فرهنگ شهرنشینی مجموعه‌ای از قانونمندیهای حاکم بر زندگی افراد جوامع شهری است که بدون حاکمیت این قانونمندیها؛ زندگی شهرنشینی به واقعه‌ای تلخ، غیرقابل تحمل برای پیر و جوان و خرد و کلان مبدل می‌شود.
امروزه یکی از کارآمدترین ساز و کارهای مدیریت شهری برای رسیدن به مناسبات اجتماعی مطلوب و کاهش هزینه‌های وارده بر شهر توجه و برنامه‌ریزی برای ارتقاء فرهنگ شهرنشینی در بین شهروندان می‌باشد، آموزش و توانمندسازی شهروندان برای ارتقا دانش، تقویت مهارت‌ها، کسب عادتهای صحیح زندگی اجتماعی و بروز رفتارهای مطلوب شهروندی بویژه در راه بهره‌گیری مناسبت از امکانانت شهری از جمله ضرورتهای مدیریت شهری در توسعه فرهنگ شهرنشینی قلمداد می‌شود.
باید توجه داشت مدیریت شهری ابزاری است که بوسیله آن می‌توان توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را بوجود آورد. در چنین فرایندی مدیریت شهری بالاخص شهرداریها، می‌توانند به عنوان کارگزاران محلی به بهبود مناسبات اجتماعی شهروندان کمک کنند. از نظر فرهنگی، شهر خوب و مطلوب علاوه بر مدیریت شهری کارآمد نیازمند شهروندانی آگاه و آشنا به حقوق و وظایف شهروندی است، لذا مدیریت شهری می‌بایست برای آگاه‌سازی عمومی و ایجاد و ارتقای فرهنگ شهرنشینی، گسترش شهروندمداری و آموزش شهروندان در زمینه‌های مختلف، کارکرد و فعالیت فرهنگی داشته باشد.
ضرورت توسعه فرهنگ شهرنشینی در شهرها
شهرها مرکز مهم اتفاقات، کنش‌ها و واکنش‌ها و انواع تعاملات و مناسبات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی‌اند. مدیریت شهری و در راس آن شهرداریها در فرایند تحول و توسعه شهری نه فقط در ابعاد اقتصادی و عمرانی آن نقش و جایگاه ویژه‌ای دارند بلکه با تغییر و تحولات پرشتاب اجتماعی و فرهنگی و گسترش جمعیت شهرنشینی، باید برای پاسخگویی به مطالبات فزاینده فرهنگی واجتماعی اسباب و تمهیدات لازم را فراهم آورند. در یک جامعه همواره خرده فرهنگ‌هایی وجود دارد که حاصل برآیند تاثیر این خرده فرهنگ‌ها بر همدیگر، فرهنگ عامه را بوجود می‌آورد، هرقدر که خرده فرهنگ‌های مثبت جامعه‌ای بیشتر باشد، آن جامعه از غنای فرهنگی بیشتری برخوردار خواهد بود.
یکی از وظایف مدیران جامعه، شناخت و تقویت نقاط قوت فرهنگ آن جامعه و سعی بر گسترش آن می‌باشد. از دیگر وظایف مدیران، سعی در شناخت و جایگزین نقاط ضعف فرهنگی آن جامعه از طریق اشاعه فرهنگ‌های سازنده است.
کالبد شکافی ضرورت مداخله و تاثیرگذاری مدیریت شهری در امور فرهنگی و اجتماعی و چگونگی اجرایی شدن آن، یکی از مسائل مهمی است که باید مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. شهروندان ساکن شهر از مدیریت شهری و شهرداریها فقط رسیدگی به وضعیت عمرانیف کالبدی و اقتصادی و خدماتی شهر را انتظار ندارند، بلکه فراهم کردن زمینه حیات اجتماعی، روابط شهروندی، ساماندهی امور اجتماعی و فرهنگی، فراهم کردن امنیت اجتماعی و روانی و نظایر اینها را می‌طلبند.
علل عدم توسعه فرهنگ شهرنشینی در ایران
در مباحث مدیریت شهری و توسعه فرهنگی، شهر موجودی زنده، پویا و در حال رشد تلقی می‌شود که با پیشرفت همه‌جانبه انسانها و مدرن شدن زندگی بشر، نحوه معیشت و شیوه‌های زیست آن نیز در حال دگرگون شدن است.
از دیدگاه نظری مهمترین چالش شهرنشینی در ایران، پیشی گرفتن شهرنشینی بر شهرگرایی اصولی و منطبق بر برنامه است. شهرنشینی به مفهوم رشد کمی تعداد افراد ساکن شهر است، در حالیکه شهرگرایی با تغییراتی در ارزشها، رسوم اخلاقی، آداب و رسوم و رفتارهای جمعی همراه است. بر این اساس دو مشکل جدی درعرصه فرهنگ شهرنشینی ایران قابل مشاهده است، اول اینکه متولیان امور فرهنگی متعددند و در عین تعدد هیچ تعامل سازمانی و برنامه‌ای با هم ندارند، مشکل دوم به عدم آموزش شهروندی بر می‌گردد، از آنچه ک شهر محل حضور خرده فرهنگ‌ها و حضور افراد متفاوت و فرهنگ‌های متفاوت است، ضرورت دارد افراد در برخی از حوزه‌های شهرنشینی، آموزش لازم را کسب کنند.
با توجه به این امر مدیریت شهری می‌تواند با تعامل با دیگر نهادهای تاثیرگذار درامور فرهنگی و اجتماعی و آموزشهای لازم در زمینه‌های فرهنگی به ارتقا مناسبات اجتماعی و فرهنگ شهرنشینی اقدام نماید.
امروزه یکی از کارآمدترین ساز و کارهای مدیریت شهری برای رسیدن به مناسبات اجتماعی مطلوب و کاهش هزینه‌های وارده بر شهر توجه و برنامه‌ریزی برای ارتقاء فرهنگ شهرنشینی در بین شهروندان می‌باشد، آموزش و توانمندسازی شهروندان برای ارتقا دانش، تقویت مهارت‌ها، کسب عادتهای صحیح زندگی اجتماعی و بروز رفتارهای مطلوب شهروندی بویژه در راه بهره‌گیری مناسبت از امکانانت شهری از جمله ضرورتهای مدیریت شهری در توسعه فرهنگ شهرنشینی قلمداد می‌شود.
باید توجه داشت مدیریت شهری ابزاری است که بوسیله آن می‌توان توسعه پایدار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را بوجود آورد. در چنین فرایندی مدیریت شهری بالاخص شهرداریها، می‌توانند به عنوان کارگزاران محلی به بهبود مناسبات اجتماعی شهروندان کمک کنند. از نظر فرهنگی، شهر خوب و مطلوب علاوه بر مدیریت شهری کارآمد نیازمند شهروندانی آگاه و آشنا به حقوق و وظایف شهروندی است، لذا مدیریت شهری می‌بایست برای آگاه‌سازی عمومی و ایجاد و ارتقای فرهنگ شهرنشینی، گسترش شهروندمداری و آموزش شهروندان در زمینه‌های مختلف، کارکرد و فعالیت فرهنگی داشته باشد.
ضرورت توسعه فرهنگ شهرنشینی در شهرها
شهرها مرکز مهم اتفاقات، کنش‌ها و واکنش‌ها و انواع تعاملات و مناسبات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی‌اند. مدیریت شهری و در راس آن شهرداریها در فرایند تحول و توسعه شهری نه فقط در ابعاد اقتصادی و عمرانی آن نقش و جایگاه ویژه‌ای دارند بلکه با تغییر و تحولات پرشتاب اجتماعی و فرهنگی و گسترش جمعیت شهرنشینی، باید برای پاسخگویی به مطالبات فزاینده فرهنگی واجتماعی اسباب و تمهیدات لازم را فراهم آورند. در یک جامعه همواره خرده فرهنگ‌هایی وجود دارد که حاصل برآیند تاثیر این خرده فرهنگ‌ها بر همدیگر، فرهنگ عامه را بوجود می‌آورد، هرقدر که خرده فرهنگ‌های مثبت جامعه‌ای بیشتر باشد، آن جامعه از غنای فرهنگی بیشتری برخوردار خواهد بود.
یکی از وظایف مدیران جامعه، شناخت و تقویت نقاط قوت فرهنگ آن جامعه و سعی بر گسترش آن می‌باشد. از دیگر وظایف مدیران، سعی در شناخت و جایگزین نقاط ضعف فرهنگی آن جامعه از طریق اشاعه فرهنگ‌های سازنده است.
کالبد شکافی ضرورت مداخله و تاثیرگذاری مدیریت شهری در امور فرهنگی و اجتماعی و چگونگی اجرایی شدن آن، یکی از مسائل مهمی است که باید مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. شهروندان ساکن شهر از مدیریت شهری و شهرداریها فقط رسیدگی به وضعیت عمرانیف کالبدی و اقتصادی و خدماتی شهر را انتظار ندارند، بلکه فراهم کردن زمینه حیات اجتماعی، روابط شهروندی، ساماندهی امور اجتماعی و فرهنگی، فراهم کردن امنیت اجتماعی و روانی و نظایر اینها را می‌طلبند.
علل عدم توسعه فرهنگ شهرنشینی در ایران
در مباحث مدیریت شهری و توسعه فرهنگی، شهر موجودی زنده، پویا و در حال رشد تلقی می‌شود که با پیشرفت همه‌جانبه انسانها و مدرن شدن زندگی بشر، نحوه معیشت و شیوه‌های زیست آن نیز در حال دگرگون شدن است.
از دیدگاه نظری مهمترین چالش شهرنشینی در ایران، پیشی گرفتن شهرنشینی بر شهرگرایی اصولی و منطبق بر برنامه است. شهرنشینی به مفهوم رشد کمی تعداد افراد ساکن شهر است، در حالیکه شهرگرایی با تغییراتی در ارزشها، رسوم اخلاقی، آداب و رسوم و رفتارهای جمعی همراه است. بر این اساس دو مشکل جدی درعرصه فرهنگ شهرنشینی ایران قابل مشاهده است، اول اینکه متولیان امور فرهنگی متعددند و در عین تعدد هیچ تعامل سازمانی و برنامه‌ای با هم ندارند، مشکل دوم به عدم آموزش شهروندی بر می‌گردد، از آنچه ک شهر محل حضور خرده فرهنگ‌ها و حضور افراد متفاوت و فرهنگ‌های متفاوت است، ضرورت دارد افراد در برخی از حوزه‌های شهرنشینی، آموزش لازم را کسب کنند.
با توجه به این امر مدیریت شهری می‌تواند با تعامل با دیگر نهادهای تاثیرگذار درامور فرهنگی و اجتماعی و آموزشهای لازم در زمینه‌های فرهنگی به ارتقا مناسبات اجتماعی و فرهنگ شهرنشینی اقدام نماید.
