12 بهمن ماه 1387
رشد و گسترش بي‌رويه بازي‌هاي رايانهاي غيربومي در ايران به مرز نگران‌كننده‌‌اي رسيده؛ به‌طوري كه مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در اين زمينه هشدار داده است.
براساس گزارش‌هاي منابع بين‌المللي در سال 2004 ميزان سود خالص سالانه به دست آمده از صنعت بازي‌هاي رايانهاي به مرز 10ميليارد دلار رسيد و سود حاصل سالانه به‌دست آمده از هاليوود (5/9ميليارد دلار) را پشت سر گذاشت و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد ميزان فروش نرم افزارهاي بازي‌هاي ويدئويي همچنان رو به رشد است؛ به‌طوري كه انتظار مي‌رود اين ميزان فروش تاسال 2010 به 15 ميليارد دلار در سال برسد.
اين گزارش حاكي است، به‌طور متوسط هر هفته بين 7 تا 10 عنوان بازي جديد رايانهاي به‌طور قاچاق وارد ايران مي‌شود و اين در حالي است كه با گذشت 2سال از تشكيل بنياد بازي‌هاي رايانهاي در ايران هنوز تحول چشمگيري در اين زمينه صورت نگرفته است.
طبق تعريف ويكي پديا، بازي رايانهاي نوعي سرگرمي تعاملي است كه توسط يك دستگاه الكترونيكي مجهز به پردازشگر يا ميكروكنترلر انجام مي‌شود. بسياري از بازي‌هاي رايانهاي به‌دليل توليد تصوير متحرك با قابليت نمايش روي صفحه تلويزيون يا نمايشگر رايانه، بازي ويدئويي نيز محسوب مي‌شوند. تعداد مخاطبان بازي‌هاي رايانهاي در سال‌هاي اخير افزايش چشمگير داشته و اين بازي‌ها به يكي از پرهوادار‌ترين سرگرمي‌هاي موجود تبديل شده است.
هشدار مركز پژوهش‌هاي مجلس
مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نسبت به تاثيرات منفي بازي‌هاي رايانهاي بر روح و جسم كودكان هشدار داد.اين مركز پس از بررسي وضعيت بازي‌هاي رايانهاي در ايران اعلام كرد كه بازي‌هاي رايانهاي به همان ميزان كه محبوب‌ترين بازي كودكان در اين دوره لقب گرفته، مي‌تواند تهديد كننده جدي براي سلامت روح و روان و جسم آنان باشد.
مركز پژوهش‌ها با اشاره به اينكه روان‌شناسان در بحث شكل‌گيري شخصيت رفتاري و گفتاري افراد همواره به نقش ابزارهايي چون تلويزيون، كتاب و مطبوعات تاكيد مي‌كنند، افزود: اكنون با شكل‌گيري دنياي پيچيده بازي‌هاي رايانهاي، هشدارها درباره آسيب‌پذيري شخصيت بچه‌ها و تاثيرگذاري آن بر جامعه شدت يافته و به‌عقيده روان‌شناسان آنگونه كه نسبت به نقش اين بازي‌ها در پرورش خلاقيت و شكوفايي ذهن و انديشه كودكان و نوجوانان تاكيد مي‌شود، بايد در مورد عواقب ناشي از افراط در انجام بازي‌ها و نامناسب‌بودن بازي‌ها با سن آنها نيز هشدار داده شود.
تحليلگران بازي‌هاي رايانهاي معتقدند، براي طراحي بازي‌هاي رايانهاي كه مخاطبان خاصي را دربرمي‌گيرد، توجه و رعايت نكات خاص بسيار حائز اهميت است و هر نرم‌افزار آموزشي بايد داراي فلسفه تربيتي مطمئني باشد و اهداف و محتواي آن به روشني بيان شده باشد.
همچنين گروه طراح بازي، بايد مركب از معلمان و نيز دانش‌آموزان باشد تا در مراحل توليد، نظرات و عكس‌العمل‌هاي خود را به گروه سازنده منتقل كند. در اين نوع نرم‌افزارها همچنين بايد استعدادها و توانايي‌هاي مختلف مخاطب مدنظر قرار گيرد.
اعطاي فرصت تفكر و ارزيابي به مخاطب از ديگر مشخصه‌هايي است كه بازي‌هاي آموزشي بايد داشته باشند و در مجموع، اين بازي‌ها همچون بسياري از مصاديق فناوري بايد در مسير صحيح و جايگاه واقعي خود قرار گيرند تا بتوانند سودمند واقع شوند؛ در غيراين صورت مي‌توانند ضررهاي زيادي داشته باشند.
اين گزارش مي‌افزايد: متأسفانه به‌دليل ناآشنايي والدين با عارضه‌هاي ناشي از اين بازي‌ها و همچنين نبود نظارت قدرتمند و تاثيرگذار در كشور، دايره آسيب‌پذيري كودكان ايراني از بازي‌هاي رايانهاي بيش از ديگر كودكان در دنياست،
بنابراين براي كمرنگ كردن جنبه‌هاي منفي و پر رنگ‌كردن جنبه‌هاي مثبت اين بازي‌ها مي‌توان به موارد زير توجه كرد:1 - اگر قرار است از بازي‌هاي كامپيوتري استفاده شود، بهتر است بازي‌هاي تصويري خلاق كه كودكان بايد به وسيله آنها، معماهايي را حل كنند، بيش از بازي‌هاي ديگر مدنظر قرار گيرد.
2 - بازي دسته‌جمعي كودكان، با ابزارهاي تصويري كمتر مسئله‌ساز است، اين اسباب‌بازي‌ها، زماني مخرب خواهند بود كه كودك به تنهايي براي ساعات طولاني، غرق بازي شود.
3 - والدين بايد وقت بيشتري را به كودك و نوجوان خويش اختصاص دهند و هر قدر وقت‌گذاري و ارتباط صحيح بين والدين و فرزندان بيشتر باشد زمينه چنين بازي‌هايي كمتر فراهم مي‌شود كما اينكه به اعتقاد پزشكان ايتاليايي و اروپايي، مقصران اصلي در اين زمينه، والدين هستند كه فرزندان خود را براي ساعت‌هاي طولاني در مقابل تلويزيون، كامپيوتر، ويدئو، گيم يا فيلم‌هاي ويدئويي رها مي‌كنند.
نظام رده‌بندي سني بازي‌هاي رايانهاي
اوايل بهمن ماه جاري نخستين كنفرانس و جشنواره كودك الكترونيك برگزار شد. در اين جشنواره شركت‌ها و مؤسسات در 10 بخش حضور داشتند كه از جمله اين عناوين مي‌توان به بخش‌هاي بازي‌هاي رايانهاي، پايگاه‌هاي الكترونيكي، مهدكودك‌هاي الكترونيكي و نرم‌افزارهاي آموزشي الكترونيكي تخصصي كودكان اشاره كرد.
به گفته بهروز مينايي معاون شوراي‌عالي اطلاع‌رساني، نظام رده‌بندي سنين بازي‌هاي رايانهاي كاري مؤثر و مفيد در اين زمينه است. اين نظام به‌منظور اطلاع‌رساني براي خانواده‌ها در رابطه با محتواي بازي‌هايي كه از خارج كشور وارد مي‌شود طراحي شد؛
اين ايده‌اي بود كه 15 سال پيش خانواده‌هاي آمريكايي و كانادايي متوجه شدند كه بازي‌ها براي هر سني نيست و بايد رده‌بندي در اين زمينه وجود داشته باشد. 91 درصد خانواده‌هاي آمريكايي و كانادايي در رابطه با انتخاب بازي براي فرزندان‌شان خود تصميم مي‌گيرند و اين در حالي است كه در كشور ما اين آمار برعكس است و كودكان خود در اين زمينه تصميم‌گيرنده هستند.
همچنين مجيد سرسنگي، قائم‌مقام سازمان فرهنگي‌هنري شهرداري تهران گفت: اميدواريم نخستين جشنواره و كنفرانس كودك الكترونيكي مبنايي براي كارهاي گسترده‌تر بعدي قرار بگيرد و اين جشنواره مشتري بيشتري پيدا كند و تاثير مفيدتري بر‌تربيت كودكان بگذارد.
او افزود: ما در شهرداري تهران و سازمان فرهنگي هنري شهرداري در يك سال گذشته نسبت به اين نكته توجه و سعي كرديم در حوزه IT در فرهنگسراي IT به اين حوزه و مخصوصا بازي‌هاي رايانهاي توجه كنيم و ظرف چند ماه آينده حداقل 2نمونه از كارهايي كه دوستانمان در اين حوزه انجام دادند وارد بازار مي‌شود.
بنياد بازي‌هاي رايانهاي
اوايل سال 85 بود كه محمدرضا مخبر دزفولي، دبير شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي ايران، از تشكيل بنياد بازي‌هاي رايانهاي با هدف ساماندهي اين بازي‌ها خبر داد. وي با اشاره به اينكه 95 درصد بازي‌هاي رايانهاي ايران وارداتي است، در مورد آثار فرهنگي منفي اين بازي‌ها هشدار داد و گفت: وظيفه بنياد بازي‌هاي رايانهاي كه زير نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي خواهد بود تغيير ساختار اين بازي‌ها متناسب با فرهنگ كشور است.
اما به اعتقاد كارشناسان با وجود اينكه مثلا بودجه سال 87 اين بنياد 7/1ميليارد تومان بوده است فعاليت چشمگيري از سوي اين نهاد براي ساماندهي بازي‌هاي رايانهاي در ايران صورت نگرفته و مصداق بارز اين ادعا وجود هزاران نوع بازي‌هاي غيرمجاز، خشن و خارجي در فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي در كشور است.
از سوي ديگر، بسياري از برنامه نويسان ايران و توليد‌كنندگان بازي‌هاي رايانهاي داخلي از اينكه از سوي بنياد مذكور مورد حمايت قرار نگرفته‌اند گله‌مندند. آنها مي‌گويند: «مسئولان ابتدا قول‌هاي بسياري براي كمك به ما دادند ولي در ميانه راه رهايمان كردند و به وعده‌هاي خود نيز عمل نكردند.
چندين بار سعي كرديم با مسئولان بنياد ارتباط برقرار كنيم، برخورد خوبي هم داشتند اما در نهايت حتي يك ريال هم بنياد و هيچ نهاد ديگري به ما كمك نكرد و مجبور شديم هزينه‌هاي ساخت بازي‌هايمان را از فعاليت‌هاي جنبي خود تامين كنيم.» اين در حالي است كه در شرح وظايف اين بنياد نوشته شده است: « تلاش در جهت توليد و تامين دانش فني و نيز امكانات و تجهيزات در تمامي حوزه‌ها و قالب‌هاي متفاوت سخت‌افزاري و نرم‌افزاري».
رشد و گسترش بي‌رويه بازي‌هاي رايانهاي غيربومي در ايران به مرز نگران‌كننده‌‌اي رسيده؛ به‌طوري كه مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در اين زمينه هشدار داده است.
براساس گزارش‌هاي منابع بين‌المللي در سال 2004 ميزان سود خالص سالانه به دست آمده از صنعت بازي‌هاي رايانهاي به مرز 10ميليارد دلار رسيد و سود حاصل سالانه به‌دست آمده از هاليوود (5/9ميليارد دلار) را پشت سر گذاشت و پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد ميزان فروش نرم افزارهاي بازي‌هاي ويدئويي همچنان رو به رشد است؛ به‌طوري كه انتظار مي‌رود اين ميزان فروش تاسال 2010 به 15 ميليارد دلار در سال برسد.
اين گزارش حاكي است، به‌طور متوسط هر هفته بين 7 تا 10 عنوان بازي جديد رايانهاي به‌طور قاچاق وارد ايران مي‌شود و اين در حالي است كه با گذشت 2سال از تشكيل بنياد بازي‌هاي رايانهاي در ايران هنوز تحول چشمگيري در اين زمينه صورت نگرفته است.
طبق تعريف ويكي پديا، بازي رايانهاي نوعي سرگرمي تعاملي است كه توسط يك دستگاه الكترونيكي مجهز به پردازشگر يا ميكروكنترلر انجام مي‌شود. بسياري از بازي‌هاي رايانهاي به‌دليل توليد تصوير متحرك با قابليت نمايش روي صفحه تلويزيون يا نمايشگر رايانه، بازي ويدئويي نيز محسوب مي‌شوند. تعداد مخاطبان بازي‌هاي رايانهاي در سال‌هاي اخير افزايش چشمگير داشته و اين بازي‌ها به يكي از پرهوادار‌ترين سرگرمي‌هاي موجود تبديل شده است.
هشدار مركز پژوهش‌هاي مجلس
مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نسبت به تاثيرات منفي بازي‌هاي رايانهاي بر روح و جسم كودكان هشدار داد.اين مركز پس از بررسي وضعيت بازي‌هاي رايانهاي در ايران اعلام كرد كه بازي‌هاي رايانهاي به همان ميزان كه محبوب‌ترين بازي كودكان در اين دوره لقب گرفته، مي‌تواند تهديد كننده جدي براي سلامت روح و روان و جسم آنان باشد.
مركز پژوهش‌ها با اشاره به اينكه روان‌شناسان در بحث شكل‌گيري شخصيت رفتاري و گفتاري افراد همواره به نقش ابزارهايي چون تلويزيون، كتاب و مطبوعات تاكيد مي‌كنند، افزود: اكنون با شكل‌گيري دنياي پيچيده بازي‌هاي رايانهاي، هشدارها درباره آسيب‌پذيري شخصيت بچه‌ها و تاثيرگذاري آن بر جامعه شدت يافته و به‌عقيده روان‌شناسان آنگونه كه نسبت به نقش اين بازي‌ها در پرورش خلاقيت و شكوفايي ذهن و انديشه كودكان و نوجوانان تاكيد مي‌شود، بايد در مورد عواقب ناشي از افراط در انجام بازي‌ها و نامناسب‌بودن بازي‌ها با سن آنها نيز هشدار داده شود.
تحليلگران بازي‌هاي رايانهاي معتقدند، براي طراحي بازي‌هاي رايانهاي كه مخاطبان خاصي را دربرمي‌گيرد، توجه و رعايت نكات خاص بسيار حائز اهميت است و هر نرم‌افزار آموزشي بايد داراي فلسفه تربيتي مطمئني باشد و اهداف و محتواي آن به روشني بيان شده باشد.
همچنين گروه طراح بازي، بايد مركب از معلمان و نيز دانش‌آموزان باشد تا در مراحل توليد، نظرات و عكس‌العمل‌هاي خود را به گروه سازنده منتقل كند. در اين نوع نرم‌افزارها همچنين بايد استعدادها و توانايي‌هاي مختلف مخاطب مدنظر قرار گيرد.
اعطاي فرصت تفكر و ارزيابي به مخاطب از ديگر مشخصه‌هايي است كه بازي‌هاي آموزشي بايد داشته باشند و در مجموع، اين بازي‌ها همچون بسياري از مصاديق فناوري بايد در مسير صحيح و جايگاه واقعي خود قرار گيرند تا بتوانند سودمند واقع شوند؛ در غيراين صورت مي‌توانند ضررهاي زيادي داشته باشند.
اين گزارش مي‌افزايد: متأسفانه به‌دليل ناآشنايي والدين با عارضه‌هاي ناشي از اين بازي‌ها و همچنين نبود نظارت قدرتمند و تاثيرگذار در كشور، دايره آسيب‌پذيري كودكان ايراني از بازي‌هاي رايانهاي بيش از ديگر كودكان در دنياست،
بنابراين براي كمرنگ كردن جنبه‌هاي منفي و پر رنگ‌كردن جنبه‌هاي مثبت اين بازي‌ها مي‌توان به موارد زير توجه كرد:1 - اگر قرار است از بازي‌هاي كامپيوتري استفاده شود، بهتر است بازي‌هاي تصويري خلاق كه كودكان بايد به وسيله آنها، معماهايي را حل كنند، بيش از بازي‌هاي ديگر مدنظر قرار گيرد.
2 - بازي دسته‌جمعي كودكان، با ابزارهاي تصويري كمتر مسئله‌ساز است، اين اسباب‌بازي‌ها، زماني مخرب خواهند بود كه كودك به تنهايي براي ساعات طولاني، غرق بازي شود.
3 - والدين بايد وقت بيشتري را به كودك و نوجوان خويش اختصاص دهند و هر قدر وقت‌گذاري و ارتباط صحيح بين والدين و فرزندان بيشتر باشد زمينه چنين بازي‌هايي كمتر فراهم مي‌شود كما اينكه به اعتقاد پزشكان ايتاليايي و اروپايي، مقصران اصلي در اين زمينه، والدين هستند كه فرزندان خود را براي ساعت‌هاي طولاني در مقابل تلويزيون، كامپيوتر، ويدئو، گيم يا فيلم‌هاي ويدئويي رها مي‌كنند.
نظام رده‌بندي سني بازي‌هاي رايانهاي
اوايل بهمن ماه جاري نخستين كنفرانس و جشنواره كودك الكترونيك برگزار شد. در اين جشنواره شركت‌ها و مؤسسات در 10 بخش حضور داشتند كه از جمله اين عناوين مي‌توان به بخش‌هاي بازي‌هاي رايانهاي، پايگاه‌هاي الكترونيكي، مهدكودك‌هاي الكترونيكي و نرم‌افزارهاي آموزشي الكترونيكي تخصصي كودكان اشاره كرد.
به گفته بهروز مينايي معاون شوراي‌عالي اطلاع‌رساني، نظام رده‌بندي سنين بازي‌هاي رايانهاي كاري مؤثر و مفيد در اين زمينه است. اين نظام به‌منظور اطلاع‌رساني براي خانواده‌ها در رابطه با محتواي بازي‌هايي كه از خارج كشور وارد مي‌شود طراحي شد؛
اين ايده‌اي بود كه 15 سال پيش خانواده‌هاي آمريكايي و كانادايي متوجه شدند كه بازي‌ها براي هر سني نيست و بايد رده‌بندي در اين زمينه وجود داشته باشد. 91 درصد خانواده‌هاي آمريكايي و كانادايي در رابطه با انتخاب بازي براي فرزندان‌شان خود تصميم مي‌گيرند و اين در حالي است كه در كشور ما اين آمار برعكس است و كودكان خود در اين زمينه تصميم‌گيرنده هستند.
همچنين مجيد سرسنگي، قائم‌مقام سازمان فرهنگي‌هنري شهرداري تهران گفت: اميدواريم نخستين جشنواره و كنفرانس كودك الكترونيكي مبنايي براي كارهاي گسترده‌تر بعدي قرار بگيرد و اين جشنواره مشتري بيشتري پيدا كند و تاثير مفيدتري بر‌تربيت كودكان بگذارد.
او افزود: ما در شهرداري تهران و سازمان فرهنگي هنري شهرداري در يك سال گذشته نسبت به اين نكته توجه و سعي كرديم در حوزه IT در فرهنگسراي IT به اين حوزه و مخصوصا بازي‌هاي رايانهاي توجه كنيم و ظرف چند ماه آينده حداقل 2نمونه از كارهايي كه دوستانمان در اين حوزه انجام دادند وارد بازار مي‌شود.
بنياد بازي‌هاي رايانهاي
اوايل سال 85 بود كه محمدرضا مخبر دزفولي، دبير شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي ايران، از تشكيل بنياد بازي‌هاي رايانهاي با هدف ساماندهي اين بازي‌ها خبر داد. وي با اشاره به اينكه 95 درصد بازي‌هاي رايانهاي ايران وارداتي است، در مورد آثار فرهنگي منفي اين بازي‌ها هشدار داد و گفت: وظيفه بنياد بازي‌هاي رايانهاي كه زير نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي خواهد بود تغيير ساختار اين بازي‌ها متناسب با فرهنگ كشور است.
اما به اعتقاد كارشناسان با وجود اينكه مثلا بودجه سال 87 اين بنياد 7/1ميليارد تومان بوده است فعاليت چشمگيري از سوي اين نهاد براي ساماندهي بازي‌هاي رايانهاي در ايران صورت نگرفته و مصداق بارز اين ادعا وجود هزاران نوع بازي‌هاي غيرمجاز، خشن و خارجي در فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي در كشور است.
از سوي ديگر، بسياري از برنامه نويسان ايران و توليد‌كنندگان بازي‌هاي رايانهاي داخلي از اينكه از سوي بنياد مذكور مورد حمايت قرار نگرفته‌اند گله‌مندند. آنها مي‌گويند: «مسئولان ابتدا قول‌هاي بسياري براي كمك به ما دادند ولي در ميانه راه رهايمان كردند و به وعده‌هاي خود نيز عمل نكردند.
چندين بار سعي كرديم با مسئولان بنياد ارتباط برقرار كنيم، برخورد خوبي هم داشتند اما در نهايت حتي يك ريال هم بنياد و هيچ نهاد ديگري به ما كمك نكرد و مجبور شديم هزينه‌هاي ساخت بازي‌هايمان را از فعاليت‌هاي جنبي خود تامين كنيم.» اين در حالي است كه در شرح وظايف اين بنياد نوشته شده است: « تلاش در جهت توليد و تامين دانش فني و نيز امكانات و تجهيزات در تمامي حوزه‌ها و قالب‌هاي متفاوت سخت‌افزاري و نرم‌افزاري».
