● عمليات بذرپاشي
▪ کاهش رطوبت بذور
بعد از اينکه بذور از حوضچه جوانه زني خارج شدند داراي درصد رطوبت بالائي هستند و در هنگام بذرپاشي با ماشين بذرپاش يا توسط دست ايجاد چسبندگي مي نمايند. به همين دليل رطوبت بذور قبل از بذرپاشي بايد کاهش يابد که بدين منظور از دستگاه سانتريفوژ استفاده مي شود. به طوري که کيسه هاي محتوي بذر را به مدت ۳ تا ۵ دقيقه در داخل سانتريفوژ قرار مي دهيم و رطوبت بذور به اين ترتيب کاهش مي يابد. در روش سنتي، بذور جوانه دار شده داراي رطوبت کمي بوده و نيازي به عمليات کاهش رطوبت بذور نمي باشد.
▪ جعبه نشاء
جعبه هائي که در کشور ژاپن ساخته مي شوند در اندازه هاي کوچک هستند، نشاء هاي رشديافته در اين جعبه ها توسط هر نوع ماشين نشاء کاري بدون توجه به اينکه ساخت کدام کارخانه است قابل استفاده مي باشد. جعبه نشاء داراي ابعاد ۵۸ سانتيمتر طول، ۲۸ سانتيمتر عرض و ۳ سانتيمتر عمق مي باشد و جنس آنها پلاستيکي مي باشد.
▪ پر کردن جعبه هاي نشاء با خاک
در کشور ژاپن براي اين کار ابتدا يک روزنامه (در صورت بزرگ بودن سوراخ جعبه هاي نشاء) در کف جعبه قرار داده تا ريشه ها بتوانند شکل حصيري (Mat) به خود بگيرند. خاک خزانه بايد توسط تسطيح کننده تا عمق ۲ سانتيمتر مسطح شود. البته در روش مکانيزه توسط ماشين بذرپاش از روزنامه استفاده نمي شود و تنظيم عمق خاک بستر بذر (۲ سانتيمتر) توسط تسطيح کننده قابل تنظيم انجام مي شود.
▪ آبياري جعبه ها
بعد از ريختن خاک بستر بذر، جعبه ها توسط پمپ آبپاشي مي شوند که بر روي ماشين بذرپاش تعبيه شده و داراي نازل هائي با فشار قابل تنظيم براي آبپاشي است.
▪ ميزان بذر
ميزان بذر مورد نياز براي هر جعبه بستگي به نوع واريته و وزن هزار دانه آن دارد. در ژاپن ميزان بذر مورد نياز براي هر جعبه ۳۶/۰ ليتر مي باشد. براي ۱۰۰ متر مربع تعداد ۲۲ تا ۲۳ جعبه و ۲۱/۷ ليتر بذر خشک برنج مورد نياز خواهد بود. در کشور ما ايران به منظور بذرپاشي واريته هاي محلي و پرمحصول مقدار ۱۸۰ تا ۲۰۰ گرم بذر سالم و جوانه دار در هر جعبه نشاء توصيه مي شود. بذرپاشي با تنظيم رطوبت بستر بذر آغاز مي شود. بذرپاشي زماني بايد انجام گيرد که رطوبت خاک بستر بذر به سطح ۸۰ تا ۸۵ درصد برسد. همه بذور نبايد به طور يکجا مصرف شوند و ۱۰ درصد از بذور بايد به منظور بذرپاشي تکميلي در جاهائي که غيريکنواخت (تنک) بذرپاشي شده است، استفاده شوند. سطح بستر بذر به منظور يکنواختي در بذرپاشي و ايجاد پوشش يکنواخت خاک بايد صاف و هموار باشد. ضخامت خاک پوششي بذر بايد دو برابر قطر بذر برنج باشد. در بذرپاشي چنانچه ۱۰ تا ۲۰ جعبه پهلوي هم قرار گيرند بذرپاشي راندمان بيشتري خواهد داشت. بعد از آبياري کامل اقدام به پوشاندن سطح بذور توسط خاک مي نمائيم. اگر اين عمليات در صبح انجام شود مي توان در بعدازظهر جعبه ها را در داخل اتاق جوانه زني قرار داد. در سيستم مکانيزه ماشين بذرپاش داراي مخزن بذر با ميزان پاشش قابل تنظيم بدين منظور مي باشد که قبل از بذرپاشي اقدام به کاليبراسيون آن مي نمائيم تا ميزان بذر دلخواه در هر جعبه تأمين شود.
● لزوم استفاده از خاک پوششي
پوشش دادن يکنواخت بستر بذر يکي از عوامل مهم در خروج يکنواخت جوانه ها از خاک مي باشد. البته خاکي که به عنوان پوشش مورد استفاده قرار مي گيرد ممکن است همان خاک موجود در جعبه باشد، ولي بايد کاملاً عاري از هرگونه عناصر کودي باشد. ميزان خاکي را که به عنوان پوشش براي هر جعبه در نظر مي گيريم حدود ۴۴۰ تا ۴۵۰ گرم مي باشد. البته خاک پوششي قبل از استفاده بايد توسط يک مش با سوراخ هائي به قطر ۳/۱ تا ۷/۱ ميلي متر غربال شود، سپس مورد استفاده قرار گيرد. از طرف ديگر، کلوخه هاي بزرگ خاک بايد خرد شوند. اسيديته خاک در صورت بالا بودن بايد تنها با استفاده از گل گوگرد و بدون استفاده از کودهاي شيميائي تنظيم شود. پوشش دادن بذر توسط خاک چنانچه با دست انجام گيرد، سريع تر و مؤثرتر خواهد بود. بذور کاشته شده بعد از آبياري کامل بايد توسط خاک پوشش داده شوند. چنانچه خاک پوششي هم ارتفاع جعبه نشاء شده و با سطح آن مماس شود، ممکن است که آب به بيرون از جعبه نشت کند و از طرف ديگر حجم بالاي خاک باعث کمبود اکسيژن در جوانه زني بذور مي شود. به منظور تسريع و يکنواختي در جوانه زني و جلو انداختن ريشه دهي، تأمين اکسيژن شايد مهم تر از هر چيز ديگري باشد. نکته مورد توجه اينکه خاک پوششي بذر باعث نفوذپذيري يکنواخت خاک جعبه مي شود. در سيستم مکانيزه مخزن حاوي خاک پوششي و تسطيح کننده نهائي جعبه نشاء، آخرين بخش ماشين بذرپاش را تشکيل مي دهد.
▪ کاهش رطوبت بذور
بعد از اينکه بذور از حوضچه جوانه زني خارج شدند داراي درصد رطوبت بالائي هستند و در هنگام بذرپاشي با ماشين بذرپاش يا توسط دست ايجاد چسبندگي مي نمايند. به همين دليل رطوبت بذور قبل از بذرپاشي بايد کاهش يابد که بدين منظور از دستگاه سانتريفوژ استفاده مي شود. به طوري که کيسه هاي محتوي بذر را به مدت ۳ تا ۵ دقيقه در داخل سانتريفوژ قرار مي دهيم و رطوبت بذور به اين ترتيب کاهش مي يابد. در روش سنتي، بذور جوانه دار شده داراي رطوبت کمي بوده و نيازي به عمليات کاهش رطوبت بذور نمي باشد.
▪ جعبه نشاء
جعبه هائي که در کشور ژاپن ساخته مي شوند در اندازه هاي کوچک هستند، نشاء هاي رشديافته در اين جعبه ها توسط هر نوع ماشين نشاء کاري بدون توجه به اينکه ساخت کدام کارخانه است قابل استفاده مي باشد. جعبه نشاء داراي ابعاد ۵۸ سانتيمتر طول، ۲۸ سانتيمتر عرض و ۳ سانتيمتر عمق مي باشد و جنس آنها پلاستيکي مي باشد.
▪ پر کردن جعبه هاي نشاء با خاک
در کشور ژاپن براي اين کار ابتدا يک روزنامه (در صورت بزرگ بودن سوراخ جعبه هاي نشاء) در کف جعبه قرار داده تا ريشه ها بتوانند شکل حصيري (Mat) به خود بگيرند. خاک خزانه بايد توسط تسطيح کننده تا عمق ۲ سانتيمتر مسطح شود. البته در روش مکانيزه توسط ماشين بذرپاش از روزنامه استفاده نمي شود و تنظيم عمق خاک بستر بذر (۲ سانتيمتر) توسط تسطيح کننده قابل تنظيم انجام مي شود.
▪ آبياري جعبه ها
بعد از ريختن خاک بستر بذر، جعبه ها توسط پمپ آبپاشي مي شوند که بر روي ماشين بذرپاش تعبيه شده و داراي نازل هائي با فشار قابل تنظيم براي آبپاشي است.
▪ ميزان بذر
ميزان بذر مورد نياز براي هر جعبه بستگي به نوع واريته و وزن هزار دانه آن دارد. در ژاپن ميزان بذر مورد نياز براي هر جعبه ۳۶/۰ ليتر مي باشد. براي ۱۰۰ متر مربع تعداد ۲۲ تا ۲۳ جعبه و ۲۱/۷ ليتر بذر خشک برنج مورد نياز خواهد بود. در کشور ما ايران به منظور بذرپاشي واريته هاي محلي و پرمحصول مقدار ۱۸۰ تا ۲۰۰ گرم بذر سالم و جوانه دار در هر جعبه نشاء توصيه مي شود. بذرپاشي با تنظيم رطوبت بستر بذر آغاز مي شود. بذرپاشي زماني بايد انجام گيرد که رطوبت خاک بستر بذر به سطح ۸۰ تا ۸۵ درصد برسد. همه بذور نبايد به طور يکجا مصرف شوند و ۱۰ درصد از بذور بايد به منظور بذرپاشي تکميلي در جاهائي که غيريکنواخت (تنک) بذرپاشي شده است، استفاده شوند. سطح بستر بذر به منظور يکنواختي در بذرپاشي و ايجاد پوشش يکنواخت خاک بايد صاف و هموار باشد. ضخامت خاک پوششي بذر بايد دو برابر قطر بذر برنج باشد. در بذرپاشي چنانچه ۱۰ تا ۲۰ جعبه پهلوي هم قرار گيرند بذرپاشي راندمان بيشتري خواهد داشت. بعد از آبياري کامل اقدام به پوشاندن سطح بذور توسط خاک مي نمائيم. اگر اين عمليات در صبح انجام شود مي توان در بعدازظهر جعبه ها را در داخل اتاق جوانه زني قرار داد. در سيستم مکانيزه ماشين بذرپاش داراي مخزن بذر با ميزان پاشش قابل تنظيم بدين منظور مي باشد که قبل از بذرپاشي اقدام به کاليبراسيون آن مي نمائيم تا ميزان بذر دلخواه در هر جعبه تأمين شود.
● لزوم استفاده از خاک پوششي
پوشش دادن يکنواخت بستر بذر يکي از عوامل مهم در خروج يکنواخت جوانه ها از خاک مي باشد. البته خاکي که به عنوان پوشش مورد استفاده قرار مي گيرد ممکن است همان خاک موجود در جعبه باشد، ولي بايد کاملاً عاري از هرگونه عناصر کودي باشد. ميزان خاکي را که به عنوان پوشش براي هر جعبه در نظر مي گيريم حدود ۴۴۰ تا ۴۵۰ گرم مي باشد. البته خاک پوششي قبل از استفاده بايد توسط يک مش با سوراخ هائي به قطر ۳/۱ تا ۷/۱ ميلي متر غربال شود، سپس مورد استفاده قرار گيرد. از طرف ديگر، کلوخه هاي بزرگ خاک بايد خرد شوند. اسيديته خاک در صورت بالا بودن بايد تنها با استفاده از گل گوگرد و بدون استفاده از کودهاي شيميائي تنظيم شود. پوشش دادن بذر توسط خاک چنانچه با دست انجام گيرد، سريع تر و مؤثرتر خواهد بود. بذور کاشته شده بعد از آبياري کامل بايد توسط خاک پوشش داده شوند. چنانچه خاک پوششي هم ارتفاع جعبه نشاء شده و با سطح آن مماس شود، ممکن است که آب به بيرون از جعبه نشت کند و از طرف ديگر حجم بالاي خاک باعث کمبود اکسيژن در جوانه زني بذور مي شود. به منظور تسريع و يکنواختي در جوانه زني و جلو انداختن ريشه دهي، تأمين اکسيژن شايد مهم تر از هر چيز ديگري باشد. نکته مورد توجه اينکه خاک پوششي بذر باعث نفوذپذيري يکنواخت خاک جعبه مي شود. در سيستم مکانيزه مخزن حاوي خاک پوششي و تسطيح کننده نهائي جعبه نشاء، آخرين بخش ماشين بذرپاش را تشکيل مي دهد.
