سلام
من خیلی خوشحال میشم وقتی دوستان سوالات قوی رو میپرسن که همه بچه ها به جنب و جوش میفتن و باعث میشه
اطلاعاتمون زیاد بشه. از اینکه دیر جواب دادم عذر خواهی میکنم کمی گرفتار بودم از اونجاییکه سوال خیلی پیچیدست و چند لایه
داره لازمه یکم موشکافی بشه تا بتونیم به جواب دلخواه برسیم. گاهی اوقات شخص یه گناهی رو تو دنیا مخفی میکرده و خدا هم بر
طبق اون که فرموده بوده ستارالعیوبه اونو مخفی کرده . حالا یه وقت این گناه فقط بین خود شخص و خداست و یه وقت مثل منافقیه
که عملش بازتابی برای کل جامعه داره. در اینجا باید فرق گذاشت بین این دو گناه اون گناه اول رو در بعضی روایات هست که حتی
خدا از پیامبرش مخفی میکنه و بین بنده و خدا میمونه اما اونجا که طرف منافقه باید بر ملا بشه تا بقیه هم متوجه بشن و اونا هم از
اون طلبکار میشن این یه مختصر از این بحث اما مفصلش رو اینطور میشه گفت: از اونجاییکه روز قیامت اسامی متعددی داره که
میشه به روز فصل، بروز، تبلی السرائرو... اشاره کرد اما در مورد این معنای آخر من عبارتی رو از مجموعه آثار استاد مطهری بیان
میکنم که معنای این آیه( يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر) مشخص بشه: «از خصوصياتى كه در مورد قيامت هست- كه قرآن كريم مكرر تصريح
مىكند- اين مسأله است كه حقايق و بواطن ظاهر مىشوند، يعنى در دنيا چيزهايى ظاهر بود و چيزهايى مخفى، آن مخفيها از نهانگاه
بيرون مىآيند و همه ظاهر مىشوند. در يك آيه داريم: يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ يعنى در روزى كه آن سريرهها [آشكار مىشود.] سريره به
معنى باطن است. مىگويند سريره هر كسى يعنى آن باطنِ باطنش؛ و از آن جهت به باطن سريره مىگويند كه سرّى و نهان و پنهان
است. يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ. نه تنها سرائر انسان آشكار مىشود بلكه آن جهان جهانى است كه حقايق عالم در آن جهان به طور كلى
مشهود است؛ انسان، هم بواطن و سرائر خودش را مشاهده مىكند هم سرائر عالم را. لهذا بعد فرمود: يَوْمَئِذٍ تُعْرَضونَ لاتَخْفى مِنْكُمْ
خافِيَةٌ از شما هم چيزى پنهان نمىماند. در آيهاى مىخوانيم: يَوْمَ تُبَدَّلُ الْارْضُ غَيْرَ الْارْضِ وَ السَّمواتُ وَ بَرَزوا لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ «2» (عين
مضمون اين آيه است) روزى كه زمين تبديل مىشود به غير زمين، يعنى همين زمين تبديل مىشود به غير زمين يعنى چيز ديگرى، باطن
اين زمين آشكار مىشود [و همينطور آسمانها] و همه ظاهر و هويدا و عرضه مىشوند براى ذات پروردگار يگانه. بعد از آنكه فرمود همه
چيز آشكار مىشود و از شما چيزى پنهان نمىماند، » در این تفسیر استاد از این آیه اشاره ای نبود که برای همه نمایان میشود بلکه
فقط میشد فهمید که برای خود شخص معلوم میشه و در ادامه مطالبی رو در تایید همین حرفمون میارم که اینطور نیست که همه،
اعمال آدمو ببینن: در تفسير عيّاشى از امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه «هنگامى كه روز قيامت شود، كتاب (نامه
اعمال) انسان را به او دهند و گويند: بخوان. راوى از امام عليه السلام سؤال كرد: آيا آنچه را كه در نامه هست مىداند؟ امام عليه
السلام پاسخ داد: خداوند متعال به ياد او مىآورد و علىهذا هيچ چشم برهم زدن و گام برداشتن و سخن گفتن و عملى نيست كه به
ياد نياورد، چنان كه گويى در همان لحظه انجام داده است و از اينرو مىگويند: «يا وَيْلَتَنا مالِ هذا الكِتابِ لا يُغادِرُ صَغِيرَةً وَلاكَبِيرَةً إِلّا
أَحْصاها» (كهف، آيه 49؛ واى بر ما اين چگونه كتابى است اعمال كوچك و بزرگ ما را سر مويى فرو نگذاشته جز آن كه همه را احصا
كرده است) تفسير عيّاشى روايت ديگرى از امام صادق عليه السلام نقل مىكند كه با روايت ياد شده، قريبالمضمون است. لازم به
تذكر است كه در اين روايت، امام عليه السلام «قراءت» را به «ذكر/ يادآورى» تفسير فرمودند. خداى تعالى مىفرمايد: «يُنَبَّؤُا الإِنْسانُ
يَوْمَئِذٍ بِما قَدَّمَ وَأَخَّرَ» (قيامت، آيه 13؛ آن روز آدمى به هر نيك و بدى كه در مقدّم و مؤخّر عمر كرده آگاه خواهد شد) اين آيه درباره
جزئيات اعمالى است كه آن روز، به ياد انسان آورده مىشوند. از طرف ديگر خداى تعالى فرموده است: «بَلِ الإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ
بَصِيرَةٌ» (قیامت، آيه 14؛ بلكه انسان به نفس خويش دانا و آگاه است) كه اين آيه درباره آگاهى انسان به وضع خويش به طور اجمال و
سربسته است باز این روایات در تایید حرف ما است که گفتیم که استفاده نمیشود که همه از اعمال هم آکاه بشوند چون در روایت
بود که حتی خود شخص نسبت به تمام اعمالش آگاهی نداشته بلکه خدا به یاد او می آورد پس قطعا غیر او هم به اعمال او علم
ندارند. در ادامه باز آیاتی را براتون میارم که دلالت دارد بر اینکه فقط یه عده خاصی بر اعمال انسان آگاهند و شاهد آن هستند: «وَقُلِ
اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الغَيْبِ وَالشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» و اين آيه شريفه
خطاب به تمام مردم است و اختصاص به گروه منافقان ندارد و بدين لحاظ اعمال مؤمنان نيز ديده خواهد شد و از اينرو آن مؤمنانى كه
در كنار خداى متعال و پيامبر صلى الله عليه و آله به عنوان بيننده اعمال نام برده شدهاند حتماً گروه خاصى از مؤمنينند و نيز در آيه
شريفه تلويحاً به اين حقيقت اشاره شده است كه رؤيت اعمال مردم از جانب پيامبر صلى الله عليه و آله و مؤمنان، ضمن آنچه كه
خداوند به مردم از اعمالشان خبر مىدهد قرار دارد. على بن ابراهيم قمّى در تفسيرش از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است
كه «نيك و بد اعمال بندگان، هر بامداد، بر رسول اللّه صلى الله عليه و آله عرضه مىشود، پس حذر كنيد و شرم داشته باشيد از اين
كه اعمال قبيحتان بر پيامبرتان عرضه شود». و نيز عيّاشى در تفسيرش روايت كرده است كه از امام صادق عليه السلام درباره آيه
«وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالمُؤْمِنُونَ» سؤال شد، حضرت فرمود كه مقصود از «و المؤمنون»، ائمه هستند. از این
مطالبی هم که ذکر کردیم این مطلب به دست می اید که پیامبر و ائمه علیهم السلام به اعمال ما آگاهند و ناظر آن ها هستند. نه
همه مردم. و علم آن بزرگواران هم به خاطر این است که واسطه بین مردم و خداوند همین وجودات مقدسند و این لازم است که آنها
بدانند. تا اینجا مطلب روشن شد که معلوم نیست که همه از تمام اعمال انسانها آگاه شوند. اما بحثی دیگر است که باز هم در
روایات مطرح شده و آن هم اینست که بازتاب اعمال هر کس برای دیگران پیدا است و این هم به خود ما برمیگردد که آنرا انجام داده
ایم مثل اینکه اگر کار نیک کرده باشیم یک آرامش و نورانیتی در محشر نصیبمان میشود و اگر هم کار بد کرده باشیم به اشکال
حیوانات مختلف در می آییم (پناه میبرم به خدا. خدایا مارو از این گروه قرار نده) که این هم برداشت آن چیزی است که ما میخوریم.
مثالی ساده که مطلب راحت تر فهمیده شود این است که شخصی اقدام به خوردن شراب کند شاید خداوند در آن هنگام که او
شراب میخورد او را رسوا نکند و گناهش را مخفی کند اما دیگر اثر اون شراب که مستی هست رو خدا نمی پوشاند چون اثر اون
عمل است و خود شخص باعث آن شده است. داستانی مولوی نقل میکند که زنی به مردش خیانت کرد و با کس دیگری در خانه قرار
گذاشت و اصلا فکر نمیکرد که شوهرش بیاید ولی ناگاه شوهر سر رسید و تمام قیاسهای زن و فکر او به هم رسید:
آن قياسش راست نامد از قضا گر چه ستار است هم بدهد سزا
چون كه بد كردى بترس ايمن مباش ز انكه تخم است و بروياند خداش
چند گاهى او بپوشاند كه تا آيدت ز آن بد پشيمان و حيا
خلاصه خدا ستار است اما او وعده هم داده که جزای این کار را هم میدهم. شاید که ما شرم کرده و از شاهدان قیامت حیا کرده و
مرتکب گناه نشویم. یا علی
