گامانایف نوعی روش جراحی با اشعه (Radio surgery) است که درطی آن پزشکان ضایعات عمیق مغزی رابدون نیاز به جراحی و بازکردن جمجمه بیمار، درمان می کنند. این فناوری بسیار پیشرفته این امکان را می دهد که حتی عمیق ترین بخشهای مغزراکه با جراحی معمولی امکان دسترسی به آن وجود ندارد تحت درمان قراردهند .
دراین روش صدها شعاع گاما که ازیک منبع کبالت ساطع می شود دریک جلسه وبا دوز بالا بصورت متمرکزبه تومورتابانده می شود . این تابش به صورتی است که بافتهای نرمال و بحرانی مغزحداقل اشعه ممکن را دریافت نموده وآسیبی نمی بینند .
چاقوی گاما(Gamma Knife)
مقدمه
چاقوی گاما یا همان گاما نایف در حقیقت یک چاقو نیست بلکه نام تجاری و ثبت شدۀ وسیله ایست برای اعمال اشعه گاما با شدت بالا که به صورت هدف گیری نقاط مشخصی از ضایعات به کار می رود. این اشعه گاما از ماده رادیو اکتیو کبالت ۶۰ منتشر می شود. در سوئد برای بیشتر از 20 سال است که مورد استفاده و توسعه قرار گرفته و همکنون در کشورهایی چون آمریکا موجود است. برای بیمارانی که دارای تومور مغزی خوش خیم و یا دارای رگهای غیر عادیِ غیر قابل جراحی (بدلیل عمیق و در دسترس نبودن و یا نزدیک بودن به نقاط حیاتی مغز) هستند، استفاده می شود.
این روش بصورت سر پایی است و نیازی به جراحی و بیهوشی ندارد و در حدود 2 تا 3 ساعت به طول می انجامد.
کبالت 60 چیست؟
کبالت 59 در طبیعت وجود دارد و فلزی پایدار است (رادیو اکتیو نیست). وقتی کبالت 59 در یک میدان نوترونی قرار بگیرد ، با دریافت یک نوترون به کبالت 60 تبدیل خواهد شد که ایزوتوپ همدیگرند. کبالت 60 که رادیو اکتیو است دارای نیمه عمر 5.27 سال است ، که با انتشار یک بتای منفی و پس از آن تولید اشعه گاما ، به عنصر پایدار نیکل 60 تبدیل می شود. در این واپاشی، کبالت 60 یک الکترون(بتای منفی) با انرژی 315kev و دو اشعه گاما با انرژی های 1.17Mev و 1.33Mev منتشر می کند.
یک گرم کبالت60 حدود 50کوری اکتیویته دارد. که این مقدار می تواند قدرت یونیزه کنندگیی حدود 0.5 sievert/min را برای بدن داشته باشد. دوزی معادل 4 تا 5 سیورت برای کل بدن، می تواند در طول 30 روز نصف انسانها را از بین ببرد. که می توان بوسیله یک گرم ، تنها در طول چند دقیقه به اثر ذکر شده رسید.
برخی کاربردهای اشعه گاما:
_ برای ردیابی واکنش های شیمیایی
_ منبعی رادیو اکتیو برای کارهای پرتوپزشکی
_ برای عکسبرداری های صنعتی
_ برای محاسبه قطر و کلفتی برخی اشیا
_ برای میکروب کشی مواد غذایی
_ بعنوان منبع رادیو اکتیو برای کارهای آزمایشگاهی
همچنین در ساخت بمب کبالت نیز به کار می رود.
چاقوی گاما چاقویی بدون قابلیت برش
برای افرادی که دارای تومور مغزی هستند ممکن است زندگی کسل کننده و رنج آور باشد. اما نعمت انقلاب در تکنولوژی ، معالجه برای بسیاری بیماران را امیدوار کننده تر و راحت تر و بدون درد تر ساخته است.
تکنولوژیی که به نام «چاقوی گاما» مشهور است _بر خلاف نام آن_ یک چاقو نیست بلکه وسیله ای شبیه کلاه خود است که بوسیله آن مغز بیمار ، پرتوهایی به شدت کانونی شده را از منبع رادیو اکتیو دریافت می کنند که تومور را مورد هدف قرار می دهد ولی به بافت های دیگر صدمه نمی زند. چاقوی گاما مزیت های زیادی به همراه دارد اما کاستی های آن باید برای پیشرفت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. تعدادی از مزیت های چاقوی گاما عبارتند از :
_ عدم نیاز به تراشیدن موی سر یا جراحی و بخیه
_ بدون زخم و درد بودن
_ عدم نیاز به بیهوشی بطوریکه بعد از این درمان مریض می تواند به کارهای روزانه اش بپردازد
_ نداشتن دوره نقاهت و یا غیبت از کار و خانواده
همچنین موثر تر از عمل های جراحی مرسوم می باشد و برای بیماران سالخورده بسیار مناسب است.
خطر کمتر ، هزینه کمتر
در میان مزایای زیاد آن به صرفه جویی در هزینه ها ، بدلیل حضور و بستری کمتر بیمار در بیمارستان باید اشاره کرد. همچنین مریض از خطرات عفونت و خونریزی و واکنش های منفی بدن به بیهوشی، مصون است.
پس از آنکه تکنولوژی چاقوی گاما در دانشگاه بدست آمد ، بر روی 200 مریض برای درمان آنها آزمایش شد. روش چاقوی گاما حدود 3 ساعت طول می کشد که نیاز به یک گروه متخصص ، متشکل از ،حداقل ، متخصص مغز و اعصاب و فیزیکدان پرتو پزشک ، دارد.
در حالی که مریض بی تحرک دراز کشیده ، گروه متخصص ابتدا به عکس برداری (magnetic resonance imaging) MRI یا CT(Computed Tomography) از مغز او اقدام می کنند. بعد یک کلاه بزرگ که دارای 201 منفذ خروجی به طرف سر بیمار است ، بر سر بیمار قرار می گیرد. از این منفذها باریکه های بسیار دقیق اشعۀ گامای کبالت 60 (Co-60) به تومور می تابانند. پرتو های منتشره در یک کانون منسجم می شوند. نقطۀ کانونی باید در حدود اندازه تومور باشد. فیزیکدان پرتو پزشک و متخصص مغز و اعصاب کار را با تابش دهی ملایم آغاز می کنند تا در نهایت مکان دقیق تومور هدف گیری شود. این عمل که به دفعات انجام می گیرد «شوت» نام دارد. در ضمن مریض دریافت اشعه را احساس نمی کند.
دز تابشی بسته به عمق و اندازه و پیشرفت تومور ، متفاوت است تا برای بافت های اطراف تومور حداقل خطر را داشته باشد.
روش چاقوی گاما یک روش چند رشته ایست و همانگونه که گفته شد فیزیکدان پرتو پزشک و متخصص مغز و اعصاب با همکاری یکدیگر این کار را انجام می دهند.
نکته مهمی که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد اینست که پرتو افشانی ها نباید حرکت ، فکر ، حافظه و اعمال عادی مغز را دچار مشکل و خطر کند. به دلیل دقت بالای چاقوی گاما ، از آن می توان بر روی کودکان نیز استفاده کرد.
نقش کامپیوتر و تصویر برداری پیشرفته
در اصل تکنولوژی چاقوی گاما 50 سال پیش در سوئد اختراع شد اما به طور گسترده استفاده نشد، تا امروزه که با پیشرفت های سریع صورت گرفته در تصویر برداری و علم کامپیوتر ، به مرحلۀ استفاده وسیع رسیده است.
هر نوع بدخیم از تومورهای مغزی بوسیله چاقوی گاما قابل درمان نیست. به عنوان مثال ضایعات بزرگتر از 4cm را نمی توان درمان کرد.
همچنین چاقوی گاما به صورت موفقیت آمیز در از بین بردن درد های آزار دهنده ای که مربوط به تیک های عصبی دردناک است بکار می رود. و در درمان ناهنجاری های وریدی(arteriovenous malformations) موسوم به AVMs و اختلالات عصبی مغز مفید است. چاقوی گاما بطور وسیع برای تومورهای مغزی خوش خیم مثل التهاب اعصاب شنوایی(acoustic neuromas) که در آن اعصاب شنوایی و اعصاب صورت بیمار بوسیله تومور تحت تاثیر هم قرار گرفته اند استفاده می شود. که می تواند بهبودیی حدود 80% را به دنبال داشته باشد و حتی عوارض باقی مانده در چهرۀ ناشی از سکتۀ مغزی را به حدود صفر می رساند.
ایمنی آ ن چقدر است؟
به خاطر اهمیت هدف گیری دقیق توسط "شوت" ها ، هرگونه عملی که این دقت را تنزل دهد نا مطلوب خواهد بود. جایگذاری دقیق کلاه چاقوی گاما، دقت عکس MRI، محدودۀ بافت مورد هدفگیری ، تعداد شوت ها و شدت آنها و ... همگی دارای اهمیت زیادی می باشند. در حقیقت برای تمام رادیوتراپی ها مکان یابی دقیق هدف ، مهم است. تنها بوسیله پزشکان مجرب، تجهیزات پیشرفته و دانش به روز است که می توان از دقت آزمایش ها و درمان اطمینان داشت. چون در صورتی که پزشک و همکاران او بی تجربه باشند و یا سلامتی بیمار را در مرتبه اول قرار ندهند و یا اینکه تجهیزات درمان مناسب نباشند، می تواند نتیجه عکس را به دنبال داشته باشد ، چون هرگونه انحراف از هدف گیری صحیح می تواند به جای تخریب تومور ، به تخریب بافتهای دیگر مغز بینجامد که اثرات جبران ناپذیر و دائمی را در پی خواهد داشت.
عوارض جانبی؟
معدودی عوارض جانبی را می تواند در پی داشته باشد. مثل ؛ ریزش مو، حالت تهوع و سر درد.
با اینکه چاقوی گاما تحولی در تکنولوژی است، اما هنوز از درمان پیشرفته و قطعی مشکلات مغزی و عصبی فاصله دارد.
چاقوی گاما روشی جدید برای درمان صرع و پارکینسون و سردرد است. چیزی که قبل از این روش امکان آن وجود نداشته است. این روش آینده ای روشن را برای درمان نوید می دهد.
در سال 1950 چندین پروفسور در مؤسسه Gustaf werner و دانشگاه اسکهلم شروع به بررسی ترکیب پروتون با ابزارهای نقشه برداری مغز ( از طریق اتصال فلزات کوچک به مغز ) کردند ولی در نهایت این کار به نتیجه نرسید چون بسیار پیچیده و گران بود وبه جای آن در سال 1967، دانشمندان مقدمات ساخت اولین ابزار جراحی گاما که از کوبالت 60 به عنوان منبع انرژی استفاده می کرد را فراهم کردند.
Gamma knife ما را از استفاده دز بالای کانون اشعه برای درمان زخمها و ناهنجاریهای مغز رهایی داد. سلولهای هدف درزمان عمل کشته می شوند و سپس بوسیله سیستم ایمنی پاکسازی می شوند. درمان نواقص عروق که منجر به تکثیر بیش از حد اندوتلیوم میشوند، منجر به پاکسازی بیش از یک تا دو سال میشود.
چند لوله متحدالمرکز برای مطابقت اشعه با هدف استفاده شده و حداقل تشعشع به بافت مغز نزدیک هدف می رسد. این یک روش برای بیماران سرپایی است که هیچ زخم یا احتمال عفونت درطی دسترسی به زخم را ایجاد نمی کند.
تشعشع از 201 منبع جدا که بسوی یک هدف هدایت شده اند می آید. نرم افزار پیچیده ای برای مشخص کردن اندازه موقعیت و شکل ناحیه مورد تابش استفاده میشود و تنها نقطه ای که تجمع 201 منبع به هم می رسند ،اشعه کافی برای اثر روی بافت بیمار وجود دارد و بافتهای اطراف مصون می مانند.
201 منبع کبالت 60 که هر کدام تقریباً 30 کوری اشعه دارند، به شکل دایره در یک شیلد سنگین قرار گرفته اند و در تومورهای مغزی دوزی که بتواند سلولها را منهدم کند تامین می کنند. مثلاً دوز cGy(rad) 5000 درطی 20 دقیقه میتواند به توموری که قبلاً بوسیله CT اسکن یا MRI تعیین شده است، داده شود.
تشعشعات گاما مثل نور، مادون قرمز یا UV پرتوهای الکترومغناطیس هستند ولی با طول موج کوتاهتر والبته انرژی بیشتر. آنها پرتوهایی یونساز می باشند؛ زیرا انرژی آنها برای فعل و انفعال با الکترونهای لایه خارجی مواد کافی است و ایجاد واکنش شیمیایی جریان القایی بنیادی می کنند. این واکنش ها اصولاً برای تشعشعات عقیم سازی استفاده می شود. منبع اشعه برای این منظور کبالت 60 است.
کبالت 60
کبالت 60 یک ایزوتوپ کبالت است که از کبالت 59 معمولی بوسیله جریان نوترون دریک راکتور هسته ای قدرتمند تولید میشود. نتیجه این فعالسازی تقریباً 18 تا 24 ماه بعد ایجاد می شود. اتم های کبالت 60 بخاطر نوترونهای اضافی ناپایدارند و بطور خودبه خود به نیکل 60 با نیمه عمر 26/5 سال تجزیه می شوند. دو پرتو گاما در هر تجزیه ساطع می شوند که انرژی 17/1 و Mev 1/33 دارند و از آنجایی که کبالت 60 در محفظه فولاد خالص قرار دارد، به عنوان منبع انرژی بسته استفاده می شود.
کبالت 60 هرگز نمی تواند در تماس مستقیم با ابزاری که به عنوان هدف درنظر گرفته شده اند قرار گیرد. انرژی منبع برای 20 سال استفاده شده و در نهایت برای تهیه کننده آن فرستاده میشود تا دوباره به مسیر فعالیت برگردانده شود و یا منهدم شود. سرانجام بعد از 150 سال، فعالیت منبع به سطح نرمال خود می رسد. بنابراین مشکل منهدم کردن آن مدت زمان طولانی وجود ندارد.
نخستین فاکتور در انتخاب روش Gamma knife therapy اندازه مطلوب هدف است. درمان زخمهای با قطر بزرگتر از cm 5/3 تنها بوسیله Gamma knife مشکل است، و ممکن است نکروزهای جدی بافت را پس از 6 تا 18 ماه ایجاد کند. اغلب زخمهای بزرگ می توانند با روشی از ترکیب چاقوی گاما و جراحی باز، embolization یا روشهای درمانی دیگر درمان شوند.
وضعیت و موقعیت هایی باید قبل از اعمال روش Gamma knife باید در نظر گرفته شوند، مثل وضعیت فشاری ناشی از یک زخم در سر. از وقتیکه نتایج درمان چاقوی گاما مشاهده شده است تاخیر در استفاده از این روش میتواند نتایج تهدید آمیزی را بدنبال داشته باشد.
اکنون این روش در درمان تومورهای خوش خیم و بدخیم مغز و AVM استفاده گسترده دارد.
منبع: prin.ir
نقل از dezmed
در اين روش بيمار هيچگونه دردی را احساس نمی کند ومی تواند خيلی زود پس از جراحی فعاليتهای عادی خود را از سر بگيرد.
کاربرد
۱-تومورها : گاما نايف روی غالب انواع تومورها ی مغزی موثر است :اکوستيک نوروها
ادنوهای هيپوفيز کرانيو فارينژيوها مننژيوما کندروسارکوما متاستاز و . . .
سرعت درمان بستگی به نوع تومور و رشد ان دارد مثلآ متاستازها خيلی سريع از بين ميروند ولی
دوره درمان اکوستيک نوروها ممکن است چند ماه طول بکشد.اهميت گاما نايف زمانی اشکار ميشود که برای درمان METASTATIC BRAIN CANCER نياز به جراحی باز جمجمه باشد. بهترين نتيجه درمان زمانی است که اندازه تومور کمتر از يک سانتی متر باشد.گامانايف موجب محدوديت رشد تومور و انقباض و چروکيدگی ان در حدود ۹۰ در صد موارد می شود.
۲-AVM ارتباط غير طبيعی شريان و وريد( Arteriovenous Malformations )
AVM يک بيماری مادرزادی است که به صورت انورمالی در شريان وعروق در مغز ايجاد می شود و ممکن است باعث سر درد، خونريزی مغزی و در نهايت سکته يا فلج مغزی يا مرگ می شود. اغلب AVM ها بايستی درمان شوند يا ميزان ريسک آن کاهش يابد. بهبود AVM با گامانايف تدريجی است وبعد از ۲ تا ۳ سال اتفاق می افتد. موفقيت آن بين ۶۵ تا ۱۰۰ درصد است که بستگي به اندازه و موقعيت AVM دارد. از عوارض درمان ميتوان به سستی موقت و عدم تعادل در ۱۰ تا ۱۵ در صد بيماران اشاره کرد ولی عارضه ماندنی درمان (خونريزی مغزی) که حالتی پيچيده است در ۵ درصد بيماران باقی می ماند.
۳- Acoustic Neuroma(Vestibular Schwanoma)
اين تومور هشتمين تومور خوش خيم مغز ميباشد و اغلب موجب کا هش شنوايی و ايجاد صدای زنگ درگوش وعدم تعادل ميشود .گامانايف می تواند رشد تومور را متوقف کند. عدم درمان اين تومور موجب کری ميشود ولی درمان موجب کاهش سايز تومور در ۹۰ درصد بيماران و برگشت شنوايی در ۳۰ درصد بيماران می شود.
۴-بيماری پارکينسون
۵-اختلالات لرزشی فاميلی familiar tremor
۶-درد عصب Trigeminal Neuralgia Tic Douloureaux
اين بيماری به صورت حمله مداوم و غير قابل پيش بينی در صورت هنگام انجام کارهای نرمال مانند لمس صورت غذا خوردن يا صحبت کردن اشکار ميشود. و ممکن است در هر جای صورت مانندپيشانی يا فک اتفاق بيافتد و به صورت دوره ای است . طوری که به تدريج دوره های بدمن درد آن کاهش می يابد. از عوارض بعدی درمان با گاما نايف می توان به بی حسی قسمتی از صورت بعد از درمان اشاره کرد .
مزايا
۱- غير تهاجمی است ۲-زمان اقامت کوتاه در بيمارستان ۳-کاهش خطرات ناشی از عمل
۴-هزينه در مان با گاما نايف حدود ۲۵ تا۳۰ درصد کمتر از جراحی براورد شده است.
در اين روش چون جراحی باز انجام نمی شود، امکان خونريزی و عفونت از بين ميرود.
عوارض
عوارض جانبی ملايم وبستگی به محل ضايعه دارد:تهوع ريزش موضعی موی سر سر درد.
تفاوت های سایبرنایف با گامانایف
تکنولوژی روباتیک سایبرنایف دارای مزیت های بسیاری در مقایسه با گامانایف میباشد. تفاوت اصلی و اساسی این دو سیستم در تولید نوع و روش تابیدن اشعه است. گامانایف اشعه های تولیدی را از طول عمر کبالت می سازد و اشعه تولیدی در سایبرنایف از جنس اشعه ایکس میباشد.همچنین گامانایف دارای چند منبع تولید میباشد در حالی که سایبرنایف تنها با استفاده از یک شتاب دهنده خطی اشعه را به صورت دقیق تر و تیز تری به تومور سرطانی میتاباند.
در زیر شما میتوانید چند تفاوت اصلی سایبرنایف و گامانایف را مشاهده کنید
1.گامانایف به طور انحصاری برای درمان تومورهای مغزی استفاده میشود که غیرقابل جراحی اند , در حالی که تکنولوژی سایبرنایف تنها محدود به درمان تومورهای مغزی نمی شود و برای درمان توده های سرطانی در کل بدن و حتی قسمت های متحرک بدن (مثلا سرطان ریه که با تنفس عادی در حال حرکت است) کاربرد دارد.
2.در حالی که گامانایف برای تابش اشعه از 201 منبع کبالت استفاده میکند, سایبرنایف تنها با استفاده از یک پرتو انرژی فوتون , انرژی را به بازوی روباتیک خود منتقل میکند ( یک منبع شتاب دهنده خطی). اشعه ایکس چند مگاولتی سایبرنایف چهاربرابر قوی تر از انرژی کبالت مورد استفاده در گامانایف میباشد.
3. سیستم گامانایف یک سیستم وابسته به فرم خاصی است در حالی که سایبرنایف یک سیستم انعطاف پذیر است یعنی , در سیستم سایبرنایف با یک یا چند جلسه در صورت نیاز درمان انجام میگیرد. این به متخصص فیزیسیست این اجازه را میدهد تا ایمنی بیمار را بیشتر در نظر گرفته میزان دوز اشعه را با توجه به شرایط بیمار تغییر دهد.
4. در درمان با سایبرنایف نیازی به پیچ کردن قالب سر ( برای غیر حرکت نگهداشتن سر) بر روی پیشانی نیست. به همین دلیل در طول درمان بیمار سردرد, آسیب دیگی پیشانی , حالت تهوع و ریسک عفونت در محل پیچ شده نخواهد داشت. در گامانایف قالب سر حتما باید نسب شود.
5.به دلیل اندازه کوچک کولیماتورهای درون گامانایف امکان آسیب بافتهای حیاتی در طول تابش اشعه وجود خواهد داشت. و همچنین اندازه گوچک کولیماتورها محدوده درمانی توده های کمتر از 3 تا 4 سانتی متر را برای گاما نایف ایجاد میکند و تومورهای بزرگتر توسط این روش قابل درمان نیستند. در حالی که در سایبرنایف به دلیل دقت بالای دستگاه و تابش اشعه به صورت بسیار تیز بافتهای حیاتی آسیب نخواهد دید و محدودیتی در اندازه توده برای درمان نخواهد داشت.
6- تکنولوژی سایبرنایف حد اقل چهل سال جدید از تکنولوژی گامانایف میباشد
درمان تومور مغزی با گامانایف کم عارضه تر از عمل جراحی است
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران استفاده از دستگاه "گامانایف" برای رفع ضایعات و درمان تومورهای مغزی را مناسب تر از روشهای اعمال جراحی دانست.
دکتر سید احمد تهامی در گفتگو با مهر اظهار داشت: اثرات استفاده از گامانایف برای از بین بردن ضایعات مغزی همیشگی است و باعث می شود عارضه به طور کلی از بین برود.
گامانایف دستگاهی است که با استفاده از پرتو گاما در جراحی مغز و اعصاب از آن استفاده می شود.
تهامی که جراح مغز و اعصاب است به کاربرد این دستگاه برای موارد معدودی از ضایعات مغزی اشاره کرد و گفت: معمولا گامانایف برای از بین بردن ضایعات سه سانتی مترمکعب و ضایعاتی که حجم آنها زیر 30 سانتی مترمکعب باشد، استفاده می شود.
گامانایف به جراح مغز و اعصاب این امکان را می دهد که جراحیهای مغز را بدون استفاده از تیغ جراحی و فقط با استفاده از پرتو انجام دهد.
اثرات استفاده از گامانایف برای از بین بردن ضایعات مغزی همیشگی است و باعث می شود عارضه به طور کلی از بین برود
تهامی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به عوارض کوتاه مدت استفاده از گامانایف گفت: بعد از انجام گامانایف ممکن است با تورم محل ضایعه و تهوع و استفراغ بیمار همراه باشد که بعد از دو هفته رفع می شود.
تهامی بر استفاده از این دستگاه برای رفع ضایعات مغزی تاکید کرد و افزود: در این روش نیاز به بیهوشی بیمار نیست و عوارض اعمال جراحی را ندارد. ضمن اینکه دوره نقاهت بیمار کوتاه تر از روش جراحی است.
استفاده از گامانایف مزایایی دارد که عبارتند از غیر تهاجمی بودن روش درمان، زمان اقامت کوتاه در بیمارستان، کاهش خطرات ناشی از عمل. هزینه درمان با گامانایف حدود 25 تا 30 درصد کمتر از جراحی برآورد شده است. در این روش چون جراحی باز انجام نمی شود امکان خونریزی و عفونت از بین می رود.
تهامی با عنوان این مطلب که ارجاع برخی بیماران به تنها مرکز گامانایف در کشور برای بهبود تومورهای مغزی غیرضروری است، افزود: خیلی از بیماران دارای ضایعات مغزی قابل درمان با این روش نیستند که این موضوع باید از سوی پزشکان مربوطه مورد توجه قرار گیرد.
این جراح مغز و اعصاب در عین حال از عدم نیاز کشور به افزایش دستگاه گامانایف خبر داد و گفت: در حال حاضر در سطح منطقه تنها ایران، ترکیه و اردن این دستگاه را دارند که البته گامانایف کشور اردن غیرقابل استفاده بود و کیفیت گامانایف ترکیه نیز پایین تر از دستگاهی است که در ایران وجود دارد.
تهامی با تاکید بر هزینه به مراتب کمتر استفاده از گامانایف در ایران نسبت به ترکیه گفت: در حال حاضر بیمارانی از کشورهای منطقه برای درمان به کشور ما می آیند.
دراین روش صدها شعاع گاما که ازیک منبع کبالت ساطع می شود دریک جلسه وبا دوز بالا بصورت متمرکزبه تومورتابانده می شود . این تابش به صورتی است که بافتهای نرمال و بحرانی مغزحداقل اشعه ممکن را دریافت نموده وآسیبی نمی بینند .
چاقوی گاما(Gamma Knife)

مقدمه
چاقوی گاما یا همان گاما نایف در حقیقت یک چاقو نیست بلکه نام تجاری و ثبت شدۀ وسیله ایست برای اعمال اشعه گاما با شدت بالا که به صورت هدف گیری نقاط مشخصی از ضایعات به کار می رود. این اشعه گاما از ماده رادیو اکتیو کبالت ۶۰ منتشر می شود. در سوئد برای بیشتر از 20 سال است که مورد استفاده و توسعه قرار گرفته و همکنون در کشورهایی چون آمریکا موجود است. برای بیمارانی که دارای تومور مغزی خوش خیم و یا دارای رگهای غیر عادیِ غیر قابل جراحی (بدلیل عمیق و در دسترس نبودن و یا نزدیک بودن به نقاط حیاتی مغز) هستند، استفاده می شود.
این روش بصورت سر پایی است و نیازی به جراحی و بیهوشی ندارد و در حدود 2 تا 3 ساعت به طول می انجامد.
کبالت 60 چیست؟
کبالت 59 در طبیعت وجود دارد و فلزی پایدار است (رادیو اکتیو نیست). وقتی کبالت 59 در یک میدان نوترونی قرار بگیرد ، با دریافت یک نوترون به کبالت 60 تبدیل خواهد شد که ایزوتوپ همدیگرند. کبالت 60 که رادیو اکتیو است دارای نیمه عمر 5.27 سال است ، که با انتشار یک بتای منفی و پس از آن تولید اشعه گاما ، به عنصر پایدار نیکل 60 تبدیل می شود. در این واپاشی، کبالت 60 یک الکترون(بتای منفی) با انرژی 315kev و دو اشعه گاما با انرژی های 1.17Mev و 1.33Mev منتشر می کند.

یک گرم کبالت60 حدود 50کوری اکتیویته دارد. که این مقدار می تواند قدرت یونیزه کنندگیی حدود 0.5 sievert/min را برای بدن داشته باشد. دوزی معادل 4 تا 5 سیورت برای کل بدن، می تواند در طول 30 روز نصف انسانها را از بین ببرد. که می توان بوسیله یک گرم ، تنها در طول چند دقیقه به اثر ذکر شده رسید.
برخی کاربردهای اشعه گاما:
_ برای ردیابی واکنش های شیمیایی
_ منبعی رادیو اکتیو برای کارهای پرتوپزشکی
_ برای عکسبرداری های صنعتی
_ برای محاسبه قطر و کلفتی برخی اشیا
_ برای میکروب کشی مواد غذایی
_ بعنوان منبع رادیو اکتیو برای کارهای آزمایشگاهی
همچنین در ساخت بمب کبالت نیز به کار می رود.
چاقوی گاما چاقویی بدون قابلیت برش
برای افرادی که دارای تومور مغزی هستند ممکن است زندگی کسل کننده و رنج آور باشد. اما نعمت انقلاب در تکنولوژی ، معالجه برای بسیاری بیماران را امیدوار کننده تر و راحت تر و بدون درد تر ساخته است.
تکنولوژیی که به نام «چاقوی گاما» مشهور است _بر خلاف نام آن_ یک چاقو نیست بلکه وسیله ای شبیه کلاه خود است که بوسیله آن مغز بیمار ، پرتوهایی به شدت کانونی شده را از منبع رادیو اکتیو دریافت می کنند که تومور را مورد هدف قرار می دهد ولی به بافت های دیگر صدمه نمی زند. چاقوی گاما مزیت های زیادی به همراه دارد اما کاستی های آن باید برای پیشرفت بیشتر مورد توجه قرار گیرد. تعدادی از مزیت های چاقوی گاما عبارتند از :
_ عدم نیاز به تراشیدن موی سر یا جراحی و بخیه
_ بدون زخم و درد بودن
_ عدم نیاز به بیهوشی بطوریکه بعد از این درمان مریض می تواند به کارهای روزانه اش بپردازد
_ نداشتن دوره نقاهت و یا غیبت از کار و خانواده
همچنین موثر تر از عمل های جراحی مرسوم می باشد و برای بیماران سالخورده بسیار مناسب است.

خطر کمتر ، هزینه کمتر
در میان مزایای زیاد آن به صرفه جویی در هزینه ها ، بدلیل حضور و بستری کمتر بیمار در بیمارستان باید اشاره کرد. همچنین مریض از خطرات عفونت و خونریزی و واکنش های منفی بدن به بیهوشی، مصون است.
پس از آنکه تکنولوژی چاقوی گاما در دانشگاه بدست آمد ، بر روی 200 مریض برای درمان آنها آزمایش شد. روش چاقوی گاما حدود 3 ساعت طول می کشد که نیاز به یک گروه متخصص ، متشکل از ،حداقل ، متخصص مغز و اعصاب و فیزیکدان پرتو پزشک ، دارد.
در حالی که مریض بی تحرک دراز کشیده ، گروه متخصص ابتدا به عکس برداری (magnetic resonance imaging) MRI یا CT(Computed Tomography) از مغز او اقدام می کنند. بعد یک کلاه بزرگ که دارای 201 منفذ خروجی به طرف سر بیمار است ، بر سر بیمار قرار می گیرد. از این منفذها باریکه های بسیار دقیق اشعۀ گامای کبالت 60 (Co-60) به تومور می تابانند. پرتو های منتشره در یک کانون منسجم می شوند. نقطۀ کانونی باید در حدود اندازه تومور باشد. فیزیکدان پرتو پزشک و متخصص مغز و اعصاب کار را با تابش دهی ملایم آغاز می کنند تا در نهایت مکان دقیق تومور هدف گیری شود. این عمل که به دفعات انجام می گیرد «شوت» نام دارد. در ضمن مریض دریافت اشعه را احساس نمی کند.
دز تابشی بسته به عمق و اندازه و پیشرفت تومور ، متفاوت است تا برای بافت های اطراف تومور حداقل خطر را داشته باشد.
روش چاقوی گاما یک روش چند رشته ایست و همانگونه که گفته شد فیزیکدان پرتو پزشک و متخصص مغز و اعصاب با همکاری یکدیگر این کار را انجام می دهند.
نکته مهمی که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد اینست که پرتو افشانی ها نباید حرکت ، فکر ، حافظه و اعمال عادی مغز را دچار مشکل و خطر کند. به دلیل دقت بالای چاقوی گاما ، از آن می توان بر روی کودکان نیز استفاده کرد.
نقش کامپیوتر و تصویر برداری پیشرفته
در اصل تکنولوژی چاقوی گاما 50 سال پیش در سوئد اختراع شد اما به طور گسترده استفاده نشد، تا امروزه که با پیشرفت های سریع صورت گرفته در تصویر برداری و علم کامپیوتر ، به مرحلۀ استفاده وسیع رسیده است.
هر نوع بدخیم از تومورهای مغزی بوسیله چاقوی گاما قابل درمان نیست. به عنوان مثال ضایعات بزرگتر از 4cm را نمی توان درمان کرد.
همچنین چاقوی گاما به صورت موفقیت آمیز در از بین بردن درد های آزار دهنده ای که مربوط به تیک های عصبی دردناک است بکار می رود. و در درمان ناهنجاری های وریدی(arteriovenous malformations) موسوم به AVMs و اختلالات عصبی مغز مفید است. چاقوی گاما بطور وسیع برای تومورهای مغزی خوش خیم مثل التهاب اعصاب شنوایی(acoustic neuromas) که در آن اعصاب شنوایی و اعصاب صورت بیمار بوسیله تومور تحت تاثیر هم قرار گرفته اند استفاده می شود. که می تواند بهبودیی حدود 80% را به دنبال داشته باشد و حتی عوارض باقی مانده در چهرۀ ناشی از سکتۀ مغزی را به حدود صفر می رساند.
ایمنی آ ن چقدر است؟
به خاطر اهمیت هدف گیری دقیق توسط "شوت" ها ، هرگونه عملی که این دقت را تنزل دهد نا مطلوب خواهد بود. جایگذاری دقیق کلاه چاقوی گاما، دقت عکس MRI، محدودۀ بافت مورد هدفگیری ، تعداد شوت ها و شدت آنها و ... همگی دارای اهمیت زیادی می باشند. در حقیقت برای تمام رادیوتراپی ها مکان یابی دقیق هدف ، مهم است. تنها بوسیله پزشکان مجرب، تجهیزات پیشرفته و دانش به روز است که می توان از دقت آزمایش ها و درمان اطمینان داشت. چون در صورتی که پزشک و همکاران او بی تجربه باشند و یا سلامتی بیمار را در مرتبه اول قرار ندهند و یا اینکه تجهیزات درمان مناسب نباشند، می تواند نتیجه عکس را به دنبال داشته باشد ، چون هرگونه انحراف از هدف گیری صحیح می تواند به جای تخریب تومور ، به تخریب بافتهای دیگر مغز بینجامد که اثرات جبران ناپذیر و دائمی را در پی خواهد داشت.
عوارض جانبی؟
معدودی عوارض جانبی را می تواند در پی داشته باشد. مثل ؛ ریزش مو، حالت تهوع و سر درد.
با اینکه چاقوی گاما تحولی در تکنولوژی است، اما هنوز از درمان پیشرفته و قطعی مشکلات مغزی و عصبی فاصله دارد.
چاقوی گاما روشی جدید برای درمان صرع و پارکینسون و سردرد است. چیزی که قبل از این روش امکان آن وجود نداشته است. این روش آینده ای روشن را برای درمان نوید می دهد.
در سال 1950 چندین پروفسور در مؤسسه Gustaf werner و دانشگاه اسکهلم شروع به بررسی ترکیب پروتون با ابزارهای نقشه برداری مغز ( از طریق اتصال فلزات کوچک به مغز ) کردند ولی در نهایت این کار به نتیجه نرسید چون بسیار پیچیده و گران بود وبه جای آن در سال 1967، دانشمندان مقدمات ساخت اولین ابزار جراحی گاما که از کوبالت 60 به عنوان منبع انرژی استفاده می کرد را فراهم کردند.

Gamma knife ما را از استفاده دز بالای کانون اشعه برای درمان زخمها و ناهنجاریهای مغز رهایی داد. سلولهای هدف درزمان عمل کشته می شوند و سپس بوسیله سیستم ایمنی پاکسازی می شوند. درمان نواقص عروق که منجر به تکثیر بیش از حد اندوتلیوم میشوند، منجر به پاکسازی بیش از یک تا دو سال میشود.
چند لوله متحدالمرکز برای مطابقت اشعه با هدف استفاده شده و حداقل تشعشع به بافت مغز نزدیک هدف می رسد. این یک روش برای بیماران سرپایی است که هیچ زخم یا احتمال عفونت درطی دسترسی به زخم را ایجاد نمی کند.
تشعشع از 201 منبع جدا که بسوی یک هدف هدایت شده اند می آید. نرم افزار پیچیده ای برای مشخص کردن اندازه موقعیت و شکل ناحیه مورد تابش استفاده میشود و تنها نقطه ای که تجمع 201 منبع به هم می رسند ،اشعه کافی برای اثر روی بافت بیمار وجود دارد و بافتهای اطراف مصون می مانند.

201 منبع کبالت 60 که هر کدام تقریباً 30 کوری اشعه دارند، به شکل دایره در یک شیلد سنگین قرار گرفته اند و در تومورهای مغزی دوزی که بتواند سلولها را منهدم کند تامین می کنند. مثلاً دوز cGy(rad) 5000 درطی 20 دقیقه میتواند به توموری که قبلاً بوسیله CT اسکن یا MRI تعیین شده است، داده شود.
تشعشعات گاما مثل نور، مادون قرمز یا UV پرتوهای الکترومغناطیس هستند ولی با طول موج کوتاهتر والبته انرژی بیشتر. آنها پرتوهایی یونساز می باشند؛ زیرا انرژی آنها برای فعل و انفعال با الکترونهای لایه خارجی مواد کافی است و ایجاد واکنش شیمیایی جریان القایی بنیادی می کنند. این واکنش ها اصولاً برای تشعشعات عقیم سازی استفاده می شود. منبع اشعه برای این منظور کبالت 60 است.
کبالت 60
کبالت 60 یک ایزوتوپ کبالت است که از کبالت 59 معمولی بوسیله جریان نوترون دریک راکتور هسته ای قدرتمند تولید میشود. نتیجه این فعالسازی تقریباً 18 تا 24 ماه بعد ایجاد می شود. اتم های کبالت 60 بخاطر نوترونهای اضافی ناپایدارند و بطور خودبه خود به نیکل 60 با نیمه عمر 26/5 سال تجزیه می شوند. دو پرتو گاما در هر تجزیه ساطع می شوند که انرژی 17/1 و Mev 1/33 دارند و از آنجایی که کبالت 60 در محفظه فولاد خالص قرار دارد، به عنوان منبع انرژی بسته استفاده می شود.
کبالت 60 هرگز نمی تواند در تماس مستقیم با ابزاری که به عنوان هدف درنظر گرفته شده اند قرار گیرد. انرژی منبع برای 20 سال استفاده شده و در نهایت برای تهیه کننده آن فرستاده میشود تا دوباره به مسیر فعالیت برگردانده شود و یا منهدم شود. سرانجام بعد از 150 سال، فعالیت منبع به سطح نرمال خود می رسد. بنابراین مشکل منهدم کردن آن مدت زمان طولانی وجود ندارد.
نخستین فاکتور در انتخاب روش Gamma knife therapy اندازه مطلوب هدف است. درمان زخمهای با قطر بزرگتر از cm 5/3 تنها بوسیله Gamma knife مشکل است، و ممکن است نکروزهای جدی بافت را پس از 6 تا 18 ماه ایجاد کند. اغلب زخمهای بزرگ می توانند با روشی از ترکیب چاقوی گاما و جراحی باز، embolization یا روشهای درمانی دیگر درمان شوند.
وضعیت و موقعیت هایی باید قبل از اعمال روش Gamma knife باید در نظر گرفته شوند، مثل وضعیت فشاری ناشی از یک زخم در سر. از وقتیکه نتایج درمان چاقوی گاما مشاهده شده است تاخیر در استفاده از این روش میتواند نتایج تهدید آمیزی را بدنبال داشته باشد.
اکنون این روش در درمان تومورهای خوش خیم و بدخیم مغز و AVM استفاده گسترده دارد.
منبع: prin.ir
نقل از dezmed
در اين روش بيمار هيچگونه دردی را احساس نمی کند ومی تواند خيلی زود پس از جراحی فعاليتهای عادی خود را از سر بگيرد.
کاربرد
۱-تومورها : گاما نايف روی غالب انواع تومورها ی مغزی موثر است :اکوستيک نوروها
ادنوهای هيپوفيز کرانيو فارينژيوها مننژيوما کندروسارکوما متاستاز و . . .
سرعت درمان بستگی به نوع تومور و رشد ان دارد مثلآ متاستازها خيلی سريع از بين ميروند ولی
دوره درمان اکوستيک نوروها ممکن است چند ماه طول بکشد.اهميت گاما نايف زمانی اشکار ميشود که برای درمان METASTATIC BRAIN CANCER نياز به جراحی باز جمجمه باشد. بهترين نتيجه درمان زمانی است که اندازه تومور کمتر از يک سانتی متر باشد.گامانايف موجب محدوديت رشد تومور و انقباض و چروکيدگی ان در حدود ۹۰ در صد موارد می شود.
۲-AVM ارتباط غير طبيعی شريان و وريد( Arteriovenous Malformations )
AVM يک بيماری مادرزادی است که به صورت انورمالی در شريان وعروق در مغز ايجاد می شود و ممکن است باعث سر درد، خونريزی مغزی و در نهايت سکته يا فلج مغزی يا مرگ می شود. اغلب AVM ها بايستی درمان شوند يا ميزان ريسک آن کاهش يابد. بهبود AVM با گامانايف تدريجی است وبعد از ۲ تا ۳ سال اتفاق می افتد. موفقيت آن بين ۶۵ تا ۱۰۰ درصد است که بستگي به اندازه و موقعيت AVM دارد. از عوارض درمان ميتوان به سستی موقت و عدم تعادل در ۱۰ تا ۱۵ در صد بيماران اشاره کرد ولی عارضه ماندنی درمان (خونريزی مغزی) که حالتی پيچيده است در ۵ درصد بيماران باقی می ماند.
۳- Acoustic Neuroma(Vestibular Schwanoma)
اين تومور هشتمين تومور خوش خيم مغز ميباشد و اغلب موجب کا هش شنوايی و ايجاد صدای زنگ درگوش وعدم تعادل ميشود .گامانايف می تواند رشد تومور را متوقف کند. عدم درمان اين تومور موجب کری ميشود ولی درمان موجب کاهش سايز تومور در ۹۰ درصد بيماران و برگشت شنوايی در ۳۰ درصد بيماران می شود.
۴-بيماری پارکينسون
۵-اختلالات لرزشی فاميلی familiar tremor
۶-درد عصب Trigeminal Neuralgia Tic Douloureaux
اين بيماری به صورت حمله مداوم و غير قابل پيش بينی در صورت هنگام انجام کارهای نرمال مانند لمس صورت غذا خوردن يا صحبت کردن اشکار ميشود. و ممکن است در هر جای صورت مانندپيشانی يا فک اتفاق بيافتد و به صورت دوره ای است . طوری که به تدريج دوره های بدمن درد آن کاهش می يابد. از عوارض بعدی درمان با گاما نايف می توان به بی حسی قسمتی از صورت بعد از درمان اشاره کرد .
مزايا
۱- غير تهاجمی است ۲-زمان اقامت کوتاه در بيمارستان ۳-کاهش خطرات ناشی از عمل
۴-هزينه در مان با گاما نايف حدود ۲۵ تا۳۰ درصد کمتر از جراحی براورد شده است.
در اين روش چون جراحی باز انجام نمی شود، امکان خونريزی و عفونت از بين ميرود.
عوارض
عوارض جانبی ملايم وبستگی به محل ضايعه دارد:تهوع ريزش موضعی موی سر سر درد.
تفاوت های سایبرنایف با گامانایف
تکنولوژی روباتیک سایبرنایف دارای مزیت های بسیاری در مقایسه با گامانایف میباشد. تفاوت اصلی و اساسی این دو سیستم در تولید نوع و روش تابیدن اشعه است. گامانایف اشعه های تولیدی را از طول عمر کبالت می سازد و اشعه تولیدی در سایبرنایف از جنس اشعه ایکس میباشد.همچنین گامانایف دارای چند منبع تولید میباشد در حالی که سایبرنایف تنها با استفاده از یک شتاب دهنده خطی اشعه را به صورت دقیق تر و تیز تری به تومور سرطانی میتاباند.
در زیر شما میتوانید چند تفاوت اصلی سایبرنایف و گامانایف را مشاهده کنید
1.گامانایف به طور انحصاری برای درمان تومورهای مغزی استفاده میشود که غیرقابل جراحی اند , در حالی که تکنولوژی سایبرنایف تنها محدود به درمان تومورهای مغزی نمی شود و برای درمان توده های سرطانی در کل بدن و حتی قسمت های متحرک بدن (مثلا سرطان ریه که با تنفس عادی در حال حرکت است) کاربرد دارد.
2.در حالی که گامانایف برای تابش اشعه از 201 منبع کبالت استفاده میکند, سایبرنایف تنها با استفاده از یک پرتو انرژی فوتون , انرژی را به بازوی روباتیک خود منتقل میکند ( یک منبع شتاب دهنده خطی). اشعه ایکس چند مگاولتی سایبرنایف چهاربرابر قوی تر از انرژی کبالت مورد استفاده در گامانایف میباشد.
3. سیستم گامانایف یک سیستم وابسته به فرم خاصی است در حالی که سایبرنایف یک سیستم انعطاف پذیر است یعنی , در سیستم سایبرنایف با یک یا چند جلسه در صورت نیاز درمان انجام میگیرد. این به متخصص فیزیسیست این اجازه را میدهد تا ایمنی بیمار را بیشتر در نظر گرفته میزان دوز اشعه را با توجه به شرایط بیمار تغییر دهد.
4. در درمان با سایبرنایف نیازی به پیچ کردن قالب سر ( برای غیر حرکت نگهداشتن سر) بر روی پیشانی نیست. به همین دلیل در طول درمان بیمار سردرد, آسیب دیگی پیشانی , حالت تهوع و ریسک عفونت در محل پیچ شده نخواهد داشت. در گامانایف قالب سر حتما باید نسب شود.
5.به دلیل اندازه کوچک کولیماتورهای درون گامانایف امکان آسیب بافتهای حیاتی در طول تابش اشعه وجود خواهد داشت. و همچنین اندازه گوچک کولیماتورها محدوده درمانی توده های کمتر از 3 تا 4 سانتی متر را برای گاما نایف ایجاد میکند و تومورهای بزرگتر توسط این روش قابل درمان نیستند. در حالی که در سایبرنایف به دلیل دقت بالای دستگاه و تابش اشعه به صورت بسیار تیز بافتهای حیاتی آسیب نخواهد دید و محدودیتی در اندازه توده برای درمان نخواهد داشت.
6- تکنولوژی سایبرنایف حد اقل چهل سال جدید از تکنولوژی گامانایف میباشد
درمان تومور مغزی با گامانایف کم عارضه تر از عمل جراحی است
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران استفاده از دستگاه "گامانایف" برای رفع ضایعات و درمان تومورهای مغزی را مناسب تر از روشهای اعمال جراحی دانست.
دکتر سید احمد تهامی در گفتگو با مهر اظهار داشت: اثرات استفاده از گامانایف برای از بین بردن ضایعات مغزی همیشگی است و باعث می شود عارضه به طور کلی از بین برود.
گامانایف دستگاهی است که با استفاده از پرتو گاما در جراحی مغز و اعصاب از آن استفاده می شود.
تهامی که جراح مغز و اعصاب است به کاربرد این دستگاه برای موارد معدودی از ضایعات مغزی اشاره کرد و گفت: معمولا گامانایف برای از بین بردن ضایعات سه سانتی مترمکعب و ضایعاتی که حجم آنها زیر 30 سانتی مترمکعب باشد، استفاده می شود.
گامانایف به جراح مغز و اعصاب این امکان را می دهد که جراحیهای مغز را بدون استفاده از تیغ جراحی و فقط با استفاده از پرتو انجام دهد.
اثرات استفاده از گامانایف برای از بین بردن ضایعات مغزی همیشگی است و باعث می شود عارضه به طور کلی از بین برود
تهامی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به عوارض کوتاه مدت استفاده از گامانایف گفت: بعد از انجام گامانایف ممکن است با تورم محل ضایعه و تهوع و استفراغ بیمار همراه باشد که بعد از دو هفته رفع می شود.
تهامی بر استفاده از این دستگاه برای رفع ضایعات مغزی تاکید کرد و افزود: در این روش نیاز به بیهوشی بیمار نیست و عوارض اعمال جراحی را ندارد. ضمن اینکه دوره نقاهت بیمار کوتاه تر از روش جراحی است.
استفاده از گامانایف مزایایی دارد که عبارتند از غیر تهاجمی بودن روش درمان، زمان اقامت کوتاه در بیمارستان، کاهش خطرات ناشی از عمل. هزینه درمان با گامانایف حدود 25 تا 30 درصد کمتر از جراحی برآورد شده است. در این روش چون جراحی باز انجام نمی شود امکان خونریزی و عفونت از بین می رود.
تهامی با عنوان این مطلب که ارجاع برخی بیماران به تنها مرکز گامانایف در کشور برای بهبود تومورهای مغزی غیرضروری است، افزود: خیلی از بیماران دارای ضایعات مغزی قابل درمان با این روش نیستند که این موضوع باید از سوی پزشکان مربوطه مورد توجه قرار گیرد.
این جراح مغز و اعصاب در عین حال از عدم نیاز کشور به افزایش دستگاه گامانایف خبر داد و گفت: در حال حاضر در سطح منطقه تنها ایران، ترکیه و اردن این دستگاه را دارند که البته گامانایف کشور اردن غیرقابل استفاده بود و کیفیت گامانایف ترکیه نیز پایین تر از دستگاهی است که در ایران وجود دارد.
تهامی با تاکید بر هزینه به مراتب کمتر استفاده از گامانایف در ایران نسبت به ترکیه گفت: در حال حاضر بیمارانی از کشورهای منطقه برای درمان به کشور ما می آیند.