آشنایی با ماشین صنعتی فرانسه: نقش و وزن پژوهش در تجارت

[P O U R I A]

وزن فعالیتهای پژوهشی در بخش تجاری از اوزان تعیین کننده در انتقال فناوری از ابر پژوهشگاهها
به سوی پژوهشگاههای تجاری به منظور عملیاتی کردن و نهادینه سازی هر نوع از فناوری است به گونه ای که گسترش فناوریها در سطح وسیع و برگشت پذیری سرمایه ها وتولید ثروت وایجاد موقعیتهای کارآفرین پژوهشی در گرو حرکت سالم پژوهشگاههای تجاری است در این مقاله می کوشیم در ادامه مجموعه مقالات آشنایی با "ماشین صنعتی" فرانسه به عنوان بستر ساز زایش فناوری از جمله فناوریهای نو ،نظیر نانو،نقش و وزن فعالیتهای پژوهشی فرانسه در تجارت را نشان دهیم و در نهایت رتبه بندی مراکز فعال اقتصادی فرانسه را ملاحظه خواهید نمود تفسیرهای تکمیلی بر داده های موجود را به شما خواننده عزیزو متخصصان امر وامی گذاریم
پژوهش در تجارت:Research in Business" "
در این بخش ساختار پژوهشی فرانسه در ارتباط با "تجارت" را بررسی خواهیم کرد:
از آنجائیکه پژوهش‌های عمومی در حوزة مسئولیت وزارت پژوهش و تکنولوژ‌ی‌های نو قرار دارد و پژوهش و توسعة صنعتی بوسیلة"وزارت صنایع" پشتیبانی می‌شود. لذا "ابداعات" یا در اصطلاح Innovation (هر اختراع منجر به تولید ثروت را Innovation می‌نامند)، تحت حوزة نظارت و مسئولیت هر دو وزارتخانه قرار می‌گیرد. آژانس "ابداعات" یا Innovation Agency که در فرانسه به نام ANVAR خوانده می‌شود،‌ مسئولیت این نظارت دوگانه را بر عهده دارد و مأموریت پشتیبانی ابداعات در صنایع متوسط (SME) و تجارت متوسط SMI را بر عهده دارد.
در شکل زیر،‌ ابداعات در فرانسه (2001)، بر اساس تعریف بین‌المللی Oslo را ملاحظه می‌کنید.

کلیدهای تجارت و پژوهش:
1- تولیدات "ابداعی" یا پروسه‌های منجر به "ابداع"Innovative products or processes تعریف ابداع: هر اختراع منجر به ثروت را گویند.
2- تولید "ابداعی"Innovative products
3- ابداعاتی که منجر به تولید محصولات جدید برای فروش می‌شود. Including innovative new products for the market
4- پروسه‌های منجر به اختراع Innovative processes
صنایع فرانسه در 3 طبقه زیر بر حسب تعداد کارمندان طبقه‌بندی می‌شود:
20-249 نفر کارمند به عنوان صنایع کوچک شناخته می‌شود.
250-499 نفر کارمند به عنوان صنایع متوسط شناخته می‌شود.
500 نفر کارمند به بالا به عنوان صنایع بزرگ شناخته می‌شود.
در شکل زیر اثر "ابداعات" را بر فعالیت شرکت‌های فرانسوی ملاحظه می‌کنید.

کلیدهای بررسی اثر "ابداعات":
"برگشت‌پذیری" در "تولید جدید" برای فروش Turnover in new products for the market
"برگشت‌پذیری" در "تولیدات" با حق امتیاز انحصاری Turnover in patent-protected products
کلیدهای تراز فوق Horizontal key as above
تعریف:
یک نکته ظریف از تعریف "ابداع" اینکه، پژوهش و توسعه (R&D)، به همة "گام‌های علمی"، "گام‌های صنعتی" و "سازمانی" و "مالی" اطلاق می‌شود که با هدف "عملیاتی کردن" و بکارگیری تکنولوژیک، محصولات جدید یا "اصلاح یافته" یا پروسه‌های حاکم بر آن اطلاق می‌شود.(Oslo Manual, 1992)
بنابر این "پژوهش و توسعه" بخشی از سرمایه‌گذاری نهائی شرکت‌ها در "اختراعات" است (در سال 2001، حدود نصف این مبلغ در بخش ساخت، کمتر از آن در بخش خدمات هزینه می‌شود)
هزینه‌های دولتی فرانسه در بخش R&D تنها زمانی توجیه اقتصادی دارد که رقابت‌پذیری تجار فرانسوی و جذاب بودن تجارت ایشان در مقایسه با تجارت‌ خارجی را افزایش دهد صرف‌نظر از این که در کجا آن بکار گرفته می‌شود. به این معنی که افق این سرمایه‌گذاری به 34.2 بیلیون یورو در سال 2002، بالغ شد.
در سال 2002 میلادی،‌ سرمایه‌گذاری ناخالص ملی در بخش پژوهش و فناوری
(GERD) Gross Domestic Expenditure on Research and Development که سرمایه‌گذاری‌های واقعی در فرانسه را اندازه‌گیری و ارزیابی می‌کند، افزایش %1.5 را در کشورهای اتحادیة اروپا،‌ تخمین زد. برآورد این مرکز در سال 2002، 33.4 بیلیون یورو اعلام شد.
بر اساس تخمین‌های مقدماتی بوسیلة وزارت پژوهش و فناوری‌های نو،‌ پژوهش در زمینة فناوری‌های نو در سال ‌2002، %2.2 رقم کل بودجة ملی کشور را شامل شد و پیش‌بینی می‌شود که این رقم به میزان %3 کل بودجه در سال 2010 میلادی برسد (کنفرانس بودجة اتحادیة اروپا در فناوری‌های نو- بارسلونا)
این اهداف جاه‌طلبانه افزایش %40 درسرمایه‌گذاری بر روی پژوهش و توسعه را نشان می‌دهد. فرانسه نیز در زمرة کشورهای بالای جدول در اروپا است که درصد بالائی از بودجه‌اش را به R&D اختصاص داده است. انتظار می‌رود که این افزایش بودجه، در بخش‌های تجاری صرف شود تا در بخش‌های دولتی.
صنایع تجاری در فرانسه در خلال سال‌های 2001-1992 میلادی، در زمینة R&D از رشد صعودی برخوردارند به خصوص این که در قالب‌های همکاری‌های چند جانبة تجاری (Sharing) انجام می‌گردد و اکنون نیز سازمان BERD یا business enterprise GERD نیز گزارش کرده است که همکاری‌های چند جانبه R&D در بخش تجارت به 10 مورد رسیده است و علاوه بر این بودجة دولتی در R&D نیز به پایداری رسیده است.
در شکل زیر نیز، بررسی نموداری سرمایه‌گذاری‌های دولتی، تجاری و دولتی – تجاری را ملاحظه می‌کنید.

کلمات کلیدی در این ارزیابی عبارتند از:
• سرمایه‌گذاری بوسیلة "تجارت"
• سرمایه‌گذاری دولتی
• سرمایه‌گذاری خارجی
در سال 2001 میلادی،‌ به 20.8 میلیون یورو بالغ شد (گزارش BERD). یعنی رشد حجمی %3.2 بین سال‌های 2000 و2001 .
در همان دوره،‌ بودجة ناخالص ملی به %2.1 بالغ شد. نسبت BERD/GDP از %1.39 در سال 2000 به %1.41 در سال 2001 می‌رسد.
در شکل زیر 6 شاخه"پژوهشی" مرتبط با بخش تجاری را ملاحظه می‌کنید.

 

[P O U R I A]

این 6 شاخة فوق، %50 بودجه در فرانسه (بودجه بر اساس BERD ) را پوشش می‌دهد درمقایسه با %47 در سال 1992.
اختصاص یافتن بیش از 3 بیلیون یورو، که میزان %5 آن اختصاص به "صنایع اتوموبیل‌سازی" دارد (بیشترین مقدار) این 6 شاخة تجاری فوق به تدریج در خلال چند سال آینده رشد خواهد کرد.
دومین شاخة عمدة پژوهش فرانسه به صنایع رادیو،‌ تلویزیون، ابزار و ارتباطات و مؤلفه‌های آن در قالب فناوری‌های نو اطلاعات و ارتباطات (NICT) استوار است. مؤلفه‌های الکترونیک و تلفن از سال 1992، در طی 4 مرحله افزایش از 106 میلیون یورو به 2.7 میلیون یورو در سال 2000 رسید.
صنایع داروسازی پس از رشد ناگهانی معادل %8.7 درسال 1999، افت سرمایه‌گذاری پیدا کرد. این اولین باری است که از سال 1992، داروسازی اشتراکی و بودجه‌های پژوهشی آن از سال 1992 تا 2000، کاهش پیدا می‌کند. پس از 2000، بار دیگر داروسازی اشتراکی در طی 3 مرحله از %9.5 به %12.4 رشد می‌رسد.
سازه‌های هوافضا،‌ یک شاخة پیشرو در فرانسه تا سال 1996 بود، ولی اکنون در رتبة چهام قرار داد که فقط %10 از BERD را در اختیار دارد که این مقدار در طی 7 مرحله رو به کاهش است که این امر به واسطة بالغ شدن برخی از برنامه‌های فضائی و نیز کاهش بودجة دولتی در دهة 1990 است.
سرمایه‌گذاری‌های دفاعی به مدت چندین سال، راکد می‌شود در حالی که سرمایه‌گذاری در صنایع "ابزار دقیق و ابزارهای اپتیک" بار دیگر رشد افزایشی دارد.
پنجمین شاخة پژوهش موسوم به"R&D در صنایع تجاری" رشد مثبتی را از آغاز سال 1999، بار دیگر ثبت می‌کند.
سایر شاخه‌های پژوهشی مرتبط به NICT تجربه‌های معاهداتی در این زمنیه دارند.
به طوری که حمل و نقل و ارتباطات از راه دور و سرویس‌‌های آن (عمدتاً ارتباطات از راه دور) و آنالیز داده ها، رشدی صعودی به مدت چندین سال داشتند. ابزار و ادوات رایانه،یعنی زمینة اصلی آنها در قالب‌های دیگری تعریف می‌شود:
عمومیت ابزارهای رایانه‌ای با تغییر جهت‌گیری به سوی ساخت ابزارهایی در سایر زمینه‌ها (سرویس‌های آنالیز اطلاعات، تلفن و ...) خود مبین این است که چرا این بخش (ادوات عمومی رایانه) هنوز در فرانسه ضعیف است.
سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های صنعتی معطوف به صنایع تجاری بزرگ است. 124 صنایع تجاری، با استخدام 100 پژوهشگر در کادر اداریشان، با استخدام بیش از %60 پژوهشگران پاسخگوی پژوهش‌های داخلی خودشان بودند و دریافت کنندة %86 از سرمایه‌گذاری دولتی بودند.
این تمرکز نمود بهتری پیدا می‌کند زمانی که گروه‌های بزرگ را نیز به حساب آوریم. 30 گروه فرانسوی رهبر در پژوهش مسئول نصف هزینه‌های شرکت‌های تجاری در زمینة پژهش هستند.
صنایع تجاری فرانسه سرمایه‌گذاری در بخش R&D را افزایش می‌دهند. در خلال سال‌های 1992 تا 2001 میلادی، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی شرکت‌ها در طی 10 مرحله رشد می‌یابد و سهم سرمایه‌گذاری دولتی افت پیدا می‌کند.
%60 بودجة BERD در صنایع تجاری با بالای 2000 کارمند هزینه می‌شود. هم‌زمان با تمرکز یافتن سرمایه‌گذاری دولتی بر صنایع تجاری خیلی بزرگ که به %81 نیز می‌رسد اما فقط در قبال %60 بودجة BERD مسئول هستند (تفاوت این سرمایه‌گذاری در خط‌مشی یارانه‌های پژوهشی هدفمند دولت فرانسه آشکار می‌شود). صنایع کوچک (کمتر از 299 نفر کارمند) پشتیبانی بیشتری دریافت می‌کنند با %3.3 از سرمایه‌گذاری دولتی و %2.1 از محل بودجة BERD
شدت و تنوع "تحقیق و توسعه" بسته به نوع "منطقه" متفاوت است اما این تفاوت‌ها تنها ناشی از اختلاف اقتصادی مناطق نیست، نسبت میان ستادهای پژوهش و توسعه و پرداختی کارکنان ازملاحظات منطقه‌ای نشأت می‌گیرد.

6 منطقه از میزان میانگین، پیش‌بینی شده فراترند که عبارتند از:

ILe- de- France، Midi-Pyrenees ، Rhone-Alpes ، Languedoc- Roussillon، ‌Franche-comte و Auvergne

نتایج این شدت از R&D،‌ به هر حال مشابه هم نیستند:
این نتایج‌ها خود از شدت‌های بالا R&D در دو بخش دولتی ودر صنایع تجاری است مانند قطب‌های ILe- de- France و Midi-Pyreneesو Rhone-Alpes یا صرفاً از پژوهش در صنایع نشأت می‌گیرد:
مانند Franche-comte و Auvergne یا از پژوهش در بهش صرفاً دولتی نظیر Languedoc-Roussillon تمرکز قوی پژوهش در هر دو بخش تجاری و آکادمیک،‌ در منطقة ILe-de-France متمایز است. در سال 2001: این منطقه %41 از پژوهشگران را جذب کرد و نه فقط %23 کارمندان عمدة منطقه خود را نسبت R&D به کارمندان جذب شده،‌ دو برابر سطح ملی بود. این بخش‌های رهبر در پاره‌ای از زمینه‌هیا پژوهشی عبارتند از:
• الکترونیک و وسایل الکتریکی
• اتوموبیل‌سازی
• داروسازی
• سرویس‌های آنالیز داده‌ها
• صنایع هوا- فضا
• انرژی

منطقة تجاری ILe-de-France منطقه‌ای اروپائی است که اغلب پتنت‌های کاربردی اروپا را به ادارة پتنت اروپا European patent office یا EPO در سال 2001 ارسال کرده است (3423 پتنت ثبت کرده است) و %6 حجم کل پتنت‌های اروپا متعلق به این مرکز است.
تمرکز پژوهشی پرسنل ILe-de-France می‌تواند با مناطق ویژه صنعتی فرانسه قابل مقایسه باشد. به استثناء صنایع "لاستیک"،‌ "مهندسی" "مطالعات و کنترل فنی" همة بخش‌های دخیل در اقتصاد سهم عمده‌ای از پژوهش در Ile-de-France در بخش‌های پژوهش و توسعة فرانسه است.
مناطق از "میراث صنعتی" خود و نیز از اثرات ائتلاف صنعتی با یکدیگر منتفع می‌شوند.
وزن R&D در صنایع اتوموبیل‌سازیILe-de-France از نتایج فاکتورهای صنعتی این پژوهشگاه است. این صنایع در این مناطق به خوبی روبه توسعه ، نهاده است. اخیراً صنایع، سرویس آنالیزداده‌ها. نیز بر همان منطق، حاکم شده است. پیروی از تجارب ائتلاف‌های صنعتی کلان در جهان، به گونه‌های متنوعی در ILe-de-France به طور موفقیت‌آمیزی بکار گرفته شده است.
فاکتورهایی همچون نزدیکی به مراکز تصمیم‌ساز، وضعیت‌های دسترسی بین‌المللی، دارائی‌های اقتصادی و پژوهشی اساسی و حضور نیروهای کاری شایسته با التفات به تمرکز بر آزمایشگاه‌های بخش خصوصی منطقه از فاکتورهای ممتاز این منطقه است. منطقة Midi-pyrenes ، با توجه ویژه به مسائل هوا-فضا و پژوهش‌های فضائی،‌ %5.6 پژوهشگران را تحت حمایت و نظارت دارد (مکان چهارم) در حالی که رتبة هشتم را در پرداخت دستمزد و متوسط کارآفرینی %4.1 بر عهده دارد.
به موازات قدرت صنعتی Rhone-Alpes،‌ دومین منطقة اقتصادی بر حسب وزن اقتصادی آن با در اختیار داشتن %9.9 کارمندان از پتانسیل پژوهشی بسیار قوی برخوردار است. این مرکز %12.4 پژوهشگران را داراست.
Franche-comte در خارج از این طبقه‌بندی قرار دارد. در مکان بیستم از حیث تعداد کارمندان رسمی اما در رتبة 115 از حیث استخدام پژوهشگران است. این ناحیه رهبری صنایع اتوموبیل‌سازی را بر عهده دارد لذا R&D آن به صورت ویژه‌ای با صنایع اتوموبیل پیوسته است.
در منطقة اقتصادی Languedoc-Roussillon تمرکز بسیار قوی بر مناطق دولتی است ( از R&Dها به وسیلة بنگاه‌های دولتی حمایت مالی می‌شوند) در مقایسه با زن منطقة اقتصادی ILe-de-France، بهتر است که سایر مناطق اقتصادی با معیار متوسط ملی ILe-de-France مقایسه شود. 4 منطقة دیگر که بالاتر یا نزدیک به این متوسط به عنوان معیار هستند عبارتند از:
PACA، Brittany، Centre، Alsace.
مناطق Brittany و Centre، پژوهش در صنایع تجاری بالاتر از سطح میانگین ملی است در حالی که در Alsace و PACA وضعیت معکوس است.
در اواخر سال 2002 میلادی، 17 شبکه پژوهش و ابداعات فناورانه در زمینه‌های، فضا، هوافضا، علوم زندگی،‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات،‌ انرژی و محیط‌زیست، آغاز بکار کردند. این شبکه‌سازی به منظور بهبود همکاری‌های متقابل بین پژوهش در بخش دولتی و بخش‌های اجتماعی- اقتصادی (socio-economic) به منظور برآورده کردن و بالا بردن کیفیت بوسیلة کارخانجات و شرکت‌های سرویس‌دهنده و غلبه بر موانع توسعة فناوری بود. همچنین هدف بلندتری به منظور ارتقاء فناوری‌های نو و فرموله کردن پژوهش و ابداعات فناورانه مدنظر داشت.
وزارتخانه‌های مسئول پژوهش تلاشهای‌شان را به منظور پشتیبانی پژوهشی با ارتقاء بخشیدن به جایگاه شبکه‌ها بکار گرفتند.
در خلال سال‌های 2002-1998، 16 شبکه دریافت کنندة 299 میلیون یورو،‌ کمک مالی برای 820 پروژه بودند. در سال 2002، شبکه‌های 16 گانة فوق، 216 پروژه را با اعتباری معادل 80.17 میلیون یورو پشتیبانی کردند.
نرخ پوشش معاهدات بین‌المللی با موضوع پژوهش و توسعه بر اساس (هزینه- سود) در خلال سال‌های 2001-1992 مثبت بود. در همان زمان هزینه‌های خارجی از سود داخلی سریع‌تر رشد می‌کند.
رشد هزینه‌های خارجی بخش از سیاست‌ گسترش صنایع تجاری فرانسوی بود.
طبیعت این نوع ارتباطات شبکه‌ای با این نوع از متمم‌ها و فرم گروه‌های اروپائی مقیاس، به صورت مقطعی مسبب رشد هزینه‌ها شد.
پنج بخش مسئول برای صرف هزینه‌های خارجی در سال 2001،‌ که بیش از نصف آنها گروه‌های داخلی بودند عبارتند از:
1- داروسازی
2- هوافضا
3- شیمی
4- رادیو، تلویزیون و ارتباطات
5- ماشین‌آلات و ابزار

منفعت گیرندگان مالی از پژوهش‌های فناوری موسوم به (FRT) Technological Research Fund، به ترتیب اهمیت شبکه‌ای (شبکه‌های 16گانه) عباتند از:

سازمان‌های پژوهشی (%36)
صنایع متوسط (%29)
احداث مراکز آموزش عالی (%14)
گروه‌های بزرگ (%10)
کالج‌های مهندسی (%6)


​

افراد مقاله : ‌ شاهرخ رضایی (نویسنده مسئول) - شاهرخ رضایی (نویسنده همکار)​