اولین قدم در طراحی فضای سبز یک مجموعه، انتخاب گونه های مناسب برای آن مکان بوده است. بطور کلی سه عامل مکانی، اجتماعی و اقتصادی در انتخاب گونه های مناسب دخیل اند. در ذیل مجموع عواملی که راستای انتخاب گونه های گیاهی هر مجموعه علاوه بر گیاهان مقاوم و سازگار با شرایط اکولوژیکی منطقه مد نظر اند و می بایست لحاظ گردند، توضیح داده شده است.
گیاهان با نیاز آبی پایین
مقاومت در برابر خشکی از فاکتورهای مهم انتخاب گیاهان است. گیاه بوسیله ریشه های عمیق، خار، گوشتی بودن ساقه و برگ در مقابل خشکی مقاومت می کند. با کاشت این گیاهان در سایر هزینه از جمله نگهداری، نیروی کارگری، مقادیر زیاد آب صرفه جویی می گردد.
گونه های مناسب با طول عمر زیاد
هزینه کاشت رابطه مستقیمی با زنده مانی (بقا) گونه های گیاهی دارد. خرید و کاشت یک گونه گران که نرخ بقای زیادی دارد نسبت به کاشت گونه ای ارزان با امکان بقا کم ارجح می باشد.
گونه های بدون ایجاد آلرژی
سیستم OPALS پتانسیل گیاه را برای ایجاد آلرژی بوسیله مقیاسی از یک تا ده اندازه می گیرد. بهترین گونه ها آنهایی هستند که در دامنه OPALS بین 1 تا 4 قرار می گیرند. هرچه عدد بزرگتر شود خطر آلرژی زایی بیشتر می گردد. پس باید حتی المقدور در مکانهایی که در مجاورت معابر قرار دارند این گونه ها کشت نشوند.
گیاهان با اثر آللوپاتی
برخی گونه ها با آزاد سازی ماده شیمیایی به محیط اثرات زیان آوری دارند. این واکنش اثر آللوپاتیک (Allelopathy ) میگویند. این اثر مشابه کُند کننده های رشد شیمیایی عمل می کند و سبب کاهش رشد یا گیاهان مجاور می گردد. جهت جلوگیری از هزینه های مجدد واکاری گونه های معدوم شده، باید حتی المقدور این گونه ها کشت نگردند یا با فاصله کشت انجام شود.
گیاهان کم توقع
از منظر اقتصادی هرچه گیاه با محیط سازگارتر باشد هزینه نگهداری کمتر دارد. البته این بدان معنی نیست که فقط گیاهان کم توقع، بردبار و کم هزینه به هر فرم و شکل که هستند در فضای سبز کاشته شوند بلکه باید سعی نمود تا حتی الامکان هزینه ها با هدف و منظور خاصی که از احداث فضای سبز وجود دارد مطابقت داشته باشد.
گونه هایی که به هرس و فرم دهی کمتری نیاز دارند
انتخاب گیاهان متناسب با عرض عرض مسیر امری بسیار مهم است. ابعاد درختان و فواصل آنها باید به گونه ای باشد که حاشیه مسیر خودنمایی داشته باشند. در مسیرهای باریک درختان کشیده و در مسیرهای پهن درختان با تاج گسترده زیبایی بیشتری دارند. ارتفاع آنها هم بستگی به ابعاد مسیر دارند. از آنجاییکه مصالح ساختمانی مختلف بر روی رشد طبیعی درخت تاثیر دارد، اگر انتخاب صحیح باشد گونه های مجاور ابنیه نیاز به سرزنی مداوم و هرس پی در پی نخواهند داشت.
گونه ها بدون ظواهر منفی
ظواهر منفی عواملی هستند که سلامت عمومی را تهدید نمی کنند اما منجر به عدم رضایت عمومی می شوند (در رابطه به درختان). میوه دهی بیش از حد، مدت زمان ریزش برگها، ریختن پوست درخت، تولید ریشه های جانبی و بوهای بد همگی از این مشخصات هستند.
گونه های با مواد مترشحه کمتر
گونه هایی که صمغ ترشح می کنند و آفاتی مثل شته دارند نباید کاشته شوند. ترشحات باعث جلب حشرات و پرندگان مزاحم یا ریختن صمغ روی ماشینها می شوند. برخی گونه ها نیز در طول فصل رویش مقادیر زیادی لاشریزی دارند که شامل ریزش برگ و گل و شاخه و میوه می باشد. هزینه های مربوط به نظافت و جمع آوری لاشبرگ به وسیله انتخاب گونه مناسب صرفه جویی می شود.
گیاهان جایگزین پرچین
پرچین به دیواره سبز انبوه متشکل از گیاهان کاشته شده به صورت ردیفی در فواصل مناسب گویند. در میان گونه های گیاهی، انواع زیادی وجود دارند که به دلیل رشد انبوه و داشتن خاصیت شکل پذیری برای ایجاد پرچین مناسبند. پرچینها همیشه سبز یا خزان کننده، کوتاه، متوسط یا پا بلند، گلدار یا بدون گل هستند. همیشه سبزها بعلت سبز بودن حتی در زمستان حائز اهمیت می باشند. از انواع همیشه سبز ها می توان به سوزنی برگان اشاره کرد. خزان کنندگان درختان یا درختچه هایی هستند که در فصل زمستان برگهای خود را از دست می دهند و در صورت رعایت فاصله کاشت و هرس صحیح به صورت انبوه در می آیند و برای پرچین مناسبند. این گروه در طول سال با تغییر رنگ برگها جلوه های خاصی به پرچین می بخشند.
گیاهان جایگزین چمن
عملیات احداث و نگهداری چمن کاریها پر هزینه و وقت گیر است و نیاز به نیروی کار متخصص و آب فراوان دارد. با اندک بی توجهی در هر یک از مراحل عملیات احداث لطمه ای شدید به چمن وارد می آید. در صورتیکه با کاشت گونه های جایگزین می توان در اندک زمانی کل زمین مورد نظر را با هزینه ای اندک پوشش داد. با گزینش این گونه ها نگهداری، سرزنی، کوددهی، کاهش می یابد. در بحث فضای سبز نقاطی به نام نقطه کور معروفند. در نقاط سایه افکن درختان تنومند که به سبب وجود خاک فقیر و ریشه های سطحی و برجسته در آنجا کاشت چمن امکانپذیر نیست می توان کشت جایگزین انجام داد. مزایای این گونه ها عبارتند از : سازگاری با شرایط جوی منطقه، سازگاری با اراضی آهکی و فقیر، تنوع در شکل و رنگ گل و برگ، انبوهی بوته ها و حذف علفهای هرز، انبوهی گل در گونه ها، قابلیت تکثیر، تاثیر بیشتر نسبت به چمن در پالایش هوا، مقاومت در برابر آفتاب تند است
نام علمي : Robinia pseudoacacia
خانواده : Leguminosae
نام انگليسي : Fales Acacia
مورفولوژي
درخت سريعالرشد و خزان پذير با تاج گسترده و برگهايي مركب از 23ـ11 برگچة بيضوي به رنگ سبز تيره كه خوشههاي آويخته گلهاي معطر و سفيد رنگ آن در اواسط بهار و اول تابستان ظاهر ميشوند. گلها شبيه گل نخود بوده و عطر آنها در فضا ميپيچد. حداكثر بلندي 25 متر و گستردگي درخت به 15 متر ميرسد.
نيازها
مكان آفتابي، در هر نوع خاك حتي خشك و فقير به شرط آنكه غرقاب نباشد رشد ميكند. شاخههاي درخت شكننده هستند و ممكن است در اثر بادهاي شديد آسيب ببينند. حداقل دماي قابل تحمل ان 15ـ درجه سانتيگراد است.
كاربرد
جهت كاشت در پاركهاي جنگلي و شهري، جنگلكاريها و باغچههاي بزرگ مناسب است.
ازدياد
از طريق كاشت بذر و يا جدا كردن و كاشت ريشه جوشها در فصل پاييز و يا قلمههاي ريشه در فصل زمستان امكانپذير است.
نام علمي: Eucalyptus spp
خانواده: Myrtaceae
نام انگليسي:Gum tree
جنس اكاليپتوس داراي بيش از 50 گونه درختي و درختچهاي هميشه سبز است كه موطن اصلي آن استراليا ميباشد. گونههاي بسياري از آن وارد کشورمان شده و در مناطق
شمالي وجنوبي آن كاشته شدهاند كه همة آنها سريع الرشد و سازگار با آب و هواي گرم و مرطوب هستند .
اين گياه به علت دارا بودن برگهاي معطر و پوست غالباً صاف و خوش منظره، از اهميت زيادي برخوردار است.
برگها سرنيزهاي كشيده با ظاهر چرمي به رنگ سبز نقرهفام حاشيه برگها صاف و نوك آنها تيز است .
گلها فاقد جنبه زینتی، به رنگ سفيد يا زرد براق، داراي تعداد زيادي پرچم و فاقد گلبرگ بوده، كاسه استكاني دارند و معمولاً در اوايل تابستان ظاهر ميشوند .
ميوه آن كپسول با دانههاي فراوان ميباشد . ریشه های اصلی آن عمیق و قوی بوده و دارای ریشه های جانبی سطحی نیز می باشد .
این جنس دارای گونه های متعددی است که در ذیل به تعدادی از آنها به طور مختصر اشاره می گردد :Eucalyptus camadulensis
نيازهاي طبيعي :
آب و هوا- در مكانهاي آفتابي رشد خوبي دارد ولي در مقابل بادهاي خشك، شديد و سرد بايد محافظت شود. معمولاً در اراضي ساحلي و حاشيه رودخانهها و نواحي مرطوب رشد بهتري دارد.خاك- به خاك غني از مواد آلي، خنثي تا كمي اسيدي و داراي زهكش خوب كه دائماً مرطوب باشد، نياز دارد.
كاربرد:
چوب نرم و سبك آن براي مصارف صنعتي به ويژه تهيه خمير سلولز مورد استفاده قرار ميگيرد، برگهاي آن داراي اسانس اكاليپتوس ميباشد كه بوخور آن براي تسكين زكام، سرما و گريپ مفيد است.
به عنوان درخت زينتي در فضاي سبز نيز كاشته ميشود ولي به دليل دارا بودن ريشههاي سطحي بهتر است در پيادهروها و مجاور ساختمانها كاشته نشود زيرا سبب تخريب ديوار، كانال فاضلاب، جداول خيابانها و سنگفرش و موزاييك پياده رو ميشود.
تكثيرـ اغلب از طريق بذر صورت ميگيرد .
اكاليپتوس آبي - Eucalyptus globulus
نيازهاي طبيعي:
آب و هوا- مقاوم به گرما ولي حساس به شرايط بياباني است. بهترين رشد را در سواحل مرطوب دارد.
خاك- در بسياري از خاكها خوب رشد ميكند ولي بهترين رشد را در خاكهاي عميق و مرطوب دارد، خشكي و خاك قليايي را تحمل ميكند.
كاربرد:
اين درخت ريشههاي سطحي و تهاجمي دارد و بهتر است براي تعيين مرز باغ يا به عنوان بادشكن و يا در جنگلكاري به كار گرفته شود. اين درخت به عنوان پوشاننده هم كاربرد دارد و در كنترل فرسايش خاك به كار ميرود و در نواحي ساحلي مه آلود و مرطوب رشد خوبي دارد.
اكاليپتوس ليموئي - Eucalyptus citriodora
نيازهاي طبيعي:
آب و هوا ـ مقاوم به گرما و حساس به سرما بوده و اقليمهاي ساحلي گرم و آفتابي را ترجيح ميدهد. آفتاب مستقيم را تحمل ميكند.
خاك ـ خواستار خاك غني و مرطوب بوده و با خاكهاي قليايي سازگار نيست.كاربرد:
بادشكن، پوشش، تك درخت، جنگلكاري و صنعتي.
Eucalyptus polyanthemosنيازهاي طبيعي:
آب و هوا ـ به گرما و تا حدي به سرما مقاوم است ولي يخبندان طولاني را تحمل نميكند. در نواحي بياباني رشد خوبی دارد .
خاك ـ خاك خوب و سبك با زهشكي خوب را ترجيح ميدهد. مقاوم به خشكي است. آفتاب و باد و شرايط ساحلي را تحمل ميكند.
جنبههاي زيبايي ـ برگهاي زيبايي دارد.
كاربرد:
کاشت در خيابان، بادشكن و گیاه پوششی.
اكاليپتوس كويري - Eucalyptus rudis
نيازهاي طبيعي:
آب و هوا ـ مقاوم به گرما و تا حدي سرما و حساس به يخبندان است. شرايط بياباني را ميپسندد.
خاك ـ خاك مرطوب و بازهكشي خوب را ترجيح ميدهد. در آفتاب و باد و شرايط ساحلي رشد ميكند.
جنبههاي زيبايي: حالت رشد برگ و رنگ برگها و تنه درخت.
كاربرد:
سايبان ، کاشت در خيابان، بادشكن، گیاه پوششی .
Eucalyputs gunniiآب و هوا: خيلي مقاوم بوده و تا دماي 15ـ درجه سانتيگراد را نيز تحمل ميكند.
كاربرد: اين درخت به صورت زينتي به كار ميرود و از شاخههاي آن در گل آرايي با گلهاي شاخه بريده استفاده ميشود. توصيههايي براي دستيابي به درختاني شاداب، مقاوم و افراشته:ـ هنگام كاشت نهال اكاليپتوس، با رعايت اصول صحيح كاشت از عمودي بودن نهال كاشته شده اطمينان حاصل شود، زيرا بسياري از درختان اكاليپتوس كاشته شده در سطح شهر به صورت مايل رشد نمودهاند كه در آيندهاي نزديك مشكل ساز خواهند شد.
ـ هنگام كاشت و درسالهاي اوليه رشد نهال، از قيم استفاده شود.
ـ آبياري عميق اوليه سبب هدايت بيشتر ريشهها به عمق خاك و استحكام درخت و مقاومت بيشتر آن در مقابل خشكي و كمآبي خواهد بود.
ـ نهالها در مسير بادهاي شديد يا در فضاهاي باز كاشته نشوند.
ـ ريشه اكاليپتوس به طور نسبي تا 3 متر در خاك نفوذ ميكند بنابراين براي ايجاد درختي مقاوم در مقابل شرايط محيطي مانند وزش باد، كمآبي و ... بايد نهال را در مكانهايي كه عمق خاک فعال در آنها حداقل 3 متر است كاشت .
نام علمي : Albizia julibrissin
خانواده : Mimosaceae
نام انگليسي :Silk tree
مشخصات گياهي :
درختاني خزانكننده، بدون خار، تا ارتفاع 15 متر. برگها شانهاي مركب و داراي 10 تا 15 برگچه كه اين برگچهها هنگام شب دو بدو بسته شده و به همين جهت شب خسب ناميده ميشوند. برگها سبز روشن و گلها داراي پرچمهاي متعدد كه انتهاي آنها صورتي و بن آنها سفيد رنگ است. گلها بسيار زيبا وبه رنگ سفيد، صورتي و سرخ هستند. ميوه در اين گياه نيام ميباشد.نيازها:
در خاكهاي لومي داراي رشد خوبي بوده و به محيطهاي خشك سازگاري دارد. در مقابل آبياري نامناسب نيز مقاومت داشته و رويش مناسبي دارد. محيط آفتابي يا نيمه سايه را به خوبي تحمل كرده و در برابر آلودگي هوا و سرماي تا 10ـ درجه سانتيگراد نيز مقاوم ميباشد.روش تكثير :
1ـ با كشت مستقيم بذر در اواخر اسفندماه ازدياد مييابد (براي نرم كردن پوسته سخت بذر، قراردادن در اسيد سولفوريك و سپس شستشوي دقيق قبل از كاشت ضروري است).
2ـ قلمه ريشهاي كه در اوايل بهار گرفته شده و حدود 5/7 سانتيمتر طول و 12 ميليمتر يا بيشتر قطر داشته باشد، قلمههاي ساقه ريشهدار نميشوند.كاربرد
اين گياه گونهاي زيبا و مقاوم در فضاي سبز شهر (تهران) ميباشد. كاشت اين گياه در حاشيه خيابانها، به دليل گلدهي طولاني و امكان ايجاد حساسيت توصيه نميشود. اما براي كاشت در حاشيه بزرگراهها كه آبياري كافي هم صورت نميگيرد ، بسيار مناسب است.
هرس :
اين درخت به علت شاخهزايي زياد بايد از سالهاي اوليه رشد هرس فرم شده و شاخههاي قسمتهاي پائيني حذف شوند. معرفي واريته :
واريتهاي از اين گونه به نام A.julibrisin ‘ROSEA’ وجود دارد كه شدت رشد اين درخت اندكي كمتر از گونه اصلي است ليكن مقاومت آن نسبت به سرما بيشتر است. قامت اين واريته از گونه اصلي بلندتر بوده و تنه صاف و يكدستي را به و جود ميآورد. اين واريته داراي گلهاي صورتي متمايل به سرخ است.
گل كاغذي از گياهان بسيار زيبايي است كه در سالهاي اخير به طوري چشمگيري مورد توجه قرار گرفته است. اين گياه در طبيعت به صورت درختچه بالا رونده مي رويد و در
بعضي از مناطق در طراحيهاي فضاي سبز به كار مي رود.گل كاغذي با رنگهاي متنوع خود در سبدهاي آويزان و داربستها كاشته مي شود. گل كاغذي در برابر سرما مقاوم است و در تابستانهاي گرم كه ديگر گياهان قدرت گلدهي ندارند،اين گياه، توده اي از گل را به ارمغان مي آورد.
تكثير:
گل كاغذي بوسيله قلمه تكثير مي شود.گرچه تكثير اين گياه كار نسبتاً مشكلي است، ولي در ريشه دهي ، قلمه ها رشد سريعي از خود نشان مي دهند. بسياري از واريته ها مثل Barbarakarst, Raspberrylce ,Crimson loke و... با رنگهاي صورتي، قرمز، پرتقالي و سفيد به صورت هيبريد قابل تكثير هستند. بايد بخاطر داشت كه جابجا كردن قلمه ريشه دار اين گياه حساس ، بسيار مشكل است. از آنجا كه ريشه هاي اين گياه ترد و باريك هستند، در صورت جابجايي غير اصولي آن ، به شدت صدمه مي بيند. قلمه ها در محل اصلي بايد به طور بسيار عميقي كاشته شوند، و همچنين موقع جابجايي اين گياه بايد توجه كرد كه در تماس دست با ساقه ، آوندها آسيب نبينند.
نيازهاي زيست محيطي:
نور: اين گياه به نور فراوان نياز دارد و بايد در روشنترين بخش گلخانه نگهداري شود.
حرارت: گل كاغذي بومي آمريكاي جنوبي، برزيل و نواحي گرمسيري است و نسبت به سرما و يخبندان بسيار حساس مي باشد. درجه حرارت 37 درجه سانتيگراد در طول روز و 15درجه سانتيگراد درشب هنگام براي اين گياه مناسب است و در خارج از اين طيف دمايي گياه رشد خوبي ندارد.
محيط كشت : گل كاغذي محيط مرطوب را نمي پسندد و بايد در گلداني با زهكشي مناسب كاشته شود، و در غير اين صورت اين گياه به انواع بيماريهاي ريشه اي دچار مي شود.
آبياري : گل كاغذي بايد يكبار و به طوركامل آبياري شود وتا خاك گلدان كاملاً خشك نشده ، آبياري مجدد صورت نگيرد.بايد به ياد داشت كه در موقع گلدهي،اگر خاك آن خيلي خشك شود ، گلهاي آن خواهد ريخت.
كود: اين گياه به محلولي از كود تقويت شده با عناصر كمياب نياز دارد.افزايشppm 200 ازت به خاك، كمك فراواني به رشد آن مي كند. ميكروالمنتها براي بقاي اين گياه بسيار مهم و ضروري محسوب مي شوند، همانطوركه عناصري مثل منيزيم، آهن ، منگنز ، براي رشد گل كاغذي جنبه حياتي دارد. در هنگام زرد شدن برگهاي اين گياه گاه لازم است تا ppm 50 سولفات منيزيم به خاك اضافه شود.
آفات و حشرات : اگر مراقبت و نگهداري از اين گياه به خوبي انجام شود،آفات و حشرات مشكلي را ايجاد نخواهند كرد.ولي در مواقع ضروري ، از قارچ كشهاي محلول مي توان استفاده كرد.شته و كرمها را مي توان با رزميترين،ارتن، و تام كنترل كرد.
بعد از 4-3 هفته كه گل كاغذي در گلدان مستقر شد ، بايد آن را قدري كوتاه كرد .اگر اين گياه در گلخانه نگداري شود در طول 4 هفته حداقل بايد دوبار كوتاه شود. دوران گلدهي آن از آذرماه آغاز و تا شهريور همچنان ادامه دارد.گرچه گل كاغذي در نقش يك گياه آويز از فرم زيبايي برخوردار است ولي كوتاه كردن و فرم دادن به آن ، به منظور جلوگيري از بلند و بدفرم شدن آن ضروري است.
واريته ها:
1ـ گل قرمزها:مثلBarbara karst ،JuanitaHtten(مناسب براي آويز) Temple (با برگهاي موجدار)
2ـ گل بنفشها نظير Royalourple,Brasiliensis
3ـ گل نارنجي نظيرAlbama Sunset (گلها به رنگ صورتي برمي گردند)
4ـ گل صورتي نظيرJames Walker,Mauree Hatten,Surprise
5ـ گل سفيد مثل Summer snow
6ـ واريته با برگهاي رنگارنگ نظير Raspberryice,Vicky,Mardigras
7ـ واريته هاي با دو گل:اين واريته گلهاي خود را با رنگهاي صورتي،قرمز و پرتقال تا زمان پژمرده شدن حفظ مي كند.
تحقيقات انجام شده برروي گل كاغذي: طبق گزارشات جامعه بين المللي باغباني از ايتاليا، (1990) جهت توليد شاخه و گل بيشتر از اين گياه استفاده ازBA 6 توصيه مي شود.اين تحقيقات نشان مي دهد كه اسپريppm 100-50 ازBA6 ، 24 ساعت بعد از اولين برش سرشاخه ها در مورد واريته هاي متوسط و ppm 200 از آن در مورد واريته هاي قويتر بهترين نتيجه را مي دهد.اسپري سوم بعد از بريدن نوبت دوم انجام مي شود.
BA 6 در موقع بريدن سرشاخه ها جهت تهيه قلمه نيز مفيد است.
نام علمي : Philadephus coronarius
خانواده : Philadelphaceae
نام انگليسي :Sweet Mock Orange
مورفولوژي
اين گياه خزاندار بومي ارمنستان و اروپاي جنوبي است. اواخر بهار گلهاي سفيد رنگ و بسيار معطر آن به قطر 3 سانتيمتر ظاهر ميشوند. برگها قلبي شكل، نوك تيز به رنگ سبز روشن و طول 10ـ 5/2 سانتيمتر ميباشند. حداكثر بلندي آن 3ـ 2/5 متر و حداكثر گستردگي آن 2 متر است.
نیازها
نياز به محل آفتابي دارد ولي در نواحي كه داراي تابستانهاي گرم هستند بهتر است در محل آفتاب ـ سايه كاشته شود. خاك معمولي باغباني و آبياري معمولي براي آن مناسب است. بلافاصله بعد از پايان گلدهي درختچه را هرس ميكنند به اين ترتيب كه شاخههاي چوبي شده مسن و ساقه هاي اضافي را كه شكل درختچه را نامتناسب كرده، از انتها حذف ميكنند.
كاربرد
براي كاشت در ميان چمنكاري، گوشههاي سايه ـ آفتاب، ايجاد پرچين با فرم طبيعي درختچه و ايجاد زمينه سبز براي گلهاي فصلي مناسب است. هنگام گلدهي عطر دلپذيري در فضاي اطراف خود پخش ميكند.
ازدياد
1ـ گرفتن قلمه چوب سخت در اوايل بهار، قلمهها را در شاسي يا گلخانه تكثير ريشهدار ميكنند. قلمه چوب نرم را اوايل تابستان ميگيرند و در گلخانه ريشهدار ميكنند.
2ـ جداكردن پاجوش با مقداري ريشه از پاي گياهان مسن در بهار.
3ـ خوابانيدن شاخه در پاييز.
4ـ كاشت بذر در بهار، كه در هواي آزاد ميكارند.
نام علمي : Spartium junceum
خانواده : Leguminosae
نام انگليسي : Spanish Broom
مورفولوژي
اين درختچه خزان دار بومي نواحي مديترانه و اسپانيا است ساقهها سبز رنگ، افراشته و كم برگ بوده و گلهاي زرد رنگ و معطر آن اواخر بهار شكوفا ميشوند. حداكثر بلندي آن 5/2 متر است.
نیازها
نياز به محل آفتابي و خاك معمولي با زهكشي خوب دارد خشكي خاك را تحمل ميكند. در آب و هوا و خاك نواحي ساحلي نيز خوب رشد ميكند.اين درختچه خزان دار بومي نواحي مديترانه و اسپانيا است ساقهها سبز رنگ، افراشته و كم برگ بوده و گلهاي زرد رنگ و معطر آن اواخر بهار شكوفا ميشوند. حداكثر بلندي آن 5/2 متر است. نياز به محل آفتابي و خاك معمولي با زهكشي خوب دارد خشكي خاك را تحمل ميكند. در آب و هوا و خاك نواحي ساحلي نيز خوب رشد ميكند.
كاربرد
براي كاشت در سطح چمنكاري، جلوي درختان بدون گل براي پوشاندن تنه آنها و كاشت در حاشيهها مناسب است.
ازدياد
كاشت بذر در بهار يا در پاييز بعد از رسيدن آنها، در گلخانه يا هواي آزاد
نام علمي : Santolina chaemaecyparissus
خانواده : Compositae
نام انگليسي :Cotton lavender
مورفولوژي
درختچه هميشه سبز پاكوتاهي است كه به خاطر شاخ و برگ معطر و گلهاي دكمهاي زردرنگش پرورش داده مي شود.ساقه ها به وسيله كركهاي سفيد رنگ پوشيده شده و برگها باريك كشيده، دندانهدار و اغلب سفيد رنگ هستند. اوايل تابستان هر يك از گلها در انتهاي يك ساقه بلند پديدار ميشوند. حداكثر بلندي اين درختچه 75 سانتيمتر و حداكثر گستردگي آن 1 متر است.
در گونه S.rosmarinifolia برگها به رنگ سبز روشن هستند و هرساقه گل دهنده در اواسط تابستان يك گل به رنگ زرد روشن بوجود ميآورد.نيازها
به محل آفتابي و خاك معمولي با زهكشي خوب و مالچ زمستاني در مناطق سرد نياز دارد. در پائيز گلهاي پژمرده را ميچينند و ساقههاي خيلي بلند را كوتاه ميكنند و در بهار بوتههاي مسن را كه شكل نامناسبي پيدا كردهاند سربر ميكنند تا در تابستان گياه آراسته و مناسبي پديد آيد. در برخي از كشورها مانع رويش گل ميشوند و وقتي غنچه ها ظاهر ميشوند آنها را قطع ميكنند تا هميشه گياه به صورت تودهاي خاكستري و متراكم و منظم باقي بماند. كاربرد
اين درختچه به خاطر داشتن شاخ و برگ معطر خود، رنگ سفيد برگها و گلهاي زرد رنگ در طراحي فضاي سبز مورد استفاده قرار ميگيرد. براي كاشت در حاشيهها و يا براي ايجاد پرچين مناسب است و بوي شاخ و برگ آن به خصوص بعد از آبياري و بارندگي در فضا پخش ميشود.ازدياد
1ـ گرفتن قلمه از شاخههايي كه چوب آنها سخت شده است. اين قلمهها را در خاك شني در شاسي سرد يا يك محل گرم در هواي آزاد ريشه دار ميكنند.
2ـ كاشت بذر در بهار در هواي آزاد.
نام علمي : Myrtus communis
خانواده : Myrtaceae
نام انگليسي : Common Myrtle
مورفولوژي
اين درختچه هميشه سبز را به خاطر گلها، ميوهها و شاخ و برگ معطر آن پرورش ميدهند. گلهاي معطر سفيدرنگ آن اواسط بهار تا اوايل تابستان ظاهر ميشوند و بعد به ستههاي ارغواني ـ سياه رنگ تبديل ميشوند. پوست ساقه آن نيز معطر است. حداكثر بلندي و گستردگي آن 3 متر ميباشد.نيازها
نياز به آفتاب كامل و خاك حاصلخيز با زهكشي خوب دارد. به سرما نيمه مقاوم است و تا دماي 5 ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند. در مناطق سردسير بايد آن را در ضلع جنوبي يا غربي ديوار كاشت. شرايط گرم و خشك را تحمل ميكند. اين درختچه در جنگلها و زمينهاي بايري كه در آن درختچههاي كوچك روئيدهاند و همچنين در بين درختان زيتون و دامنههاي كم درخت كوهستاني ميرويد.
كاربرد
از آنجائيكه درختچهاي با شاخ و برگ متراكم و هرسپذير است براي ايجاد پرچين مناسب ميباشد و به عنوان درختچه زينتي در حاشيه ها و يا سطح چمنها كاشته ميشود.
ازدياد
1ـ گرفتن قلمه چوب نرم از شاخههايي كه چوب آنها كمي سخت شده است. اين قلمه ها را درگلخانه ريشه دار ميكنند. بكار بردن اسيد ايندول بوتيريك ممكن است به ريشه زايي كمك كند.
2ـ كاشت بذر در پاييز در دماي 21ـ 16 درجه سانتيگراد. پوسته سخت بذر را بايد قبل از كاشت با اسيد سولفوريك غليظ از بين برد.
نام علمي : Cestrum nocturnum
خانواده : Solanaceae
نام انگليسي :Cock’seggs
مورفولوژي
درختچهاي است هميشه سبز، بومي آرژانتين با گلهاي كوچك سبز ـ ليموئي رنگ و خوشهاي كه اواخر بهار تا اواخر تابستان ظاهر ميشوند و جنبه زينتي ندارند ولي در شبهاي تابستان عطر بسيار مطبوع آنها در فضا ميپيچيد. در شمال كشورمان ميوههاي سفيد و درشت شبيه تخم پرندگان توليد ميكند حداكثر بلندي آن 4 متر است و در مناطق گرم سرتاسر سال گل دارد.
نيازها
به سرما مقاوم نيست و در مناطق سردسير بايد در زمستان از سرما محفوظ بماند بنابراين بهتر است درگلدان كاشته شود تا در فصل سرما (در تهران نيمه دوم پائيز) به محل مناسب انتقال يابد. در فصل گرما نياز به آبياري فراوان دارد نيازمند خاك سبك و قوي و نور غيرمستقيم آفتاب است و هر پانزده روز يكبار از فروردين تا شهريورماه به كود مايع يا تركيبي از اوره، فسفات آمونيم و فسفات دوپتاس با تركيب 15 ـ 30 ـ 15 نياز دارد. كاربرد
قراردادن گلدان آن در بالكنها و كنار پنجره ساختمانها مناسب ميباشد زيرا عطر نافذ گلهاي آن كه شبها باز ميشوند در محيط درون ساختمان ميپيچد.ازدياد
1ـ بوسيله قلمه در پاييز، براي اين منظور از شاخههاي خشبي نازك آن قلمههايي به طول 12 ـ 10 سانتيمتر تهيه ميكنند و آنرا در ماسه نرم فرو كرده، در دمائي حدود 15ـ 10 درجه سانتيگراد نگهداري ميكنند ظرف مدت 3ـ 2 ماه قلمه ها ريشه دار شده و بعد آنها را به گلدان منتقل مينمايند.
نام علمي : Rosmarinus officinalis
خانواده : Labiatae
نام انگليسي :Rosemary
مورفولوژي
اين درختچه هميشه سبز بومي اروپاي جنوبي و حوالي مديترانه است داراي فرم متراكم، برگهاي باريك، كبودرنگ و معطر و گلهاي كوچك به رنگ آبي مايل به بنفش است كه از اواسط بهار تا اوايل تابستان و گاهي اوقات در پاييز ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي و گستردگي آن 5/1 متر است.
نيازها
نياز به محل آفتابي و خاك معمولي با زهكشي خوب دارد. نسبت به سرما نسبتاً مقاوم است و تا دماي 5ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند اما در مناطق سرد بهتر است آن را در ضلع جنوبي يا غربي ديوار كاشت. هنگام بهار (بعد از پايان يخبندان) شاخههاي آسيب ديده از يخبندان را حذف نموده و تنها شاخههاي چوبي سالم را باقي ميگذارند و گياهان مسن را كه بصورت آشفته درآمده و فرم خود را از دست دادهاند سر بر ميكنند تا جوانههاي جديد رشد كنند.
اگر از اين درختچه براي ايجاد پرچين استفاده شود، هرس فرم آن بايد بعد از پايان گلدهي صورت گيرد.
اين درختچه هميشه سبز بومي اروپاي جنوبي و حوالي مديترانه است داراي فرم متراكم، برگهاي باريك، كبودرنگ و معطر و گلهاي كوچك به رنگ آبي مايل به بنفش است كه از اواسط بهار تا اوايل تابستان و گاهي اوقات در پاييز ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي و گستردگي آن 5/1 متر است. نياز به محل آفتابي و خاك معمولي با زهكشي خوب دارد. نسبت به سرما نسبتاً مقاوم است و تا دماي 5ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند اما در مناطق سرد بهتر است آن را در ضلع جنوبي يا غربي ديوار كاشت. هنگام بهار (بعد از پايان يخبندان) شاخههاي آسيب ديده از يخبندان را حذف نموده و تنها شاخههاي چوبي سالم را باقي ميگذارند و گياهان مسن را كه بصورت آشفته درآمده و فرم خود را از دست دادهاند سر بر ميكنند تا جوانههاي جديد رشد كنند. اگر از اين درختچه براي ايجاد پرچين استفاده شود، هرس فرم آن بايد بعد از پايان گلدهي صورت گيرد.
كاربرد
براي ايجاد پرچين مناسب است. از برگهاي معطر آن در آشپرخانه براي معطر كردن غذا استفاده ميشود.
ازدياد
1ـ گرفتن قلمه در تابستان يا پاييز از شاخههايي كه چوب آنها كمي سخت شده است و ريشهدار كردن آنها در شاسي سرد.
2ـ كاشت بذر در بهار كه در خاك شني در شاسي يا گلخانه كاشته ميشوند.
نام علمي : Artemisia abrotanum
خانواده : Compositae
نام انگليسي : Southernwood
مورفولوژي
درختچهاي خزان پذير يا نيمه هميشه سبز و پرپشت، داراي برگهايي معطر با بريدگيهاي عميق و فراوان، به رنگ سبز ـ خاكستري كه مجموعههاي گلهاي كوچك و زرد رنگ آن در آخر تابستان ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي و گستردگي گياه به 80 سانتيمتر ميرسد.
نيازها
مكان آفتابي و هر نوع خاك راكه داراي زهكش خوب باشد ميپسندد، اول بهار كه گياه شروع به رويش جديد مينمايد ميتوان شاخههاي آنرا كوتاه كرد. حداقل دماي قابل تحمل آن 15ـ درجه سانتيگراد است.كاربرد
جهت كاشت در حاشيههاي گلكاري همراه با گياهان داراي گلهاي صورتي و ارغواني مناسب است.
ازدياد
از طريق تقسيم گياه در بهار يا پاييز و يا قلمههاي چوب نرم يا نيمه رسيده در فصل تابستان امكان پذير است.
نام علمي : Artemisia absinthium ‘Lambrook silver ’
خانواده : Compositae
نام انگليسي :Common Wormwood
مورفولوژي
گياه دائمي، هميشه سبز و پرپشت داراي برگهاي نقرهاي ـ خاكستري، معطر و بسيار منقسم كه گلهاي كوچك، خاكستري رنگ و غيرقابل توجه آن در فصل تابستان روي خوشههاي بلند ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي 80 و گستردگي آن به 50 سانتيمتر ميرسد. نيازها
مكان باز و آفتابي و خاك داراي زهكش خوب براي آن مناسب بوده و اول بهار ميتوان شاخههاي گياه را كمي كوتاه و مرتب نمود، حداقل دماي قابل تحمل آن 5ـ درجه سانتيگراد است.
كاربرد
به دليل رنگ نقرهاي برگها جهت ايجاد تمايز (Contrast) در كاشت بكار ميرود و كنار گياهان داراي برگهاي تيره مانند درخت پر Cotinus و يا داراي برگهاي ارغواني مانند زرشك مناظر زيبايي را بوجود ميآورد.
نام علمي : Calycanthus occidentalis, C.floridus
خانواده : Calycanthaceae
نام انگليسي : California Allspice
مورفولوژي
درختچهاي است خزان پذير، بومي امريكاي شمالي، داراي برگهاي بزرگ و معطر به رنگ سبزتيره و گلهاي قرمز ـ ارغواني و معطر با گلبرگهاي فراوان تسمهاي شكل، كه اواسط تا اواخر بهار ظاهر ميشوند. ميوه ان نيز جامي شكل و معطر است كه در طول زمستان روي گياه باقي ميماند چوب آن داراي عطر مطبوعي است. حداكثر بلندي اين درختچه 3 متر و حداكثر گستردگي آن 2 متر ميباشد.
نيازها
نياز به محل آفتابي يا سايه ـ روشن و خاك عميق، حاصلخيز و مرطوب ولي با زهكشي خوب دارد.
نسبت به سرما مقاوم است و تا دماي 15 ـدرجه سانتيگراد را تحمل ميكند.هرس اين درختچه گلدار بايد بعد از پايان گلدهي صورت گيرد به اين ترتيب كه شاخههاي ضعيف و خشك شده را حذف ميكنند، محل برش بايد از محل انشعاب از شاخه اصلي يا از محل جوانهاي كه به سمت خارج است انجام شود.
كاربرد
براي كاشت در شيبهاي مرطوب، كنار آبروها و ميان چمنكاريهاي درون پاركهاي شهري و جنگلي و همچنين باغچههاي منازل مناسب است. ازدياد
1ـ كاشت بذر در بهار (بذور در خاك سبك در شاسي سرد ريشهدار ميشوند)
2ـ خوابانيدن شاخه در بهار
3-گرفتن قلمه از شاخه های جوان در تابستان
نام علمي : Diospyros spp
نام تيره : Ebenaceae
نام انگليسي : Date plum, Persimmon
مشخصات گياهي :
حدود 475 گونه از اين جنس وجود دارد كه به صورت درخت و درختچه، هميشه سبز و يا خزانپذير هستند. گونه D.lotus بصورت خودرو و فراوان در جنگلهاي شمال ايران ميرويد. بدليل فرم تاج جذاب و دارا بودن برگهاي زيبا، براق، پهن يا سرنيزهاي شكل كه بصورت متناوب روي شاخهها استقرار يافتهاند و ميوههاي آبدار آن پرورش و نگهداري ميشود. گياه دو پايه بوده و گلهاي نر و ماده اين جنس جدا از هم بر روي شاخههاي چوبي سال قبل تشكيل میشوند.
نیازها:
گياهان اين جنس بطور كلي در مناطق گرم و مرطوب حاره و نيمه حاره و در نواحي گرمسير خشك يافت ميشوند.
گياهي پرتوقع و نيازمند به خاك لومي، عميق و قوي بازهكشي خوب ميباشد. به بادهاي خشك حساس است.
تحمل سرما و يخبندان را ندارد.
روش تكثير :
1ـ كاشت بذر بلافاصله پس از رسيده شدن بر روي گياه مادري در هواي آزاد، در اين حالت سرماي زمستانه ركود بذر را از بين ميبرد.
2ـ پيوند شاخه يا پيوند جوانه گونه D. virginiana بر روي پايههاي بذري همين گونه در بهار يا تابستان.
3ـ گرفتن قلمه در تابستان از شاخههائيكه چوب آنها كمي سخت شده است.
هرس :
هرس اين درختان اختصاصي و مداوم نميباشد، بلكه منحصر به يك هرس در آغاز جابجايي، به منظور تشكيل فرم بوده و در سالهاي بعد از فرم گرفتن به قطع شاخههاي زايد و سرشاخههاي سال قبل ميپردازند. در تشكيل فرم همانند ساير درختان، پس از انتقال نهال به بستر اصلي از يك متري الي 120 سانتيمتري سطح زمين سربرداري نموده و تعداد 3 تا 5 شاخه انتهايي را بعنوان شاخههاي اصلي يا اسكلت تشكيلدهنده درخت حفظ مينمايند.معرفي گونهها :
كلهو ، خرمندي D.lotus (Date plum)
درختي است خزان شونده كه تا ارتفاع 15 متر و گستردگي 6 متر رشد ميكند. كلهو، بومي جنگلهاي معتدله و چين ميباشد و تقريباً در تمام جنگلهاي شمال ايران كاشته ميشود. داراي تاجي وسيع، تقريباً كروي، پوست تنه خاكستري رنگ، محكم و سخت بصورت فلس مانند، جدا شونده است. برگهاي آن بيضي كشيده با نوك باريك، سبز تيره، ضخيم و چرمي و بطول 18 ـ 7 سانتيمتر هستند. گلهاي كوچك، تك جنس و سبز رنگ آن در ارديبهشت و خردادماه ظاهر ميشوند.
ميوه آن سته كوچك، كمي بزرگتر از فندق، برنگ زرد و هنگام رسيدن در پاييز قهوهاي تيره با سطح گردينه پوش است.
خرمالوي چيني D. Kaki (Chinese persimmon)
درختي است خزان شونده كه تا ارتفاع 10 متر و گستردگي 7 متر رشد ميكند. داراي تاجي وسيع و مدور، تنه با پوست خاكستري تيره وسخت كه بصورت ورقه يا قطعات فلسي شكل ميباشد. برگهاي بيضي شكل و چرم مانند آن هنگامي كه در بهار ظاهر ميشوند نرم و برنگ سبز روشن بوده و سپس تيره ميگردند. در فصل پاييز به رنگ نارنجي، قرمز و ارغواني تغيير رنگ ميدهند. گلهاي سفيد مايل به زرد آن در تابستان ظاهر ميشوند و ميوههاي زرد يا نارنجي در اواخر تابستان توليد ميكنند. دراين گونه، عليرغم اينكه گياهي دو پايه است ولي اغلب گلهاي ماده آن بدون گرده افشاني توسط گلهاي پايه نر قادر به توليد ميوه هستند. ميوه آن گرد، آبدار و خوراكي است. اين درخت بومي چين و ژاپن بوده وامروزه در بيشتر نقاط ايران واريتههايي از آن با ميوههاي نارنجي رنگ تا قرمز ارغواني كه كاملاً با محيط سازش يافتهاند كشت ميشود. خرمالوي امريكايي D. virginiana (Common persimmon)
درختي است خزان شونده، با رشد متوسط كه تا ارتفاع 10 متر رشد ميكند. داراي برگهاي تخم مرغي شكل بطول حدود 15 سانتيمتر است. برگهاي سبز براق در پاييز به زرد و صورتي و قرمز تغيير رنگ ميدهند.
شاخهها حالت آويزان دارند و شاخههاي جوان آن برنزي يا قرمز رنگ هستند. پوست تنه سخت و قهوهاي تيره است. گلهاي سفيد رنگ و ميوههاي كوچك، گرد، زرد يا نارنجي و خيلي شيرين دارد.كاربرد :
فرم شاخهبندي بازو افقي گونه كلهو ظاهر زيبايي به درخت مي دهد و جهت كاشت در پاركها مناسب است. ميوههاي آن نيز كوچك و خوراكي بوده و پرندگان را نيز جلب ميكند و بدليل كوچكي كمتر سبب آلودگي محيط مي شود.
رنگ برگهاي خرمالو D.Kakiدر پاييز به قرمز، زرد و نارنجي تبديل ميشود و زيبايي خاصي ايجاد ميكند. اين درخت بيشتر در منازل كاشته ميشود.
نام علمي : Photinia spp
نام تيره : Rosaceae
نام انگليسي : Christmas Berry
مشخصات گياهي :
نام علمي سه رنگ از لغت يوناني Photieinos به معناي درخشان اقتباس و بعلت براق بودن برگهاي آن به اين نام مرسوم شده است. اين درخت بومي چين بوده وداراي حدود 60 گونه است، گاهي بواسطه شباهتي كه با درخت جل دارد با آن اشتباه ميشود.شامل درختان و درختچههاي هميشه سبز يا خزان شونده ايست كه براحتي رشد ميكنند. برگها ساده و بطور متناوب و برنگ سبز تيره مي باشند. گلها كوچك و سفيد رنگ هستند كه در بهار ظاهر ميشوند. اغلب گونههاي اين جنس ميوههاي كوچك قرمز يا سياه زينتي دارند كه در پاييز و زمستان توليد ميشوند.
نيازها :
اين گياه مقاوم به سرماي شديد است ولي بايد از بادهاي سرد قوي و يخبندان طولاني محافظت شود. رشد متوسط داشته و نياز به آفتاب يا كمي سايه، خاك گرم ولي نه زياد سنگين و زهكشي شده و آبياري مرتب و متوسط دارد. گونههاي هميشه سبز آن در خاكهاي گچي رشد خوبي دارند ولي گونههاي خزان پذير آن به خاك خنثي يا اسيدي نياز دارند. روش تكثير :
ـ كاشت بذر در فصل بهار و در شاسي سرد (گونه هاي خزان دار را ميتوان در پاييز كاشت)
ـ تهيه قلمه نيمه خشبي در اوايل تابستان از گونههاي هميشه سبز و خزان پذير
ـ تهيه قلمه خشبي در پاييز از گونههاي خزان پذير
ـ پيوند بر روي پايههاي درخت به در بهارهرس :
اين گياه نياز به هرس خاصي ندارد. فقط شاخه هاي اضافي در طول دوره رشد حذف ميشود تا فرم زيباي آن حفظ شود.معرفي گونهها :
سه رنگ چيني P.serrulata (Chiness Photinia)
درخت يا درختچه هميشه سبز است كه تا ارتفاع 10 متر و گستردگي 4 متر رشد ميكند. موطن اصلي آن چين است. برگهاي بيضي شكل جوان آن قرمز و شفاف بوده و پس از رشد كامل سبز تيره ميگردند. گلهاي كوچك سفيد آن از اواسط يا اواخر بهار تا اواسط تابستان ظاهر مي شوند و ميوههاي قرمز رنگ توليد ميكنند.P.villosa
درختي كوچك و يا درختچهاي خزان پذير است كه تا ارتفاع 5 متر و گستردگي 3 متر رشد ميكند. موطن اصلي آن ژاپن، چين و كره است. برگهاي جوان آن برنزي بوده و سپس سبز تيره ميشوند و در فصل پاييز به قرمز ـ نارنجي تغيير رنگ ميدهند. گلهاي سفيد در اواسط بهار ظاهر شده و ميوههاي قرمز رنگ توليد ميكنند. اين گونه خاك اسيدي را ترجيح ميدهد.سه رنگ ژاپني P . glabra (Japanese photinia)
درختچهاي است هميشه سبز كه تا ارتفاع 10 متر و گستردگي 4 متر رشد ميكند. برگهاي تخم مرغي شكل آن حدود 7 سانتيمتر طول دارند. برگهاي جوان آن برنزي بوده و سپس سبز تيره ميشوند. گلهاي سفيد و معطر آن از اواخر فصل بهار ظاهر ميشوند وميوههاي قرمز توليد شده در نهايت سياه رنگ ميگردند. موطن اصلي آن ژاپن است.
P. Fraseri (Fraser Photinia)
درختچهاي است هميشه سبز و مقاوم به سرما ( تا 18 ـ درجه سانتيگراد) كه تا ارتفاع 5 متر رشد ميكند. برگهاي بيضي شكل جوان آن برنزي و بطول 12 سانتيمتر هستند، سپس سبز تيره ميگردند. گلهاي سفيد آن در بهار ظاهر ميشوند. P. arbutifolia (California toyon)
درختي هميشه سبز است گاهي تا ارتفاع 10 متر رشد ميكند. برگهاي دوكي شكل، سفت و چرم مانند آن 5 تا 10 سانتيمتر طول دارند. گلهاي سفيد آن در بهار ظاهر ميشوند و ميوههاي قرمز براق توليد ميكنند.P. beauverdiana
درختچهاي خزان پذير است كه تا ارتفاع 9 متر رشد ميكند، برگهاي بيضي شكل آن حدود 13 ـ 5 سانتيمتر طول دارند. گلهاي سفيد آن در بهار ظاهر شده و ميوههاي قرمز توليد ميكنند كه بعد سياه رنگ ميشوند.موطن اصلي آن ژاپن است.كاربرد :
اين گياه به دليل جذابيت پوشش برگي (بخصوص گونههاي هميشه سبز) و همچنين ميوههاي زيبا از ارزش بسياري برخوردار است. با تغيير رنگ برگها از قرمز به سبز و نارنجي و زرد زيبايي خاصي به محيط عرضه ميكند. از اين درخت بيشتر به صورت تك درخت براي تزيين پاركها استفاده ميشود.
نام علمي : Lathyrus odoratus
خانواده : Leguminosae
نام انگليسي : Sweet pea
مورفولوژي
گياه يكساله، نسبتاً سريعالرشد و بالارونده و داراي اندامهاي تغيير شكل يافته بنام تندريل كه جهت بالارفتن از آنها استفاده ميكند. گلهاي درشت و معطر آن در رنگهاي صورتي، آبي، بنفش و سفيد از تابستان تا اوايل پاييز ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي آن به 3 متر ميرسد.
نيازها
مكان آفتابي، خاك غني از هوموس، حاصلخيز وداراي زهكش خوب، جهت بالارفتن نياز به وجود حمايت دارد، گلهاي پژمرده گياه بايد مرتباً حذف گردند. حداقل دماي قابل تحمل آن 15ـ درجه سانتيگراد است.كاربرد
جهت كاشت در مجاورت پنجرهها و يا ديوار و نردهها مناسب است.ازدياد
از طريق كاشت بذر در اول بهار يا اول پاييز امكان پذير است. بهتر است بذرها قبل از كاشت بمدت چند روز در آب خيسانده شوند.
نام علمي : Hedera helix
خانواده : ARALIACEAE
نام انگليسي: IVY
پاپيتال گياه پوششي و هميشه سبزي است كه داراي ساقه هاي دائمي چوبي و بالا رونده چسبنده ميباشد. زيستگاه اوليه آنها اروپا، آسيا و شمال آفريقا بوده است. اين گياه هميشه در بيشه ها، پرچينها و محلهاي سايه رشد كرده و براي پوشش ديوارها و فنسها ايده آل ميباشد.
انواع مختلف پاپيتال داراي برگهايي بزرگ يا كوچك با بريدگيهايي در حاشيه هستند كه پس از بلوغ تغيير شكل داده، فاقد لب، تيره رنگتر و ضخيمتر ميگردند ، هم چنين جوانه هاي گياه نيز سختتر ميشوند. رنگ برگها از سبز تيره تا سبزمايل به خاكستري و يا برگهاي ابلق «سبز و زرد» بسته به واريته گياه تغيير ميكند. به طور كلي نسبت به شرايط محيطي داراي قدرت سازگاري بالايي ميباشد و در حرارت بالا و پايين و روشنايي كم و زياد ميتواند رشد كند. آن دسته از پاپيتالها كه برگهاي ابلق دارند، نسبت به سرما و خسارات ناشي از باد متحمل تر ميباشند. انواع ضعيف پاپيتال را ميتوان در گلخانه و محيط هاي بسته پرورش داد.
اين گياه پوششي تا هنگاميكه در كنار يك مانع عمودي قرار نگيرد بالا نميرود. اگر مانع عمودي يك درخت باشد بهتر است از بالاروي پاپيتال جلوگيري نمود و يا اينكه به صورت كنترل شده آن را هدايت كرد زيرا تجمع آن روي تنه درخت سبب خشك شدن درخت ميگردد.
رشد اين گياه در ابتدا كند ميباشد، در عين حال انواع ابلق آن نسبت به سبز رشد كمتري دارند. اوايل تا اواسط پاييز زمان گلدهي پاپيتال ميباشد. گلهاي آن به صورت نامشخص به رنگ سبز مايل به زرد و نيمه كروي با بويي مشابه بوي عسل ميباشند. اين گلها تا هنگاميكه گياه 10 ـ 5 ساله نشده است، ظاهر نميشوند. ميوه هاي آن سمي بوده و توسط پرندگان جابجا ميشوند.
نيازها
محل مناسب : محيطي نيمه سايه يا سايه بر روي ديوارهاي شمالي و شرقي مناسب است اما ديواره هاي جنوبي روشن «آفتابگير» براي اين گياه بسيار گرم است. انواع پاپيتال كه داراي برگ سبز هستند قادر به تحمل محيط هاي سايه شديد ميباشند، در حالي كه انواع ابلق آن طالب نور بيشتري هستند و در نور آفتاب رنگ زيباتري دارند.
انواع مختلف خاكها را به شرط آن كه زهكش خوبي داشته باشند تحمل ميكنند اما در خاكهاي غني و آلي سريعتر ريشه دواني مينمايند. خاك با اسيديته بين 7 ـ 6 براي آنها مناسب است اما اغلب پاپيتالها در شرايط كمي قليايي نيز رشد ميكنند.
پاپيتال اگر به خوبي استقرار يافته باشد ميتواند شرايط كم باران و درجه حرارت بالا را براي مدتي تحمل كند اما اگر آبياري عميق صورت گيرد رشد گياه بهتر و انبوه تر خواهد بود. بهتر است فواصل آبياري طوري تنظيم شود كه خاك رطوبت متعادلي داشته باشد (يعني در فصل تابستان دور آبياري را كوتاه و در پاييز و زمستان زياد نماييد). بايد به اين نكته توجه داشت كه خشكي بيش از حد باعث كندي رشد و آبياري زياد سبب زردي برگها و ريزش آنها ميگردد.
تكثير و مراقبت : در تمامي فصول سال ميتوان نسبت به تكثير پاپيتال از طريق تهيه قلمه سبز اقدام نمود، اما بهترين زمان قلمه گيري از اواخر مرداد تا اواخر مهر ميباشد. قلمه هاي تهيه شده را بايد در مخلوط پيت و ماسه در مكان گرم و سايه قرار داد تا ريشه دهند (بين 4 تا 6 هفته) سپس آنها را جابجا نمود. بهترين زمان انتقال آنها به زمين اصلي از پاييز تا بهار است. عمليات هرس آنها را ميتوان در بهار و تابستان انجام داد.
پاپيتال به مراقبت خاصي نياز ندارد اما ميتوان رويشهايي را كه به سمت بيرون رشد كرده و فرم كلي گياه را بر هم زدهاند از بيخ قطع نمود، به ويژه در شهرها كه بر اثر غبار و دود برگهاي آن كثيف ميشوند گاهي هرس شاخه هاي قديمي باعث حذف برگهاي كثيف ميشود.
هرس : اين گياه به هرس خاصي نياز ندارد اما در گياه جوان، شاخه ها و ساقه هايي را كه ضعيف به نظر ميرسند حذف مينمايند تا رويشهاي قويتري رشد كنند. پس از تثبيت گياه نيز هر از چندگاهي آن را سر شاخه زني نماييد تا رشد آن كنترل شود. اما هيچگاه حذف شاخه ها و ساقه ها را تا محل ساقه هاي مسن تر از 4 تا 5 سال انجام ندهيد زيرا ساقه هاي با اين سن، بسيار كند تجديد حيات مينمايند. در مورد انواع ابلق نيز به محض ظهور شاخه هاي سبز يك دست آنها را حذف نماييد چرا كه اين شاخه هاي سبز مقاوم تر هستند و اگر حذف نگردند، غالب شده و به تدريج شاخه ابلق در روي گياه ديده نميشود. در مناطقي كه احتمال نشستن گرد و غبار بر روي شاخه و برگ اين گياه وجود دارد نيز هر چند وقت يكبار گياه را سرشاخه زني نماييد.
اگر هدف شما از هرس، جوان نمودن يك گياه پير و نافرم است تمام شاخه ها و ساقه هاي گياه را در راستاي تكيه گاه به طور عمودي نگاه داريد و به كمك جاروي دستي آن را تميز نماييد و شاخه هاي اضافي را حذف نماييد . در طول مدت يك ماه يا در همين حدود شاخه هاي برهنه به وسيله برگهاي سبز و تازه پوشيده ميشوند.
به منظور تنديس سازي بوسيله پاپيتال بايد انواعي را كه واجد برگهاي ريز هستند انتخاب نمود و بر روي اشكال از پيش انتخاب شده هدايت كرد و پس از مدتي گياه كاشته شده فرم يك درختچه را ميگيرد.
انواع گونه هاي آن عبارتند از :
معرفي گونه ها
1ـ Hedera helix “Pedata”
برگهاي اين گونه 5 لوبي، همانند پاي مرغ، به رنگ سبز ـ خاكستري متاليك با رگههاي سفيد ـ خاكستري ميباشد. اين گونه براي پوشش زمين مناسب نميباشد. ارتفاع آن به 4 متر (2 فوت) ميرسد.
ويژگيها: محيط نيمه سايه و خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به سرما بسيار مقاوم است (تا 15ـ درجه سانتيگراد)
2ـ Hedera helix “Gracilis”
اين گونه داراي برگهايي با لوبهاي نوك تيز به رنگ سبز تيره ميباشد كه در زمستان تا حدودي ارغواني ميشود. اين گونه براي پوشش زمين مناسب نميباشد . ارتفاع و ميزان گستردگي آن 5 متر (15 فوت) است.
ويژگي ها: محيط نيمه سايه و خاك بازهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما نيز بسيار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتيگراد) .
3ـ Hedera helix “Woener”
برگهاي آن داراي لوبهاي ضخيم سبز خاكستري با رگه هاي كمرنگ بوده كه در زمستان ارغواني ميشوند. اين گونه براي ديوارهاي شمالي و شرقي بسيار مناسب است. ارتفاع آن به 4 متر (12 فوت) و ميزان گستردگي آن به 3 متر (10 فوت) ميرسد.
ويژگيها: محيط نيمه سايه و خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما بسيار مقاوم است (15 ـ درجه سانتيگراد) .
4ـ Hedera helix“ Nigra”
برگهاي اين گونه بسيار متراكم و كوچك و به رنگ سبز تيره هستند كه در زمستان ارغواني مايل به سياه ميشوند. اين گونه براي ديوارهـاي شـمالي كوتاه مناسـب است. ارتفـاع و ميزان گستـردگي آن به 2/1 متـر (4 فوت) ميرسد.
ويژگيها : محيط نيمه سايه و خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما بسيار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتيگراد).
5ـ Hedera helix “Atropurpurea”
برگهاي آن بسيار متراكم ، 5 لوبي و به رنگ سبز تيره ميباشد كه در زمستان ارغواني ميشوند. اين گونه براي ديواره هاي سايه مناسب است. ارتفاع آن به 4 متر (12 فوت) و ميزان گستردگي آن به 5/2 متر (8 فوت) ميرسد.
ويژگيها: محيط نيمه سايه و خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما بسيار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتيگراد) .
6ـ Hedera helix “Adam”
برگهاي آن متراكم و كوچك و به رنگ سبز روشن ميباشند كه حاشيه آنها كرم مايل به زرد است. در گلخانه به صورت مداوم رشد ميكند و اگر در فضاي باز كاشته شوند امكان دارد در زمستان آسيب ببيند كه خسارت آن جبران پذير است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و ميزان گستردگي آن به يك متر (3 فوت) ميرسد.
ويژگيها : نور پسند بود و آفتاب كامل و خاك بازهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما نيمه مقاوم است (تا صفر درجه سانتيگراد را تحمل ميكند).
7ـ Hedera helix “Eva”
برگهاي آن كوچك سه لوبي به رنگ سبز مايل به خاكستري با حاشيه كرم ميباشد. در گلخانه به طور مداوم رشد ميكند. در صورتيكه در فضاي باز كاشته شود ممكن است در زمستان آسيب ببيند كه ضايعات آن جبران ناپذير است. اين گياه براي ديوارهاي گرم مناسب است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و ميزان گستردگي آن به يك متر (3 فوت) ميرسد.
ويژگيها : آفتاب كامل به همراه خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما مقاومت نسبي دارد و تا 5ـ سانتيگراد را تحمل ميكند.
8ـ Hedera helix “Anne Marie”
برگهاي اين گونه در اندازه متوسط 6 لوبي به رنگ خاكستري مايل به سبز روشن با حاشيه كرم ميباشد. اين گياه اغلب در گلخانه و به عنوان گياه آپارتماني كشت ميشود و در فضاي باز در زمستان آسيب ميبيند كه ضايعات آن جبرانناپذير است از آن ميتوان در محيط هاي سرپوشيده استفاده كرد. اين گونه براي ديوارهاي گرم مناسب است. ارتفاع آن به 2/1 متر (4 فوت) و ميزان گستردگي آن به يك متر (3 فوت) ميرسد.
ويژگيها : آفتاب كامل به همراه خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما مقاومت نسبي دارد و تا دماي 5ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند.
9ـ Hedera helix “Galcier”
برگهاي آن مثلثي به رنگ نقرهاي، سبز مايل به خاكستري با يك حاشيه سفيد باريك ميباشد. اين گونه براي پوشش زمين و ديـوارها مناسب است. ارتفـاع آن به 3 متر (10 فوت) و ميـزان گستردگي آن به 2 متر (6 فوت) ميرسد.
ويژگيها: آفتاب كامل و خاك با زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما بسيار مقاوم است (تا 15 ـ درجه سانتيگراد) .
10- Hedera helix “Heise”
برگهاي اين گونه كوچك به رنگ سبز خاكستري با رگه هاي كرم ميباشد. اين گونه جهت پوشش زمين و محوطه هاي سرپوشيده و بسته مناسب است. ارتفاع آن به 30 سانتيمتر (12 اينچ) و ميزان گستردگي آن به 60 سانتيمتر (24 اينچ) مي رسد.
ويژگي ها : محيط نيمه سايه با خاك زهكشي خوب را ترجيح ميدهد و نسبت به كاهش دما مقاومت نسبي دارد و تا دماي 5 ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند.
پيشنهادها و توصيه هايي به منظور استفاده از پاپيتال در طراحي :
متاسفانه در اغلب موارد ديده ميشود كه گياه پاپيتال پس از كاشت به حال خود رها ميشود و به همين علت پس از مدتي زيبايي خود را از دست داده و محل مربوطه كاملاً نماي يك محيط به حال خود رها شده را پيدا ميكند در صورتي كه اگر به هنگام كاشت به نكاتي چند از جمله موارد ذيل دقت نماييم نتيجه بسيار خوب و مثبتي خواهيم داشت :
1ـ با توجه به هدف خود گونه و واريته مناسبي را انتخاب نماييم . (هدايت روي ديوار، گياه پوششي، هدايت بر روي كنده و ...) . (به معرفي گونه هاي پاپيتال مراجعه شود)
2ـ شرايط محل را بررسي نماييم. (از نظر ميزان نور، دلگيري محل و ...)
ايده هايي براي طراحي كاشت با پاپيتال
يك طرح ساده :
گوشه اي از طرح را كه در سايه قرار دارد ميتوان با كمك پاپيتال پر نمود اما به شكلي مرتب، براي اين منظور ميتوان چند تكه كنده درخت، تعدادي تل خاك و يا حتي نيمكت هاي كهنه و قديمي را با در نظر گرفتن مساحت محل مربوطه داخل طرح گنجاند تا به اين ترتيب بتوان اختلاف سطح ايجاد نمود. سپس پاپيتالها را به فاصله 45 سانتيمتر از يكديگر ميكاريم. پس از مدتي پاپيتالها رشد كرده و فضاي مربوطه را پر ميكنند و در عين حال روي اجزاي استفاده شده در طرح (كنده، نيمكت و ...) را پوشانده و نمايي از چند تنديس را در مجموعه تداعي مينمايند.
گياه پوششي :
از گياه پاپيتال ميتوان به عنوان يك گياه پوششي استفاده كرد. گياهان پوششي اين حسن را دارند كه اولاً، زمين را ميپوشانند و در نتيجه زمين برهنه نمي ماند. دوماً ، از رويش علفهاي هرز جديد جلوگيري ميكند البته بايد توجه نمود كه گياهان پوششي نمي توانند از رشد گياهان هرز استقرار يافته جلوگيري نمايند.
آلاچيق و سايبان :
از گياه پاپيتال ميتوان براي ايجاد آلاچيق يا سايبان استفاده نمود به عنوان مثال در نقاطي از پارك كه صندليهايي براي استراحت و يا ميز و صندليهايي براي شطرنج تعبيه شده اند و احياناً از سايه كافي برخوردار نيستند با ايجاد يك اسكلت (فلزي، سنگي، آجري يا چوبي) و سپس هدايت پاپيتال بر روي آن سايبان ايجاد نمود.
پرورش بر روي ديوار
گياه پاپيتال را مي توان روي ديوار هدايت نمود. از انواع اين جنس كه براي پرورش روي ديوار مناسب ميباشدHedera canariensis “Galcier de marengo” است كه رشد سريع دارد و برگهاي آن واجد لكه هاي بي شكل نقره ا ي ميباشد، در مقايسه با ساير گياهان اين جنس مقاومت كمتري دارد اما اگر قبل از فصل يخبندان هرس شود به خوبي تجديد حيات نموده و رشد ميكند.
پرورش (هدايت) بر روي ساختمانها :
پرورش گياه پاپيتال بر روي ساختمانهاي يك طبقه و ويلايي به شرط آن كه ديوارهاي آن از نوع تو خالي باشد و ضخامت ديوار كم نباشد منظره زيبايي را ايجاد ميكند اما اگر ضخامت ديوار كم باشد شاخ و برگ پاپيتال كه يك گياه هميشه سبز است و در چهار فصل سال بر روي گياه حضور دارند رطوبت را در يك بارندگي سخت در خود نگه ميدارد و به تدريج به گچ ديوار پس ميدهد و موجب مرطوب شدن ديوارها و ايجاد مشكل ميشود.
اگر ميخواهيم پاپيتال را روي ساختمانهاي بلند پرورش دهيم بهتر است در پاي ديوار آن را پخش نموده و هرس كنيم و از رها كردن گياه به حال خود به نحوي كه رشد نمايد و شاخ و برگ آن تا لب پشت بام گسترش يابد بپرهيزيم.
بهتر است از پرورش پاپيتال بر روي بناهاي قديمي با معماري زيبا و كنده كارييهاي ظريف پرهيز شود زيرا اين عمل نه تنها موجب ميشود زيبايي هنر معماري بكار رفته از ديدها پنهان بماند بلكه به كنده كاريهاي روي نما نيز صدمه ميزند.
نام علمي : Chimonanthus praecox
خانواده : Calycanthaceae
نام انگليسي : Winter Sweet
مورفولوژي
اين درختچه خزان دار بومي چين و ژاپن بوده، برگها سبز درخشان، كشيده، بيضي شكل، متقابل، به طول 13 ـ 5/7 سانتيمتر و عرض 6 ـ 5/3 سانتيمتر ميباشند گلها در فصل زمستان كه شاخهها فاقد برگ هستند ظاهر شده و بسيار معطرند. پوشش خارجي گل ليمويي رنگ و پوشش داخلي آن ارغواني رنگ و كوچكتر است. ميوه آن كوزهاي شكل درشت و خاكستري ـ قهوهاي بوده و اواخر خردادماه ميرسد. اين درختچه كند رشد به حداكثر بلندي 5/4 ـ 3 متر و حداكثر گستردگي 5/2 ـ 2 متر ميرسد.
نيازها
نياز به محل آفتابي دارد ولي در نواحي كه داراي تابستان گرم هستند بهتر است در محلي كاشته شود كه آفتاب بعد از ظهر به آن نتابد (ضلع شرقي و شمالي ديوار يا ساختمان). در هر خاكي كه داراي زهكشي خوب باشد رشد ميكند و با خاكهاي گچي نيز سازگار است. براي رشد مناسب نياز به سرماي زمستان دارد. از آنجائيكه گلها روي شاخههاي قديمي ظاهر ميشوند، هرس آن بايد در زمستان بعد از پايان گلدهي و يا زمانيكه گلها ظاهر شدهاند براي استفاده از شاخه بريده، انجام شود. هنگام خريد بهتر است نهال 5 ساله خريـداري شـود كه موقع گلـدهي آن باشد ( اين گياه در 3 ، 4 سال اوليه تنها رشد رويشي نموده و گلدهي ندارد) . كاربرد
از آنجائيكه گلهاي معطر آن در زمستان ظاهر ميشوند، بهتر است در محلي كاشته شود كه بتوان از عطر گلها بهره گرفت (بعنوان مثال مجاور آلاچيق ها و يا كنار پنجره ساختمانها) براي كاشت در محوطه جلوي سوزني برگان نيز مناسبت است زيرا اين درختان در زمستان زمينه سبز مناسبي براي نمايش بهتر گلهاي اين درختچه بوجود ميآورند.ازدياد
1ـ كاشت بذر در بهار در گلخانه گرم با دماي 16 درجه سانتيگراد (برداشتن پوسته بذر، جوانهزني را تسريع ميكند)
2ـ خوابانيدن شاخه در پاييز يا بهار
نام علمي: Daphne odora ‘Alba’
خانواده: Thymelaeaceae
نام انگليسي: Winter Daphne
مورفولوژي
اصل اين درختچه از چين و ژاپن است و در باغهاي شمال كشور كشت ميشود درختچهاي است هميشه سبز, زيبا, با برگهاي ضخيم به رنگ سبز تيره و براق و باريك به طول 5/7 سانتيمتر و گلهاي سفيد و معطر كه اوايل ارديبهشت ماه شكفته شده و بين باغبانان ميخك هندي ناميده ميشود. حداكثر بلندي آن 3-5/1 متر و حداكثر گستردگي 2-5/1 متر است. گونه D.mezereum درختچهاي خزانپذير است كه داراي گلهاي صورتي رنگ و بسيار معطر ميباشد و اواخر زمستان يا اوايل بهار روي شاخههاي بدون برگ ظاهر ميشوند. حداكثر بلندي و گستردگي آن 2/1 متر است, شاخههاي اين درختچه بصورت افراشته رشد ميكنند بنابراين در فصل رشد (بهار) قسمت پايين گياه لخت بهنظر ميرسد و بهتر است اطراف آن گلهائي مانند شب بو, قرنفل و يا ميخك كاشته شود.
مكاني سايه از يك باغ صخرهاي كه اكثر گياهان در آنجا به سختي رشد ميكنند براي آن مناسب است.
نيازها
اين گونه در شهرهاي شمال كشورمان و آب و هواي تهران و كرج بخوبي رشد ميكند و بعلت حساسيت به سرماي طولاني وخشك در ساير نقاط كشور در گلخانه حفظ ميشود. محل سايه-روشن و يا جائيكه داراي سايه بعدازظهر باشد (ضلع شرقي ديوار) براي آن مناسب است البته در محل آفتابي نيز رشد ميكند ولي اگر نور مستقيم آفتاب با انعكاس گرما از ديوار مجاور مخلوط شود گياه آسيب خواهد ديد. در نواحي كه داراي تابستان خنك هستند درختچه را در محل گرم و آفتابي كه از گزند باد نيز در امان باشد ميكارند. نياز به خاك هوموسي, كمي قليايي تا خنثي بازهكشي خوب دارد براي مهيا كردن زهكشي سريع كه براي اين درختچه اهميت دارد ميتوان آن را روي بلندي كاشت. در فاصله بين دو آبياري بايد اجازه داد تا خاك كمي خشك شود.
فرمدهي اين درختچه بهتر است در زمان گلدهي آن صورت گيرد. بدين صورت كه شاخههاي گلدار كوچك را از نزديكي شاخههاي بزرگتر قطع كرده و تركههاي بلند را از كنار يك جوانه سالم و يا ساقه جانبي كوچك حذف ميكنند براي ايجاد يك درختچه گسترده شاخهها را از كنار جوانههايي كه به طرف خارج تاج قرار گرفته قطع نموده و براي ايجاد يك درختچه افراشته با گستردگي كم, شاخهها را از كنار جوانههايي كه به طرف داخل تاج قرار گرفته قطع ميكنند. شتهها ممكن است نوك ساقهها را از بين ببرند براي مبارزه با آنها از اسپري حشرهكشهاي سيستميك استفاده ميكنند.
در صورت ابتلاي گياه به بيماريهاي ويروسي چارهاي جز در آوردن گياه از خاك و از بين بردن آن وجود ندارد .
كاربرد
براي كاشت در حاشيهها و باغهاي صخرهاي مناسب است. اين درختچه در تهران در پارك شهر كاشته شده و رشد خوبي دارد.ازدياد
1ـ خوابانيدن شاخه و يا قلمه ريشه
2ـ گرفتن قلمه خشبي برگدار ساقه در تابستان و قلمه خشبي بدون برگ در پاييز
3ـ كاشت بذر پس از سرمادهي به مدت 3 ماه در دماي 4 درجه سانتيگراد
نام علمي : Curpressus arizonica syn.C. glabra
خانواده : Cupressaceae
نام انگليسي : Arizona Cypress
مورفولوژي
اين درخت زيبا بومي ايالت آريزونا و كاليفرنياست داراي برگهاي فلسي به رنگ سبز-آبي يا خاكستري ميباشد تاج گياه موزون و مخروطي و ميوه آن مخروط كروي به رنگ قهوهاي است. ريشههاي جانبي و گسترده سطحي دارد. حداكثر بلندي آن 15-10 متر و گستردگي آن 5-3 متر است ولي با عمل هرس ميتوان اندازه آنرا در حد مورد نظر نگهداشت شاخ و برگ و ميوه آن معطر است و مخصوصاً بعد از هرس و آبياري عطر دلپذيري در محيط پخش ميكند.نيازها
نورپسند بوده و خاك شني و سبك براي كاشت آن مناسب است. با آب و هواي خشك سازگاري بيشتري دارد به گرما و خشكي خاك نيز مقاوم بوده و در مقابل وزش
بادهاي شديد بردبار است. نسبت به سرما مقاوم بوده و تا 15ـ درجه سانتيگراد را تحمل ميكند بعد از مستقر شدن در محل اصلي به آبياري كم نياز دارد. كاربرد
براي ايجاد پرچين و حصار بادشكن, جلوگيري از فرسايشهاي بادي و آبي و براي توسعه فضاي سبز به صورت جنگلكاري مناسب است. از آنجائيكه رنگ برگهاي آن سبز-آبي و معطر است در طراحي فضاي سبز پاركهاي شهري و جنگلي براي ايجاد تنوع رنگ و بوي خوش بهكار ميرود.ازدياد
1ـ كاشت بذر بهار يا اوايل تابستان. بذور بايد قبل از كاشت حدود 4 هفته در دماي 4-2 درجه سانتيگراد قرار داده شوند سپس در گلخانه يا در هواي آزاد كاشته شوند.
2ـ گرفتن قلمه در اواخر زمستان. قلمهها را در گلخانه يا شاسي ريشهدار ميكنند. استفاده از اسيد ايندول بوتيريك با نسبت 60 در ميليون به تسهيل در ريشه دهي كمك ميكند.
نام علمي : Lagerstroemia SPP
خانواده : LYTHRACEAE
اين گياه داراي گونه هاي زيادي است كه برخي از آنها برگريز وعده اي هم هميشه سبز ميباشند. برگهايشان مركب، بيضي شكل، كامل و به طول 5/2 تا 5 سانتيمتر بوده كه بصورت متقابل، متناوب يا چرخه سه تايي قرار گرفته اند. رنگ برگها در بهار سبز روشن متمايل به قرمز و در پاييز نارنجي يا قرمز و گاهي زرد ميباشد. گلها با گلبرگهاي چيندار، به قطر حدود 5/3 سانتيمتر، در خوشه هاي مركب گرد يا كمي مخروطي و به طول 5 تا 30 سانتيمتر، در انتهاي شاخه ها تشكيل ميشوند. رنگ گلها قرمز، صورتي، بنفش، سفيد يا صورتي ملايم بوده و دوره گلدهي طولاني، از اوايل تيرماه تا اواخر شهريور ماه ميباشد. پوست تنه توري صاف و برنگ خاكستري روشن مايل به سفيد است كه وقتي كنده ميشود قسمت داخلي صورتي رنگ است. شاخه ها بدون كرك، چهارگوش و مايل به قرمز هستند. ميوه آن كپسول كروي است كه حاوي تعدادي تخم ميباشد.
مهمترين گونه هاي آن عبارتند از:
. L. indica , L. speciosa , L. elegans , L. loudoni , L. pubra , L. violacea دراين ميان گونه L. speciosa يا L. reginae با نام انگليسي « Queen crape Myrtle » نوع درختي با ارتفاع بيش از 18 متر ميباشد كه در مناطق حاره يافت ميشود . تنها گونه اي كه به وفور جهت تزئين باغها ، پاركها، حواشي خيابانها ، اتوبانها و بلوارها كاشته ميشود ، « L. indica » است كه بومي چين است . اين درختچه به دوفرم ديده ميشود :
* درختچه هاي كوتاه كه سرعت رشد آنها كم بوده ، رشد طولي و گسترش عرضي يكساني دارند .
* درختچه هاي بلند كه ارتفاع آنها از 5/1 تا 9 متر متغير بوده ، پس از تربيت بصورت درخت ، تنه هاي زيبايشان نمايان ميشود .
نيازهاي اكولوژيكي:
1 ـ خاك : بهترين خاك براي كاشت توري ، مخلوطي از خاك تازه باغچه و خاك برگ به ميزان مساويست. بايستي در پاييز هر سال مقداري خاك مناسب ( مخلوط بالا ) در پاي بوته ها اضافه كرد . اين عمل باعث ميشود كه ريشه هاي سطحي كاملاً پوشيده شده و درزمستان از خطر سرمازدگي محفوظ بمانند . همچنين طي عمليات مكانيكي حذف علفهاي هرز آسيب نبينند . اين مسئله بايد خصوصاً در مورد درختچه هاي توري حواشي بزرگراه چمران مورد توجه قرارگيرد . زيرا درختچه هايي كه در بالاي كرت در اين منطقه قرار گرفته اند و ريشه هايشان كاملاً از خاك پوشيده شده ، سالم تر و قوي تراز درختچه هايي هستند كه در گودي كرت قرار گرفته اند .
2 ـ نور : نيازتوري به نور مستقيم خورشيد زياد است ، به همين جهت بايد در مكانهاي بازوكاملاً آفتابگير و به دور از هرگونه سايه درخت ، ساختمان ياديوار بلند كاشته شود تا حداكثر گلدهي را داشته باشد .
در درختچه هاي توري حواشي بزرگراه چمران اهميت اين مسئله كاملاً بارزاست ، زيرا درختچه هاي واقع در حاشيه غربي بزرگراه كه بدور از هرگونه سايه قرار گرفته اند ، سريعاً به گل نشسته و گلهاي بيشتري نيز توليد كرده اند ، ولي درختچه هاي حاشيه شرقي كه در زير سايه درختان بلند ، تپه ها و ساختمانها قرار گرفته اند ، ديرتر گل داده اند . مسئله نور از جنبه ديگري نيز حائز اهميت است و آن بروز بيماريهاي قارچي است . زيرا در شرايط سايه بدليل بالا بودن رطوبت ، رشد قارچها ( عوامل سفيدك ) افزايش مييابد.
3ـ آب : توري در فصل رشد احتياج به آبياري با فاصله ولي عميق دارد. در زمستان احتياجي به آبياري نيست.
4ـ دما : اين گياه نسبتاً به سرماي زمستان مقاوم بوده و در تهران دماي 20 ـ درجه سانتيگراد را تحمل كرده است. در تابستان وجود روزهاي گرم و آفتابي براي گلدهي ضروري است.
مراقبتهاي ويژه :
الف ـ كوددهي : اصولاً توري گياهي است كم توقع كه به مواد غذايي زياد نيازي ندارد. فقط لازم است در اواخر زمستان هر سال، بعد از عمليات هرس، به اندازه يك فنجان كود شيميايي كامل به هر متر مربع از خاك اضافه نمود تا نيازهاي گياه در فصل رشد تامين شود. همچنين ميتوان لايهاي به ضخامت 5 سانتيمتر كمپوست يا پهن اسبي پوسيده پاي بوته ها اضافه كرد.
ب ـ عمليات هرس :
* از آنجائيكه گل توري بر روي شاخه هاي يكساله تشكيل ميشود، لذا جهت افزايش توليد شاخه هاي گل ده لازم است در اواخر زمستان هر سال شاخه هاي مسن را هرس نمود.
* جهت تسهيل ورود نور و هوا به تمامي قسمتهاي داخلي گياه بايد از تراكم زياد شاخه ها كاست.
* شاخه هاي شكسته، مريض و آفت زده معمولاً پناهگاه و منبع انتشار آفات و امراض ميباشند. لذا حذف اين شاخه ها در زمستان قبل از فعال شدن گياه جهت حفظ و تأمين سلامت آن ضروري است.
* در درختچه هاي مسن با حذف كامل شاخه هاي پير ميتوان آنها را وادار به توليد شاخه هاي جديد كرده و بدين ترتيب درختچه را جوان نمود.
زمان هرس :
بهترين زمان براي هرس توري فصل زمستان است، زيرا همانگونه كه قبلاً نيز اشاره گرديد، هرس زمستانه باعث ميشود كه تعداد شاخه هاي گلده افزايش يابد.
از طرف ديگر، چون شاخه ها بدون برگ هستند، براحتي قابل رويت بوده و حذف كامل يا جزئي آنها با سهولت بيشتري صورت ميگيرد.
* طرز هرس شاخه ها:
ـ در درختچه هاي كوچك فقط بايد شاخه هاي ضعيف و بيمار را از ته قطع كرد.
ـ در درختچه هاي بزرگ بايد تمام شاخه هاي سال گذشته را با بالاي دومين جوانه قطع كرد. تنها در صورتي كه درختچه بيش از اندازه بزرگ شده و لازمست كه اندازه اش تقليل يابد، ميتوان شاخه هاي قديمي تر را قطع كرد.
ـ ميتوان با قطع كامل شاخه هاي تحتاني، درختچه را طوري تربيت نمود كه تنه سفيد و زيباي آن باقي بماند.
ـ همانطور كه قبلاً نيز اشاره شد، بعد از عمليات هرس، كوددهي ضروريست.
روشهاي تكثير :
تكثير درختچه از دو طريق كاشت بذر و قلمه ميسر است. ولي معمولاً روش قلمه بيشتر مورد استفاده قرار ميگيرد. به اين ترتيب كه :
ـ ساقه هاي جوان را كه مغز بسته و نيمه خشبي شده اند براي تهيه قلمه انتخاب ميكنند.
ـ طول قلمه بايد 7 تا 14 سانتيمتر باشد.
ـ در صورت برگدار بودن قلمه، فقط چند برگ در انتهاي شاخه نگهداشته، بقيه را حذف ميكنند. وجود برگ و جوانه اثر زيادي بر ريشه دهي قلمه دارد. زيرا جوانه منبع توليد اكسين و برگها منبع توليد كربوهيدراتها هستند كه هر دو براي ريشه دهي ضروري ميباشند.
ـ بلافاصله پس از تهيه قلمه ها، بايد آنها را در گلخانه و در بستري مناسب كاشت.
نام علمي : Aceraceaeer Spp
خانواده : Aceraceae
نام انگليسي : Maple
اين جنس به علت تنوع فرم و دامنه گسترش از مهمترين گونههاي جنگلي بوده وشامل 200 گونه از گياهان درختي و درختچهاي است.
در اين جنس برگها ساده و به ندرت مركب ميباشند. پهنه برگها، پنجهاي با بريدگيهاي خفيف يا عميق و به ندرت بدون لوب ميباشد. دمبرگها طويل و رگبرگها شانهاي هستند. گل آذين خوشه يا چتر، گلها نر ـ ماده و اغلب در روي يك پايه هم گل نر و گل ماده و هم گل نر ـ ماده يافت ميشود. گلها به رنگ زرد و ياسبز بوده ودر بعضي گونهها جام گل وجود ندارد.
ميوه در اين جنس خشك بالدار (سامار) مضاعف است.نيازها :
اكثر گونهها در خاكهاي غني و مرطوب ميرويند و تعداد كمي در خاكهاي خشك و كوههاي صخرهاي رويش دارند. در محيطهاي آفتابي و نيمه سايه رشد مناسبي داشته و اگر نور كافي به آن نرسد مستعد پذيرش آفات گوناگون است.
اين گياه پرتوقع بوده واكثر گونهها به آبياري زياد احتياج دارند و به علت پوست نازكي كه دارند در برابر سرماي ديررس حساس بوده و در زمستانهاي سخت آسيب ميبينند.روش تكثير :
1ـ افرا به راحتي از طريق بذر قابل ازدياد است اما از خشك شدن آن بايد جلوگيري نمود. در مورد گونه هايي كه بذر آنها زودرس است (بهار رس) بايد بلافاصله پس از رسيدن كاشته شوند. در گونه هايي كه بذر آنها در پائيز ميرسد (اغلب افراها)، سرما دهي به مدت 90 روز در دماي 4 درجه سانتيگراد و سپس كشت آنها در بهار منجر به رويش خوبي خواهد شد. كشت پائيزه در هواي آزاد به شرط آنكه بذرها ابتدا به مدت يك هفته خيسانده شده و آب آنها هر روز تعويض گردد، امكان پذير است. لازم به ذكر است قوه ناميه بذرها يك سال ميباشد.2ـ بعضي گونهها به وسيله قلمه و پيوند ازدياد مييابند.معرفي گونهها:
افراي برگ چناري كركف (Norway Maple) A.platanoides
درختي پهن برگ و خزان كننده با 20 تا 30 متر ارتفاع كه داراي تاجي گسترده و با شكوه است. پوست تنه ابتدا خاكستري يا خاكستري متمايل به قرمز و داراي نوارهاي سفيد طولي است. برگها بزرگ، پنجهاي، بدون كرك و داراي 5 تا 7 لوب خيلي تيز ميباشند كه داراي دندانههاي درشتي هستند. گلها بدون دمگل ، چتري و به رنگ زرد مايل به سبز بوده و ميوه آن دي سامار ميباشد.
اين گياه به هواي مرطوب و آبياري زياد نياز داشته و در محيط سايه ـ آفتاب داراي رشد مناسبي است. در خاكهاي لومي رشد نموده وبه زهكشي خوب نيازمند است.
ازدياد اين گونه به راحتي از طريق بذر صورت ميگيرد.
اين درخت با تاج گسترده و قامت بلند و رنگ پائيزه زيبا، جلوه خاصي به فضاي سبز ميبخشد اما از آنجا كه سيستم ريشهاي اين گياه بسيار گسترده است ممكن است به معابر ، آسفالت خيابانها و ساختمانهاي مجاور آسيب برساند و همين امر استفاده از آن را محدود ميسازد.افراي شبه چناري (Sycamore) A.Pseudoplatanus
درختي پهن برگ، سريع الرشد، خزان كننده و تا ارتفاع 40 متر ميباشد. ظاهر اين درخت از فاصله دور شبيه چنار است ولي رنگ تاج آن نسبت به چنار روشن تر است. سن اين درخت به 500 تا 700 سال نيزميرسد. برگها پنجهاي، پوست تنه فلسي، گلها آويزان و به صورت خوشهاي ميباشند. سامارهاي آن نسبت به گونه برگ چناري داراي زاويه بستهتري است. اين گياه خاكهاي قليايي و خشك را تحمل كرده و در خاكهاي غني با زهكش مناسب رويش بهتري دارد، نور پسند بوده و طالب فضاي باز است و نسبت به هواي آلوده شهر (تهران) مقاوم است.
ازدياد اين گونه از طريق رويش بذر در آبان ماه و سپس باز كاشت نهالها از آبان تا اسفندماه ميباشد.
اين گياه براي كاشت در خيابانهاي عريض و بزرگراهها مناسب است به شرط آنكه فاصله محل كاشت با ساير درختان و ساختمانها رعايت شود. به علت رشد سريع اين درخت ميتوان در جنگل كاري از آن استفاده نمود.
براي كاشت در اراضي باتلاقي كه در اثر تجمع فاضلابهاي شهري بوجود آمده، مناسب ميباشد. از اين گياه به عنوان بادشكن هم استفاده ميشود.كرب، افراي دشتي (Hedge maple) A. Campstre
درختي است بسيار كند رشد، به ارتفاع حدود 6 تا 15 متر،داراي تاجي نامنظم و شاخههاي قابل انعطاف، نرم و منشعب برگها داراي 5ـ3 لوب با فرورفتگي عميق و قاعده قلبي شكل، پوست شيار دار، گلها سبز مايل به زرد و به صورت خوشههاي برافراشته ، زاويه دوبال ميوه كاملاً باز و دانه فشرده و كرك دار است.
اين گياه نورپسند ، آهك دوست، مقاوم در برابر خشكي، كم آبي و سرما بوده و در تمامي خاكهاي لومي رشد خوبي دارد.
ازدياد آن از طريق بذر صورت ميگيرد.
از آنجاكه گونهاي مقاوم و سازگار است در اكثر مناطق و حتي به صورت خودرو يافت ميشود. اين درخت پاكوتاه به منظور حفاظ و پوشش در كنار آلاچيق هاي پاركها كاربرد دارد.
افراي قرمز (Scarlet Maple) A.rubrum
ارتفاع اين درخت بالغ بر 40 متر و بسيار سريعالرشد بوده و گلهاي آن پيش از ظهور برگها شكوفا ميشوند و داراي پوست ضخيم به رنگ خاكستري است. ساقه هاي جوان ابتدا سبز روشن بوده و به تدريج قرمز رنگ ميشوند. جوانهها و گلها نيز در اين گونه قرمز ميباشد. برگها كشيده و داراي 3 تا 5 لوب كه در تابستان سبز تيره و در پائيز به رنگ قرمز براق در ميآيند.
اين گونه در هر نوع خاكي با رطوبت كافي رشد ميكند و در مناطق با آب و هواي مرطوب و يا زمينهاي باتلاقي رشد مناسبي دارد.
در صورت كاشت اين گياه در فضاي سبز پاركها، بايد در كنار درياچههاي مصنوعي كاشته شوند تا هوا رطوبت لازم را داشته باشد.
افراي سرخ (افراي ژاپني) A.Palmatum ‘Atropurpureum’
درختچهاي است كند رشد، پهن برگ، خزان كننده وزينتي داراي گلهاي ارغواني و قرمز، برگها داراي لوبهائي با بريدگيهاي عميق كه در اين واريته در تابستان به رنگ زرشكي براق و در پائيز به رنگ ارغواني تيره در ميآيند.
اين گياه سايه پسند بوده و در زير سايه درختان بلند رويش دارد. به خاك غني بازهكشي خوب و رطوبت بالا نياز داشته و تاب تحمل خشكي را ندارد. به سرماي شديد حساس بوده ودر برابر بادهاي شديد بايد محافظت شود. واريته ذكر شده در آفتاب رشد خوبي دارد.
از اين گونه زينتي به جهت رنگ زيباي برگها و قامت كوتاه و انبوه در پاركسازي استفاده ميشود (به خصوص در پاركهايي كه به سبك ژاپني ساخته ميشوند) ، براي كاشت در پاسيو منازل و ادارات و تربيت بصورت بن ساي نيز بسيار مناسب است.
نام علمي : Magnolia grandiflora
خانواده : Mognoliaceae
نام انگليسي : Bull-bay مورفولوژي
درختي هميشه سبز، بومي آمريكاي شمالي كه سالها پيش به ايران آورده شده است. فرم تاج زيبا و مخروطي شكل، شاخههاي جوان و جوانهها قهوهاي زنگاري و كركدار، برگها متناوب، درشت، واژ تخم مرغي ـ بيضوي و ضخيم كه سطحرويي آنها سبز تيره و سطح زيرين حداقل در جواني كركدار است. هر برگ دو سال روي درخت ميماند. گلها درشت، به رنگ سفيد، شيري، معطر، به قطر 20ـ 15 سانيمتر، داراي سه كاسبرگ گلبرگ مانند و 7ـ6 گلبرگ ميباشند كه بتدريج از خردادماه تا آخر تابستان ظاهر ميشوند. ميوه آن تخم مرغي شكل و كركدار بوده و در فصل پاييز دانههاي قرمز رنگ از درون ميوه خارج ميشوند. حداكثر ارتفاع درخت 24 و گستردگي آن به 10 متر ميرسد. از سن 15 سالگي و گاهي بسيار زودتر شروع به گلدهی میکند.
نیازها
مكان آفتابي، خاك غني، مرطوب و خنثي يا كمي اسيدي (5/6 ـ 6 = PH)، شرايط اقليمي گرم و مرطوب را بيشتر ميپسندد ولي در نواحي بياباني نيز در صورتيكه از گزند بادهاي شديد در امان باشد، خوب رشد ميكند. ريشه درخت عميق بوده و بهتر است آبياري عميق ماهانه در مورد آن اعمال گردد. بهترين زمان براي كاشت نهال آن اسفند يا فروردين ماه ميباشد.
کاربرد
براي كاشت در ميان چمن و به عنوان درخت خياباني، همچنين كاشت در گلدانهاي بزرگ (در چند سال اول رشد) مناسب است.
آنرا ميتوان در كنار سوزني برگان و يا به عنوان پس زمينه سبز براي درختچههاي گلدار نيز كاشت.
اسانس گلها اثر تب بر داشته ودانه گياه داراي ماده روغني و معطر است كه تشنج را بهبود ميبخشد. ازدياد
از طريق كاشت بذر در ماسه مرطوب وشاسي سرد در زمستان يا تابستان و از طريق خوابانيدن شاخه در تابستان و يا پاييز و يا پيوند زدن در تير و مرداد ماه امكان پذير است.
نام علمي : Choisya ternata
خانواده : Rutaceae
نام انگليسي : Mexican Orange Flower
مورفولوژي
درختچه ايست هميشه سبز با گلهاي سفيد و معطر كه يكبار در آخر بهار و مجدداً در فصل پاييز ظاهر ميشوند. برگها معطر، سبز روشن وبراق و متشكل از سه برگچه هستند. اين گياه بومي مكزيك بوده و در سالهاي اخير به ايران وارد شده است.حداكثر بلندي و گستردگي آن به 5/2 متر ميرسد.
نيازها
مكان كاملاً آفتابي، خاك حاصلخيز با زهكش خوب، حداقل دماي قابل تحمل آن 5ـ درجه سانتيگراد است و در زمستانهاي سرد نياز به محافظت دارد.
کاربرد
جهت كاشت در گلدانهاي بزرگ و استقرار در حياط يا ايوان منازل و يا كاشت در باغچههاي محصور مناسب است.
ازدیاد
از طريق قلمههاي نيمه رسيده در اواخر تابستان امكان پذير است.