غفلت تاریخی ما و چرایی بازنگرداندن آثار و اشیای باستانی ایران

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
باید بیان داشت که این حرکت اقدام شایسته و درخور تحسینی است که به رغم انتقاداتی که به عملکرد سازمان میراث فرهنگی هست، نباید آن را از نظر دور داشت...نقش برجسته‌اي از تخت جمشيد در حراج کريستي لندن به قيمت يک ميليون و صد و هشتاد هزار و دويست و هشتاد و چهار دلار به فروش رفت، ایران شکایت کرد اما بهانه اصلي دادگاه اين بود که چرا دولت وقت ايران در اکتبر 1974 که «دنيس برند» نقش برجسته را در يک حراجي نيويورک خريده بود، هيچ واکنشي از خود نشان نداده است؟!
انتشار خبر یافتن بقایای سربازان ایرانی دوره پادشاهی کمبوجیه و واکنش امیدوار کننده رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، این بارقه امید را ایجاد کرد که موضوع حفظ و بازیابی آثار هویتی ایرانیان به ویژه در حوزه آثار باستانی و نمادهای فرهنگی با جدیت بیشتری از سوی دستگاه‌های متولی امر پیگیری شود.
به گزارش خبرنگار «تابناک»، پس از خبر انتشار کشف بقایای اجساد سربازان ایرانی در صحرای مصر و پوشش وسیع این خبر توسط رسانه‌های داخلی و بین‌المللی، آقای بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگاران، از پیگیری و رایزنی‌های سازمان مطبوعش برای گفت‌وگو با مقامات مصری در این باره سخن گفت.
در همین حال، گفته می‌شود حتی بقایی برای تسریع فرایند گفت‌وگو در باره وضعیت آثار و بقایای اجساد سربازان ایرانی در پی دیدار با مسئول دفتر حفاظت منافع مصر در تهران نیز بر آمده است.

باید بیان داشت که این حرکت اقدام شایسته و درخور تحسینی است که علی رغم انتقاداتی که به عملکرد سازمان میراث فرهنگی وجود دارد، نباید آن را از نظر دور داشت؛ البته امید می‌رود این سخنان در مقام عمل نیز با جدیت پیگیری شود.
این گزارش می‌افزاید، به نظر می‌رسد باید در روند بازگرداندن آثار باستانی و اشیاء تاریخی ایران که در بیشتر موزه‌های معروف دنیا پراکنده شده‌اند، بازنگری صورت پذیرد.
برای نمونه، چندي پیش، نقش برجسته‌اي از تخت جمشيد در حراج کريستي لندن به قيمت يک ميليون و صد و هشتاد هزار و دويست و هشتاد و چهار دلار به فروش رفت (سوم آبان سال 1386). ابعاد اين نقش 24 در 31 سانتيمتر است و سر سرباز هخامنشي را به همراه قسمتي از نيزه اين سرباز نشان مي‌دهد. باید یادآور شویم که تصاویر برگرفته از سایت"فایند اینویز" می باشد.


نقش برجسته سرباز هخامنشي

 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
در معرفي اين اثر گفته مي‌شد که نقش سربازي است از کاخ خشايارشاه در تخت جمشيد اما با آگاهي سازمان ميراث فرهنگي ايران از اين حراجي و بررسي کارشناسان مشخص شد؛ اين حجاري مربوط به پلکان شرقي کاخ آپاداناست.

به تصوير زير که به صورت رايانه‌اي محل قرارگيري اين اثر را در جاي صحيح خود در پلکان شرقي نشان مي‌دهد، توجه کنيد.




در ادامه این روند و با شکایت دولت ایران از حراج «کریستی» این اثر از فهرست حراجی خارج شد و دارنده آن آقای «دنیس برند» و سازمان میراث فرهنگی ایران در دادگاه عالی لندن در برابر هم صف آرایی کردند. اما یک پرسش؟

چرا دولت ایران نسبت به آثار دیگری که در سراسر موزه‌های دنیا پراکنده است واکنشی نشان نمی‌دهد؟
پاسخ شاید این باشد: به یک دلیل ساده.

اما دلیلش به نظر می‌رسد که این موضوع باشد؛ بخش اعظمی از این آثار زمانی از ایران خارج شده‌اند که کشور ما فاقد قانونی برای حفاظت و نگهداری آثار ملی و باستانی بوده است و یا بدتر از آن چنین آثار نفیسی با قراردادهای رسمی و رضایت رسمی دولتمردان (به ویژه در زمان سلسله قاجار) به موزه‌ها و مجموعه‌های خارجی راه یافته‌اند و با اینکه تعلق فرهنگی و تاریخی این آثار به ایران مسلم و محرز است، از نظر حقوقی نمی‌توان ادعا یا شکایتی را مطرح کرد؛ اما موضوع این سرباز هخامنشی با نمونه‌های قبلی تفاوتی عمده داشت.
این اثر زمانی از ایران به سرقت رفته یا خارج شده است که به طور قطع، کشور ما دارای قانون عتیقیات بوده است. پلکان شرقی آپادانا در پی حفاری‌های «ارنست هرتسفلد»، باستانشناس آلمانی در سال 1933کشف شده و پیش از آن، ایران قانونی برای حراست و حفاظت از آثار ملی خود در سال 1929به تصویب رسانده بود.

اما دریغ که غرض ورزی‌های سیاسی باعث شد که دادگاه عالی لندن مدارک ایران برای اثبات مالکیت اثر را نپذیرد و سر سرباز هخامنشی به فروش برسد.

بهانه اصلی دادگاه این بود که چرا دولت وقت ایران در اکتبر 1974 که دنیس برند، نقش برجسته را در یک حراجی نیویورک خریده بود، هیچ واکنشی از خود نشان نداده است. به دنبال این خبر موجی از ناراحتی و اعتراض در میان دوستداران میراث فرهنگی دیده شد.

این موضوع انگیزه‌ای شد تا با یاری از اینترنت در موزه‌های معروف دنیا، گشتی بزنیم و دریابیم فروش سر این سرباز در قیاس با آنچه در زمان‌های گذشته روی داده چندان جلوه‌ای ندارد. نخست از موزه‌های اروپایی شروع می‌کنیم. تمرکز من بر آثار سنگی تخت جمشید بوده و نه کل تمدن هخامنشی.
نقش برجسته سرباز هخامنشی در موزه «ارمیتاژ» سن پترزبورگ روسیه ـ اهدایی دولت ایران به این موزه در سال 1935 میلادی



سر سرباز هخامنشي در موزه «آرميتاژ»
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
نقوش سنگي تخت جمشيد در موزه بريتانيا

نقوش سنگي تخت جمشيد در موزه بريتانيا

1- نقش برجسته دو مادي از پلکان شمالي آپادانا




2-نقش برجسته ارابه‌ران از پلکان شمالي آپادانا

انتقال از تخت جمشيد در جولاي سال ۱۸۱۱ توسط «رابرت گوردون» از اعضاي هيأت سياسي «سر گور اوزلي». سر اسبان اين نقش توسط سر گور اوزلي به پسرش هديه شد که در سال ۱۹۸۵ موزه «ميهوي» ژاپن آن را خريداري کرد که در جاي خود نشان داده خواهد شد






3-نقش برجسته سربازن جاويدان






4-نقش برجسته اسفينکس



 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
موزه «ميهو» ژاپن

در موزه ميهوي ژاپن دو حجاري از تخت جمشيد وجود دارد. همان گونه که گفته شد يکي از اين دو ادامه نقش ارابه ران در موزه بريتانياست که موزه "ميهو" درسال ۱۹۸۵ آن را خريده است.

نقش اسبان ارابه در موزه ميهو (ژاپن)



سر اسبان ارابه - موزه ميهوي ژاپن


همان گونه که گفته شد، اين نقش ادامه حجاري ارابه‌راني است که در موزه بريتانيا قرار دارد. به تصوير زيرين توجه کنيد.



نقش کامل ارابه‌ران



نقش خدمتکار از تخت جمشيد موزه ميهو (ژاپن)

 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
قطعات تخت جمشيد در موزه‌هاي ايالات متحده آمريکا

۱-موزه «متروپوليتن» نيويورک


نقش برجسته ملازمين به ابعاد ۶۴ در ۸۶ سانتيمتر، بنياد «هريس بريس بن ديک»




قطعات سنگي تخت جمشيد در موزه «بوستون»

۱-نقش برجسته سرباز هخامنشي در موزه «بوستون» به ابعاد ۵۳ در ۴۶ سانتيمتر






۲-نقش برجسته يک نجيب زاده مادي و دو هديه آور به ابعاد ۴۵ در ۷۷ سانتيمتر





۳-نقش برجسته يک ملازم به ابعاد ۶۹ در ۳۲ سانتيمتر




قطعه سنگي ديگري از تخت جمشيد در موزه «بروکلين» نيويورک



نقش برجسته نگهبان هخامنشي در موزه بروکلين




قطعه سنگي ديگري از تخت جمشيد در موزه شهر ديترويت




نقش برجسته يک خدمتکاردر موزه ديترويت
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
قطعات سنگي تخت جمشيد در موزه شرقشناسي دانشگاه شيکاگو


۱-رديفي از شيرهاي غران تخت جمشيد در موزه دانشگاه شيکاگو





۲-سر ستوني از تحت جمشيد در موزه دانشگاه شيکاگو



۳-سر ستون ايوان شمالي کاخ صد ستون-اکنون در موزه دانشگاه شيکاگو

 

Similar threads

بالا