقی» ، «اصغر زینت اعلایی» ، «رضا نجفی» ، «حاج سید علی اصفهانی» ، «استاد علی» ، «استاد یوسف» ، «حاج مصطفی شایگان» ، «حاج سید علی لطفی» ، «شعبان صحافا» ، «حسین نشاطیان» و ... باعث شدند این بنای ارزشمند دوباره احیاء شود .
این بنا در زمان قاجاریه ساخته شد. در این مجموعه گچبری گل و برگ و انگور با روش ها و سبک های رومی و یونانی و ایرانی ترکیب شده و طرحی جدید را به وجود آورده است. به علت حضور گچ بران متعدد – در دوره ساخت و نیز مرمت بنا – هر اتاق ، سقف، ستون و راهرو به دست یک گروه بازسازی شد. به همین دلیل نوع ، سبک و طرح هر اتاق با اتاق دیگر متفاوت است. سالن قندیل زیرزمین باغ فردوس تقلیدی از قطار و آویز و کاسه است. به نقل از استادان مرمت کار ، نقطه آغاز و پایان کار نامعین است. آنچه که این کار را از دیگر کارها متمایز می کند توخالی بودن آویزه هایی است که از سقف به پایین آمده است. نوع سبک و مرمت کار حاج عباس عشقی است.
[h=2]عمارت و باغ فرمانیه[/h]
اثر تاریخی باغ فرمانیه نمونه ای از معماری اصیل ایرانی مربوط به اوایل دوره قاجار با کاشی های طرح دار دوره ناصری است. ملک فرمانیه شامل باغ، زمین بایر و چندین رشته قنات، در سال 1326 هـ . ق به «کامران میرزا نایب السلطنه» قاجار تعلق گرفت و پس از فوت او به دخترش رسید. بعد از آن «میرزا فرمانفرما» از شاهزاده های قاجار، شمال باغ، سهم قنات ها و سایر متعلقات را خریداری کرد. در سال 1319 باغ و تمام متعلقات آن به سفارت ایتالیا فروخته شد. بناهای این باغ دارای جزئیات معماری اصیل ایرانی اوایل دوره قاجار است.
مجموعه بنای بیرونی شامل یک شاه نشین و دو اتاق سردری در طرفین حوضخانه ، دو اتاق پنج دری در دو طرف شاه نشین مشرف به باغ است. در مرکز این بنا ، حوضخانه ی هشت ضلعی که با الگوی معماری چهار طبقه چهار صفه و طاق گنبدی طراحی شده ، قرار دارد.
گچبری حوضخانه ، چشم را به فراز گنبد، جایی که نورگیر گنبد نور خورشید را به درون می کشد و بر حوض مدور زیرین و پنجره های اُرُسی سه طرف حوضخانه می پراکند، راهنمایی می کند.
مهمترین عامل تزیینی به کار رفته در بنای بیرونی و اندرونی، کاشیکاری طرح دار دوره ناصری است که به طور یقین از ساختمان دیگری به این بنا منتقل شده است. نمای شمالی بسیار ساده است و با ستون های آجری مسطح با تلفیقی از گچ مشاهده می شود. نمای جنوبی و اصلی ساختمان بیرونی با ایوان سراسری به فضای باغ گشوده می شود. ستون های موجود بخشی از تزئینات الحاقی است.
[h=2]خانه شهید مدرس[/h]
خانه شهید سید حسن مدرسدر محله عودلاجان از محلات محدود حصار ناصری شهر تهران قرار دارد. این خانه که کامل ترین شکل یک خانه سنتی را در بافت تاریخی تهران به نمایش می گذارد، از بخش های مختلف اندرونی؛ بیرونی، مطبخ، کالسکه خانه و ... تشکیل شده است. در این خانه تاریخی مجموعه ای از هنرها شامل گچبری، حجاری، آجرکاری، گره چینی، نقاشی و کتیبه نگاری در کامل ترین شکل، به کار رفته است. در نقشه ی تاریخی شهر تهران که متعلق به سال 1275 هـ . ق است، این خانه با عنوان «خانه وزیر مختار فرانسه» مشخص شده است. مرحوم سید حسن مدرس در اوایل قرن معاصر و در دوره نمایندگی مجلس، در این خانه سکونت داشت.
بنای تاریخی مسعودیه
بنای تاریخی مسعودیه،در خیابان اکباتان تهران، به دستور ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه همزمان با کاخ گلستان احداث شد. این مجموعه در محدوده میدان بهارستان و خیابان های ملت و اکباتان قرار دارد و شامل پنج عمارت اصلی و تاریخی است و قدمت آن به سال 1295 می رسد. عمارت مسعودیه با توجه به نقشه عبدالغفار، در زمینی به مساحت چهل هزار متر مربع احداث شد. آنچه امروز از این باغ و عمارت باقی مانده نیمه ی غربی مجموعه در زمینی به مساحت حدود دو هکتار است.
تالار سلام این مجموعه زیر نظر صنیع الملک نقاش باشی برای «میرزا آقاخان اعتمادالدوله» صدراعظم آقاخان نوری نقاشی شد. در عمارت مسعودیه کتیبه هایی به تاریخ 1295 هـ . ق باقی مانده است. عمارت اصلی یعنی دو بنای واقع در جبهه ی جنوبی شامل دیوان خانه و حوضخانه و عمارت سردر، تغییرات عمده ای نیافته اند اما بدنه ی غربی که در کنار خیابان ملت قرار داشت و بدنه ی شرقی به طور کلی تخریب شده است. در عمارت مشیریه و عمارت سید جوادی نیز تغییراتی مشاهده می شود که باید گفت ناشی از تغییر سلیقه ی حاکم در اوایل دوره ی پهلوی بوده است . سردر کالسکه روی عمارت مسعودیه همچنان باقی است.
این مجموعه که هم زمان با کاخ گلستان بنا شد و به ویژه تزیینات معماری آن ، متأثر از نفوذ هنر غربی در سال های اواخر حکومت قاجار است، در سال 1320 توسط دولت از دختر ظل السلطان خریداری شد و در اختیار وزارت معارف وقت قرار گرفت و بیش از 75 سال در اختیار وزارت آموزش و پرورش بود.
این عمارت با تصویب نامه ی هیأت وزیران در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفته است تا کارهای بازسازی و مرمت آن انجام شود.

[h=2]خانه مشیر الدوله پیرنیا[/h]


این بنادر خیابان لاله زار بین جمهوری و منوچهری قرار گرفته و در اصل متعلق به حسن پیرنیا بود .از خصوصیات این بنا گچبری و فرنگی کاری، کاشیکاری همراه با کاشی های منقوش به تصاویر شخصیت های اساطیری و تاریخی است.
[h=2]خانه وثوق[/h]


این بنا در سال 1253 هـ . ق یا 1211 شمسی در زمان محمدشاه قاجار برای یکی از صاحب منصبان دوره قاجاریه به نام «میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی» ساخته شد.
این بنادر خیابان 15 خرداد کوچه «میرزا محمود وزیر» قرار دارد. هفت دری در این بنا یکی از تزئینات بنا به شمار می رود. ورود به قسمت داخل ساختمان از حیاط بیرونی و حیاط دَوُرنی از طریق دو راه پله انجام می شود . پله ها دارای ازاره (آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود) های سنگی هستند که نقوشی روی آن حک شده است. دو راهروی پایین توسط تالار آینه و تـَنـَبی ( محلی است برای پذیرایی) به هم مرتبط می شود ولی راهروهای طبقه دوم به علت وجود شیروانی از داخل ساختمان به هم مرتبط نیست و تنها راه ارتباطی آنها از طریق حیاط است.
طبقه اول را روی هم دو تالار بزرگ آینه و تنبی با سفره خانه، دو راهرو و سه اتاق دیگر در ضلع شرقی ساخته شده اند.
زیرزمین ساختمان در قسمت زیرین تالار آیینه و تنبی قرار گرفته که تنها از حیاط درونی و توسط دو در می توان به آن وارد شد. آرایش درها از نوع گره سازی با چوب است. نور طبیعی زیرزمین در دو ضلع شمال و جنوب با آجرهای لعاب دار آبی رنگ موسوم به پاچنگ تأمین می شود. دیوارهای بنا از خشت و سقف از جنس چوب است. تزئیناتی که در بنا به کار رفته شامل آینه کاری، نقاشی گل و مرغی روی گچ ، مقرنس کاری و گچبری است. کف اتاق ها با کاشی های ابر و باد پوشانده شده و بیشترین تزیین بنا مقرنس کاری است.
برخی دیگر از خانه های دوره قاجاریه در تهران
خانه میرزا محمود وزیر در خیابان امیرکبیر،خانه اخوان علیزاده،خانه قدیمی صفوی در سرچشمه،خانه رضاشاه در خیابان امام خمینی،خانه صبا، خانه بهزاد در خیابان انقلاب،خانه علاءالدوله در خیابان فردوسی،خانه مستوفی در خیابان پانزده خرداد،خانه احسانی در پامنار کوچه بهاءالدوله؛خانه بازار مسگرها در خیابان مصطفی خمینی،خانه نصرالدوله در سرچشمه،خانه کلارا آبکار در خیابان جمهوری اسلامی،خانه هدایت در خیابان هدایت،خانه قوام السلطنه در خیابان 30 تیر و ...


منبع :کتاب سیمای میراث فرهنگی استان تهران
زهره پری نوش- سایت تبیان
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه های تاریخی استان فارس

خانه های تاریخی استان فارس

[h=1]خانه های تاریخی استان فارس[/h][h=3]نارنجستان قوام[/h]
نارنجستان قوام كه به موزه نارنجستان اختصاص یافته ، در خیابان لطفعلی خان زند واقع است ، و محل مسكونی و نیز محل كار قوام الملك بود. كار ساختمان نارنجستان قوام در سال 1290هـ . ق توسط "علی محمدخان قوام الملك" آغاز شد و در سال 1305 هـ. ق توسط نوه او یعنی " محمدرضا خان قوام" پایان یافت.
درِ ورودی در جنوب بنا و در خیابان لطفعلی خان زند واقع شد ه است. این خیابان را برای حفظ ساختمان، كج احداث كرده اند. پس از گذر از هشتی ورودی، دو دالان از دو سو به حیاط نارنجستان راه می یابد. در دو طرف این راهروها، چند اتاق وجود دارد. در ازاره ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) های این قسمت ساختمان و ساختمان شمالی آن به تقلید نقوش تخت جمشید، نقش هایی روی سنگ حك شده و در كنار آن نقش شیر، گورخر، سرباز و ... در آنها نـَقر ( حك) كرده اند.
در شمال حیاط ، ساختمانی سه طبقه وجود دارد. طبقه اول زیرزمین است و طبقه دوم با دو راهرو به اتاق ها و شاه نشین می رسد. در طبقه سوم دو اتاق در دو طرف شاه نشین واقع شده كه سقف زیبای آن، چوب كاری و نقاشی شده است. تمامی شاه نشین و اتاق ها، آینه كاری است و در آینه های سقف، مانند سایر آثار دوره قاجاریه در شیراز، تصاویر اروپایی جا گذاری شده است. درهای بنا همه خاتم كاری و منبت كاری شده است. در سمت راست، حیاط خلوت كوچكی وجود دارد. كاشیكاری رو كار این ساختمان و ساختمان جنوبی و تصویر آن بسیار زیباست.
این بنا كه بیرونی مجموعه است، چون محل كار قوام الملك بود، دیوانخانه قوام الملكی هم نامیده شده و از آنجا كه دارای درخت نارنج است، به نارنجستان نیز مشهور است. این ساختمان در سال 1345 زیر نظر دانشگاه شیراز قرار گرفت و در چند سال اخیر، دانشكده معماری و هنر دانشگاه شیراز در آن مستقر شده است.
گالری عكس نارنجستان قوام [h=3]خانه زینت الملوك[/h]
در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زیبا قرار دارد كه به دلیل سكونت خانم زینت الملوك قوامی، دختر قوام الملك چهارم، به این نام معروف است. این عمارت كه از آثار دوره قاجار است به فاصله یك كوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیله یك راه زیر زمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانه قوام ، و محل رفت و آمد محارم بود. ساخت بنا در سال 1290هـ . ق به وسیله علی محمدخان قوام الملك دوم آغاز شد و در سال 1307 هـ . ق به وسیله محمدرضا خان قوام الملك سوم به پایان رسید. در ورودی خانه زینت الملك معرق كاری شده و با عبور از هشتی، یك راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می یابد.

در حیاط علاوه بر ازاره های سنگی حجاری شده و مشبك، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و كوچك مشاهده می شود. كاشی كاری هفت رنگ هلالی كه در پیشانی ساختمان جا گرفته از زیبایی خاص برخوردار است و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه" نَصرُ مِن الله و فتّح قریب" به چشم می خورد. به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط ، در اطراف حیاط 20 اتاق وجود دارد كه به یكدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه نشین آینه كاری و گچبری با تصاویر اروپایی است.
این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده ای است كه امروزه از آن به عنوان نگارخانه استفاده می شود.
[h=3]عمارت باغ عفیف آباد[/h]
عمارت باغ عفیف آباد بین سال های 1243- 1241 هـ . ق به دستور" میرزا محمد خان قوام الملك شیرازی" ساخته شد و از قدیمی ترین بناهای قاجاری شیراز است.

بوستان عفیف آباد دارای بناهای چندی است كه درنوع خود كم نظیر و زیبا ، و شامل قهوه خانه سنتی و حمام خزینه ای است. قهوه خانه سنتی بنایی به سبك معماری ایرانی است؛ حیاط اصلی آن در مركز بنا، محدود به یك حوض كوچك زیبا و درختان نارنج است.

تالار قهوه خانه دارای شش حجره مزین به نقوش مُلهَم ( الهام گرفته ) از شاهنامه فردوسی است. حمام خزینه ای سنتی بنا دارای سردینه، گرمینه، خزینه و حوضچه ای برای آب سرد است. در دو دیواره خزینه نقش برجسته هایی از فرهاد كوه كن، خسروپرویز و نیز ورود حضرت یوسف (ع ) به مجلس زنان مصری، به چشم می خورد.
[h=3]گالری عكس باغ عفیف آباد[/h][h=3]بناهای نصیرالملك[/h]مجموعه بناهای نصیر الملك شامل مسجد، منزل ، حمام ، آب انبار و ... در محله قدیمی "اسحق بیگ" شیراز واقع است. قسمت اعظم مجموعه در جریان خیابان سازی تخریب و ساختمان های جدید در آن احداث شد. آنچه اكنون از منزل نصیر الملك باقی مانده شامل تالار اصلی ، قسمتی از حیاط اندرونی ، بخش بیرونی و زیرزمین است. " حاجی میرزا حسنعلی خان نصیر الملك" پسر سوم حاجی قوام الملك، از حكام فارس در دوره قاجاریه بود. تالار آینه به صورت قرینه ساخته شده و در دو ضلع آن دو اُرسی ( نوعی درِ قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است )بزرگ سراسری با گره چینی های ظریف و شیشه های رنگی كه به دو حیاط اندرونی و بیرونی ارتباط دارد، مشاهده می شود. در دو ضلع دیگر تالار یك شاه نشین مركزی كه از دو طرف با ارسی به دو اتاق مجاور باز می شود، وجود دارد. منزل نصیرالملك كه به دوره قاجار تبدیل شده ، مانند دیگر منازل قدیمی دارای زیرزمین پیچ در پیچ با قوس ها و نورگیرهای مشبك سنگی زیباست. برای نماسازی بنا از گچ كاری به شیوه ساسانی استفاده شده است. تزئینات گچ و آینه عمده ترین تزئینات این منزل را تشكیل می دهد و تالار و اتاق ها با نقوش تركیبی ایرانی و اروپایی پوشیده شده است. سقف هر طبقه تخته كوبی شده و دارای نقاشی هایی به سبك اروپایی است.
از مجموع 350 خانه تاریخی با ارزش كه در شیراز وجود دارد، دو خانه از دوره زندیه و بقیه از دوره قاجاریه است. گرچه ارزش باستان شناسی آنها از عالی تا متوسط ارزیابی می شود، اما بیشتر این خانه ها مسكونی است و از سوی سازمان میراث فرهنگی در دست مرمت قرار دارد. به عنوان نمونه می توان از خانه سعادت ، خانه شوریده شیرازی، خانه كازرونیان ، خانه عطروش ، خانه افشاریان ، خانه صالحی ، خانه محتشم و خانه فروغ الملك نام برد.
[h=4]
کتاب میراث فرهنگی استان فارس زهره پری نوش - سایت تبیان
[/h]
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه های تاریخی استان قزوین

خانه های تاریخی استان قزوین

[h=1]خانه های تاریخی استان قزوین[/h]

[h=3]خانه خطیبی[/h]خانه خطیبی با 350 متر مربع عرصه و 450 متر مربع اعیانی در كوچه خطیبی شهر قزوین قرار دارد و مربوط به دوره قاجاریه و پهلوی اول است . این خانه در سه طبقه با سه حیاط مجزا شكل گرفته و حیاط بزرگ آن هم اكنون متروكه و خالی از سكنه است . از نقطه نظر معماری ، تمام فضاهای این خانه تناسبات هماهنگ معماری قزوین را دارد. بنا كلاً آجری و داخل بنا گچ كاری شده است . درها و اُرسی ( نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است.)های چوبی و مهتابی نیز در حیاط متروكه دیده می شود . سردر زیبای این خانه ، بهترین مشخصه آن است . [h=3]خانه بهروزی[/h]این خانه ی قاجاری در زرگر كوچه شهر قزوین قرار دارد و به شیوه معماری خانه سازی قزوین ، با حیاط مركزی اصلی و حیاط های جانبی شكل گرفته است . حیاط اندرونی با تناسبات نیم كشكولی ، در دو جبهه دارای شاه نشین های تابستانی و زمستانی و در دو جبهه دیگر دارای ایوان های طاق نمایی است . شاه نشین اصلی خانه از طریق ایوانی ستون دار با حیاط بیرونی نیز ارتباط دارد . خانه در دو طبقه زیرزمین و همكف شكل گرفته و تزیینات آجری لبه ها و ارسی های آن ، از جمله تزیینات قابل توجه این بنا است. [h=3]خانه سید محمود بهشتی[/h]این خانه با سردری مشخص از دوره قاجاریه و هفتصد متر مربع عرصه و 950 متر مربع اعیانی ، در خیابان مولوی محله " دیمج" – از قدیمی ترین محلا ت شهر قزوین – قرار دارد . خانه به شیوه سنتی قزوین ، در سه طبقه بنا شده و دارای دو قسمت مجزای اندرونی و بیرونی است . دالانی با هشتی رسمی بندی شده ، دو حیاط با تناسبات كشكولی و حیاطی كه هم اكنون متروك است ، مجموعه فضاهای باز این خانه را تشكیل می دهند. [h=3]خانه سید حسین بهشتی[/h]در تقاطع خیابان های شهرداری و فردوسی شهر قزوین ، خانه سید حسین بهشتی قرار دارد . ضلع شمالی نمای خارجی این بنای قاجاری ، دیواری است كه فضای این خانه را از خیابان جدا می سازد و در دیوار ضلع غربی آن ، دو ورودی هم عرض به صورت شمالی- جنوبی تعبیه شده است. طرح كلی بنا، مربع شكل با پوشش شیروانی است و درضلع غربی ، نورگیرهایی در ابعاد مختلف دیده می شود . ضلع جنوبی خانه كه مشرف به فضای سبز محوطه داخلی بنا است ، تزیینات چشمگیرتری دارد. این فضا به صورت دو طبقه شامل یك ایوان سرتاسری و مركزی است . از جمله تزیینات آن، نورگیرهایی با پوشش قوسی شكل است.
[h=3]عمارت باغ سپهدار[/h]

این باغ مشجر و محصور به " محمد ولی خان سپهسالار تنكابنی " منسوب و دارای عمارتی دو طبقه با حوض و آب جاری است. این عمارت به اوایل دوران پهلوی تعلق دارد . نمای ضلع شمالی این بنا رو به سمت خیابان فلسطین است.
این عمارت شبیه كوشك ساخته شده و ایوانی دور آن قرار دارد. در طبقه همكف این عمارت ، یك راهرو یا سالن مركزی و تعدادی اتاق با كاربری خدماتی ، و در طبقه بالای آن یك تالار مستطیل شكل كشیده و تعدادی اتاق قرار گرفته است . ضلع شرقی و غربی این بنا دارای هفت ستون و دو ستون مشترك در تقاطع اضلاع است و در اضلاع شمالی و جنوبی آن پنج ستون وجود دارد . همچنین كف عمارت اندكی بالاتر از كف حیاط قرار گرفته است .
[h=3]خانه اسدی[/h]این خانه صد ساله متعلق به یكی از تجار بزرگ شهر قزوین ، به نام " حاج علی اصغر اسدی" است . خانه اسدی از دو حیاط مجزا با تناسبات مستطیل و نگینی تشكیل شده و 502 متر مربع عرصه و650 متر مربع اعیانی دارد . هشتی ورودی آن مزین به رسمی بندی است وهر دو حیاط ملزمات خانه را به صورت كامل در خود گرد آورده است . فضاهای خانه دارای تناسبات معماری خانه های سنگی قزوین است . از تزیینات بنا می توان به سردر ورودی ، گچبری در نمای داخلی و گچبری رنگی دور قاب آیینه اتاق ها ، اُرسی های چوبی، رسمی بندی و آجركاری های تزیینی در نما اشاره كرد. این خانه در خیابان مولوی محله دیمج قرار دارد. [h=3]خانه مرتضوی[/h]خانه شش حیاطه مرتضوی در زمینی به مساحت هزار و پانصد متر مربع در سه طبقه ، در دوره قاجاریه ساخته شد . حیاط بیرونی آن نگین شكل است ، حیاط اختصاصی حسینیه بوده و به طرز زیبایی تزیین شده است . حیاط بیرونی دیگر آن در شمال حسینیه و دیگر حیاط ها مربوط به شترخان و بخش رعیت نشین است . بنا از آجر و خشت ساخته شده است . تزیینات آجری بازمانده آن حكایت از ظرافت تزیینات معماری این خانه دارد . این خانه در خیابان مولوی محله دیمج قرار دارد. [h=3]خانه داعی[/h]این خانه ، كه هم اكنون به مدیریت میراث فرهنگی قزوین تغییر كاربری شده است ، به اوایل دوره پهلوی تعلق دارد . عمارت اصلی بنا مانند عمارت های چهلستون و باغ سپهدار ، عمارتی برونگرا و در دو طبقه ساخته شده است و در مقابل دروازه درب كوشك قرار دارد . [h=3]عمارت شهرداری[/h]این بنا را روس ها در زمان جنگ جهانی دوم به منظور تالار اجتماعات هنری خود ساختند . ورودی بنا دو پله بلندتر از كف حیاط است و به صورت یك ایوان جلو آمده و دارای شش ستون است . اطاق ورودی - كه از ایوان منشعب می شود - ساده و مربع شكل است و دارای كفی با كاشی هایی به رنگ سیاه و سفید و سقفی ساده وتخت است . اصلی ترین بخش ساختمان ، اتاق مستطیل شكلی به ابعاد تقریبی 19×10متر است. دراین مكان جلسات شهرداری قزوین برگزار می شود. [h=3]گراند هتل[/h]گراند هتل از آثار اواخر قاجاریه و قدیمی ترین هتل ایران است و در مجاورت خیابان پیغمبریه شهر قزوین قرار دارد. ورودی اصلی هتل در ضلع غربی بنا قرار دارد وطرفین آن دارای روكوب چوبی است . این ورودی ، به فضای تقسیم كه در طبقه میانی واقع شده ، می رسد. در طرفین این فضا ، تالا ر های ستونداری با سقف طاق قرار گرفته اند . این تالارها از سمت غرب مشرف به خیابان و از سمت شرق به ایوان ستونداری محدود می شوند . فضای تقسیم توسط پلكان چوبی به حیاط و طبقه زیرین هتل راه دارد . این طبقه همكف حیاط و به صور ت تالاری با ستون های قطور آجری وبا پوشش طاق است . اتاق های هتل در طبقه اول قراردارند. راه ارتباطی این طبقه از طریق دو پلكان چوبی تقسیم می شود. در این طبقه هجده اتاق وجود دارد كه از غرب و شرق با ایوان به خیابان و حیاط مشرف می شوند . [h=3]خانه فرهنگ امیركبیر[/h]این بنای اواخر دوره قاجاری در انتهای خیابان هلال احمر شهر قزوین قرار دارد و به لحاظ قدمت ، سبك معماری و تزیینات داخلی دارای ارزش تاریخی – فرهنگی است . بنا در سه طبقه در ضلع غربی حیاط قرار دارد . تعداد شش ستون ، فضای ورودی و ایوان طبقه دوم را تشكیل می دهند. پلكان مركزی داخل بنا، در طبقه دوم به یك راهروی چهار طرفه منتهی می شود . دورتا دور این راهرو را نرده و ستون های تزیینی فرا گرفته است . برخی از اتاق ها نیز دارای تزیینات گچبری با نقش برجسته گل و برگ ، مجلس شكار حیوانات و مجلس بزم و نیز طاقچه های تزیینی است. سقف راهرو به صورت گنبدی كاذب ساخته شده و در بالا دارای یك نورگیر شیشه ای هشت ضلعی است . منبع: کتاب میراث فرهنگی استان قزوین تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه های تاریخی معروف استان قم

خانه های تاریخی معروف استان قم

[h=1]خانه های تاریخی معروف استان قم[/h]

در قسمت قبل قلعه های معروف استان قم معرفی شد. اینك در ادامه می خوانیم ...
[h=3]خانه حضرت امام خمینی ( ره )[/h]خانه حضرت امام خمینی (ره ) در شهر قم ، ساختمان دو اشكوبه ( طبقه ) و بسیار ساده ای است كه از زیرزمین و طبقه همكف تشكیل شده است . حیاط ساختمان در قسمت جنوبی قرار گرفته و در شمال ، شرق و غرب آن فضاهای سرپوشیده قرار دارد. استقرار فضاها به گونه ای است كه پلكان میانی ، ساختمان را به دو بخش بیرونی از سمت شرق و اندرونی درسمت غرب تقسیم می كند. تالار سمت شرق محل سخنرانی حضرت امام ( ره ) در دهه های گذشته بود. از شواهد ساختمانی ومعماری بنا پیدا است كه تاریخ ساخت آن به اوایل سده حاضر باز می گردد. بنا درحدود سال 1335 شمسی توسط حضرت امام خمینی ( ره ) خریداری و تا سال 1343 توسط معظم له مورد استفاده بوده است .
روزانه بازدید كنندگان فراوانی از سراسر جهان به عنوان یادمان تبرك شده از سوی حضرت امام خمینی ( ره ) ، از این بنا بازدید می كنند.

[h=3]خانه حاج علی خان زند[/h]خانه حاج علی خان زند درمركز بافت قدیمی شهر قم معروف به محله " چهار مردان " در كوچه " گذرقلعه " قرار دارد . با توجه به فرم و مصالح به كار رفته ، ساختمان متعلق به اواخر قاجار یعنی حدود 130 سال پیش است . ورودی بنا شامل سر در كوتاه با نمای روكار آجری و بندكشی است كه در قسمت پیشانی ، اشكال هندسی و تزیینات نازك كاری دارد و از طریق دالانی در جبهه جنوبی به حیاط مركزی ( میانسرا) ارتباط می یابد. این عمارت شامل سه بخش است . شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد كه به زیرزمین راه دارد و در جبهه شرقی واقع است . شاه نشین زمستانی كه فضای بیشتری را در بر می گیرد و در جبهه شمال واقع شده و بخش سوم ، مخصوص خدمه كه در جبهه غربی جای دارد .
بنا دارای ستون ها ی سنگی با سرستون تزیینی در ایوان شمالی وشرقی وآجر كاری در درهای چوبی است . خانه زند درسال 1379 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید ودر اختیار میراث فرهنگی استان قم قرار گرفت و در سال 1380 مرمت اساسی شد .
[h=3]خانه حاج قلی خان[/h]دراین خانه تاریخی بخشی از اداره میراث فرهنگی قم مستقر شده است . بنای این عمارت از اواخر دوره قاجار به جای مانده است ، اما اتاق ها و فضاهای جنوبی كه قدیمی ترین بخش بنا است ، قدمتی بیش از 120 سال دارند . دو بادگیر و ستون های سنگی ایوان های شمالی و شرقی و پنج دری های چوب گردو از خصوصیا ت بارز بنا به شمار می رود.

[h=3]خانه ملا صدرا (حكیم باشی)[/h]خانه ملا صدرا در كهك ، یادگاری بازمانده از دوران سكونت این حكیم در قم است . خانه ملاصدرا در منتهی الیه غرب روستای كهك درمحله چال حمام واقع است و پیرامون آن را خانه های روستایی با بافت معماری مناطق گرمسیری احاطه كرده اند. پلان اصلی بنا شبستانی است چلیپایی (چهار صفه ) كه گرداگرد آن را در چهار گوشه ، طبقه همكف واول ، حجره ها و اتاق هایی در بر گرفته اند. متأسفانه قسمت اعظم بنا تخریب شده واز هشت اتاق پیرامون شبستان تنها یك اتاق باقی مانده است . دو اتاق دیگر طی تعمیرات سال 1377 شمسی بازسازی شد.
تزیینات بنا شامل گچبری شبه سجاده ای و مشبك های گچی در نورگیرهاست . در شرق خانه قنات نسبتاً پرآبی وجود دارد كه جزیی از مجموعه خانه ملا صدرا محسوب می شود.
برخی دیگر از خانه های تاریخی شهر قم عبارت اند از :
خانه آیت الله حائری درخیابان طالقانی ؛ قاجاری ، خانه یزدان پناه درخیابان 19 دی ( باجك) ؛ قاجاری ، خانه سید باقر روحانی جنب مسجد گذر قلعه ؛ قاجاری ، خانه توكلی در خیابان طالقانی ؛ قاجاری ، منزل سید حاجی روحانی روبه روی مسجد امام صادق ( ع ) ؛ قاجاریه و منزل شاكری در خیابان طالقانی از دوره قاجاریه باقی مانده است .
[h=3]کتاب میراث فرهنگی استان گیلان[/h][h=3]زهره پری نوش - سایت تبیان [/h]
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه های قدیمی كردستان

خانه های قدیمی كردستان

[h=1]خانه های قدیمی كردستان[/h]

[h=3]خانه گله داری[/h]این بنا در محله قطارچیان، مجاور عمارت وكیل و منزل سرهنگ آزموده اردلان واقع شده است. ساختمان در دو طبقه با كاربری مسكونی ساخته شده و دارای دو بخش است. نوع معماری این بنا با معماری دیگر بناهای قدیمی مسكونی متفاوت است و در آن حیاط در مقابل ساختمان ساخته شده است. در طبقه همكف، یك اتاق سه دری بزرگ كه در طرفین آن دو راهرو با پله تعبیه شده، وجود دارد و در طبقه بالا، دو اتاق گوشوار، یك سالن بزرگ با اُرُسی (نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است)زیبا، گچ بری ها و قاب بندی های زیبا ساخته شده است. تزیینات عمده این ساختمان شامل حجاری، درها، اُرسی ها و آجر خفته و راسته و به ویژه اُرُسی سازی آن است كه از ویژگی های بارز بنا محسوب می شود.

[h=3]خانه مجتهدی[/h]ساختمان مجتهدی كه امروزه در ضلع شرقی بلوار جدید الاحداث كردستان قرار دارد، قبلاً در كنار رودخانه و در بافت قدیمی قطارچیان از خیابان های اصلی شهر سنندج، واقع بود. این بنا یك حیاط مركزی در ضلع شمالی دارد و بخش های اعیانی آن دو طبقه است كه بر روی سكویی بلند و مرتفع و مشرف به بلوار ایجاد شده است. سكوی آن با مصالح بومی و از سنگ های لاشه ای ساخته شده است. ساختمان دارای یك سالن اصلی با اُرُسی بسیار زیبا است و در طرفین آن اتاق هایی در دو طبقه تعبیه شده است.
این بنا از نظر محوطه و نما شباهت بسیار به موزه سنندج دارد و معماری آن بی تأثیر ازمعماری موزه نیست. در دو طرف تالار اصلی، اتاق ها و راه پله هایی به صورت قرینه ساخته شده كه یكی از آنها برای عبور زنان و دیگری برای مردان بود. در این بنای ارزشمند، علاوه بر اُرُسی بزرگ نمای اصلی و داخلی حیاط، اُرُسی های دیگری نیز در ضلع غربی سالن وجود دارد كه از آثار با ارزش چوبی دوره قاجار محسوب می شود. روی ازاره سنگی داخل ساختمان نیز نقش هایی حجاری شده است. تاریخ دقیق ساخت این بنا مشخص نیست، اما احتمال دارد كه در دوره قاجار ساخته شده باشد.
[h=3]عمارت مشیر دیوان[/h]عمارت " مشیر دیوان" در محله قدیمی سرتپوله سنندج، در خیابان شهدا قرار دارد و مجموعه ای از فضاهای متعدد است. این ساختمان با شیوه و اسلوب معماری ایران به ویژه محوطه ی یك ایوانی ، در دوره قاجاریه توسط " میرزا یوسف مشیر دیوان" فرزند یكی از رجال سیاسی به نام" میرزا رضای وزیر كردستانی" ساخته شد. این عمارت هفت حیاط دارد كه هر یك از آنها دارای آب نمایی جداگانه با طرح متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگرآب نماها است.
سردر ورودی بنا با محوطه نیم هشتی و تزیینات آجری، سقف شیروانی، تالار تشریفات و ایوان ستون دار جلوی آن با طرح كلاه فرنگی ، گچ بری و مقرنس (آنچه به شكل نردبان و پله پله ساخته شده ؛ بنای بلند مدور و ایوان آراسته و مزین با صورت ها و نقوش كه بر آن با نردبان پایه روند ؛ قسمی زینت كه در اتاق و ایوانها به شكل های گوناگون گچبری كنند؛ كنگره دار) های گچی و اُرُسی هایی با طرح های اسلیمی، از جمله خصوصیات بارز این بنا است. حجاری روی سنگ ازاره (آن قسمت ا ز دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) و ستون هایی با تزیینات گچ بری طنابی و مقرنس كاری از جمله تزیینات بسیار شاخص عمارت است.
محوطه عمارت و طراحی و ساخت تمام بخش های آن در یك زمان، با رعایت تمامی اصول معماری ایرانی، ویژگی منحصر به فردی به عمارت مشیر دیوان بخشیده است.
[h=3]خانه معمار باشی[/h]این بنا در جنوب خیابان شهدا و در كنار پارك شهدای شهر سنندج واقع شده است. ساختمان ، در دو طبقه ساخته شده و دارای فضاهای مختلف است. این بنا نیز مانند منزل احمدزاده، تحول مرحله انتقالی معماری دوره قاجار به پهلوی را در فضا سازی، نماها و حتی تقسیم فضاها، نوع قوس ها و تزیینات آجركاری مشخص می سازد. خانه معمار باشی از اولین نمونه های ساختمانی شهر سنندج است كه در آن تزیینات خاص آجر تراشی و الماس بُر به كار رفته است. اكنون ساختمان به دو پلاك تقسیم شده و حیاط آن دارای یك آب نمای بزرگ سنگی است.
نكته قابل توجه در این ساختمان، تنوع تزیینات در نماسازی و نوع قوس پنجره ها و بازشوها به صورت برجسته است. بقیه ی دو دری ها در طبقه بالا در قاب های مستطیل شكل تعبیه شده اند. این بنا یك حمام خصوصی هم دارد.
این ساختمان به استاد" الله مراد اقلیدس" تعلق داشت. او كه مرمت گل دسته های مسجد جامع سنندج را انجام داده بود، طبق حكم حكومتی اوایل پهلوی، عنوان " معمارباشی" را كسب نمود .
تاریخ ساخت بنا احتمالاً اواخر دوره ی قاجار و اوایل دوره پهلوی است.
[h=3]عمارت ملا لطف الله شیخ الاسلام[/h]این بنا حدود 150 سال پیش ، مقارن سلطنت ناصرالدین شاه قاجار توسط یكی از علمای اهل سنت به نام " ملا لطف الله شیخ الاسلام " قاضی القضات منطقه كردستان، در سه بخش ساخته شد. اكنون از این عمارت، تالار تشریفات، زیرزمین یا حوضخانه و فضاهای جنبی آن و بخش اندرونی باقی مانده است. بخش اندرونی شامل ساختمان شمالی دو طبقه و ساختمان غربی با دو فضای وسیع شرقی – غربی و سردرها است. از ویژگی های عمده این بخش، وجود اتاق پنج دری با گچ بری، آینه كاری و نقاشی های دیواری زیباست كه به عنوان اتاق شاه نشین اندرونی معروف بود. بخش اندرونی بعدها به تملك خانواده " حبیبی " درآمد و اكنون به عنوان ساختمان اداری میراث فرهنگی استان مورد استفاده است.
اُرُسی هفت لنگه زیبا و تزیینات گچ بری و آینه كاری در اتاق دو دری كه به نارنجستان نیز معروف بود از عمده ویژگی های شاخص بخش بیرونی بناست. این بنا بعد ها به تملك " عبدالحمید خان سنندجی " ( سالارسعید ) در آمد و اكنون موزه سنندج است.
[h=3]عمارت ملك التجار[/h]عمارت " ملك التجار" در خیابان امام خمینی شهر سنندج قرار دارد. این بنای ارزشمند در دوران قاجاریه، نزدیك مركز دارالحكومه كردستان ساخته شد. عمارت دارای حیاط مركزی است. در ضلع شمالی حیاط وسیع، بنای ایوانی با شكوه با ستون های آجری قرار دارد كه در دو طرف آن، فضاهای مختلف در دو طبقه ساخته شده است. در حد فاصل فضاهای سه دری و پنج دری، راهروهایی وجود دارد كه آنها را از سایر بخش ها متمایز می سازد.
به طور كلی، این عمارت دارای تزیینات ویژه ای است كه در نوع خود شایان توجه است؛ به عنوان نمونه، در تزیین سنگ های به كار رفته در ازاره بنا، از طرح های ترنج و نقوش حیوانی استفاده شده است.
عظمت معماری ایرانی در این بنا، با ایجاد یك ایوان ستون دار كه رو به جنوب و حیاط دارد، به خوبی قابل مشاهده است. این ستون ها دارای روكش آجری زیبایی هستند كه در نوع خود حائز اهمیت است.
[h=3]عمارت وكیل الملك[/h]این عمارت در خیابان كشاورز ( وكیل سابق) سنندج واقع شده است. این بنا ملك موروثی و شخصی خانواده " وكیل " و مجموعه ای بزرگ ، شامل یك بخش اصلی در وسط و قسمت های دیگر در پیرامون آن است. قسمت اصلی مجموعه در اواخر دوران زندیه توسط " حاج محمد رشید بیگ وكیل" ساخته و سایر بخش های آن در دوره های بعد ایجاد شد. ساختمان قدیمی به علل مختلف قبل از انقلاب تخریب شد، اما با سعی و تلاش مالك آن به سبك قدیم بازسازی شده است.
فضاهای الحاقی ، شامل چندین حیاط و فضاهای مربوط به آن، بازارچه، حمام و ... با كاربری های تشریفاتی، مسكونی، تجاری و بهداشتی است كه در تمامی آن ها علاوه بر رعایت اصول معماری ایرانی، تزیینات زیبایی به كار رفته است. ستون های سنگی با تزیینات طنابی در جلوی ایوان های اصلی قرار گرفته و روی آنها سقف شیروانی با طرح كلاه فرنگی كارشده است. اُرُسی های پركار و آجر كاری های زیبا در این عمارت، از ویژگی های بارز این مجموعه است. حمام خصوصی بزرگ داخل مجموعه هم مورد استفاده خانواده قرار می گرفت. بازاری در كنار مجموعه وجود دارد كه به بازار وكیل معروف است.
منبع: کتاب میراث فرهنگی استان کردستان تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه های تاریخی استان كردستان

خانه های تاریخی استان كردستان

[h=1]خانه های تاریخی استان كردستان[/h]

[h=3]عمارت آصف دیوان[/h]این بنا در ضلع شمالی خیابان امام خمینی در شهر سنندج واقع شده است. سردر ورودی بنا با نمای آجری، به شكل نیم هشتی و متأثر از سبك باروك است. تالار تشریفات بنا دارای ایوان ستون دار با اُرُسی (نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است)پر كار است و از بخش های بسیار زیبای بنا محسوب می شود. در بخش غربی نیز اُرُسی های زیبایی تعبیه شده است. در این عمارت تزیینات معماری مانند گچ بری، آینه كاری و كار چوب با مهارت به كار رفته است.
این ساختمان دارای چهار حیاط است كه به ترتیب عبارت اند از: بیرونی، اندرونی، حیاط مطبخ و اصطبل. یكی از این حیاط ها تخریب شده است. این عمارت دارای یك رشته قنات است كه آب حوض بزرگِ آب نمای مقابل تالار و دو حیاط دیگر از آن تأمین می شود.
در ضلع جنوب غربی عمارت، حمام خصوصی با سبك و اسلوب معماری حمام های ایرانی ساخته شده است كه دارای نقش های آهك بری و ستون های سنگی بسیار زیبا است.
براساس نقل قول های مختلف ، احداث بنای اصلی عمارت آصف كه به تالار تشریفات معروف است، احتمالاً مربوط به دوران صفویه است كه در دوره های بعدی ، به ویژه در دوران قاجار و پهلوی به تدریج بخش هایی به آن افزوده شده است. عمارت آصف در نوع خود از نظر معماری منحصر به فرد است.

[h=3]عمارت و باغ آیت الله مردوخ[/h]روستای " نوره" در 18 كیلومتری جنوب غربی شهر سنندج واقع شده و بیش از سه هزار نفر جمعیت دارد." نوره" روستایی با معماری بومی منطقه كردستان است كه در معماری آن از مصالح محلی، به ویژه سنگ های منطقه استفاده شده است. بنای آیت الله مردوخ در دامنه یكی از تپه ماهورهای غرب كوه " آبیدر" و به فاصله 700 متری روستای نوره قرار دارد. این اثر قابل توجه، در جنوب روستا واقع ، و از موقعیت خاصی برخوردار است. نوع معماری آن قلعه ای و دارای چشم اندازی زیباست و اشراف كامل به محیط پیرامون و روستا دارد. این بنا در زمینی به مساحت 600 متر مربع ( اعیان 500 متر مربع و عرصه 550 متر مربع ) از مصالح محلی و در دو طبقه ساخته شده و در طرفین گوشه های شمالی و جنوبی دارای برج دیده بانی است. حیاط آن در ضلع غربی قرار دارد. طراحی و اجرای این بنا و باغ به وسیله " آیت الله مردوخ " انجام شده و توسط استادكاران بومی به ویژه استاد " عنایت الله " و استاد " علی محمد بنا" در سال 1322 شمسی ساخته شده است.
[h=3]خانه آیت الله شیخ محمد مردوخ كردستانی[/h]بنای آیت الله مردوخ در محله قطارچیان و ضلع شرقی خیابان مردوخ شهر سنندج واقع شده و اكنون در تملك خانواده دیگری است. این ساختمان دردو طبقه و زیرزمین، به شیوه معماری اصفهانی در دوره قاجاریه ساخته شد. این منزل دارای دالان ورودی طولانی، اتاق سرایدار، حیاط چهارگوش و راه پله ورودی از دو سمت تالار شاه نشین بود. در ساختمان از آب جاری و روش دفع سنتی فاضلاب استفاده می شد. در حیاط آن كه دارای آب نما و فضای سبز است، حریم خصوصی و عمومی كاملا رعایت شده است. بر اثر كم توجهی مالكین فعلی ، در ساختمان تغییراتی حاصل شده است.

[h=3]عمارت احمد زاده[/h]این عمارت در ضلع شمالی بلوار نمكی شهر سنندج واقع شده و زمان ساخت آن به دوران حكومت پهلوی اول برمی گردد. بنا دارای یك حیاط چهار گوش كوچك است و ساختمان آن در چهار طبقه با نمای جنوبی و تزیینات آجر تراش بسیار زیبا و پركار در قسمت نمای اصلی، ساخته شده است.
عمارت احمد زاده نسبت به سایر بناهای مسكونی استان، از شیوه اجرایی و تزیینات منحصر به فرد برخوردار ، و نوع معماری آن برون گرا است. از این رو با وجود یك حیاط در ضلع جنوبی، می توان گفت سبك معماری كردستانی كه ویژگی بارز آن ایوان های ستون دار است در این عمارت به بهترین وجهی رعایت شده است.

[h=3]عمارت امجدالاشراف[/h]عمارت " امجدالاشراف " در خیابان صلاح الدین ایوبی شهر سنندج قراردارد. این بنا به سفارش " میر ابوطالب" كه از تجار اصفهان بود، با چیره دستی و مهارت معماران و استادكاران اصفهانی در سال 1217 هـ.ق ساخته شد. این عمارت در اصل شامل تالار تشریفات كه در ایام محرم محل عزا داری سالار شهیدان بود و نیز بناهای مسكونی مجاور بود كه بعدها دچار تغییرات و دگرگونی هایی به ویژه در قسمت جنوبی شد.
فضاها و اطاق های سه دری و پنج دری در دو طبقه، گچ بری های پر كار با نقوش اسلیمی و در جوار آن نقاشی هایی متآثر از نقاشی غربی، قاب بندی های سقف حسینیه با نقاشی های زیبای منحصر به فرد در شهر سنندج، پنجره ها با شیشه های رنگی و سایر عناصر تزیینی به كار رفته در بخش های مختلف این عمارت، از جمله خصوصیات شاخص و منحصر به فرد این بنا است و آن را در زمره یكی از مهم ترین بناهای استان از نظر معماری، به ویژه تزیینات معماری قرار داده است. در نمای بنا، تزیینات آجركاری خفته و راسته به خوبی كار شده است. این ساختمان دارای حیاط با حوض مستطیل شكل و سنگ فرش تخته پوش سنندجی است.
[h=3]عمارت سرهنگ آزموده اردلان[/h]این عمارت در بافت قدیمی محله قطارچیان سنندج، در كوچه خسروی نزدیك عمارت وكیل الملك واقع است. این بنای قدیمی كه مالك اولیه آن فردی از خانواده " اردلان" بود، اكنون در تملك میراث فرهنگی كردستان قرار دارد. این عمارت دارای بخش های مختلفی است؛ سردر ورودی به فرم نیم هشتی و سكوهای قرینه سنگی با قوس های متداخل نیم دایره آجری و گره چینی است. حیاط چهار ضلعی مركزی ساختمان با آب نما و باغچه، یاد آور معماری درون گرای ایرانی است. فضاهای دیگر شامل سه دری ها، دودری و پنج دری، تالار، اُرُسی زیبا و بدیع در هر یك از مدخل های ورودی فضاها، بسیار حساب شده و زیبا است. تمام فضا در پیرامون حیاط مركزی و در دو طبقه ساخته شده است. تزیینات آن تركیبی از اُرُسی، گچ بری رنگی، حجاری روی سنگ، آجر كاری به صورت خفته و راسته و استفاده از نرده های فلزی است. تاریخ ساخت دقیق منزل مشخص نیست، اما با توجه به نوع و ویژگی معماری بنا، به نظر می رسد كه در دوره قاجار ساخته شده باشد.
[h=3]مجموعه عمارت شیخ محمد باقرغیاثی[/h]این ساختمان كنار عمارت وكیل الملك ، در ضلع شمالی خیابان كشاورز و در محله قطارچیان سنندج واقع است. این منزل كه از خانه های بزرگ شهر سنندج محسوب می شود، دارای بخش های مختلف است كه طی چند دوره ساخته شده است. سردر ورودی، مهم ترین بخش ساختمان، از نظر نوع معماری دارای ویژگی های منحصر به فرد است. بخش دیگر كه ساختمانی سه طبقه است، در اوایل دوره پهلوی، در داخل حیاط اصلی و در كنار قنات ساخته شده است.
برای رسیدن به داخل ساختمان باید سلسله مراتب خاصی را طی كرد؛ ابتدا باید از سردر، هشتی، حیاط بیرونی و سپس از حیاط اصلی و محلی كه شیخ در آن ساكن بود، عبور كرد. فضاهای مختلف این مجموعه شامل پنج دری ها، سه دری ها، انبار، زیرزمین، هشتی، تراس، راهروها، هفت دری و مسجد است.
تزیینات معماری این ساختمان شامل اُرُسی سازی كه در نوع خود دارای طرح های اسلیمی قابل توجهی است، قاب بندی، گچ بری، حجاری روی سنگ و همچنین تزیینات آجر كاری است.
امروزه بخش هایی از ساختمان ، تخریب شده ولی قنات آن به خوبی باقی مانده است. این بنا متعلق به " شیخ محمد باقرغیاثی" از عارفان برجسته سنندج بود و هنوز وراث آن مرحوم در آن زندگی می كنند. معمار بنا ، استاد" ابراهیم مختار پوریان" بود.
منبع: کتاب میراث فرهنگی استان کردستان تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
آشنایی با معماری سردرخانه های سنندج

آشنایی با معماری سردرخانه های سنندج

[h=1]آشنایی با معماری سردرخانه های سنندج[/h]

[h=3]معماری سر درخانه ها[/h]یكی از فضاهای مهم در معماری بناهای سنندج كه از اهمیت ویژه ای برخوردار است، سردرسازی بناهای این شهر است. تعدد و كثرت سردرهای زیبا در سنندج موجب پیدایش معماری ویژه با تفاوت ها و تمایزهای گوناگون شده است. هنر سردرسازی در سنندج بستگی به وضعیت طبقاتی صاحبان آنها داشته و دارد. به عنوان مثال سردر خانه یك خانواده اعیان با سردر منزل یك پیشه ور تفاوت داشت؛ اما یك نكته در آن مشترك است، و آن حفظ اصول هنری و رعایت شئون معماری است.
با توجه به این اشاره موجز می توان هنر سردر سازی را با توجه به میزان سرمایه گذاری به دو نوع تقسیم كرد:

[h=3]سردر ورودی منازل اعیانی:[/h]سردرهای منازل اعیانی عموماً دارای یك هشتی ، یا به صورت نیم دایره بود كه در اطراف مدخل ورودی، حجره هایی با سكوهای وسیع اما كم عرض برای نشستن مراجعین منزل یا فرزندان صاحب خانه پدید می آورد. پس از آن، هشتی و دالانی مسقف قرار داشت.سر در ورودی منازل طبقه متوسط: سردر سازی طبقه متوسط، چون پیشه وران، تجار، كاسب ها و... نیز به تبع اصول معماری سنتی ، عموماً به صورت هشتی و دهلیز و فضاهای باز و گاه بسته و طبعاً در ابعاد و اندازه های كوچك تر بود. در منازل طبقات اجتماعی پایین تر، عناصر خواجه نشین یعنی سكوهای داخلی و خارجی حذف می شد. مهم ترین نكته ای كه در سردرهای قدیمی منازل شهر سنندج به چشم می خورد، هنر آجر تراشی و نماسازی تزیینی این فضاها است كه در سردر منازل اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی به اوج رسید. خلاقیت طرح و نقش های متنوع و هماهنگ و تركیب عناصر تزیینی، ویژگی منحصر به فرد این سردرها است. قوس های مورد استفاده عموماً از نوع نیم دایره و ابرویی بود و از طرح های هندسی و اسلیمی و گل و بته ، به عنوان طرح های تزیینی استفاده می شد. از ستون نماها نیز به نحو بسیار ماهرانه بهره گرفته می شد.

از سردرهای قدیمی می توان به سردر نیم هشتی عمارت مشیر دیوان، سردر منزل شجاع لشكر، سردر منزل محمد باقر غیاثی و سردر منزل ملا لطف الله شیخ الاسلام كه به دوره قاجار تعلق دارند، اشاره كرد.
سردرهای جدیدتر ولی از نوع عالی نیز در این میان از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند از جمله :
سردر عمارت آصف كه به صورت نیم هشتی است ، اما اتصال خطوط و حركت نرم آن حكایت از نوعی معماری ایرانی دارد. از دیگر سردرهای زیبا و حائز اهمیت شهر سنندج می توان به
سردر منزل فهیم كه تنها عنصر باقی مانده از این منزل است،سردر منزل فرید الملك جواهری، سردر منزل خان خانان، سردر منزل اشرف نظام (از این منزل نیز تنها سردر آن باقی مانده است) اشاره كرد. [h=3]بناهای حكومتی[/h]

[h=3]عمارت خسروآباد[/h]عمارت خسروآباد در بلوار شبلی ( خسرو آباد سابق) شهر سنندج قرار دارد. تاریخ بنای اولیه عمارت و باغ به طور دقیق مشخص نیست، ولی پاره ای از منابع تاریخی، زمان ساخت اولیه آن را به زمان " خسروخان اول اردلان" و هم زمان با حكومت كریم خان زند نسبت می دهند. در سال 1223هـ.ق " امان اله خان اردلان" حكمران مقتدركردستان، برای فرزندنش خسرو خان ناكام بخش های دیگری از جمله عمارت سر در را به این بنا اضافه نمود.
مجموعه عمارت و باغ خسروآباد افزون بر دو بخش اصلی ، یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار ، در بخش غربی و ساختمان شرقی با ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا، دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان ( یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان ) و خدمتكاران است.
تزیینات معماری این بنا شامل گج بری، آجر كاری، اُرُسی (نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است)های زیبا همراه با پنجره های رنگی و حوض چلیپا (صلیب ) شكل داخل حیاط عمارت است كه در كنار فضای سبز قدیمی و كهنسال آن، از ویژگی های شاخص عمارت خسرو آباد به شمار می رود. عمارت خسروآباد شاخص ترین بنای استان كردستان است كه به عنوان مقر حكومت والیان اردلان مورد استفاده قرار می گرفت.

[h=3]ساختمان شهرداری سنندج[/h]ساختمان شهرداری در ضلع جنوب خیابان امام خمینی ، كمی پایین تر از مسجد جامع سنندج قرار دارد. این بنا كه اولین ساختمان شهرداری در شهر سنندج است، در سه طبقه ساخته شده و از فضاهای مختلفی برخوردار است. نمای این ساختمان از سمت خیابان امام خمینی، سنگی است و در نمای داخلی آن در ضلع جنوبی، تركیبی از سنگ و آجر به كار رفته است. استفاده از سنگ و آجر در نماهای ساختمان و همچنین استفاده از پیچ و مهره برای اتصال تیر آهن های سقف، از ویژگی های این ساختمان است.
این ساختمان در زمان دولت دكتر مصدق و توسط استاد" ابراهیم مختار پوریان " معمار قدیمی و سرشناس سنندجی ساخته شده است.
منبع: کتاب میراث فرهنگی استان کردستان تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
تبریز؛ شهر خانه‌های گران‌بها

تبریز؛ شهر خانه‌های گران‌بها

[h=1]تبریز؛ شهر خانه‌های گران‌بها


[/h]
در دوره قاجار، تبریز رونق دوباره ای گرفت که امروز آثار این رونق و توجه را در خانه‌هایی مثل خانه امیر نظام گروسی، خانه بهنام، خانه مشروطه و ده ها خانه اعیانی و اشرافی دیگر می‌توان دید.

[h=2]خانه امیر نظام گروسی[/h]این خانه در دوره ناصرالدین‌شاه و در زمان پیشکاری امیرنظام توسط او ساخته شد. قابلیت‌های این خانه به‌حدی است که پس از مرمت و بازسازی به موزه‌ای به نام موزه قاجار بدل‌شد.
زیرزمین خانه امیرنظام یکی از جاهایی است که هرگز نمی‌توان از دیدن آن صرف‌نظر کرد. حوضخانه این زیرزمین با ستون‌های مزین و آجرکاری‌هایی که بر سقف آن نقش بسته شما را به این فکر وامی‌دارد که شاهان قاجار با سکونت در چنین خانه‌هایی صدالبته که ذوق هنری‌شان شکوفا می‌شده و به نقاشی و خطاطی و عکاسی روی می‌آوردند​


خانه امیر نظام در دو طبقه با زیربنای 1500 مترمربع با دو حیاط اندرونی و بیرونی ساخته شد. باغچه‌های آباد، حوضچه‌های آبی و 16 ستون با سرستون‌های آراسته ازجمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند شما را ساعت‌ها ساکن این خانه‌ـ موزه کند. در طبقه بالا، پنجره‌های مشبک ارسی با شیشه‌های رنگی و همچنین آیینه‌کاری‌ها و گچبری‌های تالارها زیبایی این مجموعه را دوچندان کرده است.

زیرزمین خانه امیرنظام یکی از جاهایی است که هرگز نمی‌توان از دیدن آن صرف‌نظر کرد. حوضخانه این زیرزمین با ستون‌های مزین و آجرکاری‌هایی که بر سقف آن نقش بسته شما را به این فکر وامی‌دارد که شاهان قاجار با سکونت در چنین خانه‌هایی صدالبته که ذوق هنری‌شان شکوفا می‌شده و به نقاشی و خطاطی و عکاسی روی می‌آوردند. حالا که این خانه تبدیل به موزه شده شما می‌توانید در طبقه اول آن تالارهای سکه، چینی، بافته، آبگینه، فلزات، موسیقی و خاتم را ببینید و در زیرزمین آن نیز از تالارهای سنگ، اسلحه، معماری و شهرسازی و تالار رجال و فرامین دیدن کنید.
یکی دیگر از مزایای رفتن به خانه امیر نظام آن است که این بنا فاصله اندکی با مقبره‌الشعرای تبریز دارد. در این آرامگاه سرسبز بیش از 400 شاعر و شخصیت نامی ازجمله قطران تبریزی، شهریار، اسدی طوسی و فارابی آرمیده‌اند.

در یکی از محله‌های قدیمی شهر تبریز به نام راسته کوچه که در غرب بازار تبریز واقع شده، خانه زیبایی هست که به خانه مشروطه شهرت دارد. سبک معماری این بنا کاملا قاجاری و متعلق به شخصی است به نام حاج مهدی کوزه‌کنانی​

[h=2]خانه مشروطه[/h]نام مشروطه با شهر تبریز پیوندی دیرینه دارد و برای دیدن این پیوند چه جایی بهتر از خانه مشروطه. در یکی از محله‌های قدیمی شهر تبریز به نام راسته کوچه که در غرب بازار تبریز واقع شده، خانه زیبایی هست که به خانه مشروطه شهرت دارد. سبک معماری این بنا کاملا قاجاری و متعلق به شخصی است به نام حاج مهدی کوزه‌کنانی.
دلیل نامگذاری این خانه به نام مشروطه آن است که بزرگان مشروطه پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه در این خانه جمع می‌شدند و به همفکری می‌پرداختند و در اصل بیشترین طرح‌ها و تفکرات مشروطه‌خواهان زیر سقف این خانه شکل گرفت. همچنین این خانه مرکز فرماندهی مبارزان در طول محاصره 11 ماهه تبریز و مرکز تصمیم‌گیری برای پایین آوردن پرچم‌های تسلیم در برابر شاه قاجار بود.

خانه مشروطه توسط معمار هنرمند تبریزی که سال‌ها در روسیه زندگی کرده بود و سال 1247 شمسی به زادگاهش بازگشت، ساخته شد. زیباترین آثار هنری وی را در پنجره‌های ارسی، درهای منبت‌کاری شده، نورگیرها و غلام گردش‌ها ببینید. سال 1375 در پی انجام تغییراتی در تالارها و اتاق‌های خانه، این محل نیز مانند خانه امیر نظام تبدیل به موزه شد و در آن اسناد تاریخی و اشیای مربوط به انقلاب مشروطه به نمایش درآمد. در این میان دیدن اشیایی مانند سلاح کمری ستارخان و وسایل شخصی دیگر سران مشروطه حس و حال عجیبی را به دنبال دارد.

[h=2]خانه بهنام[/h]خانه تاریخی بهنام یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین خانه‌های این شهر به حساب می آید که در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار، به عنوان یک خانه مسکونی ساخته شد و در زمان ناصرالدین شاه نوسازی و تزیین شد. خانه ای که حالا چند سالی است که به عنوان بخشی از مدرسه معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز مورد استفاده قرار می گیرد.
خانه بهنام 3 هزار مترمربع وسعت دارد که با گچبری‌های هنرمندانه و رنگی چشم هر بیننده ای را خیره می کند. این خانه که به بهنام گنجه‌ای یا قدکی هم معروف است، یک ساختمان اصلی دارد که به عنوان ساختمان قشلاقی مورد استفاده قرار می گرفته و یک ساختمان کوچک که به عنوان ساختمان ییلاقی شناخته می شد.

فضاهای اندرونی و بیرونی خانه بهنام که در دوره قاجار بازسازی شده، علاوه بر تزیینات داخلی به دلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال یکی از کاربردی ترین معماری های ایران را دارد که در آن تعادل درجه حرارت و چشم‌انداز زیبا در کنار هم به چشم می خورد.
بهارخواب این خانه در ضلع شمالی مجموعه و رو به حیاط اندرونی است. ایوان جنوبی نشیمن تابستانی بوده و ایوان شمالی با ستون‌های چوبی گچ‌اندودش شاه نشین خانه به حساب می آمد. در بنای قسمت غربی هم که تخریب شده اصطبل، مطبخ، توالت و ... قرار داشته است.


فراوری: الهام مرادیبخش گردشگری تبیان

برگرفته از: آنوبانینی، جام جم
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
روزگار ِ سیاه ِ خانه مشکی در اصفهان

روزگار ِ سیاه ِ خانه مشکی در اصفهان

روزگار ِ سیاه ِ خانه مشکی در اصفهان
ایران‌نامه- مهدی فقیهی: خانه تاریخی ابوالشفیع مشکی که در تاریخ 18/9/1354 به شماره 1156 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، در حالی که هنوز زندگی در آن جریان دارد، در اثر بی توجهی، عدم مرمت، تغییرات مداوم، و بلندمرتبه سازی همسایه‌ها، به حالت نیمه ویرانه درآمده و به شدت در حال نابودی است. خانه مشکی اثری ارزشمند است که در بافت قدیمی و کوچه‌‌های درهم تنیده شهر اصفهان قرار گرفته و در صورت توجه مسئولان، قابلیت تبدیل شدن به یک موزه مردم شناسی را دارد. برای دسترسی به این بنای تاریخی، می‌توان از ضلع جنوبی خیابان عبدالرزاق به کوچه شیخ الاسلام وارد شد. پیشینه خانه ابوالشفیع مشکی به دوران صفوی باز می‌گردد ولی در زمان قاجار دستخوش تغییرات زیادی گشته است. هنوز هم بخش‌هایی از این خانه تاریخی ساکنانی دارد و یکی از اتاق‌های آن به کارگاه گیوه‌دوزی تبدیل شده است و هنوز در جای‌جایش به راحتی می‌توان وسایل مختلف خانه و ابزارهای گوناگون قدیمی، و اسناد و مکتوبات خانوادگی را دید که ساکنانش سال‌هاست نگهداری کرده‌اند اما در زیر لایه‌ای از گرد و غبار به فراموشی سپرده شده‌اند. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M48.JPGسردر ورودی این خانه تاریخی که در گذر زمان و بی مهری اطرافیانش با حالتی نیمه مخروبه به سوی نابودی پیش می‌رود، با دیوارهای کاهگلی و درب دو لنگه چوبی کوچکش، بسیار ساده و بی آلایش درست همانند مالکان و ساکنان قدیمی خود میهمانان را به درون خانه دعوت می‌کند. با عبور از این در، کریاس[SUP](1)[/SUP] کوچکی در پیش روی پدیدار می‌شود که در عین کوچکی، بسیار موزون و شکیل به نظر می‌رسد. این هشتی[SUP](2) [/SUP]از سمت شمال شرقی به دستشویی، از غرب به ورودی پشت بام و از روبرو به راهروی طویل و کشیده‌ای منتهی می‌شود که ورودی‌های میانه ضلع غربی و انتهایی آن به اندرونی و بیرونیخانه قدیمی ختم می‌شود. این دو بخش از خانه در دوران متاخر از یکدیگر جدا شده‌اند تا هر کدام میزبان خانواده‌ای مستقل باشند و درون‌گرایی مردمان گذشته را تاکید دوباره بخشند. راهروی یادشده که از ضرب آهنگی[SUP](3)[/SUP] زیبا برخوردار است، با ساختاری از قوس‌های جناغی [SUP](4)[/SUP] و لنگه تاق‌های کوچک گهواره‌ای [SUP](5) [/SUP]پوششی زیبا یافته که تاق‌نماهای متعدد دیواره‌های دو سوی راهرو تکمیل کننده این زیبایی هستند. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M46.JPGبا پیمودن این راهرو، از راه در چوبی غربی وارد نخستین بخش از خانه می‌شویم. در اینجا میان‌سرایی[SUP] (6) [/SUP]وسیع و مستطیل شکل دیده می‌شود که حوضی با همین قاعده در کنار دو باغچه دارد و یادآور صدای گوش‌نواز شرشر آب، و صفا و سرسبزی این فضا در گذشته‌های نه چندان دور است. در اطراف این حیاط، فضاهای متعددی به چشم می‌خورد که در ضلع غربی، شامل دو اتاق نشیمن ساده در طرفین و اتاقی سه‌دری[SUP](7)[/SUP] ارسی‌دار [SUP](8)[/SUP] در میان می‌باشند. در این فضاها که به واسطه در و پنجره‌ها و کفش‌کن‌هایی به حیاط مرکزی مرتبط هستند، هیچ آرایه چشم گیر و درخوری به جز شومینه دیواری، و بالارونده[SUP](9)[/SUP] اتاق مرکزی دیده نمی‌شود. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M30.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M9.JPG
در ضلع جنوبی میان‌سرا نیز اتاق شاه‌نشینی دیده می‌شود که اطراف آن را بالاتاقچه‌های[SUP] (10)[/SUP] مقرنس[SUP](11) [/SUP]دار و شیب‌سـَرهای [SUP](12) [/SUP]منقوش رخ‌بام[SUP] (13) [/SUP]فرا گرفته‌اند ولی ارسی زیبا و پُرکار آن از سوی دیگر با دیوار تیغه‌ای[SUP](14) [/SUP]برای تفکیک این بخش با دیگر قسمت‌های خانه مسدود شده است. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M12.JPGhttp://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M13.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M14.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M25.JPGhttp://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M22.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M16.JPG اما تاسف انگیزترین بخش از خانه را دو ضلع شرقی و شمالی تشکیل می‌دهند که به دلیل عدم تخصیص امکانات کافی و عدم حمایت لازم جهت نگه‌داری از سوی نهادهای مربوط، کاملا تخریب شده و به تلی از خاک بدل گشته‌اند. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M4.jpg http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M31.JPGدر اینجا ارکان و فضاهای ضلع شرقی دقیقا قرینه همتای ضلع غربی بوده اما در ضلع شمالی فضاهای سه‌گانه‌ای دیده می‌شوند که در قسمت فوقانی دارای دو اتاق گوشواره[SUP](15)[/SUP] در دو طرف بوده‌اند. اتاق گوشواره ضلع شمال شرقی به عنوان وستاخ[SUP](16)[/SUP] «اتاق عروس» مورد استفاده بوده و پوشیده از تزئینات مختلف گچ‌بری، نقاشی روی دیوار، آیینه کاری و دیگر تزییناتی است که اکنون مانند صاحبانشان به زیر خاک رفته‌اند. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M34.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M36.JPGاما برای ورود به بخش دوم خانه، پس از طی‌کردن راهرو، با عبور از در چوبی دو لنگه انتهای آن و گذر از پیچی به سمت غربی، به فضای کوچکی بر می‌خوریم که با داشتن عناصری چون چاه آب و حوضچه سنگی (دستک)[SUP](17)[/SUP]، مطبخرا تداعی می کند. با بازدید از این قسمت وارد میان‌سرای دوم خانه می‌شویم. در اینجا و در ضلع شمالی خانه، تالاری دیده می‌شود که دارای ارسی با در و پنجره بالارونده‌ای است که در دوران متأخر با بریدن و برداشتن گره‌چینی‌هایش[SUP](18)[/SUP] به جای آن از شیشه‌های تخت و قدی استفاده کرده‌اند. برای ورود به این فضا از دو کفش‌کن جانبی استفاده می‌کنیم که در بالای آنها از گشوده‌هایی[SUP](19) [/SUP]برای نوررسانی بهتر به فضاهای داخلی و زیبایی بیشتر نمای رو به حیاط سود جسته‌اند. اما با ورود به این تالار شاه‌نشین با حجم عظیمی از تزئینات گوناگون مواجه می‌شویم که از جمله آنها می‌توان به گچبری‌های اطراف قوس‌ها، لنگه تاق‌هایپوشیده از مقرنس‌های پلکانی، جرزهای آیینه‌کاری شده، تاقچه‌های مزین به خطوط تزئینی، قطاربندی‌های [SUP](20)[/SUP] بالای تاقچه‌ها، شبکه‌بری‌ [SUP](21) [/SUP]و گره‌چینی‌های توپر [SUP](22)[/SUP] و مطبق [SUP](23)[/SUP] در ارسی‌ها علاوه بر این‌که بر زیبایی این فضا افزوده‌اند نشان از ذوق و سلیقه معماران و هنرمندان دیروزی دارند. در ضلع شمالی شاه نشین تالار نیز درهای چوبی دیده می‌شوند که ارسی مسدود شده این قسمت را دربرگرفته‌اند و در دوران متأخر از فضای پشتی آنها برای نگهداری وسایل غیر ضروری استفاده می‌کردند. اما در دو گوشه ضلع شمالی این حیاط که طرفین اتاق شاه‌نشین نیز به شمار می‌آیند نشیمن‌های کوچکی دیده می‌شوند که از یک سو با شش جفت در چوبی دو لنگه به تالار مرکزی، و از سوی دیگر به واسطه ایوان‌های نه چندان بزرگ و در و پنجره‌های سه‌گانه به میان‌سرای خانه ارتباط می‌یابند. در و پنجره‌های مذکور، گشوده‌هایی بر بالای خود دارند که جهت کسب نور بیشتر در این مکان قرار گرفته‌اند. زیرزمین این قسمت نیز دارای فضای چهارصفه ای[SUP](24)[/SUP] است که با ازاره‌هایی [SUP](25)[/SUP] از آجر خشت و کاشی و تاقچه‌های متعدد همچنین آجرچینی نیمانیم [SUP](26)[/SUP]، ترکیبی از قوس‌های هفت و پنج [SUP](27)[/SUP]، تاق عرق‌چین [SUP](28)[/SUP] و رسمی‌بندی‌های [SUP](29)[/SUP] اطراف آن به علاوه پرتوهای نورانی که از روزنه‌های شباک‌های [SUP](30)[/SUP] سنگی وارد این فضا می‌شوند، زیبایی خاصی به این فضا می‌بخشند. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M1.jpg از اینجا که بگذریم در ضلع شرقی این بخش از خانه سه اتاق سه‌دری دیده می‌شود که اتاق میانی آن با پوششی از قوس‌ها، لنگه تاق‌های چند گانه و ارسی شیشه‌دار درهم شکسته‌ای از فضاهای جانبی خود متمایز است. اما در دو اتاق کناری که هر کدام به وسیله در و پنجره‌هایی به حیاط مرتبط هستند و به دلیل سقف کوتاهشان گوشواره‌هایی بر فراز خود دارند، به جز مقرنس‌های چند وجهی گلویی[SUP](31)[/SUP] اطراف سقف و تاقچه‌ها، تزئینات قابل توجه دیگری دیده نمی‌شود. برای ورود به فضاهای این قسمت از راهروهای قرینه‌ای سود برده اند که از قسمت ابتدایی آن به عنوان کفش‌کن و از بخش انتهایی آن جهت دسترسی به ارکان فوقانی و دیگر فضاها استفاده می‌شود. در این ضلع با طی کردن راهروی میانی به فضایی می‌رسیم که در اطراف آن مطبخ قدیمی، محل نگهداری حیوانات خانگی،‌ چاه آب و پلکانی قرار دارد که راه رسیدن به گوشواره شمال شرقی، منبع آب و مکان ذخیره و نگهداری غلات را فراهم می‌سازد. اما در ضلع غربی که متأسفانه بر اثر بی توجهی و سهل انگاری بخش اعظم آن دچار تخریب شده و یا به خانه‌های مجاور ضمیمه گشته است به اتاق سه‌دری بر می‌خوریم که تنها باقیمانده از این قسمت می‌باشد. در ارکان جنوبی نیز وضع به همین منوال است چنان که علاوه بر ویرانی تمامی ارکان این ضلع، ساخت بناهای چند طبقه و بلند مرتبه روح و هویت این خانه تاریخی را از بین برده است. http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M28.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M3.jpgاین همه بی توجهی در حفظ این بنای ارزشمند و دخل و تصرف در آن و بلندمرتبه سازی در مجاورت آن و روند شتابان ویرانی آن درست در مقابل چشمان مالک خصوصی، شهرداری و سازمان میراث فرهنگی در حالی انجام می شود که طبق اسناد نصب شده در دالان ورودی خانه مشکی، این خانه در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و باید طبق قانون حفظ شود و از دخالت غیر اصولی در آن خودداری شود. یکی از این اسناد، نامه زیر است که قاب شده و در دالان ورودی نصب شده است: http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M43.JPGشماره: 4/9546تاریخ : 4/11/1354به: آقای میرزا شفیع مشکی. از: اداره کل فرهنگ و هنر استان اصفهان ( وزارت فرهنگ و هنر). موضوع : ثبت خانه تاریخی.محترما به استحضار می‌رساند که خانه قدیمی شما از تاریخ 7/7/1354 ذیل شماره 1156 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنابراین از تاریخ فوق، مقررات قانون و آیین‌نامه حفظ آثار عتیقه مصوب دوازدهم آبان‌ماه 1309 شمسی درباره آن به اجرا گذاشته می‌شود. لازم به توضیح است که ثبت خانه قدیمی مزبور، در مالکیت جنابعالی خللی وارد نخواهد ساخت و فقط حفظ و حراست آن به سبک و شکل اولیه، طبق مفاد قانون عتیقات مورد توجه می‌باشد. امضاء: سرپرست اداره کل فرهنگ و هنر استان اصفهان. بر همین اساس، به روی تابلوی دیگری در ورودی خانه مشکی به دو زبان فارسی و انگلیسی نوشته‌اند: «این عمارت از نفایس معماری عصر صفوی و قاجار اصفهان به شمار می رود و در تاریخ در تاریخ 18/9/1354 به شماره 1156 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است لذا هرگونه دخل و تصرف در بنا پیگرد قانونی دارد». http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M39.JPG http://s1.picofile.com/irani/Pictures/خانه مشكي/M42.JPGتوضیحات:1. کریاس‌: فضای سرپوشیده پس از در ورودی که برای منتظر ماندن میهمان ساخته شده باشد. 2. هشتی: همان کریاس است.3. ضرب آهنگ: وزن یا آهنگ بصری حاصل از توالی یا هم نشینی عناصر معماری مانند تاق‌ها، حجره ها و پنجره‌ها.4. قوس جناغی: نوعی قوس تیزه دار که نسبت ارتفاع به دهانه آن بیشتر باشد.5. تاق گهواره‌ای: نوعی پوشش فوقانی کم خیز به شکل گهواره.6. میان‌سرا: حیاط مرکزی در هر بنا.7. اتاق سه دری: همان اتاق نشیمن.8. ارسی دار: فضایی که دارای در و پنجره بالا رونده باشد. 9. بالا رونده: پنجره‌های کشویی که با بالا کشیدن باز می شوند.10. بالا تاقچه: تاقچه بالایی.11. مقرنس: نوعی از کاربندی متشکل از آلت‌های سه بعدی سوار بر هم.12. شیب سر: عناصرغالبا چوبی یا فلزی بر لبه بالایی بام که برای جلوگیریاز ریزش آب باران به دیواره‌ها نصب می شود.13. رخ بام: انتهای فوقانی دیوار (لبه بام).14. دیوار تیغه ای: دیواری که چینش آن از سمت ضخامت آجر صورت می پذیرد. 15. گوشواره: بالا خانه‌های دو طرف تالار.16. وستاخ: اتاق خصوصی.17. حوضچه سنگی (دستک): حوضچه‌های کوچکی به مانند خزانه که در بعضی از خانه‌ها و یا حمام‌ها برای ذخیره آب از آن استفاده می کردند.18. گره چینی: گره سازی با چوب که بیشتر در ساختمان مشبک به کار می رود.19. گشوده: به پنجره ای گفته می شود که دارای دو دهانه از سمت خارج و داخل بنا باشد.20. قطاربندی: نوعی مقرنس ریز و به هم پیوسته که در حواشی تاق و تاقچه‌ها برای زیبایی بیشتر صورت می‌گیرد.21. شبکه بری: آلات چوبی به هم پیوسته و میان تهی که غالباً در اشکال انتزاعی و برای سهولت بیشتر کار به جای گره چینی مورد استفاده بوده است.22. گره چینی توپر: گره چینی مضاعف، نوعی از صنعت گره چینی که فضای خالی بین آلت و لغت در آن وجود نداشته باشد در این نوع گره چینی هر گونه عمل تزئینی مانند منبت کاری ، خاتم و ... به‌ روی قطعه‌های آلت و لغت صورت می پذیرد.23. گره چینی مطبق: نوعی از صنعت گره چینی که در فواصل آلت و لغت‌های آن فضای خالی وجود داشته باشد، در زمان صفویه و قاجار این فضاهای خالی غالبا با شیشه آراسته می شد.24. چهار صفه: چلیپایی، بنایی که در اطراف دارای چهار ایوان باشد.25. ازاره: پوششی که از پایین تا فاصله حداکثر یک و نیم متری دیوار را می پوشاند. 26. آجرچینی نیمانیم: روش آجر چینی که نیمی از یک آجر بر نیمه آجر دیگر قرار می گیرد.27. قوس های هفت و پنج: نوعی قوس تیزه دار کم خیز.28. تاق عرق چین: تاق مدور کم خیز که برش عمودی میانی آن از نیم دایره کم تر باشد.29. رسمی بندی: نوعی از کار بندی متشکل از شبکه ای هندسی از قوس های متقاطع که معمولا بار بر نیـستند.30. شباک: به مشبک‌های تزیینی و زیبای سفالی، کاشی، سنگی یا گچی گویند که با طرح و نقشه زیبا به دست آمده باشد. 31. گلویی: عنصری گرد و دایره وار یا نیم دایره که معمولا پا تاق را به دیوارها و جرزها انتقال می دهد.
http://drshahinsepanta.blogsky.com/1389/08/12/post-450/منبع:
عکس‌ها از: شاهین سپنتا، معصومه شهباز، مهدی فقیهی
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
[h=2]خانه مارتا پیترز[/h] خانه قدیمی مارتا پیترز که به نام "خانه جائی" نیز مشهور است، یکی از بناهای تاریخی و با ارزش دوره شاه عباس صفوی می باشد که در آن دوران محل زندگی "جائی خانی" کشیش، یکی از روحانیون کلیسای اصفهان و پدر مارتا پیترز بوده است و نام اين خانه از آخرين مالك آن يعني مارتا پيترز گرفته شده است
‌خانه مارتاپيترز كه در سال 1353 توسط سازمان حفاظت آثار باستاني به شماره 990 به ثبت فهرست آثار تاريخي كشور رسيده بود، در سال 1357 به دانشگاه هنر اصفهان (فارابي) تحويل داده شد و از همان زمان كار مرمت و بازسازي آن به طور جدي آغاز شد
بناهای ماندگار ایرانی (5)
خانه مارتا پیترز
زمانی بود که شهر اصفهان پایتخت ایران محسوب می شد و از اینرو بسیاری از هنرمندان و معماران شاهکارهای هنری خود را در آن می آفریدند. اگرچه اكنون شهر عنوان پایتخت را بر خود ندارد، اما بناها و ساختمان های با ارزش بی شماری که در جای جای آن واقع شده اند، یادآورد آن دوران شکوهمندند.
بسیاری از این ابنیه تاریخی مربوط به دوران صفویه اند، حتی قرن ها پس از آن دوران نیز ریزه کاری ها و ظرافت معماری خود را حفظ کرده اند و به عنوان میراث فرهنگی به ثبت رسیده اند. البته بسیاری از این ساختمان ها پیرو الگوهای معماری خاصی بودند که به طور مثال، حیاط بزرگ اندرونی همراه آب نمایی با فواره ای در میان آن، یکی از نقاط مشترک اکثر آنهااست.
همچنین در ناحیه جلفا نیز تعدادی خانه های قدیمی وجود دارندکه دردوران عظمت شهر، مسکن مسیحیان آن دیار بودند. در میان این دسته از خانه های شناخته شده آن دوره می توان به "خانه سوکیاس"، "خانه دیوید و پیتر" و همچنین "خانه مارتا پیترز" اشاره کرد.
خانه قدیمی مارتا پیترز که به نام "خانه جائی" نیز مشهور است، یکی از بناهای تاریخی و با ارزش دوره شاه عباس صفوی می باشد که در آن دوران محل زندگی "جائی خانی" کشیش، یکی از روحانیون کلیسای اصفهان و پدر مارتا پیترز بوده است و نام اين خانه از آخرين مالك آن يعني مارتا پيترز گرفته شده است.
آنچه با بررسی مدارک موجود و تحقیقات مربوطه به آن دست می یابیم، این است که این خانه در روزگار قدیم زمینی وسیع تر داشته و مساحت ساختمان هایش نیز بیش از اندازه فعلی آنها بوده است. ظاهرا خانه مارتا پیترز الگویی متفاوت باخانه های عادی هم عصر خود دارد و طرح کلی آن به صورت یک کوشک و در میان یک باغ بوده که در گذر زمان دستخوش تغییرات شده است.
این خانه در تقاطع خیابان حکیم نظامی و کوچه کلیسای وانک و در ابتدای خیابان مهرداد قرار دارد که نزدیکی به کلیسای مشهور و قرار داشتنش در مرکز شهر یکی از عللی است که باعث جلب گردشگران به سوی آن می شود. همانند سایر بناهای هم دوره اش، این ساختمان نیز بخش های مختلفی دارد که عبارتند از چندین بنای جدا از هم و مستقر در جبهه های مختلف زمین محوطه، و ساختمان اصلی آن نیز در بخش تابستانی – جنوبی ساخته شده است.
متاسفانه، در زمان تعریض کوچه کلیسا، بدون توجه به قدمت و ارزش این بنا، بخش اعظمی از ساختمان زمستانی – شمالی آن منهدم شد، که این بخش نیز از بقایای اصلی ساختمان محسوب می شد. شاید بهتر می بود که مانند بسیاری از کشورهای کهن به بافت ناحیه اصلا دست نمی زدند و باریکی کوچه را به خاطر حفظ این بنا تحمل می کردند!
به هر روی، آنچه که از کل بنا باقی مانده است، شامل این بخش ها می شود:
• ساختمان شمالی: این قسمت شامل اتاقی بزرگ در میانه است که دو راهرو در شرق آن و یک راهرو نیز در غربش می باشد. قسمت مذبور فاقد هرگونه تزئینات است.
• ساختمان شرقی: این فضا که حیاط شرقی را هم دربرمی گیرد نقش خدماتی داشته و مربوط به سرویس ها، حمام و آشپزخانه است و همانند ساختمان شمالی، در اینجا نیز از تزئینات خبری نیست.
• ساختمان قدیمی: این بخش قسمت اصلی ساختمان است که بنایی مکعب شکل متعلق به دورة صفویه است و یک چهار صفه در میانة خود دارد. این فضا ارتفاعی معادل دو طبقه دارد و در دو سوی شرقی و غربی خود دارای ایوان هایی بوده است که روشنایی آن را تامین می کرده اند. سقف چهار صفه آن دارای تزئینات مقرنس و دیوارهایش پوشیده از تزئینات گچبری، آینه کاری، طلاکاری و نقاشی هایی از فرشتگان است که جلوه ای خاص به آن بخشیده اند و پنجره هایی مشبک نیز در آن مشاهده می شوند.
• بخش جنوبی: در جبهه جنوبی بنا ایوانی در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین آن قرار دارند که احتمالا در دوره های بعدی به بنا اضافه شده اند. به نظر می رسد که در قسمت جنوبی فضای میانه بنا و در اتاق سه دری گوشه جنوب شرقی آن تغییراتی ایجاد شده است. امروزه قسمت جنوبی چهار صفه به اتاق تبدیل شده و در طبقه دوم آن اتاق دیگری وجود دارد که ازیک سو به ایوان جنوبی بنا و از سوی دیگربه فضای میانی آن مشرف است. همچنین دردوره های اخیر ایوان غربی مسدود شده و به صورت اتاقکی درآمده است.
علاوه بر اینها، ایوان شمالی و اتاق های جنوبی تالارنیزهریک تزئیناتی ویژه دارندکه برارزش کل بنا می افزایند. نمای شمالی آن با نقوش هندسی، تزئینات آجرکاری، پنجره های چوبی و گره چینی های زیبایی زینت داده شده است که ازمشخصات خانه ها و بناهای تاریخی دوران صفویست و نمونه های مشابهی ازآنها را می توان در شمال زاینده رود و همچنین در بافت قدیمی شهر اصفهان مشاهده کرد.
ورودی فعلی خانه مستقیما به حیاط شمالی وارد می شود. این همان قسمتی است که در پروژه تعریض خیابان بخشی از فضاهایش را از دست داده است. امروزه درشمال کوشک اصلی یک حیاط و در دو جبهه شمالی و شرقی این حیاط فضاهای دیگری نیز واقع شده اند.
خانه مارتاپيترز كه در سال 1353 توسط سازمان حفاظت آثار باستاني به شماره 990 به ثبت فهرست آثار تاريخي كشور رسيده بود، در سال 1357 به دانشگاه هنر اصفهان (فارابي) تحويل داده شد و از همان زمان كار مرمت و بازسازي آن به طور جدي آغاز شد.​
البته این یکی از چند ساختمان تاریخی است که در اختیار دانشگاه هنر قرار دارد و این ساختمان ها درنقاط مختلف شهر پراکنده اندکه علاوه برخانه مارتا پیترز، برخی ازسایت های تاریخی دیگری که دانشگاه از آنها استفاده می کند عبارتند از خانه هراتیان، خانه سوکیاس، خانه حقیقی، ایوبی و خانه ملل.
شاید اکنون که دانشگاه هنر سرپرستی این آثار را به دست گرفته است، بتوان امیدوار بودکه حفظ و حراست از آنها به بهترین شیوه ممکن انجام می شود و نسل های آینده نیز خواهند توانست به وجود این سرمایه های تاریخی ببالند.​
.
منبع:http://www.maskanmag.ir/fa/بناهای-ماندگار/خانه-مارتا-پیترز
 

asalmehdi

عضو جدید
من مردم تا تونستم این 2 تا پلانو از خانه مشروطه تبریز گیر اوردم الن میخوام تقدیمش کنم به شما انشااله که کمکی کرده باشمممممممم از کیفیت بدشم شرمنده اسکن شده 12032012754.jpg12032012755.jpg
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه‌ای به نام زینت‌الملوك

خانه‌ای به نام زینت‌الملوك

اگر برای تعطیلات این آخر هفته به دنبال یک مکان گردشگری متفاوت هستید، پیشنهاد می کنیم سری به خانه قاجاری زینت الملوک بزنید، خانه ای با حیاطی بزرگ كه 20 اتاق احاطه‌اش كرده‌اند و... برای آدم‌هایی مثل ما كه شیفته معماری قاجاری هستند می تواند یک خاطره خوش از سفر به جا بگذارد.
این خانه در سال 1290 ه.ق ساخته شده و ساختش حدود 12 سال طول كشیده است و در این 12 سال معماران، آجر‌ها را سر صبر و با وسواس روی هم چیده‌اند و سقف چوبی اتاق‌ها را ساخته‌اند و بعد نوبت رسیده به گچكاری‌ها و نقش كردن حیوانات و پرندگان و گل‌ها و بوته‌ها روی سقف‌ها و دیوارها و آیینه كاری‌ها و معرق‌كاری‌ها و بعد زینت دادن حیاط به 2 باغچه كوچك و بزرگ و بعد شاید كار گذاشتن كاشی‌های هفت رنگ بر سردر عمارت با تصاویری از خورشید و فرشتگان و آیاتی از قرآن.
این عمارت را از آن جهت خانه زینت‌الملوك می‌گویند كه روزگاری زینت‌الملوك قوامی، دختر قوام‌الملك چهارم در آن ساكن بوده است و گفته می‌شود زنی مومن و خیر بوده است. این خانه با راهی زیرزمینی به خانه قوام كه یك كوچه با آن فاصله دارد، وصل می‌شود​


خانه زینت الملوک در ضلع غربی نارنجستان قوام قرار دارد و آن را علی محمد خان قوام الملک دوم ساخته است و سقف بیشتر بخش های آن چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته آراسته شده‌است.

این عمارت را از آن جهت خانه زینت‌الملوك می‌گویند كه روزگاری زینت‌الملوك قوامی، دختر قوام‌الملك چهارم در آن ساكن بوده است و گفته می‌شود زنی مومن و خیر بوده است. این خانه با راهی زیرزمینی به خانه قوام كه یك كوچه با آن فاصله دارد، وصل می‌شود.

در ورودی خانه زینت‌الملک معرق‌کاری شده‌است و با عبور از هشتی، یک راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می‌یابد. در حیاط علاوه بر ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می‌شود.

کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی که در پیشانی ساختمان جا گرفته از زیبایی خاص برخوردار است و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه نصرمن‌الله و فتح‌قریب به چشم می‌خورد. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه‌نشین آینه‌کاری و گچ‌بری با تصاویر اروپایی است.

این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده‌ای است که امروزه از آن به عنوان نگارخانه استفاده می‌شود. در این موزه تمامی شخصیتهای برجستهء شیراز به صورت مجسمه برای بازدید مردم در آمده‌اند.

اما پیشنهاد مهمان شدن در خانه زینت‌الملوك فقط به دلیل سبك خاص معماری‌اش نیست. بلكه این خانه زیرزمینی بزرگ هم دارد كه حالا پر از مجسمه‌هایی زیبا از مشاهیر بزرگ فارس است. در میان این مجسمه‌ها همچنین می‌توانید مجسمه زینت‌الملوك صاحب اصلی خانه را هم پیدا كنید.



فراوری: الهام مرادیبخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم، دانشنامه تاریخ معماری ایران‌شهر
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه ملاصدرا به روایت تصویر

خانه ملاصدرا به روایت تصویر

خانه ملاصدرای شیرازی از فلاسفه به نام ایرانی در کهک قم قرار دارد. برای دیدن خانه ملاصدرا کافی است به انتهای بافت سنتی این روستا بروید. یعنی منتهی الیه غرب روستای کهک در محله چال حمام. در انتهای یکی از مسیرهای هلالی شکل روستا به خانه ملا صدرا می رسید. ساختمان خشتی زیبایی که در داخل یک باغ قرار گرفته و فضایی گیرا و قدیمی با سقفی بلند و پوشش گنبدی را مقابل چشمان شما قرار می دهد.




بخش گردشگری تبیان
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه‌‌ای با بادگیر وكلاه‌فرنگی

خانه‌‌ای با بادگیر وكلاه‌فرنگی

اصلا می‌دانید بادگیر چیست؟ بادگیر برجكی بلند، معمولا چهارضلی یا چندضلعی است كه سال‌ها قبل كویرنشینان آن را به خانه‌هایشان اضافه می‌كردند تا نسیم‌های بیابانگرد را شكار كند، قورت بدهد و هل‌شان بدهد توی خانه‌های خشتی و زیبای كویری و به این ترتیب خانه‌ها خنك شوند و ساكنانشان را از گرمای هولناك كویر مصون نگه دارند و به خورشیدی كه بیرحم و بی‌وقفه می‌تابید و زمین را گرم می‌كرد‌، دهان كجی كنند.
چرا اینها را گفتیم؟ دلیلش پیشنهاد سفری است که برایتان داریم. توصیه ما خانه آقازاده ابركوه یزد است كه شمار زیادی از عناصر معماری سنتی ایران را در خود جای داده است و از آن جمله می‌شود به بادگیر اشاره كرد كه جزو تفكیك‌ناپذیر خانه‌های كویری سنتی به حساب می‌آید.

خانه آقازاده یك بنای قاجاری 820 مترمربعی است كه صاحبش سیدحسین ابرقویی از ثروتمندان این منطقه بوده است. این بنا كه به دلیل زیبایی و اصالتش جزو آثار ملی كشورمان به ثبت رسیده است در بافت قدیم دروازه میدان ابركوه قرار دارد.


سید حسین ابرقویی اتاق جنوبی خانه را به صورت صلیبی و شكم دریده ساخته و حیاطی مركزی با حوضی سنگی و بزرگی در وسطش برای آن در نظر گرفته است. در متون میراث فرهنگی معتبر نوشته شده است كه خانه در 3 جبهه ساخته شده تا ساكنانش بسته به شرایط آب و هوایی فصل‌های مختلف سال، در بخش‌های مختلف آن ساكن شوند.

در یک جبهه تالار، پنج دری، خیشخان و بادگیر و در جبهه دیگر، اتاق های سه دری و پنج دری قرار دارد. مجاور کوچه کلیاس نیز ورودی، راهروها و تعدادی اتاق سه دری واقع شده است. مصالح ساختمان خشت، گل و آجر است. کف حیاط به صورت سنگ فرش (قلوه سنگ) بوده که بخش هایی از آن هنوز باقی مانده است.

بادگیر این خانه 18 متر طول دارد و مساحت آن 18 متر مربع است. در دهانه بادگیر 19 دریچه تنظیم هوا وجود دارد كه با بادگیر دومی هماهنگی و ارتباط دارد. بادگیر کار خنك كردن (كولر) فضای زیرین و تالار خانه را انجام می دهد.

علاوه بر بادگیرها، خانه یك كلاه‌فرنگی مقرنس‌كاری شده نیز دارد و معمارش، آن را مثل بادگیرها با هدفی هوشمندانه طراحی كرده است. در واقع این كلاه‌فرنگی علاوه بر آن كه فرصتی به معمار داده است تا جلوه‌ای از هنر را در معرض دید هر تازه‌واردی بگذارد، به شكلی طراحی شده است كه نور آسان‌تر وارد خانه شود و فضای داخل آن را روشن كند.


فراوری: الهام مرادیبخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم، پورتال یزد
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
معرفی خانه های تاریخی استان یزد (1)

معرفی خانه های تاریخی استان یزد (1)

[h=2]گشت و گذری در استان یزد[/h]

خانه امید سالار این خانه در محله قدیمی "دروازه میدان" شهرستان ابرکوه قرار دارد و مربوط به دوره قاجار است. ورودی بنا در سمت جنوب غربی است. بالای در ورودی، یک برج چهار گوش قرار دارد که در ضلع جنوبی دارای یک ورودی است. بعد از ورودی و برج سردر، هشتی که پوشش سقف آن کلاه فرنگی است، قرار دارد. راهروهای طویل و L مانند، دسترسی به حیاط و فضاهای اطراف را میسر می سازد.
فضاهای جبهه شمالی در دو طبقه ساخته شده اند. طبقه اول شامل یک سه دری در وسط، دو راهرو و دو اتاق در طرفین است. پشت این ردیف، یک سری اتاق با ابعاد بزرگ تر وجود دارد. در طبقه دوم نیز یک سه دری در وسط و دو اتاق در طرفین قرار دارد. سقف اتاق سه دری، اتاق های طرفین آن و همچنین ایوان ستون دار جلو از چوب است. دو ستون این ایوان هشت ضلعی با سر ستون چهار گوش، مقرنس کاری شده است و چهار ستون چهار ضلعی در طرفین آن قرار دارد. در سه طرف آن نیز نیم ستون هایی است که در نمای رو به حیاط، با گجبری و سیم گل نارنجی رنگ تزیین شده است.
تزیینات نمای ضلع شرقی و غربی حیاط شبیه یکدیگر است و به صورت مقرنس کاری در سردر برخی فضاها است و کمی بالاتر از آن نقش برگ، ساقه و گل به شکل تقریباً اسلیمی در درون قابی چهارگوش دیده می شود. در نمای ضلع جنوبی حیاط نیز تزیینات گچبری به شکل حرف پنج با گل هایی در داخل آن دیده می شود. در ضلع شمالی نیز تزیینات گچبری به چشم می خورد. در جبهه جنوب غربی و شمال شرقی بنا، دو برج دیده بانی وجود دارد. در شمال خانه، باغ "خورشید خانم" قرار دارد.
در جبهه شمالی غربی راه پله (برای دسترسی به طبقه دوم و پشت بام)، در جبهه جنوب شرقی مطبخ، در جبهه جنوبی یک سه دری با چهار درگاه و در جبهه جنوب غربی انبار خانه به چشم می خورد.
خانه تقدیری این خانه در بخش "مرکزی" شهرستان اردکان واقع مربوط به عصر قاجار است. بنای این ساختمان از خشت، گل، آجر و به سبک معماری سنتی ویژه مناطق کویری، با حیاط مرکزی است.
در این بنا اتاق های سه دری، پنج دری و تالاری در ضلع جنوبی عمارت که متصل به بادگیر یک طرفه ویژه منطقه اردکان و میبد است، دیده می شود. مانند سایر خانه های سنتی این استان، در زیر تالار خانه، زیرزمین قرار دارد.
خانه امامزاده ای خانه امامزاده ای در محله "مصلی عتیق" شهرستان یزد قرار دارد و متعلق به دوره قاجار است. این خانه، نمونه بارز معماری سنتی و معرف هنر، ذوق و توانایی معمار یزدی است. اسکلت این بنا از خشت خام وگل و در جای جای آن به منظور استحکام و زیبا سازی از آجر استفاده شده است. این بنا دو طبقه است و کلیه قسمت های لازم برای زیست یک خانواده مرفه را دارد.
طبقه تحتانی شامل باغچه بزرگ، نارنجستان، عمارت حوضخانه، یادگیر و انبار است. طبقه فوقانی اتاق های مسکونی، آشپزخانه، اصطیل، ساختمان مخصوص مستخدم و سرایدار، چاه و چاه خانه را در بر می گیرد. در تابستان اکثراً از طبقه تحتانی استفاده می شد.
خانه آقا زاده ابرقو این خانه در محله "دروازه میدان" شهر ابرقو قرار دارد و مربوط به دوره قاجار است. مالک و بانی خانه شخصی به نام "سید حسین ابرقویی" است. خانه آقا زاده نیز مانند سایر خانه های منطقه کویری به صورت حیاط مرکزی است و عمارت آن در سه جبهه و به منظور استفاده در فصول مختلف بنا شده است.
در یک جبهه تالار، پنج دری، خیشخان و بادگیر و در جبهه دیگر، اتاق های سه دری، پنج دری قرار دارد. مجاور کوچه "کلیاس" نیز ورودی، راهروها و تعدادی اتاق سه دری واقع شده است. مصالح ساختمان خشت، گل و آجر است. کف حیاط به صورت سنگ فرش (قلوه سنگ) بوده که بخش هایی از آن هنوز باقی مانده است.
یکی دیگر از بخش های این خانه اتاق "شکم دریده" آن است و در انتهای آن اتاق پنج دری قرار دارد. زیر پاکار سقف، مقرنس های گچی به صورت قندیل تزیین شده است. مجاور آن نیز، عمارت کلاه فرنگی قرار دارد که با گچبری های ظریف تزیین شده است. مساحت این خانه هشتصد و بیست متر مربع و زیربنای آن پانصد و بیست وهشت متر مربع است. بادگیر دو طبقه این بنا در بافت اطراف چون یک نشانه شهری قوی است و به جهت یابی مسیر در نواحی مختلف بافت، کمک می کند.
خانه موید علایی خانه موید علایی در خیابان امام خمینی شهر یزد و نزدیک مجموعه تاریخی امیر چقماق قرار دارد و همین امر، این ساختمان را از سایر خانه های قدیمی مشابه متمایز می سازد این خانه مربوط به دوره قاجار و محل سکونت دکتر "سید حسین علایی" فرزند "آقا سید یحیی موید علایی" بود.
مدخل ساختمان با در چوبی قدیمی و سردری بزرگ، به یک هشتی با پوشش گنبدی می رسد که سقف هشتی با گچ کاربندی شده است. هشتی یک ورودی به حیاط بیرونی دارد. یک ورودی دیگر با راهرویی نسبتاً طولانی و کم عرض به حیاط اصلی ساختمان راه می یابد. در ضلع غربی بیرونی ساختمان، اتاقی با در چوب خورشیدی قرار دارد و فرم ساخت آن نشان می دهد که بیرونی خانه قبل از اندرونی آن، ساخته شده است. در ضلع شرقی بیرونی نیز اتاقی در دو طبقه بنا شده است.
اندرونی خانه شامل تالار، بادگیر و زیرزمین در ضلع جنوبی، پنج دری در ضلع شمالی و سه اتاق سه دری در ضلع غربی است. طرفین تالار دارای نیم طبقه کم عرض و طبقه فوقانی پنج دری، دارای ایوان سر پوشیده است. در طبقه فوقانی اتاق های سه دری نیز، سه اتاق بنا شده است.
خانه لاری ها خانه های قدیمی یزد. از جمله خانه لاری ها با توجه به نوع شغل و تمکن صاحب خانه از دو قسمت تشکیل می شد و هر قسمت عملکر ویژه خود را داشت. اندرونی به عنوان ماوا و مسکن محارم و بیرونی به اسکان و پذیرایی میهمانان اختصاص داشت.
معمولاً قسمت عمده بنا را اندرونی تشکیل می دهد: حیاط در مرکز و قسمت های اعیانی نشین به صورت چهار فصل در پیرامون حیاط شکل می گیرد. از قسمت شمالی به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به عنوان تابستانه استفاده می شد که قسمت اخیر، شامل تالار و بادگیر است. از ضلع شرقی که شامل اتاق آیینه، مطبخ، سرداب و سایر فضاها است به عنوان پاییزه و از ضلع غربی به عنوان بهار خواب استفاده می شد.
در خانه اعیان، معمولاً برای تفنن، فضایی هنری ایجاد می کردند که تزیینات این فضا به وسیله آیینه کاری یا گچبری انجام می گرفت. اتاق آیینه کاری این خانه، حدود پنجاه تا شصت سال پیش، ساخته شد.
خانه لاری ها در محله "فهادان" شهرستان یزد قرار دارد و از بناهای دوره قاجاری است. مساحت این خانه حدود هزار و هفتصد متر مربع و زیربنای آن حدود هزار و دویست متر مربع است. از این خانه فعلاً به عنوان محل اداره میراث فرهنگی استفاده می شود. قسمت عمده ساختمان، دارای زیرزمین است.
منبع : کتاب میراث فرهنگی استان یزد تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
معرفی خانه های تاریخی استان یزد (2)

معرفی خانه های تاریخی استان یزد (2)

[h=2]گشت و گذری در استان یزد[/h]

خانه رسولیان این خانه در محله "سهل بن علی" در مرکز بافت قدیم شهر یزد قرار دارد. این بنا در سال 1283 هجری شمسی – مصادف با سال های آخر حکومت سلسله قاجار- به همت مرحوم "حاج میرزا کاظم رسولیان" و به دست استاد "محمد حسن محمد رحیم" ساخته شد.
خانه رسولیان تا چند سال پیش مسکونی بود. در حال حاضر، دانشکده معماری یزد در آن مستقر است. این خانه شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است. بیرونی شامل اتاق ارسی، حوضخانه، تالار، زیرزمین و بادگیر است. اندرونی نیز که قسمت خصوصی خانه است، شامل اتاق های سه دری، پنج دری، بادگیر، تالار، کلاه فرنگی، ارسی و حیاط مشجر است. حمام خانه، حد فاصل حیاط بیرونی و اندرونی است.
خانه کلاه دوزها این خانه در شمال میدان امیر چقماق شهر یزد قرار دارد. این بنا متعلق به یکی از تجار یزد به نام "کلاه دوز" و تاریخ اتمام ساخت آن سال 1312 هـ. ق است. این خانه شامل سه قسمت زیرزمین، پایاب و طبقه همکف است. از ویژگی های این خانه، عبور انشعاب دو رشته قنات از د اخل آن است. یکی از این قنات ها در عمق ده متری از کف پایاب یا پاکنه می گذرد.
در پشت بام این خانه، چاه خانه ای قرار دارد که به وسیله چرخ چاه و دلو از آن آب می کشیدند و بدینوسیله آب انبار خانه را که در طبقه همکف قرار داشت. پر می کردند. این خانه اکنون به "موزه آب" تبدیل شده است.
خانه نواب رضوی خانه نواب رضوی بین کوچه های "حظیره" و "دارالشفاء" شهر یزد واقع و مربوط به اوایل دوره قاجاریه است. بانی این خانه "زین العابدین خان" فرزند "محمد تقی خان" از خوانین یزد است.
این خانه دارای اندرونی، بیرونی، نارنجستان، گودال باغچه، چاه خانه، حوضخانه و منزل خدمه است. دکتر "پیرنیا" در مورد این خانه نوشته است: "از ویژگی های چشمگیر این بنا این است که هیچ یک از اتاق ها به هم شباهت ندارند و همچنین کوشش شده که دو حوض شبیه به هم در آن نباشد...".
خانه محمودی خانه محمودی (عرب های بحرینی) بخشی از مجموعه بزرگی از خانه های متصل به هم، به نام "مجموعه عرب ها" است، که در محله "فهادان" بافت قدیم شهرستان یزد قرار دارد. این خانه مربوط به اواسط دوره قاجار است و متعلق به طایفه ای از تجار، معروف به "عرب های بحرینی" بود. گسترش و رونق کاری این طایفه سبب توسعه این مجموعه مسکونی عظیم شد. البته این گستردگی و اشاعه خانوادگی در طول یک قرن و پس از احداث اولین خانه صورت گرفته است. از آن پس موروثی شدن و تفکیک مجموعه مذکور آغاز شد.
هم اکنون بخش هایی از کل این مجموعه در اختیار صاحبان اصلی آن است. این خانه زیبا و با ارزش هم که به خانه محمودی موسوم است، در تملک سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.
معماری این بنا متاثر از شرایط اقلیمی گرم و خشک کویری است. مصالح به کار رفته در این بنا عمدتاً بومی و سنتی است و شامل خشت، گل، آجر، سنگ، کاه، گچ، چوب و سازو می باشد.
خانه ملک زاده این خانه در محله "فهادان" شهر یزد قرار دارد. قدمت این خانه به عصر قاجار می رسد. ورودی این خانه از خشت و گل است و پس از عبور از یک هشتی کوچک که سقف آن با گچ کاربندی شده و راهرویی کم عرض، به حیاط می رسد.
خانه از سمت شمال، جنوب و غرب حیاط دارای ساختمان و در ضلع شرقی جهت هماهنگی با سه بدنه دیگر دارای طاق و طاقچه نماهایی است. تالار خانه در سمت جنوب، بادگیر نه چندان بلندی را در خود جای داده است.
در ضلع شمالی خانه یک پنج دری با گچ کاری و آیینه کاری در سقف و بدنه و در ضلع شرقی سه عدد سه دری دیده می شود. در طرفین پنج دری ضلع شمالی و نیز در طرفین تالار ضلع جنوبی، بالاخانه هایی وجود دارد. در سه طرف ساختمان نیز زیرزمین ساخته شده است.
در ضلع جنوبی حیاط اصلی و پشت تالارخانه، یک حیاط کوچک (بیرونی یا نارنجستان) قرار دارد. ارتباط حیاط اصلی با حیاط کوچک از طریق راهروهایی است که در طرفین تالار ساخته شده است. نماسازی حیاط اندرونی سیم گل و نماسازی حیاط بیرونی کاهگل است.
خانه صراف زاده این خانه باغ تا چند دهه پیش در حاشیه شهر یزد واقع بود؛ ولی هم اکنون در اثر گسترش شهر، در داخل شهر قرار دارد.
این خانه، باغ، از آثار دوران "پهلوی اول" و بانی و سازنده آن "صراف زاده" است. در حال حاضر اسن خانه در اختیار سازمان میراث فرهنگی و موزه "آیینه و روشنایی" است.
خانه مرتاض این خانه قاجاری در کوچه "مرتاضیون" شهر یزد قرار دارد و دارای دو بخش بیرونی و اندرونی است و هر یک از این دو بخش دارای حیاط و ورودی جداگانه است.
مساحت حیاط اندرونی تقریباً سه برابر مساحت حیاط بیرونی و تالار بزرگ آن از بناهای پیرامون بلندتر است. این تالار در راس حیاط قرار گرفته و کاملاً بر آن تسلط دارد. فضاهای اطراف با نظم معموی خانه های سنتی است. بدین شرح که فضاهای مهم تر در محوطه اصلی خانه و فضاهای کم اهمیت، بین آن ها قرار دارند. از دیگر ویژگی های این بنادو طبقه بودن کلیه فضاها است.
حیاط اندرونی دارای مقرنس های گچ و کاربندی های گچی بر روی دریچه های طبقه فوقانی است. در گوشه های حیاط هشتی های منحصر به فردی دیده می شود.
خانه اربابی خانه اربابی در محله "گازرگاه" شهر یزد قرار دارد. این خانه در ابتدا بخشی از باغ "معین" بود. در این باغ عمارتی اعیانی مشتمل بر اتاق های مسکونی و قسمت تابستانه تشریفاتی وجود داشت.
این باغ و عمارت در زمان ناصرالدین شاه قاجار- مقارن با حکمرانی "ظل السلطان" بر اصفهان و یزد- به دستور یکی از اعیان یزد ملقب به "معین التجار" و به دست معماران اصفهان ساخته شد. بعدها، قسمت های مهمی از باغ و عمارت به مالکیت "حاج اکبر اربابی" در آمد. او در سال 1370 هجری شمسی، قسمت مهمی از باغ و عمارت را که حدود دو هزار متر مربع می شد، جهت احداث مدرسه به اداره کل آموزش و پرورش استان یزد واگذار کرد. مساحت باغ حدود چهار هزار متر مربع و مساحت عمارت آن بیش از یک هزار متر مربع است.
با توجه به آب وهوای گرم و خشک یزد و این که این باغ بیشتر در فصل تابستان مورد استفاده بود، اکثر قسمت های این ساختمان مانند زیرزمین های خنک، حوضخانه و بادگیر کلاه فرنگی تابستانه است. در قسمت شمال غربی باغ، ساختمان و حیاط کوچکی قرار دارد که احتمالاً به عنوان عمارت بیرونی از آن استفاده می شد. در حال حاضر این بخش کوچک در تملک مالک آن و جدا از قسمت های در اختیار اداره آموزش و پرورش است.
منبع: کتاب میراث فرهنگی استان یزد تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
دیدنی‌ترین خانه کاشان

دیدنی‌ترین خانه کاشان

خانه ی طباطبایی ها، عروس خانه های ایران است که معماری متناسب و ظاهر فوق العاده زیبایش این شهرت و نام را برای آن به همراه آورده است. این خانه در زمینی به مساحت 4730 متر مربع و در حدود سال 1250 قمری با مهارت و هنرمندی معمار معروف کاشانی استاد علی مریم احداث گردیده است.





بخش گردشگری تبیان
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خنک ترین خانه کاشان!

خنک ترین خانه کاشان!

کاشان سرزمین خانه های شگفت انگیز است. شهری که اگرچه آب و هوای مناسبی برای گشت و گذار در تابستان ندارد، اما تا دلتان بخواهد خانه های تاریخی با معماری های منحصر به فرد دارد که دیدن آنها می تواند منحصر به فردترین تجربه سفرتان باشد.


خانه عامری‌های کاشان را باید در خیابان علوی این شهر ببینید که عمر آن به در دوران زندیه برمی گردد و حتی هنوز هم یکی از بزرگترین خانه‌های تاریخی این شهر به شمار می‌رود. معماری، تزئینات جالب این مجموعه و ایوان ها، حوضخانه ها، زیر زمین ها و حیاط های گودال باغچه آن را در ردیف یکی از دیدنی ترین بناها قرار داده است.

این خانه حدود 85 اتاق و چندین حیاط دارد که قدیمی‌ترین آن حیاط بیرونی و اندرونی است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید خانه عامری ها از 3خانه مجزا تشکیل شده که پهلو به پهلوی هم قرار دارند و با یکدیگر در ارتباط هستند. این خانه ها مجموعا مساحتی در حدود 9هزار متر مربع را تشکیل می دهند و 5 حیاط مرکزی اندرونی و بیرونی دارند.

در حیاط خانه عامری ها می توانید حوضخانه، ایوان‌های رفیع و شاهنشین‌های 7 دری و تعداد زیادی اتاق‌های 3 دری را ببینید که گرداگرد حیاط به صورت قرینه قرار گرفته اند. این حیاط ها با گچبری، یزدی و رسمی بندی، مقرنس، نقاشی روی گچ، درودگری، منبت کاری، گره چینی و دیگر هنرهای تزئینی ایرانی پوشیده شده اند و در دوران قاجار، بخش های دیگری به آن اضافه شد تا ضمن بازسازی بخش های آسیب دیده آن، توسعه هم پیدا کند. بانی این کار شخصی به نام سهام‌السلطنه عامری فرد بود.

خانه عامری‌ها حمام اختصاصی زنانه و مردانه جدا از هم داشته و چهار حیاط بیرونی، اندرونی، مهمان خانه آن توسط خدمه و سوارکاران نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفته و در 3 حیاط دیگر هم بستگان سهام‌السلطنه سکونت داشته‌اند. اگر گذارتان به خانه عامری ها بیفتد، بیش از هر چیز تقارن معماری توجه شما را جلب خواهد کرد. در تمام حیاط‌های این خانه ضلع شمالی، جنوبی، شرقی و غربی متقارن هستند و به این ترتیب جاذبه بصری خوبی را برای اهالی خانه به وجود می آوردند. این خانه همچنین بلندترین بادگیر را در بین بادگیرهای کاشان دارد که به تبع آن خنک ترین خانه کاشان هم بوده است.
بعد از سهام السلطنه، حیاط‌های بیرونی و اندرونی در اختیار پسرش، ابراهیم خلیل خان عامری قرار گرفت و بقیه ساختمان‌ها نصیب دیگر وراث او شد اما به مررو زمان بعضی از این حیاط‌ها تفکیک شدند و به افراد دیگر فروخته شدند.




رستم زادبخش گردشگری تبیان

 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه پیرنیا را ببینید

خانه پیرنیا را ببینید

به نظرتان ممكن است یک ایرانی ادعا كند به معماری سنتی ایران علاقه‌مند است، اما خانه پیرنیا را در نائین ندیده باشد؟ نه! ممكن نیست اما این خانه فقط برای آنها كه به معماری ایرانی مشتاق هستند جذاب نیست و حتی آنها كه سر از معماری در نمی‌آورند هم مسحورش می‌شوند.
خانه پیرنیا را باید در نزدیکی مسجد جامع نائین، خیابان 25 شهریور ببینید؛ اثری که در شهریورماه 1356 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و کم کم شهرت جهانی پیدا کرد. این خانه تاریخی به علت نوع معماری اش به صورت الگوی خانه های سنتی کویر مرکزی ایران شناخته شده و در حال حاضر موزه مردمشناسی شهر نائین در آن برقرار است.
قدمت این خانه به دوره صفویه برمی گردد و گویا ابتدا منزل قاضی نورالهدی معروف به قاضی نور، جد خانواده دکتر حسین فاطمی بوده و در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده است.

مهمترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا نقاشی های دیواری و گچبری های بسیار زیبای آن در ایوان شاه نشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاكم است. این گچبری ها شامل قاب های متعددی بوده و داستان های هفت پیكر نظامی شامل: داستان های خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا،‌ صحنه های شكارگاه، داستان های عاشقانه و خیال را به نمایش گذاشته است.
در نقاشی های قسمت های دیگر بنا هم می توانید نقوش گیاهی هنری، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف زیبایی را ببینید.

اما جدا از همه اینها، می‌دانید چه چیز در خانه پیرنیا، آدم را عاشق می‌كند؟ شاید فكر كنید موزه مردم‌شناسی خانه پیرنیا می‌تواند بهانه‌ای برای دل‌بسته‌شدن به این خانه باشد. خانه از مجسمه‌هایی پر شده است كه زندگی بومیان منطقه را بخوبی نمایش می‌دهد. البته درست حدس زده‌اید، موزه پیرنیا یكی از موزه‌های دیدنی مردم‌شناسی در كشورمان است، اما دلیل دل‌بستن‌مان به خانه پیرنیا فقط این نیست.
گردشگری وجود ندارد كه وارد خانه پیرنیا شود و نگاهش سقف و دیوارهای خانه را طواف نكند و لب به تحسین نگشاید​


شاید با خودتان بگویید دلیل این علاقه، احتمالا معماری خاص سنتی خانه است. اتاق‌ها، شاه‌نشین، ایوان‌ها، پله‌ها و... همه به شكلی با هم تركیب شده‌اند كه انگار هیچ‌كدام را نمی‌شود از مجموعه كلی خانه جدا كرد یا نادیده گرفت البته درست حدس زده‌اید، زیبایی خانه پیرنیا در حد كمال است؛ شاهكار هنر معماران صفوی است و یكی از بهترین نمونه‌های معماری سنتی در خانه‌های كویری ایران به حساب می‌آید، اما دلیل دل‌بستن‌مان به خانه پیرنیا فقط این نیست.

شاید از ذهن‌تان بگذرد كه ما احتمالا عاشق نقاشی‌ها و گچ‌كاری‌های روی سقف و دیوارهای خانه شده‌ایم؛ منظورم همان نقاشی‌هایی است كه داستان هفت‌پیكر نظامی ‌را روایت می‌كنند.
البته درست حدس زده‌اید، گردشگری وجود ندارد كه وارد خانه پیرنیا شود و نگاهش سقف و دیوارهای خانه را طواف نكند و لب به تحسین نگشاید، اما دلیل دل‌بستن‌مان به خانه پیرنیا فقط این نیست. می‌دانید ما از كی عاشق این خانه شدیم؟ از وقتی”‹ از هشتی‌اش عبور كردیم و وارد حیاط بخش اندرونی شدیم.

این حیاط دلیل دلبستگی ما به خانه پیرنیاست؛ حیاط، طوری طراحی شده است كه پایین‌تر از سطح خانه قرار بگیرد و همیشه هوایی مطبوع و خنك داشته باشد و با حوضی بزرگ و باغچه‌ای سبز از درختان انگور و پسته و انجیر، تابستان نشین اهالی خانه شود.
نمی‌شود همه زیبایی‌های خانه پیرنیا را در قالب كلمات توصیف كرد و به همین خاطر باید خودتان بروید و ببینید. یادتان باشد برای بازدید از خانه پیرنیا و موزه مردم‌شناسی‌اش اول باید به نائین سفر كنید و آن‌وقت هیچ نائینی”‹ای نیست كه از او بپرسید خانه پیرنیا كجاست و او نشانی را بلد نباشد!


فراوری: الهام مرادیبخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم، دانشنامه تاریخ معماری ایران‌شهر، نقش و نگار
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
راز این خانه‌های قدیمی

راز این خانه‌های قدیمی

شهر > هویت - شیوا حریری:
به مادرم گفتم: خانواده‌ ما باید موزه‌ای برای خودش داشته باشد تا همه‌ چیزهای قدیمی یک جا جمع شوند و همه بتوانند تماشایشان کنند.
مادرم خندید. آخر یاد ترمه‌هایی افتاده بودم که مادرم آنها را توی بقچه‌ای در صندوقی قدیمی نگه‌ می‌دارد و سالی دوبار بازشان می‌کند، هوا می‌دهد که خراب نشوند. و یاد چرتکه پدربزرگم و قباله ازدواجش با مادربزرگم که توی همان صندوق است و آن همه عکس قدیمی که پدرم دارد و در آنها آدم‌ها لباس‌های قدیمی پوشیده‌اند و پر از ریزه‌کاری‌ها و گوشه‌ و کنارهایی فراموش شده است.
گفتم: « فکر می‌کنم همه خانواده‌ها باید موزه‌ای برای خودشان داشته باشند.» مادرم باز هم خندید. آخر یاد سه‌فتیله خوراک‌پزی همسایه‌مان افتاده بودم و کتاب‌های خطی که دوستم در خانه پدربزرگشان داشت و ... و چرا یاد این همه افتادم؟ ما در خانه لطفعلی خان بودیم، در ملایر، در موزه تاریخ و فرهنگ ملایر.
ما در همدان بودیم. گنبد علویان و آرامگاه عطار و بوعلی سینا را دیده بودیم و شیر سنگی و گنج‌نامه و... و هنوز یک روزی تا پایان سفر وقت باقی بود.
با خودمان، نه، به همدیگر گفتیم: « ما که پیش از این هم همدان آمده بودیم. درست که هر چند سال دلمان برای گنج‌نامه و شیر سنگی تنگ می‌شود، اما چرا نرویم یک جای جدید؟ تجربه‌های تازه به‌یادماندنی‌اند.»
و این‌طوری شدکه در سفر، راهی سفر دیگری شدیم. کجا؟ ملایر، شهری که شیره انگور دارد.
از همدان تا ملایر86 کیلومتر راه است و ما از کنار الوند گذشتیم که باشکوه بود و سفیدپوش و توانستیم خوب تماشایش کنیم و تماشایش کردیم و از ماشین پیاده شدیم و برف‌بازی کردیم! و بعد از برف‌بازی وقتی حسابی یخ زده بودیم،‌ چای قهوه‌خانه‌ای کوچک در «جوکار» حسابی بهمان چسبید.
و البته که بعدها آدم‌های زیادی به ما خندیدند بلند بلند که: « از همدان کوبیدید رفتید تا ملایر برای شیره انگور؟!» ما به آنها خندیدیم در دلمان که راز سفر را نمی‌دانستند!
بعضی زبان‌شناس‌ها گفته‌اند که ملایر یعنی مل به‌معنی سرزمین و آیر به‌معنی آریایی، یعنی سرزمین آریایی‌ها. و زبان‌شناس‌های دیگری گفته‌اند ملایر یعنی مل یا مال به‌معنی خانه و آیر یا آگر به‌معنی‌ آتش، یعنی خانه آتش. ملایر در کوهپایه زاگرس نشسته و آب و هوایش معتدل و کوهستانی است. اگرچه به قول حمدالله مستوفی: « ملایر را جنگلی انبوه فراگرفته بود که وقتی از ملایر به نهاوند رفتم، به علت انبوهی جنگل آفتابی مشاهده نمی‌شد.» حمدالله البته راست گفته بود، چون هنگام حفاری‌ها در این منطقه ریشه‌های قطور درخت‌ها کشف ‌شد. اما به نظر می‌رسد در تغییرات آب و هوایی جنگل‌ها از بین رفته‌اند.
در روزگاری که هگمتانه یا اکباتان، یعنی همین همدان خودمان، پایتخت حکومت مادها بود و پس از آن و در سلسله‌های مختلف پیش از اسلام، ملایر اهمیت زیادی داشت. قلعه‌ها و دژهای مختلفی که در این منطقه ساخته شده بود نشانه این اهمیت است که دژها حافظ امنیت حکومت بودند و امروز دژ گوراب و قلعه نوشی‌جان از آن روزگار به یادگار مانده و همچنین خرابه قلعه چوبین که به احتمالی یادگار بهرام چوبین، سردار ایرانی است و باقی‌مانده قلعه یزدگرد.
به ملایر که رسیدیم صاف رفتیم سراغ شیره انگور. یعنی رفتیم بازار و پرس‌وجو کردیم که شیره انگور خوب و خوشمزه و مطمئن را از کجا باید بخریم و پیدایش کردیم. داشتیم آن را می‌چشیدیم و تصمیم می‌گرفتیم چه‌قدر بخریم و برای کی‌ها سوغاتی ببریم که پدر پرسید: «راستی، شیره انگور را چه‌طوری درست می‌کنند؟ ما خودمان نمی‌توانیم شیره انگور درست کنیم؟»
فروشنده خندید.
«گرفتن شیره انگور کار راحتی نیست. خاک سفید لازم دارد که همه جا نیست. مال روستاهای اطراف ملایر است. با هر انگوری هم نمی‌شود شیره انگور گرفت. انگورش باید درشت و شیرین باشد.»
و وقتی دید هنوز نگاهش می‌کنیم و منتظریم، ادامه داد: «نه این‌که فکر کنید خاک سفید پیدا کنید، می‌توانید شیره درست کنیدها. تجربه می‌خواهد. باید انگورها را له کنند، آبش را بگیرند. خاک سفید به آب انگور اضافه ‌کنند. خاک سفید برای این است که انگور موقع جوشیدن ترش نشود. بعد هم آن را صاف ‌کنند و بجوشانند تا غلیظ شود.»
همه اینها راکه گفت، وقتی دید هنوز سراپا گوشیم و به‌نظر نمی‌رسد کسی حوصله‌اش سر رفته باشد، گفت: «بروید خانه لطفعلی‌خان. آن‌جا می‌توانید مراحل درست کردن شیره انگور را ببینید.»
و این‌طوری بود که سر از خانه لطفعلی‌خان در آوردیم، خانه‌ای بازمانده از عصر فتحعلی‌شاه قاجار. مثل همه خانه‌های ایرانی حیاط دارد و حوض، اندرونی و بیرونی. سه دری و ارسی و حوض‌خانه‌ای زیبا و... این خانه اسطبل و حمام و حسینیه هم دارد.
و امروز این‌جا موزه تاریخ و فرهنگ ملایر است و در آن سندهای تاریخی باقی‌مانده از گذشته و اشیای باستانی کشف شده از تپه‌های اطراف ملایر نگهداری می‌شود.
در بخش مردم شناسی مجسمه‌ها زندگی مردم را در گذشته نشان می‌دهند. و همین‌طور طرز ساخت باسلق و شیره انگور را. و ما وقتی به آنها نگاه می‌کنیم صدای مرد فروشنده توی گوشمان است و فکر می‌کنیم که او شهرش را با مسافرانش خیلی دوست داشت که این‌قدر باحوصله برایمان توضیح داده بود.
کرسی، چراغ‌های توری نفتی، اتوی زغالی، وسایل کشاورزی، سبد، فانوس، چپق، سازهای موسیقی،‌ سماور، مجمعه، وسایل شکار... حتی یک رادیو گرام قدیمی. دیدید؟ بی‌دلیل نبود که به مادرم گفتم: « خانواده‌ ما باید موزه‌ای برای خودش داشته باشد.» و بعد گفتم: « فکر می‌کنم همه خانواده‌ها باید موزه‌ای برای خودشان داشته باشند.» و حالا فکر می‌کنم هر شهر و حتی محله‌ای باید موزه‌ای داشته باشد تا یادگاری‌ها از بقچه و صندوق و پاکت و کشو و کمد بیرون بیاید، بیاید جلو چشممان، فقط برای کشف راز این خانه‌های قدیمی.






  • اغلب خانه‌های قدیمی و تاریخی از قسمت‌های ذیل تشکیل ‌شده‌اند:
  • سکو، سردر ورودی، در ورودی، هشتی، دالان، ایوان‌ها، حیاط و اتاق‌های اطراف آن، حوض، آشپزخانه، سرویس‌ها، جهت ساخت خانه، گودال باغچه، بام، سرابستان، زمستان نشین، تابستان نشین، بهار خواب، اتاق کرسی، پایاب، شوادان، شبستان، شناشیل، آب سرا و اتاق بادگیر.
سکو به محلی در دو سوی در ورودی، برای استراحت در هنگام انتظار برای ورود یا گفت و گو با همسایه‌ها گفته می‌شود.
سر در ورودی هلال تزئینی روی در و تنها قسمت خارج از خانه است که اغلب کاشی‌کاری دارد و معمولاّ طوری ساخته می‌شده که در زمستان‌ها مانع از ریزش برف و باران بوده و در تابستان‌ها نیز مانعی برای تابش مستقیم آفتاب به شمار می‌رفته است. در بالای سردر آیاتی از قرآن کریم یا عبارات مذهبی نوشته می‌شد تا هنگام ورود و خروج از زیر آیات قرآنی یا روایات و عبارات دینی عبور کنند.
در ورودی، در بیشتر خانه‌های سنتی، درهای ورودی دو لنگه و چوبی هستند و هر لنگه کوبه‌ای نیز دارد. زن‌ها حلقه‌ای که صدای زیری داشت را به صدا در می‌آوردند و مردها کوبه چکشی شکل را که صدای بمی‌داشت.
هشتی‌ها اغلب به شکل هشت ضلعی یا نیمه هشت ضلعی و یا بیشتر مواقع 4 گوش است. هشتی دارای سقفی کوتاه و یک منفذ کوچک نور در سقف گنبدی شکل آن است و عموماّ سکوهائی برای نشستن در آن طراحی شده است.
هشتی برای انشعاب قسمت‌های مختلف خانه و گاه برای دسترسی به چند خانه ساخته می‌شد. در خانه‌های بزرگ، اندرونی و اقامتگاه‌های خدمتکاران نیز به هشتی راه داشتند و اغلب برای جدا سازی آقایان و خانم‌ها دو قسمتی ساخته می‌شد.
دالان راهروی باریکی بود که با پیچ و خم وارد شونده را از هشتی به حیاط خانه هدایت می‌کرد. پیچ و خم دالان برای رعایت حریم خصوصی خانه بود تا عابران نتواند سریعاً فعالیت‌های جاری در حیاط را متوجه شوند.
حیاط در خانه‌های قدیمی مرکز و قلب ساختمان بوده است. حیاط مرکزی همراه با ایوان در هر سمت، ویژگی بود که از گذشته‌های دور در معماری ایرانی به چشم می‌آمد.
همچنین حیاط محلی برای برگزاری مراسم مختلف نظیر مراسم مذهبی، عروسی و تجمع اقوام بود. معمولاً چهار گوش بوده. ابعاد حیات را تعداد و عملکرد فضاهای اطراف آن تعیین می‌کنند. هر حیاط معمولاً یک حوض و چند باغچه دارد که بسته به شرایط مختلف محلی نظیر آب و هوا و عوامل فرهنگی اشکال متفاوتی می‌یابد.
حوض و باغچه در حیاط‌سازی خانه‌های قدیمی معتبرترین عناصر به شمار می‌رفته است.
تالار عموماً فضائی بود با تزئینات بسیار زیبا و پرکار که در کنار اتاق‌های ساده زندگی در خانه‌های سنتی کاملاً مشهود بود. تالار با گچبری، آئینه‌کاری، نقاشی روی گچ، مقرنس و با نقاشی روی چوب تزئین می‌شدند.
نشیمن،‌ اتاق‌هائی بودند که نسبت به تالار اهمیت کمتری داشتند و از اتاق‌های ساده مهمتر بودند. نشیمن، محل تجمع افراد خانواده و مهمان‌های بسیار نزدیک به حساب می‌آمد این عناصر از نظر تزئینات بسیار ساده بودند.
آشپزخانه معمولاً مربع یا مستطیل و نزدیک آب انبار و چاه آب ساخته می‌شد. در درون آشپزخانه، محلی برای پخت و پز، ذخیره چوب و تنور پخت نان و در درون دیوار آن تاقچه‌ای برای قرار دادن ابزار آشپزی و غذا تعبیه می‌شده است.
توالت و حمام معمولا در سطح پایین‌تری قرار می‌گرفتند. این عمل به دلیل سهولت در استفاده از آب و زهکشی آن و همچنین گرمای آن انجام می‌شد. حمام به دو بخش تقسیم می‌شد؛ یکی برای تعویض لباس (سر بینه) و دیگری برای شست وشو (گرم خانه).
جهت ساخت خانه‌های قدیمی تابع زاویه نور خورشید و قبله بوده است. هر وجه خانه برای فصل خاصی از سال مناسب بود و عناصری مانند تالار، بادگیر، پنج دری، سه دری و ارسی در شمار راه حل‌ها بودند.
در اکثر قریب به اتفاق خانه‌های سنتی، محور اصلی بنا، محور شمالی جنوبی بودند و بهترین موقعیت را برای گرفتن نور خورشید داشتند تا در روزهای گرم تابستان از سایه و در زمستان از گرمای خورشید برخوردار باشند. فضاهای اصلی زندگی نیز در دو سمت شمالی و جنوب و فضاهائی که اهمیت کمتری داشتند،‌ به خصوص فضاهای خدماتی در دو سمت شرق و غرب ساخته می‌شدند.
گودال باغچه یا باغچال در وسط حیاط مرکزی ساخته می شده و یک طبقه در داخل زمین فرو می‌رفته است. نمونه‌های این فضا در اقلیم های بسیار خشک کویری از جمله در کاشان، نایین و یزد دیده می‌شود. گودال باغچه علاوه بر تأمین خاک مورد نیاز خشت‌های استفاده شده در بنا، امکان دسترسی به آب قناط را هم فراهم می‌کرده.
بام در معماری ایران به جرأت بخشی از فضای زندگی است و علاوه بر وجود حجم‌های پیچیده و زیبا، به عنوان حیاط هم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در شهرهایی چون نایین در برخی از بناها با دیوارهای صندوقه چینی شده، اطراف بام را تا حدود یک متر و نیم بالا آورده و نوعی حیاط در بام بوجود می‌آوردند که در شب‌های تابستان برای خواب استفاده می‌شده است. همچنین این دیوارها با سایه اندازی بر بخشی از بام در ساعات مختلف روز نقش اقلیمی ثانویه‌ای نیز داشته‌اند. چنین فضاهایی در مساجد نیز مورد استفاده بوده است.
سرابستان باغ کوچکی بوده که کنار خانه ساخته می‌شده و تأثیر اقلیمی زیادی بر خانه داشته است. نمونه بسیار خوب آن در کنار خانه پیر نیا در نایین در قسمت جنوبی حیاط وجود دارد، در واقع متمولین با ساختن چنین فضایی نوعی ییلاق در کنار خانه خود بوجود می‌آورده‌اند.
اگرچه زمستان نشین پیش از آنکه نام فضای معینی باشد، به همه فضاهایی که در وجه شمالی حیاط ساخته می‌شوند تا از آفتاب زمستان که با زاویه‌ای مایل به درون اتاق‌ها می‌تابد استفاده کنند، گفته می‌شود، اما مجموعه معینی از فضاها با رابطه‌ای خاص،‌ مجموعه فضاهای زمستان نشین را تشکیل می‌دهند که عبارتند از سه دری،‌ پنج دری و شکم دریده، که روی محور اصلی قرار می‌گرفته‌اند و دو فضای ارتباطی که می‌توانند راهرو یا تختگاه باشند و گوشواره‌هایی که از سه دری، اتاق ارسی یا تهرانی و اتاق دو دری تشکیل شده‌اند و گوشه‌های این بخش را تشکیل می‌دهند.
فضای اصلی زمستان نشین روی محور اصلی قرار گرفته و برای ورود بیشتر نور خورشید اغلب پنجره‌های آن را از ارسی‌های بزرگ می‌ساخته اند. داخل فضاهای مرکزی با توجه به بسته بودن فضا، تزیینات پیچیده‌ای چون قطارهای مقرنس و آیینه کاری‌های بسیار پیچیده دیده می‌شود.
تابستان نشین نیز موقعیتی مانند زمستان نشین دارد با این تفاوت که در وجه جنوبی حیاط قرار گرفته است تا در تابستان از تابش مستقیم آفتاب در امان بماند و روی محور اصلی آن معمولاً فضای نیمه باز با تالار قرار می‌گیرد.
این تالارها و ایوان ها جز در مواقع بسیار سرد سال مهمترین فضایی زندگی در خانه بوده اند، و اگرچه همیشه تزیینات داشته‌اند، اما با توجه به باز بودن و نفوذ گرد و خاک، از تزیینات بسیار پیچیده در آنها پرهیز و به نقوش ساده گچی در ترکیب با آجر یا سیم گل قناعت می‌شده است.
بهار خواب همان مهتابی است و در مناطقی از خراسان تخ بوم (تخت بوم) نیز نامیده می‌شود. این فضای بدون سقف در مجاورت حیاط و در طبقات بالاتر از اول ساخته می‌شده و شب‌های تابستان در آن می‌خوابیدند و بسته به محل استقرار آن، در ساعاتی که دیوارهای اطراف بر آن سایه مناسب می‌انداخته از آن استفاده می‌شده. در بهار و پاییز در تمام ساعات روز و در تابستان شب‌ها قابل استفاده بوده است.
این فضا در دوره قاجار به مساجد و مدرسه‌ها نیز راه یافت و نمونه‌های زیبایی از آن را در مسجد سید اصفهان، مسجد سلطانی سمنان و مسجد سپهسالار تهران می‌توان دید و در مناطق گرم و مرطوب چون دزفول و شوشتر جزء جدایی ناپذیر خانه‌های مسکونی است. تزیینات رایج این فضا از جنس تزیینات نمای رو به حیاط است.
اتاق کرسی در مجموعه زمستان نشین و اغلب در گوشه‌های این بخش که در و پنجره کمتری به حیاط دارند، ساخته می‌شده تا در زمستان با بستن در و پنجره‌ها بتوان آن را گرم کرد. در وسط اتاق، چال کرسی قرار داشته و ابعاد اتاق تابع ابعاد کرسی بوده، چون دیواره‌های آن برای تکیه دادن مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. این فضا در همه خانه‌های اقلیم سرد و کوهستانی وجود دارد.
این اتاق در مناطق پر شیب در پشت اتاق‌ها و داخل کوه کنده می‌شده و فاقد پنجره بوده است. این بخش در خانه‌هایی که حیاط بیرونی داشتند، گاه روی محور اصلی که شکم دریده یا چلیپا بوده نیز قرار می‌گرفته است. در خانه حیدرزاده تبریز اتاق کرسی الگوی شکم دریده دارد. که با توجه به استفاده این اتاق در شب و در بخش‌های خصوصی خانه تزیینات مفصلی ندارد. در خانه پیرنیا در نایین این اتاق با استقرار در محور اصلی، تزییناتی بسیار ظریف با لایه کاری گچی دارد.شاه نشین در داخل اندرونی قرار دارد و آفتاب خور است. به همین دلیل بزرگتر و با اهمیت‌تر ساخته می شود.
و شاه نشین محسوب می شد.
شاه نشین اتاقی است با ارتفاع نسبتا بلند که معمولا ارتفاع آن 2 برابر دیگر اتاق‌های خانه‌های قدیمی است. در قسمت بالای این ارتفاع، سقف نیم گنبدی قرار می‌گیرد و چون ارتفاع زیاد بود باعث خنک شدن اتاق می‌شود.
شاه نشین ها با تزئینات خاصی نظیر نقاشی، شیر و شکر در زیر گنبد و در زمان قاجار با آیینه کاری همراه بوده است. گچبری‌های نفیس به همراه تندبری‌ها در اطراف اجاق و نقاشی‌های شیشه‌ها نیز از جمله این تزئینات به شمار می‌رود.
یک ارسی (پنجره) بالا رو، با شیشه‌های رنگی همراه با الحاقات مربوط به آن نیز در اتاق شاه نشین وجود دارد که اغلب 3 دری یا 5 دری بوده است.
پایاب محل دسترسی به آب قنات در حیاط خانه‌ها و مساجد است و نمونه‌های عمومی آن نیز در شهرهایی همچون نایین به چشم می‌خورد. الگوی معمول آن هشتی است که با اتاق ترکی یا کلمبه پوشانده و در مسیر قنات در مرکز آن یک حوض ساخته می‌شود.
شوادان که شبادان، شبابیک، خشیان و باد کش نیز نامیده می‌شود به طور مشخص در شهرهای دزفول و شوشتر دیده می‌شود و زیر زمینی با عمق بسیار زیاد است. با توجه به ویژگی خاک این دو شهر، در واقع در دل زمین حفر می‌شود و معمولاً فاقد مصالح ساختمانی است و حداکثر در مواردی بخش‌هایی از دیواره آن را با گچ می‌پوشانند. سقف آن گنبدی و فاقد سازه است. در بالاترین قسمت سقف، سوراخی وجود دارد که معمولاً به کف حیاط می رسد.
این فضا که گاه ۶ تا ۷ متر در زیر زمین پایین می‌رود به زیر حریم مالکیتی خانه مجاور نیز نوفذ می‌کند. شوادان‌ها علاوه بر مکش سوراخ بالا که موجب جریان هوا می‌شود، از پدیده نفوذ تأخیری فصول در زمین استفاده می‌کنند. در چنان عمقی معمولاً با دمای یک یا حتی دو فصل قبل روبرو هستیم. شوادان ها عملاً تزییناتی ندارند و اغلب الگوی فضای مشخصی در آنها دیده نمی‌شود، اما در نمونه‌های عالی الگوی شکم دریده یا چلیپا دارند.
شبستان در مساجد به عنوان نمازخانه در دو طرف گنبد خانه یا اطراف ایوان‌ها شکل می‌گیرد و معمولاً در زمستان بیشتر استفاده می‌شود. به زیر زمین خانه‌های شوشتر و دزفول هم شبستان گفته می‌شود که معمولاً حدود 1.5 تا ۲ متر در زمین فرو رفته و پنجره‌هایی به حیاط دارند و حد فاصل شوادان و طبقه اول‌اند. از این فضا در ساعاتی از روز در تابستان و در بهار و پاییز و در مواردی به عنوان انبار نیز استفاده می‌شود.
شناشیل مختص مناطق جنوبی ایران بخصوص بوشهر است و به نوعی بالکن به سمت بیرون خانه و روی معبر عمومی گفته می‌شود که با چوب ساخته شود و پیرامون آن با نرده‌های مشبک پوشیده شده باشد تا هوا به راحتی در آن جریان یابد. شناشیل در برخی از موارد سقف ندارد. نمونه‌هایی از این فضا در برخی از خانه‌های شیراز نیز دیده شده است.
آب سرا به ساختمان‌های ییلاقی گفته می‌شود که در میان استخر یا دریاچه و برای استفاده از رطوبت و چشم انداز آب ساخته می‌شدند. نمونه‌های زیبای آن شاه گلی در تبریز و چشمه علی دامغان هستند.
کنده فضایی است که در دل زمین کنده شود. نمونه‌های زیبای آن روستای کندوان در اسکو و میمند هستند، ولی در بسیاری از خانه‌های کوهستانی، قسمت‌های پشتی فضا را به شکل پستو در دل زمین می‌کندند که کیفیت اقلیمی بسیار مناسبی در زمستان و تابستان بوجود می‌آورد و گاهی به عنوان اتاق کرسی نیز استفاده می‌شده است.
اتاق بادگیر در تابستان نشین خانه‌های حاشیه کویر یا حاشیه دریای جنوب، علاوه بر تالار اصلی، در برخی موارد گوشواره‌ها نیز از جریان هوای بادگیر استفاده می‌کرده‌اند. اتاق بادگیر به هر فضایی در طبقه اول تابستان نشین که از هوای بادگیر استفاده کند گفته می‌شود. تزیینات این فضا همچون تزیینات ایوان است.

http://www.hamshahrionline.ir/news-101423.aspx
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
درباره خونه چوب گلی یا خونه گلی...جزیی از خانه های قدیمی گیلان

درباره خونه چوب گلی یا خونه گلی...جزیی از خانه های قدیمی گیلان

خونه چوب گلی، یا خانه گلی
تا اواخر قرن 20 تمام خانه های روستایی گیلان و مازندران خونه گلی و زگالی Zegali و دار ور چین Daar var chin بودند، ساخت و نگهداری این خانه ها مشکل بود، و به مرور با گذشت زمان بسیار گرانتر تمام می شد. با وجود فراوانی و ارزانی سیمان و آهن ، مردم خونه گلی را فراموش کردند، خانه هایی که بخاطر ساختاری از گل و چوب و پوشال و سفال، در آنها عایق بندی کاملاً رعایت شده بود. با داشتن سبک معماری در تابستان ها خنک و در زمستان گرم بود، همچنین حرارت مرکز داشت، که از هیزم و ذغال بود، یعنی کنترل انرژی رعایت شده بود. اما امروزه در منطقه چلاسر و جل تمام خانه های چوب گلی قدیمی را خراب و نابود کردند، ولی فقط یک خانه چوب گلی موجود است، آنهم در ابتدای قرن 21 یعنی دوران تمدن کنترل انرژی بنا شده.


عکس نمونه خانه های زگالی در گیلان و مازندران در 1300 خورشیدی، . در گذشته ها تمام خانه های گیلان و مازندران همین گونه، و با مصالح تماماً داخلی و محلی بود.

عکس مراحل ساخت خونه چوب گلی و زگالی، نمونه خونه چوب گلی در چلاسر و جل،

این، خانه چوب گلی، در سال 1382 میان طبیعت زیبای چلاسر و جل، به شیوه خانه های بومی جلگه های شمالی ایران طراحی، و با مصالح سنتی از قبیل چوب سفال و کاهگل ساخته شده است. بسیاری از مصالح به کار گرفته شده در خانه گلی از بازیافت تخریب دیگر خانه های سنتی منطقه می باشد. سفال های بام قدمت چند دهه دارند، و از خانه های قدیمی استان گیلان جمع آوری شده اند، سفالها تا حدود 50 سال پیش توسط اساتید سفالگر زحمت کش گیلانی در کوره های سفالگری ساخته می شدند، تاریخ سفال ایران. الورهای نرده های ایوان خانه گلی 30 ساله هستند، و از چوب درخت ملج می باشند. اسکلت خانه گلی از ستون های قطور درختان شمشاد و شاقوز (شبخوس) تشکیل گردیده، که در زمان رضا شاه پهلوی بریده شده بودند.
خانه های گلی شمالی نمونه های بی مانند تاریخی هستند، آنها محیطی آرام و دور از دغدغـه زندگی شهری دارند، برای آنهایی که رویای زندگی در طبیعت را دارند، و تجربه دیگری از اقامت در کلبه چوبی و گلی، از نمونه های بی مانند تاریخی است. خانه گلی چلاسر دارای 2 اتاق بزرگ در دو طبقه مجزا، یک بالکن بزرگ جنوبی ، یک آشپزخانه و دو سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی است.
هم اکنون نیز در بسیاری از نقاط جهان خانه هایی بدوی وجود دارد، که با چوب ساخته می شود. خانه های روستایی شمال ایران را که به خانه های زگالی مشهور است، می توان نمونه ای از این بناهای بدوی دانست. چار چوب و اسکلت این خانه ها معمولاً چوبی است، و در چهار دیواری آن از جست های بلند و باریک درخت انجیلی، که دارای چوب سخت و مقاومی است استفاده می شود. جست های مزبور را در اصطلاح محلی شوش می نامند، آنها را به فواصل مساوی در حدود چهار انگشت نصب می کنند. شوش را معمولاً با پوست شاخه های درخت لرک که دارای الیاف محکمی است، به اسکلت بنا وصل می کنند. پس از آنکه ساختن کلی اسکلت و نصب درب و پنجره و روزنه های لازم تمام شد، فواصل شوشها را با گل پر و مسدود می سازند، و بدین طریق دیواری عایق ایجاد می کنند. بام این خانه ها با کلش و علف هایی به نام گالی پوشیده می شود، شیب بام را حتی المقدور زیاد می گیرند، تا باران های شدید و مدام شمال به درون خانه نفوذ نکند.
اشخاصی که در قلب جنگل زندگی می کنند، و به چوب و درخت دسترسی دارند، خانه خود را بزرگتر و با اسلوبی بهتر و راحتر می سازند، این گونه خانه ها را دارواجن می نامند. بدین طریق که تنه درختانی را که 15 ، 20 سانتیمتر قطر دارند پوست می کنند، و دو به دو به طور افقی و به موازات هم قرار می دهند. دو انتهای آن را هم کمی با تبر گود می کنند، و دو تیر دیگر عمود بر دو تیر قبلی و بر روی آنها نصب می کنند، و بدون به کار بردن میخ یا طناب یا استفاده از پوست درخت آنها را به هم متصل می سازند، لای آنها را با گل مسدود می کنند و ساختمانی محکمتر و کاملتر از بناهای زگالی دیگر به وجود می آورند. سقف این ساختمانها نیز به وسیله تخته هایی به نام لت از چوب بلوط یا چوبی دیگر و گاهی هم با گالی پوشانده می شود. طرز چیدن و نصب لت از حاشیه سقف به سمت داخل و خط الرأس شیروانی می باشد، تا آب باران بتواند از روی آن بدون آنکه به رون اطاق ریزش کند به پایین سرازیر شود. خونه چوب گلی چلاسر نمونه ای منحصر بفرد از اینقبیل می باشد، که مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد، و فیلم سازان در آن فیلم تهیه می کنند. بسیاری از این بناهای روستایی بزرگ و در دو طبقه بوده، گاه کلیه اهل منزل اعم از خانواده صاحب خانه و پیشکار در طبقه فوقانی، خدمتکار و چوپان در طبقه پایین زندگی می کنند، حتی دامها در بخش کم ارتفاع هم کف جا دارند. نقاطی از کوه های البرز در بخش ارتفاعات شمالی که در آنها چوب کافی در دسترس نیست از سنگ نیز استفاده می شود.



عکس خونه گلی چلاسر هنگام فیلم برداری برای یک فیلم سینمایی، عکس شماره 330 ب.

*

عکس خونه گلی چلاسر نمایی از نزدیک، عکس شماره 331.
*


زمستان و برف در خونه گلی چلاسر و جل، عکس شماره 333.




http://nasirmahaleh.persianblog.ir/tag/تاریخی
 
آخرین ویرایش:

فرهيخته

عضو جدید
کاربر ممتاز
خانه بهنام،زيباترين خانه تبريز

بعد از ورود اسلام به ایران این منطقه باز هم اهمیت خود را حفظ کرد و همچنان محل وقوع حوادث تاریخی زیادی بود. بنابراین اگر از طرفداران تاریخی و فرهنگ ایران هستید، مطمئن باشید که......

آذربایجان زنده ترین گوشه تاریخی ایران است که هنوز هم می توانید در آن بناهای تاریخی سالم و سرپایی پیدا کنید که شناسنامه هویتی این منطقه هستند.
در گذشته بخشی از سرزمین تاریخی ماد بود که به «ماد کوچک» شهرت داشت. در دوره ساسانیان هم یکی از مهم‌ترین ایالت‌های ایران بود که به‌ دلیل قرارگرفتن آتشکده‌های بزرگ و مشهور در آن به عنوان یک پایگاه اعتقادی به شمار می رفت. بعد از ورود اسلام به ایران این منطقه باز هم اهمیت خود را حفظ کرد و همچنان محل وقوع حوادث تاریخی زیادی بود. بنابراین اگر از طرفداران تاریخی و فرهنگ ایران هستید، مطمئن باشید که از سفر به آذربایجان شرقی و تبریز دست خالی بر نمی گردید!





اگر گذارتان به تبریز افتاد، پیشنهاد می کنیم بعد از گشت و گذار در شهر و تماشای مقبره الشعرا، مسجد کبود، بازار این شهر سری هم به خانه تاریخی بهنام بزنید که یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های این شهر به حساب می آید و البته از زیباترین هایشان!

خانه بهنام در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار، به عنوان یک خانه مسکونی ساخته شد و در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نوسازی تزیین شد. در همین دوره هم بود که نقاشی های دیواری چشمگیری به آن اضافه شد و خانه بهنام تبدیل شد به چیزی که می بینید و حالا به عنوان بخشی از مدرسه معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز به حساب می آید. خانه ای اعیانی به وسعت ۳ هزار مترمربع که با گچبری‌های هنرمندانه و رنگی چشم هر بیننده ای را خیره می کند.





این خانه که به بهنام گنجه‌ای یا قدکی هم معروف است، یک ساختمان اصلی دارد که به عنوان ساختمان قشلاقی مورد استفاده قرار می گرفته و یک ساختمان کوچک که به عنوان ساختمان ییلاقی شناخته می شد. این خانه هم به سبک معماری قدیم ایرانی، دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد و شامل هشتی ورودی، دالان سردر، ایوان ستون‌دار و... است.

اگر گذارتان به خانه بهنام افتاد، باید ساختمان اصلی را در شمال حیاط ببینید و رو به جنوب ایوان ستون دار آن را مشاهده کنید که یک زیرزمین با اتاق‌هایی برای نشیمن تابستانی دارد. معمارانی که خانه را بررسی کرده اند، معتقدند که یکی از خصوصیات بارز این بنا کامل بودن مجموعه، پلان معماری و تنوع در ابعاد اتاق ها ضمن رعایت تقارن در نما است. به همین دلیل است که خانه بهنام را هم به دلیل معماری و هم به دلیل تزئیناتش به عنوان یک ساختمان مسکونی قابل مطالعه و مهم می شناسند.



فضاهای اندرونی و بیرونی خانه بهنام که در دوره قاجار بازسازی شده، علاوه بر تزیینات داخلی به دلیل طراحی متناسب با فصول مختلف سال یکی از کاربردی ترین معماری های ایران را دارد که در آن تعادل درجه حرارت و چشم‌انداز زیبا در کنار هم به چشم می خورد.




مهتابی یا همان بهارخواب این خانه در ضلع شمالی مجموعه و رو به حیاط اندرونی است. ایوان جنوبی به عنوان نشیمن تابستانی کاربرد داشت و ایوان شمالی با ستون‌های چوبی گچ‌اندودش شاه نشین خانه به حساب می آمد. در بنای قسمت غربی هم که تخریب شده اصطبل، مطبخ، توالت و ... قرار داشته است.












نماي شمالي




نماي شرقي




نماي غربي




منبع: tebyan.net
 
آخرین ویرایش:

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
[h=1]ملاقات با فرهنگ کزدی در خانه آصف

[/h]
اگر کسی دوست داشته باشد فرهنگ و تمدن مناطق کردنشین را از نزدیک ببیند، بهترین جا برای او عمارت آصف یا همان خانه کرد است. عمارت آصف، یکی از قدیمی ترین بناهای موجود در شهر سنندج است که نمادی از هویت فرهنگی اقوام کرد و گنجینه مردم‌شناسی آنها به حساب می آید. در واقع شواهد و شیوه معماری این بنا که در واقع یک موزه به حساب می آید نشان می دهد که احداث بنای اولیه این خانه به دوره صفویه می رسد.
در واقع شکل گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم می‌شود که دوره اول آن مربوط به بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی مربوط به دوره صفویه‌است. دوره دوم به نیمه نخست دوره قاجار می رسد که در این دوره ضلع‌های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده‌است.

دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی بخش غربی تالار تشریفات می‌شود مربوط به سال‌های 1312 تا 1316 هجری شمسی است. دوره چهارم شکل گیری عمارت آصف مربوط به سال‌های 1378 تا 1382 است که شامل مرمت کلیه قسمت‌های عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان به شکل امروزی است.
مجموعه عمارت حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و علاوه بر سر در و دالان ورودی و اتاق تقسیم آب دارای چهار حیاط است که عبارتند از: حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ.

بر اساس اعلام سازمان میراث فرهنگی استان کردستان، فعلا در خانه کرد می توانید از نگارخانه و حیاط ورودی، حمام، غرفه های زندگی شهری، مکتب خانه، قالی بافی، آثار استاد بهزادیان، غرفه های مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، زیورآلات، غرفه شکار، غرفه های صنایع دستی، بخش کشاورزی، غرفه زندگی روستایی و بخش مطبخ، کتابخانه و مرکز اسناد بازدید کنید.
هر چند که حیاط مستخدمین که این روزها از آن به عنوان نگارخانه، چایخانه و سرویس بهداشتی استفاده می شود، به مرور زمان کاملاً تخریب شده و بعدها به طور کامل بازسازی شده است اما در مجموه، خانه کرد فضای دل نشینی دارد که بیننده را با آداب و رسوم، فرهنگ گذشته و حال مردم کردستان و بزرگان این قوم که یکی از شاخه های قدیمی و اصلی نژاد آریایی هستند، آشنا می کند.

[h=2]چطور برسیم؟[/h]باید اول به کردستان و سنندج بروید و بعد این خانه را در مرکز شهر سنندج در خیابان امام خمینی ببینید. خانه کرد فاصله بسیار کمی با میدان انقلاب (میدان مرکزی شهر) دارد. خیابان های مرکزی شهر عمدتاً یک طرفه اند اما محدودیت طرح ترافیک ندارند.
[h=2]امکانات رفاهی خانه کرد[/h]* پارکینگ مناسب نزدیک خانه کرد موجود نیست.
* آب آشامیدنی در مجموعه موجود است.
* سرویس بهداشتی قابل قبول است. خانه کرد فاقد توالت فرنگی است.
* تعداد هتل و مسافرخانه در شهر سنندج بسیار محدود است و متناسب با تعداد مسافرین در فصل تابستان و تعطیلات نوروز نمی باشد. به همین دلیل بسیاری از مسافران به دلیل کمبود جای مناسب و کاهش هزینه های سفر در چادر اطراق می کنند. درصورت تمایل به استفاده از هتل حتماً قبلاً هماهنگی های لازم را به عمل آورید.

* چایخانه سنتی در خانه کرد موجود است.
* آنتن دهی تلفن همراه مطلوب است.
* برای ورود لازم است بلیط تهیه فرمایید.
* محدودیت یا ممنوعیتی برای گرفتن عکس و فیلم وجود ندارد.
* خانه کرد بروشور دارد. در صورت درخواست به شما تحویل خواهند داد. همزمان نقشه راهنمای گردشگری استان را هم مطالبه کنید.
* شهر سنندج به عنوان مرکز استان کردستان از امنیت بالایی برخوردار است. مردم سنندج خونگرم و مهمان نواز هستند و با شما به عنوان گردشگر به شایستگی برخورد می کنند.

[h=2]بهترین زمان بازدید[/h]در هر فصلی از سال می توان به راحتی از این خانه بازدید کرد. هرچند اگر به قصد گردشگری به کردستان سفر می کنید، طبیعتاً زمستان های سرد و یخبندان و روز های کوتاه می تواند تاحدودی آزاردهنده باشد و از کیفیت گردشگری شما بکاهد. بهترین زمان بازدید و استفاده از طبیعت زیبای کردستان ماه های اردیبهشت و خرداد است.
توصیه ما این است که اگر برای بازدید به خانه کرد رفتید، توصیه می شود از مسجد دارالاحسان (جامع) سنندج و موزه سنندج که فاصله بسیار کمی با خانه کرد دارند و پیاده می توانید به راحتی از آن ها دیدن کنید، بازدید کنید.


فراوری: الهام مرادیبخش گردشگری تبیان

برگرفته از: ایران- ایرانی ها، حوزه هنری استان کردستان
 

DDDIQ

مدیر ارشد
جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار

جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار

جلوه های سنت و تجدد در فضاهای ورودی خانه های تهران دوره قاجار

مینا رمضان جماعت، دکتر جوادن یستانی


چکیده:
دوره قاجار، دوره تضاد در ارزش ها و اندیشه های معمارانه، و تنوع در گرایش ها و شیوه های معماری شهری است. این تنوع و تضاد که متأثر از عوامل گوناگون و رویکردهای مختلف سنت و تجدد است، بیش از همه، در حوزه معماری مسکونی نمود پیدا می کند و ساختار یکنواخت خانه های شهر را به عرصه تفاوت می کشاند. تفاوتی که در تمامی اجزاء تشکیل دهنده یک خانه، از فضای ورودی تا فضاهای داخلی رخ می نماید؛ اما بدین خاطر که فضاهای ورودی، نمودی بیشتر در معماری دارد، تحولات رخ داده در این بخش، ملموس تر و بررسی ویژگی های ساختاری و تزیینی آنها از اهمیتی دو چندان برخوردار است. در این میان، موضوع قابل توجه این است که تحول مذکور، بر فضاهای ورودی خانه های گروهی از جامعه تأثیرگذار بوده و حتی نوع این تأثیرگذاری، از محله ای به محله دیگر متفاوت بوده است؛ گرچه از این طریق، شاید بتوان شاخصه های بارزی را برای انواع فضاهای ورودی تعیین نمود و سبک غالب ورودی ها را ارزیابی رد. بدین ترتیب می توان گفت خانه های تهران دوره قاجار، سبک های گوناگونی در فضاسازی ورودی داشته که هر یک، جلوه هایی از سنت، تجدد یا تلفیقی از آنها را به نمایش گذاشته است.


واژ ه های کلیدی:

قاجار، تهران، خانه، ورودی، سنت، تجدد.
 

پیوست ها

  • varodi qaj.pdf
    1.6 مگایابت · بازدیدها: 1

arch.mi

عضو جدید
کاربر ممتاز
پاورپوینت عمارت آصف شهر سنندج

پاورپوینت عمارت آصف شهر سنندج

آشنایی با بنای عمارت آصف سنندج (خانه کرد)
عمارت آصف که با نام خانه کرد در سنندج معروف است، به عنوان نمادی از هویت فرهنگی اقوام کرد و گنجینه مردم‌شناسی مردم کرد از با ارزشترین آثار فرهنگی و تاریخی استان کردستان است. عمارت آصف که امروز در برگیرنده بخشی از پروژه فرهنگی خانه کرد، شامل فضاها و غرفه‌های نمایشی موزه‌است، که یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر سنندج محسوب می‌شود و در خیابان امام خمینی، نزدیک مسجد دارالاحسان قرار دارد. این عمارت توسط «آصف اعظم» (میرزا علی نقی خان لشکر نویس) در دوره صفویه احداث شد.
شکل گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم می‌شود که دوره اول آن مربوط به بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی مربوط به دوره صفویه‌است. دوره دوم شکل گیری عمارت آصف مربوط به نیمه نخست دوره قاجار است، در این دوره ضلع‌های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده‌است. دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی بخش غربی تالار تشریفات می‌شود مربوط به سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ هجری شمسی است. دوره چهارم شکل گیری عمارت آصف مربوط به سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ است که شامل مرمت کلیه قسمت‌های عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان به شکل امروزی است.


موزه
«موزه مردم‌شناسی مناطق کردنشین» یا «خانه کرد»، بزرگترین موزه مردم‌شناسی مربوط به یک قوم در ایران است. مرحله نخست پروژه خانه کرد که عمارت آصف را به خود اختصاص داده شامل، نگارخانه و حیات ورودی، حمام، غرفه‌های زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس‌های تاریخی، اتاق خان، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه بخش مطبخ زندگی روستایی، کتابخانه و مرکز اسناد است. مجموعه عمارت آصف که حدود چهار هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در زمره خانه‌های اعیانی مسکونی مورد توجه در معماری مسکن است، در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

عمارت آصف، یكی از قدیمی ترین بناهای موجود در شهر سنندج است كه نام خود را از آصف دیوان گرفته است. این عمارت در ضلع شمالی خیابان امام خمینی(ره) سنندج در مجاورت بناهایی چون «دژسنه» قلعه سنندج ، مسجد جامع عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام واقع شده است.
بانی اولیه خانه آصف را خانواده معتمد هاشمی ها می دانند كه در دوره صفوی می زیسته اند. بعد ها میرزا رضا وزیر، پدر علی نقی خان معروف به آصف دیوان آن را تملك كرد كه براساس مدارك تغییرات اساسی در زمان وی در مجموعه ایجاد شد . نام گذاری این خانه به خانه كُرد (موزه مردم شناسی كردستان) هم به این دلیل است كه این عمارت بخشی از مجموعه بزرگ خانه كُرد است كه افزون بر عمارت آصف شامل عمارت شیر دیوان ، منزل ارسلان آصفی و منزل شجاع لشكر است.
● معماری عمارت آصف
این مجموعه بزرگ قریب به ۴ هزار متر مربع عرصه و اعیانی دارد و در زمره خانه اعیانی مسكونی مورد توجه در معماری خانه های شهر است. این بنا در كنار سردر و دالان ورودی و اتاق تقسیم آب دارای ۴ حیاط است كه عبارتند از حیاط بیرونی (اصلی)، حیاط اندرونی، حیاط مستخدمان و حیاط مطبخ.
حیاط بیرونی (اصلی)
دارای پلانی مستطیل شكل و یك ایوان است كه یادآور معماری سبك اصفهانی است.در داخل حیاط آب نمای بزرگی در مقابل تالار اصلی قرار گرفته و در كنار آن باغچه بزرگی وجود دارد كه به ۴ بخش تقسیم شده است. در ضلع شمالی این حیاط، تالار اصلی با ایوان ستون دار چوبی و سرستون های مقرنس كاری شده قرار دارد، تالار اصلی به فرم چهار طاقی است و گنبدی آن را مسقف كرده است.
در ضلع جنوبی فضای گنبد خانه، اروسی پركاری با طرح مهندسی و گره چینی تعبیه شده كه در نوع خود در منطقه غرب كشور كم نظیر است. در پشت گنبد خانه فضای طنبی (طنابی) به شكل مستطیل قرار دارد كه با طاق وتویزه (نوعی نقش و نگار) مسقف شده است.در دو طرف فضای تالار اصلی، دو راهرو با سردرهای تودرتو در دو اشكوبه ایجاد شده است.
بخش شرقی آن قدیمی و همزمان با تالار ساخته شد، ولی بخش غربی جدید تر و براساس نقل قول ها و اسناد موجود، دچار حریق شده و در سال های اوایل حكومت پهلوی مانند فضاهای بخش شرقی و با اندكی تفاوت بازسازی شده است. پوشش و سقف فضاهای ضلع شرقی تالار اصلی در قسمت های راهرو و اتاق های طبقه همكف به روش تیرپوش و فضاهای فوقانی به صورت طاق تویزه است.
معماری بخش ضلع غربی حیاط اصلی كه احتمال می رود در زمان میرزا رضایی، وزیر میرزا علی نقی آصف به مجموعه الحالق شده با دیگر بخش ها بویژه تالار اصلی ضلع شرقی تفاوت دارد. فضای یاد شده دارای یك ایوان سراسری با ستون های چهار ضلعی است.در پشت این ایوان سراسری، یك تالار با اروسی بسیار و طرح اسلیمی وجود دارد كه روی یكی از لنگه های آن تاریخ ۱۳۲۳ نوشته شده است.سقف این بخش با طاق و تویزه و تزئینات گچبری با طرح پرنده و سقف ایوان آن مسطح و قاب بندی شده است.
در دو طرف بخش، دو راهرو قرار دارد كه بالای آنها اتاق هایی با استفاده از اروسی هایی است كه این فضاها در معماری مسكونی به كشواز معروف است. در كنار راهروهای جنبی دو اتاق وجود دارد كه یكی از آنها متصل به حمام است و دیگری متصل به حیاط اندرونی است.در این فضا به جای استفاده از طرح سه دری از یك اروسی چهار لنگه با طرح اسلیمی استفاده شده است . سقف این فضا هم مسطح و به روش تیر پوش و دارای قاب بندی طراحی شده است.
● حیاط اندرونی
در ضلع شمالی عمارت حیاط اندرونی واقع شده كه در اوایل دوره پهلوی و براساس معماری بومی منطقه كه ایوان ستون دار مشخصه آن است، در سه طبقه ایجاد شده است.فضاها در سه طبقه كه شامل زیرزمین و ایوانی با شش ستون چوبی و تزئینات گچبری و سر ستون هایی به شیوه كورنتی ساخته شده است و یك ایوان ستون دار كوچك تر در دو طبقه، با راه پله ای كه مقابل ایوان اصلی قرار داده شده است.این بخش سال ۱۳۱۶ به وسیله استاد كاران بومی و چند استاد كار همدانی ساخته شده است.
● حیاط مستخدمها
در ضلع جنوبی مجموعه، در كنار دالان ورودی، حیاطی با فضاهایی كه در پیرامون آن وجود داشته قرار دارد كه متأسفانه در سه، چهار دهه اخیر تخریب شده است. این گونه پیداست كه از بخشی از آن به عنوان زورخانه استفاده می شده است .
در بررسی ساخت و سازهای جدید كه در این بخش انجام شده بقایای حوض آب و سازه های معماری به دست آمده است و براساس نقل قول های محل، ساختمانی جدا از عمارت آصف بود. این عمارت مربوط به خانواده اردلان و به نام منزل علی خان سرهنگ معروف بوده است كه در سال ۱۳۲۰ ه.ق به حیاط بیرونی مجموعه عمارت آصف الحاق و به صورت میان دروازه، اتاق نگهبانی دربانی و حیاط بیرونی تبدیل شده است. این بخش در خیابان كشی سال های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ تخریب شده و به عنوان حیاط مستخدمان كاربرد داشته است.
● حیاط مطبخ
در كنار حیاط مستخدمان در گوشه ضلع جنوبی عمارت، حیاط كوچك تری قرار دارد كه به حیاط مطبخ معروف است. این حیاط مستطیل شكل و دارای آب نمایی سنگی است. فضای مطبخ (آشپزخانه) با طاق و تویزه مسقف شده است. معماری این فضا نشانه هایی از همزمانی با تالار اصلی شمالی مجموعه كه مربوط به دوره صفوی است را دارد.
● حمام
یكی ازویژگی های بارز این عمارت، وجود حمامی بسیار زیباست كه در جنوب غربی مجموعه واقع شده است. حمام دارای بخش های سردر، راهرو، حمام سرد (سربینه)، حمام گرم، خزینه، تون، منبع آب اضافی و سرویس بهداشتی و خلوتی (رخت كن) است.
از ویژگی های بارز حمام وجود ستون های سنگی حجاری شده كه به صورت طنابی شكل در بدنه و مقرنس در سرستون ها تزئین شده است . همچنین تزئینات پركار آهك بری در همه بخش های حمام از ویژگی های بارز آن است. طرح های متنوع گل و بوته و بویژه طرح های هندسی از تزئینات آهك بری حمام است كه به طور كامل مرمت شده است.
● نحوه آبرسانی
آب این مجموعه از یك رشته قنات كه از غرب شهر سنندج به وسیله تنبوشه های سفالی و لوله های فلزی جدید جاری است، تأمین می شود. برای تنظیم و تقسیم مناسب آب، فضایی در كنار دالان ورودی ساخته شده كه به اتاق تقسیم آب معروف است.
هم اكنون آب نماهای حیاط بیرونی، اندرونی، مطبخ و حیاط مستخدمان فعال است و زیبایی چشمگیری به مجموعه بخشیده است. فاضلاب مجموعه نیز بیش از ۳۰۰ سال سابقه دارد. سقف اتاق تقسیم آب با طاق و تویزه مسقف شده و دارای دو حوض آب است كه به ترتیب آب در داخل آنها جریان و تقسیم می شود.
● سردر، هشتی و دالان ورودی مجموعه
سردر ورودی كه خانه آصف به فرم « نیم هشتی» در سال های ۱۳ ۱۳۱۲ شمسی ساخته شده است. گویا پیش از ساخت این سردر، كوچه ای تنگ راه ورودی به عمارت بوده و از این رو آن را كوچه باریكه می خواندند.
با ساخت خیابان بخشی از این سردر تخریب و سردر جدید به جای آن ساخته شد. سردر دارای پلان نیم هشتی و متأثر از بناهای شیر دیوان و عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام است. با این تفاوت كه انحنای بیشتری در زوایا و اضلاع و حركت فوق العاده ای در نما با ایجاد ستون نما، طاق نما و حركت های نیم دایره ای آن دیده می شود. این سردر با نمای آجری زیبا به دست استاد عباس زمانی كردستانی و با همكاری استاد عسكر موسوی كردستانی ساخته و تزئین شده است.
در پشت سردر ورودی و متصل به آن، هشتی مستطیل شكل دیده می شود و در ادامه آن دالانی دراز قرار گرفته كه با روش (طاق تیرگم)، دو پوسته، مسقف شده است. در واقع دسترسی به عمارت آصف با عبور از سردر هشتی و دالانی صورت می گیرد.
● تزئینات معماری
گچبری در بیشتر فضاهای درونی و بیرونی از طرح های گل و بوته به صورت بسیار برجسته و رنگی كار شده است. اروسی های مجموعه با دو طرح گره چینی هندسی و اسلیمی ساخته شده اند اروسی با گره چینی هندسی مربوط به دوره صفوی و با طرح اسلیمی مربوط به دوره قاجار و كار استادكاران بومی و محلی كردستان است. از دیگر تزئینات این مجموعه مقرنس كاری در تالار اصلی، حجاری سنگی ستون ها و آهك بری در حمام قابل عنوان است.
متأسفانه از معماران مجموعه، نامی به جای نمانده است ولی در زمینه آجرتراشی و نجاری و آهك بری نام چند استان را می توان عنوان كرد كه از جمله آنها استاد عبدالله نجارباشی كردستانی اروسی بزرگ تالار اصلی را مرمت كرده و استاد عباس نجار باشی كردستانی ساخت و یا مرمت دیگر اروسی ها را برعهده داشته است.
● مرمت، احیا و تغییر كاربری
عمارت آصف در سال ۱۳۷۶ از سوی اداره كل میراث فرهنگی وقت تملك و كار مرمت و احیای آن از سال ۱۳۷۸ آغاز شد كه هنگام مرمت، دو قطعه مشبك گره چینی در تالار اصلی كشف شد كه سبك آنها با آثار گره چینی اروسی اصلی تالار و با نمونه های دوره صفوی قابل مقایسه است و در سال ۸۲ به موزه مردم شناسی یا خانه كرد تغییر كاربری داد. هم اكنون در فضاهای این مجموعه، موزه مردم شناسی به منظور معرفی فرهنگ و آداب و رسوم مردم كرد به نمایش گذاشته شده است.

برای دانلود فایل روی دانلود فایل کلیک کنید. مشخصات فایل دانلود:
نام : پروژه معماری اسلامی –عمارت آصف شهر سنندج
تعداد صفحات : 30
نوع فایل : پاورپوینت
حجم: 9 مگابایت


دانلود فایل

منبع: وبلاگ معمار جوان
 

mahsa hf

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
یکی از ارزشمندترین خانه های جهان در تهران

یکی از ارزشمندترین خانه های جهان در تهران

هیاهوی خیابان امام خمینی تهران و میدان حسن آباد آنقدر زیاد است که کمتر کسی درب یک موزه نبش خیابان شیخ هادی را پیدا می کند. به گزارش مهر، "موزه مقدم" درست در میان های و هوی بازار خرید و رفت و آمد مردم به بانک مجاورش قرار دارد. همین که از ورودی هشتی خانه وارد شوی، زندگی ماشینی را پشت سر می گذاری. دیوارهای این خانه اجازه ورود این همه هیاهو را به حریم خانه که ارزشمندترین خانه جهان نام دارد، نمی دهد.


ارزشمندترین خانه جهان به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به گرانترین خانه جهان در سالهای دهه 30 و 40 توسط پروفسور پوپ مورخ آمریکایی که مقاله ای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله "سپید و سیاه" نوشته بود، معروف شد و هنوز هم جزو یکی از منحصر به فردترین خانه های ایران و جهان است.


این خانه متعلق به محسن مقدم پسر کوچکتر احتساب الملک شهردار دوره ناصر الدین شاه قاجار است.


محسن از کودکی به نقاشی علاقه زیادی نشان می داد. در مکتب کمال الملک نقاشی یاد گرفت حتی در تابلوی معروف کمال الملک از کلاس درسش نیز محسن مقدم به تصویر کشیده شده است محسن برای تحصیل نقاشی به همراه برادرش حسن، به سوئیس رفت و در زمان جنگ جهانی دوم برگشت اما دومین بار برای یادگیری باستان شناسی و تاریخ سفر کرد و این بار با دست پر همراه گروه های باستان شناسی در برخی از محوطه های تاریخی مانند دیلمان و شوش به کاوش و نظارت و بازرسی پرداخت.


او جزو اولین باستان شناسان ایرانی بود که به همراه اساتید باستان شناسی در محوطه های تاریخی فعالیت می کرد.


محسن مقدم از شاگردان استاد کمال الملک، باستان شناس و مؤسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود که با همسر فرانسوی زبانش تصمیم گرفتند همه هم و غم خود را برای برپا کردن یک موزه از اشیای گرانبهایی که در حال از بین رفتن است بگذارند.


زوج باسواد عمارت مقدم از همان سالهای ابتدایی ازدواجشان تصمیم میگیرند که هیچ وقت ازدواج نکنند آنها نگهداری از اشیای تاریخی موجود در خانه شان را فرزندان خود می پنداشتند که باید برای نسلهای بعد نگهداری شوند.


خانه ای که اکنون به عنوان موزه مقدم از آن یاد می شود از خانه های مجلل دوره قاجار و دارای بخش های اندرونی و بیرونی است اما در کنار تمام اجزای این عمارت مجلل، کاشی های زرین فام و گرانبهایی را می توان یافت که مقدم برای پاسداری از آنها، جایی مناسب را در دیوار برای آنها در نظر گرفته بود تا از آسیب در امان بمانند برخی از این کاشی ها در دنیا منحصر به فرد هستند.


اما کلکسیون پارچه استاد مقدم نیز جزو یکی از کلکسیون های پارچه در دنیاست این پارچه های قیمتی اکنون به صورت فریز شده در داخل مجموعه نگهداری می شود امکان بازدید عموم از آنها وجود ندارد جز یکی از پارچه ها که آن هم درون قاب شیشه ای نگهداری می شود.


در کنار تمام در و دیوارهای کاشی کاری شده و زیبای عمارت مقدم، اتاق کوچکی راه ورودی به زیرزمین خانه است که تمام در و دیوار آن با سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و صدف و مرجان های زیبا نقش داده شده است.


مقدم در دفترچه خاطراتش نحوه بدست آوردن بسیاری از اشیای تاریخی موجود در این خانه را شرح داده و گفته که یا آنها را از دستفروش های بازار و یا از مالکانی که قصد تخریب خانه های تاریخی خود را با تمام ملحقاتش داشتند خریده است.


برخی دیگر از این اشیا درحال خروج از کشور بودند و یا در حراجی های کشورهای بیگانه دست به دست می شدند که مقدم با ثروت خانوادگی اش آنها را خریده و به ایران برگردانده است. اما بسیاری دیگر از این اشیای تاریخی توسط سفرا و فرهنگیانی که مهمان مقدم بودند به این خانواده هدیه داده شده است مانند اشیایی که حدس زده می شود از بیت المقدس به او هدیه شده است.


اما در بین تمام این آثار برخی مانند سفال قرمز رنگ چشمه علی که متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد است، قدمت زیادی دارد که هیچ کس نمی داند چطور سر از این خانه در آورده است، به همین دلیل اداره کل موزه های دانشگاه تهران که اکنون مدیریت این موزه را بر عهده دارد می خواهد به بررسی مبدا این اشیا بپردازد.


مقدم در سال 1351 خانه پدری خود را با تمام آثار ارزشمندش وقف دانشگاه تهران کرد و در سال 1366 دار فانی را وداع گفت.


پس از مرگش نیز همسرش در سال 69 تولیت موزه را در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار داد و سرانجام پس از چند سال عملیات مرمت، در مرداد ماه سال 88 در این خانه به روی بازدیدکنندگان گشوده شد.

 

sanaz_panel

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
زیباترین خانه خشتی و سنتی جهان در رفسنجان


خانه ی حاج آقا علی با زیربنایی بالغ بر هفت هزار متر مربع و با معماری زیبا و ایرانی یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های خشتی و سنتی جهان به شمار می آید که توسط حاج آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی (بزرگترین تاجر ایرانی آن دوره) در سال ۱۱۳۶ هجری خورشیدی بنا گردیده است.این بنا در فاصله ی شش کیلومتری شهر رفسنجان واقع شده است
در وسط حوضخانه حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض‌های حیات‌های جانبی در ارتباط بوده است و آب آن از طریق قنات تأمین می‌شده است




دروازه‌ رفیع و با عظمت ورودی خانه حاج آقا علی با شکوه است، داخل خانه از قسمت های مختلفی شکل گرفته است
تالارهای پاییزی و زمستانی در اضلاع غربی و شمالی بنا قرار گرفته اند و نسبت به تالار شاه نشین و حوضخانه کمی ساده تر اجرا گردیده اند




در ساخت خانه حاج آقا علی اصول و شیوه‌های معماری ایرانی به کار گرفته شده است، در هماهنگی با اقلیم منطقه و با وجود گرمای نسبتا زیاد، خشکی هوا، بادهای متغیر و وجود شن‌های روان بنا حالتی درونگرا داشته و با دیوار چینه ای نسبتا بلندی محصور گردیده است
خانه حاج آقا علی دارای ۸۶ اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو) بوده که در ۴ بخش اصلی ساختمان حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی احداث گردیده‌اند، یک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ وظیفه تامین نیازهای این مجموعه را بر عهده داشته است، ۴ حیاط، راهروهای سرپوشیده و روباز و ۳ هشتی نیز ارتباط قسمت‌های مختلف این خانه را تامین می نموده است




تالار حوضخانه وسیعترین فضای سرپوشیده خانه حاج آقا علی است سقف آن در ارتفاع طبقه دوم با گنبدی عظیم پوشانده شده است. در زمینه مستطیل کار بندی شده و در مرکز آن کلاه فرنگی قرار گرفته است که نور فضای حوضخانه را تامین می‌نماید




حوضخانه در دو طبقه ساخته شده که در طبقه بالای آن تعدادی اتاق و دو تالار در ضلع شمالی و جنوبی قرار گرفته است، نمای داخلی حوضخانه با با اندود گچ و گچبری‌های برجسته با طرح های اسلیمی تزیین گردیده است




تالار شاه نشین یا بهاره در مرکز ضلع جنوبی ایوانی نسبتا رفیع قرار دارد که در طرفین آن با حفظ تقارن دو راهرو دسترسی ایجاد گردیده است در این بخش ایوان به ارتفاع دو طبقه بالا کشیده شده است و دسترسی به طبقه فوقانی از طریق را پله انتهایی دو راهرو می باشد
خانه حاج آقا علی دارای ۱۲۰۰۰ متر مربع مساحت و ۷۰۰۰ متر مربع زیر بنا است



















 

sanaz_panel

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
خانه امام جمعه کرمان(دانشکده پرستاری)

موقعیت ملک:
خیابان مدیریت در بخش شمالی شهر کرمان به جهت شمال و جنوب کشیده شده است.در انتهای جنوب شرقی خیابان و در کنار محموعه ی تاریخی بیمارستان نوریه ساختمان عظیم آجری و زیبایی باقی مانده است.طی سالهای اخیر به وسیله دانشگاه علوم پزشکی خریداری شده و به نام ساختمان دانشکده پرستاری شناخته شده است.





تاریخچه :مرحوم امام جمعه به روایت باستانی پاریزی در دهم ذی القعده 1287 هجری قمری (1862 هجری میلادی) در کرمان وفات یافت.
عمارت خانه امام جمعه مسکن مرجوم آقا سید جواد شیرازی و فرزند او آقا سید حسن شیرازی بوده است.خانه امام جمعه در گذشته خارج از محدوده حصار شهر و در محله زریسف که دارای آب و هوای خوبی در شهر کرمان است بنا گردیده است.اصولا محله زریسف در اواخر دوره قاجاریه و اوایل پهلوی مد نظر شهروندان به خصوص زرتشتیان کرمان بوده است.
ابنیه دوره قاجاری کرمان در دو طبقه بنا گردیده است .این خانه دارای طرحی تلفیقی است که معماران و بنایان با استفاده از الگوهایی که فرنگی نامیده می شوند و عناصر معماری سنتی مخصوصا حاشیه کویر شکل گرفته است

ویژگی بنا:این بنا دارای پنج دری های مرکزی و تالار های شمال -جنوب که در پیرامون هسته مرکزی اتاق های سه دری شکل گرفته که با توجه به ابعاد و اندازه اتاق ها ,هرکدام کاربری خاصی دارند.پلان مجموعه طرحی فرنگی دارد و نماها نیز با آجر تراش ,آجرهای طرح گل,طرح های خفته راسته و ... تزئین شده است.
سازه بنا ترکیبی از آجر چهارگوش و مربع و خشت خام است و ملات آن کاهگل است و بر خلاف خانه های سنتی حاشیه کویر از درهای متعددی که در نمای ساختمان قرار دارند نورگیری آن تامین می شود.در ساخت این بنا اصول قرینه سازی رعایت شده است
 

پیوست ها

  • 015.jpg
    015.jpg
    34.2 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • 016.jpg
    016.jpg
    33.3 کیلوبایت · بازدیدها: 0

Similar threads

بالا