یبوست و راه مبارزه با آن

[ساحل1370]

یبوست یکی از مشکلاتی است که خیلی از مردم را گرفتار می کند
. برخی به علت بالا رفتن سن و برخی از جوانان به علت عادت های نادرست غذایی و کم تحرکی .

 

[ساحل1370]

● یبوست چیست ؟
یبوست به صورت اجابت مزاج دشوار ، با دفعات کم و یا اجابت مزاج ناکامل تعریف می شود .بیشتر افراد حداقل سه بار در هفته اجابت مزاج می کنند اما تعداد دفعات اجابت مزاج به تنهایی برای تشخیص یبوست کفایت نمی کند ، چرا که در بسیاری از بیماران مبتلا به یبوست ، تعداد دفعات اجابت مزاج طبیعی است اما اجابت مزاج با زور زدن بیش از حد ، سفت بودن مدفوع و احساس پری در قسمت تحتانی شکم و احساس ناکافی بودن دفع مدفوع همراه است .

 

[ساحل1370]

● به چه علت هایی یبوست ایجاد می شود ؟

گاهی رژیم های کاهش وزن باعث ابتلاء فرد به یبوست می شود اما به طور کلی علل اصلی آن عبارتند از :
بی تحرکی و کاهش فعالیت جسمی ، چاقی ، تنبلی روده ها ، استفاده طولانی مدت از دارو های مسهل و ملین ، مصرف کم میوه و سبزی ، مصرف زیاد حبوبات و غلات بدون سبوس ، استفاده از نان های سفید ، مصرف کم آب ، فشار های روحی و عصبی ، کمبود ویتامین های گروه B ، خودداری از دفع به موقع مدفوع به دلیل تنبلی و بی حوصلگی ، کمبود کلسیم و ...
باید توجه کرد که وزن زیاد و شکم بزرگ به دلیل بی تحرکی بدن و فشار چربی های شکم روی روده ها مانع حرکت روده ها شده و یبوست ایجاد می کند .

 

[ساحل1370]

● یبوست چه عوارضی دارد ؟

یبوست به دلیل توقف طولانی مدت مواد زاید و دفعی در روده ی بزرگ موجب بد اخلاقی ، سردرد ، بی حوصلگی ، حالت تهوع و مشکلات گوارشی مانند دل درد ، عفونت روده ها ، همورئید ( بواسیر ) ، شقاق و ... می شود .
▪ چند توصیه برای پیشگیری از یبوست :
- به طور مرتب و مکرر آب بنوشید و از مصرف چای پررنگ جدا خودداری کنید .
- هر روز از میوه ها و سبزی ها استفاده کنید .
- تا حد امکان میوه ها را با پوست میل کنید .
- مصرف مرتب میوه ها و سبزی ها به دلیل تامین الیاف گیاهی ، موجب حالت سیری و افزایش حرکات سیستم گوارشی می شود .درضمن مصرف میوه باعث باعث جلوگیری از سرطان روده می شود و به دلیل داشتن ویتامین ها و مواد معدنی فراوان به سلامت روحی و جسمی شما کمک می نماید .


- از میوه های ملین مثل انجیر و آلو بیشتر استفاده کنید .
- حبوبات و غلات را با پوست مصرف کنید .
- بهتر است به جای نان های سفید از نان های سبوس دار مانند سنگک ، بربری و جو استفاده کنید .
ـ در اجابت مزاج اهمال و تنبلی نکنید .
- به صورت دائم و سرخود از قرص های ملین و مسهل استفاده نکنید ، زیرا این کار موجب تنبلی روده ها می شود .
- سعی کنید کمتر در معرض فشارهای روحی بوده و بی دلیل عصبانی نشوید .
- وزن اضافی را حتما کاهش دهید .
- ورزش های مربوط به شکم را به طور مرتب انجام دهید تا علاوه بر کوچک شدن شکم به حرکات روده ها نیز کمک کند .
- هر روز ورزش و پیاده روی کنید تا علاوه برکاهش وزن از نظر روحی نیز حالت بهتری داشته باشید .
- تمرین ورزشی که در زیر خواهید خواند را هر روز به طور مرتب انجام دهید .


▪ یک ورزش موثر و مفید برای جلوگیری و بهبود یبوست :
تردیدی نیست که ورزشها به تنظیم فعالیت اعضا بدن کمک می کند لیکن ورزش زیر ویژگی هایی به شرح زیر دارد :
- در رفع مواد زاید موثر است .
- اجابت مزاج را به حالت طبیعی و منظم در می آورد .
- برای انقباض عضلات شکم و تقویت آنها مفید و از بزرگ شدن شکم جلوگیری میکند.
▪ حرکات زیر را اجرا کنید :
۱) بایستید و پاها را چند ساتیمتر از هم دور نگاه دارید ، کمی زانو ها را خم کنید . مختصری به جلو خم شوید و کف دستها را را روی رانهای خود طوری قرار دهید که انگشتها یه طرف داخل باشد .
۲) هوای داخل ریه ها را را تا آنجا که می توانید از دهان خارج کنید . ( موقع انجانم این ورزش ریه ها باید از هوا خالی باشد .)

۳) جدار شکم را به داخل و بالا بکشید بطوریکه به طرف ستون مهره ها فشار آورد ( عضلات شکم را منقبض کنید ) و یک ثانیه نگه دارید و پیش خود بشمارید یک ، دو ، سه
۴) سپس عضلات شکم را شل کنید بطوریکه جدار شکم آزاد شده و به جلو بیاید .

۵) بدون اینکه نفس بکشید و هوا را داخل ریه کنید دوباره شکم را به داخل و بالا بکشید و برای یک ثانیه در حال انقباض نگه دارید و پیش خود مجددا تا سه بشمارید و سپس رها کنید .این عمل به داخل کشیدن و رها کردن عضلات شکم را چهار تا پنج بار تکرار کنید در حالیکه هنوز نفس خود را تجدید نکرده و هوا را بداخل ریه نکشیده اید و بعد از آن راست بایستید و شروع به نفس کشیدن کنید . چند دقیقه استراحت کنید تا اینکه نفس طبیعی و راحت دوباره برقرار گردد .
۶) تمام حرکات از شماره یک تا پنج را که نوشته شده بود را مجدداتکرار کنید .

▪ چند نکته که در هنگام انجام این تمرین باید در نظر داشته باشید :
پنج بار تکرار در هر دفعه آغاز خوبیست . همیشه در نظر داشته باشید هوای ریه های خود را قبل از آغاز انقباض شکمی کاملا خالی کنید و در حالی که این حرکات را انجام می دهید اجازه ندهید کمترین مقدار هوا داخل ریه ها شود .
سعی کنید انقباض های عضلات شکمی را جلو یک آینه انجام دهید . وقتی که شما دیدید جدار شکم را سخت به داخل و به طرف ستون فقرات کشیده اید که یک قوس ایجاد شده مطمئن خواهید شد که کار را بدرستی انجام داده اید


ترجمه: خانم دکتر کاشانی
پزشک عمومی

 

[ساحل1370]

یبوست مزمن چیست؟

یبوست مزمن چیست؟

برای یبوست تعریف دقیقی وجود ندارد. در بیشتر افراد یبوست ممکن است به صورت یک یا چندتا ازعلائم زیر بروز کند:
▪ اجابت مزاج به میزان کمتر از سه بار در هفته.
▪ وجود مدفوع سفت و گلوله گلوله.
▪ مدفوعی که به سختی دفع می‌شود.
▪ داشتن اجابت مزاج دردناک.
▪ احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج.
▪ برای این که بدانید چرا یبوست رخ می‌دهد، ابتدا باید کارکرد طبیعی روده را بشناسید.

 

[ساحل1370]

● کارکرد طبیعی روده

غذاها و مایعات سفر دور و دراز خود را در دستگاه گوارش شما با عبور سریع از دهان تا معده آغاز می‌کنند. عضلات معده شل می‌شوند تا گنجایش غذای بلعیده شده را داشته باشند، اما مایعات در طی ۲۰ دقیقه وارد روده کوچک شده و مواد جامد چند دقیقه دیرتر به آنجا می‌رسند. اگر چه این فرایند از معده و دهان آغاز می‌شود، اما بیشتر فرایند گوارش در روده کوچک اتفاق می‌‌افتد.
با ورود مواد غذایی و مایعات به جریان خون، محتویات روده فشرده‌تر و سفت‌ترمی‌شوند.

دیواره روده دارای عضلاتی است که به طور ریتمیک منقبض‌ شده و مواد غذایی را به جلو می‌رانند. شبکه عظیمی از اعصاب، این انقباضات را با یکدیگر هماهنگ کرده وهورمون‌های مختلف این فرایند را تنظیم می‌کنند.
در افراد سالم در حدود شش ساعت طول می‌کشد تا غذا از روده کوچک عبور کند. سپس مواد غذایی وارد روده بزرگ یا کولون (یا قولون) می‌شوند. آب اضافی غذا در روده بزرگ جذب شده و میلیون‌ها باکتری که در آنجا زندگی می‌کنند، بو و رنگ خاص مدفوع را به آن می‌دهند.

انقباضات غیرارادی عضلات دیواره روده بزرگ محتویات غذایی را از میان آن به جلو می‌رانند. زمان مورد نیاز برای عبور مواد از کولون متفاوت بوده و در افراد سالم به طور متوسط به ۱۸ تا ۲۰ ساعت می‌رسد.
بعد نوبت به راست‌روده در انتهای کولون می‌رسد. روده بزرگ قادر است مقدار زیادی مدفوع را ذخیره کند. زمانی که راست‌روده از مدفوع پر می‌شود، علائمی مبنی بر نیاز به تخلیه مخابره می‌کند. در این حالت دو حلقه عضلانی که مجرای مقعد را بسته و از نشت مواد به خارج جلوگیری می‌کنند، شروع به شل شدن می‌کنند. در عین حال عضلات روده بزرگ منقبض می‌شوند تا مدفوع را به خارج برانند و انقباض ارادی عضلات شکمی این امر را تسهیل می‌کند.
اختلال در این فرایند پیچیده می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند.

 

[ساحل1370]

● علائم هشدار دهنده همراه با یبوست شامل این موارد هستند:


▪ یبوست جدید یا تغییر ناگهانی در کارکرد روده.
▪ استفراغ.
▪ نفخ و درد شکم.
▪ خونریزی از روده.
▪ کاهش وزن.
▪ تب.
▪ کم‌خونی.
▪ درد مقعد.
▪ سابقه خانوادگی مثبت از لحاظ سرطان روده یا بیماری التهابی روده.

 

[ساحل1370]

● عوارض یبوست

یبوست مزمن به خودی خود سبب بیماری جدی نمی شود.اما زور زدن می‌تواند عوارضی را در روده سبب شود که با درد همراه هستند.
هموروئید یا بواسیر شایع‌ترین این عوارض است. بواسیرها سیاهرگ‌های متورمی هستند که می توانند خونریزی از مقعد را سبب شوند. در صورت لخته‌شدن خون در آنها درد شدیدی عارض می‌شود. زور زدن همراه با مدفوع سفت می‌تواند پارگی بافت مقعد و ایجاد فیسور یا شقاق را سبب شود.

شقاق‌ها به حدی دردناکند که بیماران برای از فرار از درد از اجابت مزاج امتناع می‌کنند. در مردان و زنان پیرتر، مدفوع سفت و خشک می‌تواند در راست‌روده متراکم شده و از اجابت مزاج طبیعی جلوگیری کند. زور زدن همچنین می‌تواند سبب خروج بافت راست‌روده از مقعد شود. این عارضه که به آن "افتادگی راست‌روده" (پرولاپس رکتوم) می‌گویند ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشد.
غذاهای کم فیبر که عموما یبوست مزمن ایجاد می‌کنند، با "دیورتیکولوز" و" دیورتیکولیت" همراه هستند. اینها بیماری های شایع کولون هستند که می‌توانند خونریزی یا التهاب همراه با تب را سبب شوند. حتی در غیاب این عوارض هم ناراحتی حاصل از یبوست مزمن دلیل خوبی برای مراجعه به پزشک است.

 

[ساحل1370]

● پیشگیری و درمان یبوست
موفقیت درمان به معنای افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج نیست، بلکه به معنی راحتی عمل دفع است. برای رسیدن به این هدف هر فرد مبتلا به یبوست باید عادات زندگی خود را تغییر دهد. در صورت نیاز به کمک بیشتر، پزشک می‌تواند برای شما داروهای ملین تجویز کند.
شیوه زندگی: تغییرات ساده در عادات روزمره می تواند بسیاری از موارد یبوست را درمان کرده یا از بروز آنها پیشگیری کند. در مورد سبک زندگی چهار نکته اهمیت زیادی دارد:
۱) فیبر در رژیم غذایی: یبوست مزمن در جوامع به اصطلاح "بدوی" که از غذاهای سنتی غیر تصفیه شده استفاده می‌کنند، نادر است، اما در جوامع صنعتی شیوع زیادی دارد. عامل اصلی در این میان فیبر است. فیبر غذایی ترکیبی از نوع کربوهیدرات‌های با مولکول پیچیده است که در غلات سبوس‌دار، برگ ها و ساقه گیاهان، مغزها، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات است، اما در هیچ غذای حیوانی یافت نمی‌شود.
از آنجایی که فیبر غذایی به وسیله دستگاه گوارش انسان هضم نمی‌شود، کالری زیادی ندارد، اما هنوز برای سلامتی بسیار ارزشمند است.
فیبر با حجیم و نرم کردن مدفوع حرکت آن را آسان می‌کند. بدین ترتیب فیبر از یبوست و سایر بیماری های روده ای جلوگیری می‌کند. فیبر همچنین با ایجاد احساس سیری و کاهش قند و کلسترول خون در ارتقای سلامت عمومی موثر است.
کارشناسان مصرف ۳۸ گرم فیبر را در روز برای مردان زیر ۵۰ سال و ۳۰ گرم را برای مردان مسن تر توصیه می‌کند. برای زنان مقدار پیشنهادی ۳۰ گرم در روز قبل از ۵۰ سالگی و ۲۱ گرم پس از آن است.
مصرف فیبر برای سلامت عمومی و کارکرد روده ضروری است، اما ممکن است عادت به انجام این کار دشوار باشد. بسیاری از مردم با شروع مصرف غذاهای پرفیبر از نفخ شکایت کنند، اما با ادامه مصرف این مشکل ظرف یک ماه برطرف می‌شود.
پس مصرف غذای دارای فیبر زیاد بهترین کار است. مصرف روزانه خود را با افزایش تدریجی ۵ گرم در هفته ادامه دهید تا به میزان مورد نظر برسید. همچنینن مایعات زیاد مصرف کنید. بیشتر مردم با غلات پرفیبر شروع میکنند اما اگر نمی‌خواهید آن را با صبحانه مصرف کنید، در هر ساعت دیگر از روز می‌توانید این کار را انجام دهید.

 

[ساحل1370]

) ورزش: ورزش انتقال مواد دفعی را از روده تسهیل می‌کند. به همین دلیل است که کسانی که عادت به ورزش کردن دارند، کمتر به سرطان مبتلا می‌شوند. همچون غذای پرفیبر ورزش نیز دارای فواید زیادی به جز جلوگیری از یبوست است. ورزش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، چاقی، دیابت، اختلال نعوظ و بسیاری مشکلات دیگر را کاهش می‌دهد. برای سلامتی قلب‌تان و همچنین کارکرد روده‌های‌تان هر روز به طور مرتب ورزش کنید. نیم ساعت پیاده روی در روز برای شروع عالی است.
۳) مایعات: دکترها دیگر عقیده ندارند که هر کس روزانه به هشت لیوان آب احتیاج دارد. اما هرکس با یبوست مزمن باید روزانه ۶ تا هشت لیوان آب بنوشد.
۴) یک عادت خوب: همیشه به محض احساس دفع به توالت بروید.
نگهداشتن مدفوع پیامی غلط برای روده های‌تان به همراه دارد. به علاوه هر روز وقتی را به گذرانیدن در توالت اختصاص دهید. از آنجایی که این کار کولون را تحریک می کند؛ چند دقیقه بعد از صرف غذا بهترین زمان است.
با توجه به اینکه که چای و قهوه، کولون را تحریک می‌کند، بهترین زمان دفع برای خیلی از مردم پس از صرف صبحانه است. به ویژه اگر آنقدر با هوش بوده باشند که با صبحانه شان غلات سبوس دار مصرف کنند.

 

[ساحل1370]

● درمان دارویی یبوست
داروها می‌توانند در درمان یبوست مزمن موثر باشند. با این وجود شما باید تنها زمانی از دارو استفاده کنید که با وجود پرداختن به ورزش و مصرف غذای پرفیبر هنوز یبوست داشته باشید.
اولین اقدام می‌تواند استفاده از رژیم غذایی پرفیبر و داروهای حجیم‌کننده مدفوع نظیر پسیلیوم یا متیل‌سلولز باشد که در صورت نیاز مکمل فیبر غذایی شما هستند. اما در صورتی که این روش موثر واقع نشود، می‌توانید از دارو استفاده کنید.


برگرفته از خانم دکتر کاشانی ( پزشک عمومی )

 

[ساحل1370]

یبوست بعد از ۶۵ سالگی

یبوست بعد از ۶۵ سالگی

از ۶۵ سالگی به بعد،
تقریباً یکی از هر دو نفر با مشکل یبوست دست به گریبان است.


یبوست مشکلی است که بسیاری از سالمندان را آزار می ‌دهد. امروزه با کم شدن فعالیت‌ها و ماشینی شدن زندگی و پیروی از رژیم غذایی با فیبر و مایعات کمتر، شیوع عارضه یبوست افزایش یافته است. این موضوع در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد.

 

[ساحل1370]

● معیار تشخیص

شاید تشخیص یبوست به این سادگی‌ها هم که فکر می ‌کنید، نباشد. تنها کند شدن یک انتقال روده‌ای دلیل بر یبوست نیست. در صورتی که طی ۱۲ ماه، حداقل دو مورد از چهار نشانه زیر در شما به‌ وجود آمد، دلیل بر ابتلاء به یبوست است:
▪ کمتر از دو بار دفع مدفوع در هفته.
▪ مدفوع بسیار خشک (چهار برابر خشک ‌تر از حد معمول)
▪ آوردن فشار بیش ازحد به روده‌ها (چهار برابر حد طبیعی)
▪ حس تخلیه‌ نشدن کامل روده (حداقل یک مرتبه در هر چهار بار رفتن به دستشویی)

 

[ساحل1370]

● چرا سالمندان؟

روند پیری، تمامی ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. با این حال انتقال روده‌ای با بالارفتن سن، کاهش پیدا نمی‌ کند. در حقیقت این ماهیچه‌های روده‌ای و پرینه یا میان دو راه است که ضعیف شده و انتقال روده‌ای را دردناک و سخت ‌تر می ‌کنند.
ابتلاء به بیماری‌های عمومی و عفونی، درصد احتمال بروز یبوست را در سالمندان بالا می ‌برد. دیابت، اختلال عملکرد غده تیروئید، بیماری پارکینسون و بیماری‌های عروقی، مغزی، افسردگی و... در بروز یبوست سهیم‌اند.

 

[ساحل1370]

● آزمایش‌های تکمیلی


در بیشتر مواقع یک آزمایش ساده موضوع را برای پزشک روشن می ‌کند، ولی گاهی لازم است پزشک درباره ریشه و علت اصلی یبوست اطلاعات بیشتری کسب کند، به ویژه زمانی که:
▪ یبوست، همراه با کاهش وزن، بی‌هوشی، دردهای تحتانی و خروج خون با مدفوع است یا شخص سابقه ابتلاء خانوادگی به سرطان روده را دارد.
▪ تغییری خاص در مدفوع شخصی که مدت‌ها از یبوست رنج می ‌برده، دیده شود.
▪ ناکارآمدی یک درمان
▪ دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع یا بروز اسهال شدید پس از یبوست.

 

[ساحل1370]

● داروهای موثر برای رفع یبوست


پیش از مصرف هرگونه دارویی ابتدا باید عادت‌های بد غذایی و عامل اصلی ابتلاء به یبوست شناخته و برطرف شوند. وقتی سن بالا می ‌رود، خوردن هر چیزی درست نیست.
استفاده از ملین‌ها به تمامی سالمندان پیشنهاد می ‌شود. در عین حال خوردن چرب ‌کننده‌ها (روغن پارافین) که به‌ طور معمول مسبب بروز خارش‌های ناراحت ‌کننده می ‌شود، توصیه نمی ‌شود.
ملین‌ها را نباید به ‌طور دائم مصرف کرد، چون بدن به آنها عادت می ‌کند و در نتیجه هر بار باید دوز آنها را بالا برد. همچنین مصرف بیش از حد آنها باعث بروز دردهای شدید روده‌ای می‌ شود.

 

[ساحل1370]

● داروهای یبوست ‌زا بعضی داروها و مسکن‌ها مثل مورفین، کدئین، تب ‌برها، داروهای قلب، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری پارکینسون به ‌طور معمول سبب بروز یبوست می ‌شوند. ● توصیه هایی برای رفع یبوست: ▪ حداقل روزی ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید: - مایعات انتقال روده‌ای را راحت ‌تر می ‌کنند. - آب‌، آب‌ میوه‌ها، شیر و سوپ مایعات مناسب سالمندان هستند. - مصرف مرتب قهوه، چای و مایعات گازدار چندان مؤثر نیست. کافئین موجود در این مایعات قدرت حرکت را از اندام‌ها می ‌گیرد. - در صورتی که تمایل دارید مقداری آب‌ میوه به آب اضافه کنید، آب لیمو و آب پرتقال را به شما توصیه می ‌کنیم. - وقتی هوا گرم است، مقدار مایعات مصرفی‌ تان را کمی بالاتر ببرید. - اگر دچار بیماری قلبی یا روده‌ای هستید، پیش از انتخاب هر نوع مایع نوشیدنی، با پزشک‌ تان مشورت کنید. ▪ هرگز فیبرها را از یاد نبرید: - نان و حبوبات غنی شده را در برنامه غذایی ‌تان بگنجانید. - روزانه مقدار فراوانی میوه و سبزی مصرف کنید. - خوردن آلو، آلو خشک و آب آلو را فراموش نکنید. این میوه همانند دیگر فیبرها، ماهیچه‌های روده‌ای را تقویت می‌ کند. - سبوس، حاوی مقدار فراوانی فیبر است. سبوس را در سوپ، غذاها، ماست و حبوبات گرم بریزید و بخورید. ▪ فعالیت بدنی‌تان را بالا ببرید: - راه رفتن، انجام کارهای خانه، شنا، دوچرخه‌ سواری و... جلوی یبوست را می ‌گیرند. - سعی کنید فعالیتی را بیابید که به آن علاقه دارید. در این صورت شما با لذت هر روز فعالیت بدنی ‌تان را انجام می ‌دهید. ● بعضی عادات، یبوست می ‌آورند. ‌از آنها دوری کنید: - غذاهای صنعتی و تصفیه شده مثل نان سفید، شکر سفید، شیرینی، سیب ‌زمینی سرخ شده، ژامبون، سس سفید و... برای سالمندان مناسب نیست. - گوشت و پنیر کمتر مصرف کنید. تنها یک وعده غذایی حاوی پنیر و گوشت در روز کافی است. زیاد شدن آنها در برنامه غذایی سبب بروز یبوست می ‌شود. - دیر به دست ‌شویی رفتن از جمله عواملی است که سبب بروز یبوست می ‌شود.

خانم دکتر شیدا کاشانی

 

[ساحل1370]

یبوست

یبوست

یبوست

«یبوست» مشكل شایعی است كه در همه سنین دیده می شود. هرچند این مشكل در سالمندی بیشتر است ، ولی باید بدانید كه افزایش سن دلیل یبوست نیست ؛ بلكه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند.مثلاً گاهی بیماری خاصی موجب یبوست می شود ولازم است كه برای بررسی علت و درمان بیــماری، به پزشك مراجعه كنید. گاهی نیز مصرف داروها موجب یبوست می شود كه در این مورد نیز، باید از پزشك خود سوال كنید. اما در اغلب موارد، شیوهٔ زندگی ما باعث یبوست می شود. پس می توان با توجه به موارد زیر این شیوه را اصلاح و بروز یبوست را كاهش داد:


● عادت غذائی

كم خوردن مواد غذایی حاوی «فیبر» موجب یبوست می شود. در كتاب اول این مجموعه گفتیم كه میوه ها و سبزی ها، غلات سبوس داروحبوبات دارای «فیبر» هستند. وقتی كه مشكلات دندانی داریم ، جویدن غذا سـخت است بنابراین میوه و سبزی كمتری خورده و دچار یبوست می شویم. درچنین مواردی از سبزی های خرد شده یا میوه های پخته و یا رنده شده می توانیم استفاده كنیم .بنابراین مواد غذایی حاوی فیبر را بیشتر بخورید. این ارزانترین و راحتترین راه درمان یبوست است . گلابی رسیده ، آلو ، توت ، انگور ، گوجه فرنگی ، كاهو و سایر انواع میوه ها وسبزی ها دارای فیبر هستند. همچنین نان جو یا نان كامل گندم كه دارای سبوس باشند حاوی فیبر هستند و یبوست را كم می كنند.
افراد سالمند كمتر احساس تشنگی می كنند . اگر فقط زمانی كه تشنه هستید آب وسایر مایعات را بنوشید ، مطمئن باشید كه مایعات كافی به بدن شما نمی رسد . مصرف كم مایعات نیز موجب یبوست می شود.سعی كنید در طول روز حداقل ۶ تا ۸ لیوان مایعات كه بهتر است آب ساده باشد بنوشید. اگر صبح ها بعداز بیدار شدن از خواب یك لیوان آب بنوشید، چند دقیقه بعد روده ها به كار می افتند.چند ساعت قبل از خواب، یك لیوان شیرگرم كم چربی بنوشید. این كار ضمن تامین مایعات بدن به كار كردن روده هم كمك می كند. همچنین موجب می شود شب راحت تر بخوابید.
۲) فعالیت بدنی :
افـــرادی كه در طول روز تحرك كمی دارند وزیاد می نشینند، معمولاً دچار یبوست می شوند. بنابراین به طور منظم ورزش كنید . نیم ساعت پیاده روی روزانه و یا انجام سایر تمرینات ورزشی به برطرف شدن یبوست كمك می كند.
۳) زمان اجابت مزاج :
كسانی كه به دلایل مختلف اجابت مزاج را به تاخیر می اندازند پس از مدتی دچار یبوست شدید خواهند شد. مثلاً زمانی كه برای كاری عجله دارند و یا بیرون از منزل هستند و تمایل به استفاده از توالت عمومی ندارند اجابت مزاج دچار تاخیر می شود.
زمانی كه نیاز به اجابت مزاج پیدا می كنید ، بلافاصله به توالت بروید . همچنین وقتی اجابت مزاج هر روز در یك ساعت معین انجام شود روده ها عادت می كنند كه در همان زمان معین كار كنند.این زمان بهتر است پس از خوردن غذا و ترجیحاً پس از خوردن صبحانه باشد. زمانی را انتخاب كنید كه كاری نداشته باشید و بتوانید بدون عجله در توالت بمانید.
اگر از توالت فرنگی استفاده می كنید ، یك زیر پایی به بلندی حدود ۱۵ سانتی متر را در زیر هر یك از پاها، بگذارید . این كار باعث می شود كه حالت چمباتمه ایجاد شود و به دفع مدفوع كمك می كند.
۴) مصرف داروهای مسهل :
اگر داروهای مسهل به طور مداوم مصرف شوند پس از مدتی روده كار طبیعی خود را انجام نداده و یبوست به وجود می آید.بنابراین از مصرف خودسرانهٔ داروهای مسهل خودداری و تنها با تجویز پزشك آنها را مصرف كنید.موارد زیر باید به پزشك مراجعه كنید:
▪ اگر به تازگی دچار یبوست شده اید.
▪ اگر اخیراً عادت اجابت مزاج شما تغییر كرده است . مثلاً تعداد دفعات اجابت مزاج كمتر یا بیشتر شده است ویا مدفوع سفت تر یا شل تر شده است.
▪ اگر هنگام اجابت مزاج درد دارید.
▪ اگر درمدفوع شما خون دیده می شود.
▪ اگرمدفوع شما سیاه رنگ شده است.
▪ درصورت دیدن خون در ادرار به پزشك مراجعه كنید.
ـ ادرار
ـ دفع ادرار
مواد زاید و سموم بدن از طریق كلیه ها وارد ادرار می شود. ادرار در مثانه جمع می شود و بــا پر شدن مثانه احساس دفع ادرار ایجاد می گردد.با افزایش سن ، دفع ادرار دچار تغییراتی می شود.برای مثال :
تحمل نگهداشتن ادرار كمتر می شود.كار كردن كلیه ها در طول شب هم ادامه می یابد.عضلات شكم و لگن ضعیف می شوند. مثانه كاملاً خالی نمی شود.این تغییرات موجب می شود كه :
▪ نگهداشتن ادرار مشكل تر شود.
▪ در طول شب چندین بار برای ادرار كردن بیدار شویم.
▪ دفعات ادرار كردن بیشتر شود.
▪ احتمال عفونت ادراری و تشكیل سنگ افزایش یابد.
ایــــن تغییرات طــــبیعی احتمال بروز برخی بیماری ها را بیشتر می كند. یكی از این بیماری ها «بی اختیاری ادرار » است.


● بی اختیاری ادرار


آیـــــا به هنگام عطسه، سرفه، خنده، یا حركت كردن متوجه می شوید كه چند قطره ادرار بی اختیار می ریزد؟
آیا زمانی كه احساس دفع ادرار دارید، تا رسیدن به دستشویی، نمی توانید خود را نگهدارید؟
آیا ادرارتان قطره قطره می ریزد؟همهٔ موارد فوق می توانند علائمی از بی اختیاری ادرار باشند. بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری، عفونت های زنانگی، بزرگی غدهٔ پروستات، تجمع مدفوع، استفاده از برخی داروها و یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات كف لگن و شكم ایجاد شود.
شما با این مشكلات چه می كنید؟
آیا سعی می كنیدكمتر از خانه خارج شوید؟
آیا در مهمانی ها شركت نمی كنید؟
آیا خوردن آب و مایعات دیگر را كم می كنید؟
در صورت ابتلا به بی اختیاری ادرار ابتدا به پزشك مراجعه كنید تا علت ایجاد كنندهٔ آن درمان شود و مجبور نشوید كه به خاطر آن فعالیت های اجتماعی، رفت وآمدها و مصاحبت با دوستان را كم كنید.
همچنین نوشیدن آب را كم نكنید. زیرا آب كافی برای دفع سموم بدن و جلوگیری از عفونت ادراری و پیشگیری از تشكیل سنگ های ادراری لازم است.در این جا ما انواع بی اختیاری ادرار و توصیه هایی برای هر كدام از آنها را می گوییم .عفونت ادراری به راحتی با آزمایش ادرار تشخیص داده می شود.


● انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار یكی از سه حالت زیر را دارد:
۱) حالت اول بی اختیاری ادرار:
در این حالت هنگام عطسه، سرفه، خنده و برخاستن از زمین، بی اختیار چند قطره ادرار خارج می شود. این حالت در زن ها خیلی بیشتر است كه ممكن است به علت عفونت ادراری ،تغییرات مجرای ادرار با افزایش سن و یا زایمان های متعدد باشد. توصیه هایی برای حالت اول بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ هر ۲ ساعت برای ادرار كردن به توالت بروید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب ازنوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
▪ عضلات كف لگن را تقویت كنید .
▪ مثانه را تقویت كنید.
▪ نوشیدن آب كافی برای جلوگیری از عفونت ادراری لازم است.
۲) حالت دوم بی اختیاری ادرار:
در ایـن حالت احساس ناگهانی و شدید برای ادرار كردن ایجاد می شود. اما قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می ریزد. توصیه هایی برای حالت دوم بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ هر ۲ ساعت برای ادرار كردن به توالت بروید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ لباس های آزاد و راحت بپوشید.
▪ برای داشتن آرامش تمرین كنید .دركتاب چهارم این مجموعه توصیه هایی برای آرامش بیشتر ارایه می شود.
▪ از ورزش های سخت اجتناب كنید.
▪ قهوه، نوشابه های گازدار، غذاهای پرادویه میل نكنید.
▪ مثانه را تقویت كنید.
▪ عضلات كف لگن را تقویت كنید .

● چگونه مثانه را تقویت كنیم؟

برای این كار سعی كنید كم كم مدت زمان بیشتری ادرارتان را نگه دارید.برای شروع هر ۲ ساعت یك بار ادرار كنید. به تدریج سعی كنید این مدت زمان ۲ ساعت را بیشتر كنید.اینكه چقدر این فاصلـه زمانـی را بیشتر می كنید به خودتان بستگی دارد؛ ولی باید درحدی باشد كه ادرار نریزد. كم كم این فاصله را به ۳ تا ۴ ساعت برسانید. این تمرین را لازم نیست كه شب ها انجام دهید. با انجام این تمرین توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار بیشتر می شود.



● چگونه عضلات كف لگن را تقویت كنیم ؟

▪ تمرین اول:
هربار كه برای ادرار كردن به توالت می روید، چندین بار به طور ارادی، دفع ادرار را شروع و قطع كنید.
▪ تمرین دوم :
ناحیهٔ مقعد را سفت كنید؛ مانند حالتی كه می خواهید مانع دفع مدفوع شوید و این حالت را برای مدت ۵ ثانیه حفظ نموده و بعد رها كنید. در طول انقباض نفس خود را حبس نكنید. این كار را چندین بار در طول روز انجام دهید.تكرار تمرین باید در حدی باشد كه خسته نشوید. این تمرین را در حالت ایستاده ، نشسته و یا خوابیده می توانید انجام دهید.
۳) حالت سوم بی اختیاری ادرار :
در این حالت مثانه خیلی پر شده است وادرار به صورت قطره قطره به طور غیر ارادی می ریـــزد. زمانی كه فرد به دستشویی می رود ادرار به طور كامل خالی نمی شود. این حالت بیشتر در مردها دیده می شود كه دلیل آن تنگ شدن مجرای ادرار به خاطر بزرگ شدن غدهٔ پروستات است. توصیه هایی برای حالت سوم بی اختیاری ادرار :
▪ این مشكل قابل حل است پس برای برطرف شدن آن حتماً به پزشك مراجعه كنید.
▪ در طول روز ۶ تا ۸ لیوان مایعات بنوشید.
▪ بعد از ساعت ۸ شب از نوشیدن مایعات خودداری كنید.
▪ در زمان ادرار كردن عضلات شكم را سفت كنید. سپس به آرامی با دست زیر شكم را به سمت پایین فشار دهید. این فشار به مثانه منتقل شده و به تخلیه ادرار كمك می كند.
▪ برای درمان بزرگی غدهٔ پروستات به موقع مراجعه كنید.
سرطان پروستات ممكن است علائمی شبیه بزرگی پروستات داشته باشد.
سرطان پروستات اگر زود تشخیص داده شود، درمان می شود.


● بزرگی غده پروستات
غده پروستات در مسیر مجرای ادرار همهٔ مردان قرار دارد. با افزایش سن این غده بزرگ می شود و در برخی از مردان مشكلاتی را در ادرار كردن ایجاد می كند.
توجه به علائم و درمان به موقع بزرگی غدهٔ پروستات از ایجاد مشكلات بیشتر و شدیدتر جلوگیری خواهد كرد. اگر هریك از علائم زیر را دارید برای بررسی وضعیت غدهٔ پروستات به پزشك مراجعه كنید:
▪ بعد از اتمام ادرار، احساس می كنید ادرارتان كاملاً خالی نشده است .
▪ با فاصلهٔ زمانی كمتر از ۲ ساعت دوباره مجبور هستید برای ادرار كردن به دستشویی بروید.
▪ هنگام ادرار كردن چند بار ادرار قطع و دوباره شروع می شود.
▪ نگه داشتن ادرار سخت شده است .
▪ فشار جریان ادرار نسبت به قبل كم شده است .
▪ وقتی برای ادرار كردن به دستشویی می روید برای شروع ادرار مجبورید زور بزنید.
▪ بعد از رفتن به رختخواب چندین بار مجبورید برای ادرار كردن بلند شوید.
▪ سوزش ادرار دارید.
▪ ادرار قطره قطره می آید.


‌● خلاصه

«یبوست »یكی از مشكلات شایع است كه عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند. مصرف غذاهای حاوی فیبر مثل میوه ها و سبزی ها، نان های سبوس دار، نوشیدن مایعات كافی و اجابت مزاج در زمان مشخص از هر روز به جلوگیری از یبوست كمك می كند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم نیز فعالیت روده ها را افزایش میدهد.همواره باید در نظر داشت كه مصرف داروهای مسهل نباید اولین اقدام برای درمان یبوست باشد.
«بی اختیاری ادرار» یكی دیگر از مشكلاتی است كه در دورهٔ سالمندی شایع است . برای كم كردن این مشكل ضمن رعایت دستوراتی كه پزشك توصیه می كند انجام یـــــكسری توصیه ها از جمله تمرین هایی برای تقویت عضلات كف لگن نیز مفید است. به خاطر داشته باشید كه نباید به علت ابتلاء به بی اختیاری ادرار مصرف آب را كم كنید.بزرگی غدهٔ پروستات در مردان سالمند شایع است. اگر با علائم آن آشنا باشید می توانید برای درمان به موقع اقدام نمایید.




منبع: پايگاه اطلاع رساني دانشگاه علوم پزشكي تهران
بر گرفته از خانم دكتر شيدا كاشاني پزشك عمومي

 

[bkkh]

تشکر

تشکر

● یبوست چه عوارضی دارد ؟

یبوست به دلیل توقف طولانی مدت مواد زاید و دفعی در روده ی بزرگ موجب بد اخلاقی ، سردرد ، بی حوصلگی ، حالت تهوع و مشکلات گوارشی مانند دل درد ، عفونت روده ها ، همورئید ( بواسیر ) ، شقاق و ... می شود .
▪ چند توصیه برای پیشگیری از یبوست :
- به طور مرتب و مکرر آب بنوشید و از مصرف چای پررنگ جدا خودداری کنید .
- هر روز از میوه ها و سبزی ها استفاده کنید .
- تا حد امکان میوه ها را با پوست میل کنید .
- مصرف مرتب میوه ها و سبزی ها به دلیل تامین الیاف گیاهی ، موجب حالت سیری و افزایش حرکات سیستم گوارشی می شود .درضمن مصرف میوه باعث باعث جلوگیری از سرطان روده می شود و به دلیل داشتن ویتامین ها و مواد معدنی فراوان به سلامت روحی و جسمی شما کمک می نماید .


- از میوه های ملین مثل انجیر و آلو بیشتر استفاده کنید .
- حبوبات و غلات را با پوست مصرف کنید .
- بهتر است به جای نان های سفید از نان های سبوس دار مانند سنگک ، بربری و جو استفاده کنید .
ـ در اجابت مزاج اهمال و تنبلی نکنید .
- به صورت دائم و سرخود از قرص های ملین و مسهل استفاده نکنید ، زیرا این کار موجب تنبلی روده ها می شود .
- سعی کنید کمتر در معرض فشارهای روحی بوده و بی دلیل عصبانی نشوید .
- وزن اضافی را حتما کاهش دهید .
- ورزش های مربوط به شکم را به طور مرتب انجام دهید تا علاوه بر کوچک شدن شکم به حرکات روده ها نیز کمک کند .
- هر روز ورزش و پیاده روی کنید تا علاوه برکاهش وزن از نظر روحی نیز حالت بهتری داشته باشید .
- تمرین ورزشی که در زیر خواهید خواند را هر روز به طور مرتب انجام دهید .


▪ یک ورزش موثر و مفید برای جلوگیری و بهبود یبوست :
تردیدی نیست که ورزشها به تنظیم فعالیت اعضا بدن کمک می کند لیکن ورزش زیر ویژگی هایی به شرح زیر دارد :
- در رفع مواد زاید موثر است .
- اجابت مزاج را به حالت طبیعی و منظم در می آورد .
- برای انقباض عضلات شکم و تقویت آنها مفید و از بزرگ شدن شکم جلوگیری میکند.
▪ حرکات زیر را اجرا کنید :
۱) بایستید و پاها را چند ساتیمتر از هم دور نگاه دارید ، کمی زانو ها را خم کنید . مختصری به جلو خم شوید و کف دستها را را روی رانهای خود طوری قرار دهید که انگشتها یه طرف داخل باشد .
۲) هوای داخل ریه ها را را تا آنجا که می توانید از دهان خارج کنید . ( موقع انجانم این ورزش ریه ها باید از هوا خالی باشد .)

۳) جدار شکم را به داخل و بالا بکشید بطوریکه به طرف ستون مهره ها فشار آورد ( عضلات شکم را منقبض کنید ) و یک ثانیه نگه دارید و پیش خود بشمارید یک ، دو ، سه
۴) سپس عضلات شکم را شل کنید بطوریکه جدار شکم آزاد شده و به جلو بیاید .

۵) بدون اینکه نفس بکشید و هوا را داخل ریه کنید دوباره شکم را به داخل و بالا بکشید و برای یک ثانیه در حال انقباض نگه دارید و پیش خود مجددا تا سه بشمارید و سپس رها کنید .این عمل به داخل کشیدن و رها کردن عضلات شکم را چهار تا پنج بار تکرار کنید در حالیکه هنوز نفس خود را تجدید نکرده و هوا را بداخل ریه نکشیده اید و بعد از آن راست بایستید و شروع به نفس کشیدن کنید . چند دقیقه استراحت کنید تا اینکه نفس طبیعی و راحت دوباره برقرار گردد .
۶) تمام حرکات از شماره یک تا پنج را که نوشته شده بود را مجدداتکرار کنید .

▪ چند نکته که در هنگام انجام این تمرین باید در نظر داشته باشید :
پنج بار تکرار در هر دفعه آغاز خوبیست . همیشه در نظر داشته باشید هوای ریه های خود را قبل از آغاز انقباض شکمی کاملا خالی کنید و در حالی که این حرکات را انجام می دهید اجازه ندهید کمترین مقدار هوا داخل ریه ها شود .
سعی کنید انقباض های عضلات شکمی را جلو یک آینه انجام دهید . وقتی که شما دیدید جدار شکم را سخت به داخل و به طرف ستون فقرات کشیده اید که یک قوس ایجاد شده مطمئن خواهید شد که کار را بدرستی انجام داده اید


ترجمه: خانم دکتر کاشانی
پزشک عمومی

سلام متن مفیدی بود، مخصوصا بخش ورزش های موثر در رفع یبوست. متشکرم