آب : نفت قرن ٢١ ام (قسمت اول) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
گروه بوم سا | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
خارج از دیدگاههای کلان و استراتژیک منطقه ای که هر یک به تنهایی بحثهایی طولانی و تخصصی را درخصوص مبحثی مهم به نام «آب» می طلبد. در این نوشتار طولانی که به اجبار در ٢ قسمت منتشر می شود،هدفی بسیار ساده و در عین حال مفید و عملی دنبال خواهد شد: ما اکنون در جامعه خود و در هر منطقه جغرافیایی از کشور ایران، منطقه کم آب،پر آب، دارنده باران کم و یا زیاد برای حفظ این ثروت با ارزش و بی جایگزین چه می توانیم بکنیم؟آیا هر یک از ما به عنوان فردی جوان،میانسال و سالخورده اصلاً نقشی در نحوه مصرف آب موجود کنونی در شیرهای آب منزل،محل کار و ... خود داریم یا فقط یک ناظر هستیم و از دیگران انتظار تصمیم گیری و عمل داریم؟اهمیت آب با شواهد و قراین موجود در دنیا و کشورمان در حال آشکارتر شدن است. امید است که لحن چند جانبه و ساده این نوشتار کمکی به دوستداران محیط زیست و حیات در این آب و خاک بنماید. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(در تهیه این نوشتار سعی بر ذکر منابع بوده است لذا استفاده از این مقاله با ذکر منبع بلامانع است.) عبارتی که هر بار به نحوی در مقالات اقتصادی و اجتماعی جراید مهم کشورهای توسعه یافته تکرار می گردد و حکایت از معنایی ژرف برای کسانی است که زندگی و سرزمینشان را هم متعلق به خود و هم نسل های آتی می دانند. از اینرو لزوم ارتقاء آگاهی های عمومی، فرهنگ سازی و تذکر و یادآوری موارد مهم و ضروری برای همه ما از یکسو و انجام سرمایه گذاریهای لازم و صحیح از سوی دیگر می تواند مانعی بر هزینه های کلان بابت بهداشت و درمان شده و کشور را نیز ز بحرانهای ناشی از اشتباهات پیش پا افتاده و روزمره عادات غلط مصرف آب نجات دهد. نگاهی کوتاه بر مصرف سرانه آب در ایران مصرف سرانه آب در هر شهر و کشوری به عوامل مختلف نظیر موقعیت جغرافیایی شهر، درجه حرارت، عادات و رسوم و فرهنگ، میزان صنعتی و پیشرفته بودن شهر و... بستگی دارد. هر چند مصرف بیش از حد آب در تمامی اقوام امری نکوهیده است لیکن همواره میزان مصرف آب در کشورهای دنیا بهعنوان یکی از شاخصهای توسعه و بهداشت در نظر گرفته میشود. بهعنوان مثال میزان مصرف سرانه آب در کشورهای آمریکا و کانادا حدود ۵٠٠ الی ۷٠٠ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز و در اروپا حدود ١٠٠ الی ٣٠٠ لیتر در روز است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) مقدار متوسط سرانه ١۵٠ لیتر را برای برآوردن نیازهای بهداشتی روزانه هر نفر تعیین کرده است.[١] اما همانگونه که قابل حدس می باشد در کشور ما روایات و اعداد مختلفی برای مصرف سرانه آب ذکر شده که در زیر به اجمال اشاره می گردد: - معاون نظارت و بهرهبرداری شرکت آب و فاضلاب کشور گفت: سرانه آب مصرفی خانگی در کشور به ازای هر نفر روزانه ١۵۶ لیتر است.(اردیبهشت ١۳۸۸) [٢] - وزارت نیرو: میانگین آب مصرفی سرانه جهان حدود ۵۸٠ مترمکعب برای هر نفر در سال است که این رقم در ایران حدود ١٣٠٠ مترمکعب در سال می باشد.(شهریور١۳۸۸) [۳] - مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مهندسی آبفا کشور گفت: هم اکنون سرانه مصرف آب کشور در مناطق مختلف بر اساس وضعیت اقلیمی و جغرافیایی مناطق متفاوت است، اما میانگین کلی سرانه آب کشور حدود ١۶٠ لیتر است. و در ادامه متذکر شدند که هماکنون بالاترین سرانه مصرف آب کشور مربوط به مردم تهران با سرانه مصرف ٣۵٠ لیتر آب در شبانهروز است. (خرداد١٣۸۹) آب مجازی: شاخص مهم دیگر در تعیین مصرف سرانه آب آب مجازی به مصارف غیرمستقیم آب اتلاق می گردد.یعنی مقدار آبی که برای تولید یک محصول و حتی ارائه خدمات خاص از لحظه شروع فعالیت تا پایان فرآیند تولید مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان نمونه، برای تولید یک کیلوگرم غلات به طور متوسط نیاز به مصرف یک تا ۲ مترمکعب آب است.[٣]و برای تولید یک کیلوگرم گوشت چهار هزار و ۵٠٠ لیتر آب مورد استفاده قرار می گیرد[ ۴] که در این زمینه نیز طبق اظهارات مسؤولان، ایران جزو بالاترین مصرف کنندگان آب مجازی در جهان است. با مروری بر آمار و اعداد مصرف سرانه یعنی میزان آبی که ما هر روز به نحوی مصرف کننده آن هستیم،من و شما در کجای این مصرف قرار داریم؟ آیا نقش و مسؤولیتی در مصرف بالای آب شهر و کشور مان برای خود قائل هستیم یا خیر؟
عدم اتلاف آب،عدم اتلاف پول از آنجایی که طبق اشارات مسؤولان(در بخش قبل)، میانگین مصرف سرانه آب بخصوص در کلان شهرها بالاتر از حد استاندارد مصرف قرار دارد(۳۵٠ لیتر آب در روز مربوط به شهر تهران).فقط با چند تغییر در نحوة استفاده از آب که باعث بالا بردن کارایی می شود، می توان حداقل٢٠% صرفه جویی نمود و شرایط مصرف را تصحیح کرد. اگر در زندگی شهری و روستایی تمام خانه ها شیرآلات و وسیله های آبدهی سالم و درست با راندمان مصرف بالا داشته باشند و در بخش کشاورزی امکان آبرسانی به زمین های زراعی با کمترین هدردهی وجود داشته باشد، کشور بیش از چندین برابر آب مصرفی مورد نیاز خود که میلیاردها ریال ارزش دارد را می تواند ذخیره نماید. قطعاً زمانی که آب با راندمان بالا مورد استفاده قرار گیرد و هدر نشود، میزان سرمایه گذاریهای لازم زیربنایی و امکانات و تسهیلات عملیاتی برای فاضلابها و آب های هدر رفته کمتر می شود. حفظ آب،حفظ انرژی مقدار قابل توجهی انرژی برای نقل و انتقال و آماده کردن آب روزانه مصرفی شما مصرف می گردد. متأسفانه آرشیو محاسبات مستندی، از میزان کیلووات ساعت انرژی برق مصرفی شرکت آب و فاضلاب در دست نیست ولی با اذعان خود مسؤولان در بالا بودن میزان هدر دهی آب مصرفی،قطعاً می توان با انرژی مورد استفاده هدر رفته برق چندین میلیون خانه را بطور کامل تأمین کرد. بطور مثال، شیر آبی که به مدت ۵ دقیقه باز باشد، میزان انرژی برق مصرفی یک لامپ تنگستن ۶٠ کیلووات در مدت ١۴ ساعت را مصرف می نماید. با کاهش مصرف آب خانگی نه تنها شما می توانید به کاهش مصرف انرژی موردنیاز برای تهیه و تصفیه آب قابل مصرف و شرب کمک نمایید بلکه می توانید به تغییرات آب و هوایی و جوی امروز زمین نیز کمک نمایید. در حقیقت: - اگر از هر صد منزل یکی با نوکردن لوازم مصرفی(عمدتاً شیرآلات)راندمان مصرف آب را افزایش دهد، می توان حدود ١٠٠ میلیون کیلووات ساعت برق در سال ذخیره کرد- و از انتشار ٠٠٠ ۸٠٠ تن گاز گلخانه ای جلوگیری نمود. این مقدار تقریباً برابر است با خروج(حذف) سالانه ٠٠٠ ١۵ خودرو از خیابانهای یک شهر! کارآمدی مصرف آب و محیط زیست کاهش ذخایر آبی و آبهای زیرزمینی می تواند تأمین کنندگان آب،سلامت بشری و محیط زیست را به شرایط بسیار پر خطری هدایت نماید. سطوح پایین آب در ذخایر زیرزمینی می تواند باعث افزایش و توزیع بالایی از آلودگی طبیعی و انسانی شود.و بالعکس استفاده هر چه بهتر و مناسبتر از آب نیز در مقابل می تواند کمک به نگهداری سالم آبهای زیرزمینی و حفاظت از سلامت تک تک انسانها و محیط زیست اطرافمان گردد.
|
ردیف | محل مصرف | روشهای صرفه جوئی |
١ | آشامیدن | تهیه آب خنک موردنیاز از آب یخچال و یا با استفاده از چند قطعه یخ در لیوان آب ولرم به جای بازگذاشتن ممتد شیر آب برای خنک شدن آن |
٢ | پخت و پز | الف)خیساندن سبزی قبل از شستن ب)قراردادن خوراکی منجمد شده در هوای آزاد یا مایکروو جهت باز شدن یخ زدگی آن ج) در شستشوی سبزیجات و میوه ها ابتدا قراردادن آنها در ظرفشویی یا کاسه بزرگ پر از آب و پس از شستشو آب کشی کامل آنها |
٣ | استحمام | الف)استفاده از وسایل کاهنده مصرف آب مانند سردوش و سرشیرهای پودرکننده و شیرهای اهرمی ب)کاهش زمان دوش گرفتن به کمتر از ۵ دقیقه (a) |
٤ | ماشین لباسشویی | مقدار لباسهای کثیف به اندازه ظرفیت کامل ماشین لباسشوئی باشد. (b) |
٥ | ظرفشویی(با ماشین) | الف)مقدار ظرفهای کثیف به اندازه ظرفیت کامل ماشین ظرفشوئی باشد |
ظرفشویی(با دست) | ب)مرحله اول: شستن چربی و کثیفی ظروف با میزان کف مناسب شوینده و مرحله دوم: آبکشی آن ظروف | |
٦ | دستشویی و توالت | الف)استفاده از یک لیوان آب در هنگام مسواک زدن (c) ب)عدم باز گذاشتن شیر آب بطور مداوم (c) ج)یک بطری پر از آب در بسته یا یک کیسه شن جهت کاهش ظرفیت مخزن فلاش تانک یا سیفون توالت درون آن قرار دهید. |
٧ | شست و شوی خانه | الف)برای نظافت حیاط بجای آب از جارو استفاده نمایید. ب)با توجه به کمبود آب نیازی به شستشوی پیاده رو جلوی منزل نمیباشد. |
٨ | کولر و تهویه مطبوع | الف)کولر را در سایه نصب نمایید یا پوشش مناسب برای آن بکار برید. ب)کنترل نشت کولر |
٩ | شست و شوی ماشین | بجای شستن با شلنگ از اسفنج و چند سطل آب استفاده کنید. |
١٠ | آبیاری فضای سبز | الف)استفاده از آبپاش به روش بارانی و یا آبیاری قطره ای (d) ب)آبیاری باغچه در شب |
١١ | هدر رفت | الف) کنترل نشتی لوله کشی،شلنگ،اتصالات،مخازن و شیرها ب) عایق کاری لوله های گرم و سرد جهت جلوگیری از هدر رفت بمنظور گرم یا سرد شدن آب خروجی ج)آموزش کودکان برای بستن به موقع شیر آب د)قبل از پاسخ به زنگ تلفن با درب،شیر آب را ببندید ی)هنگام وضو گرفتن و شستشو دست ها یا باز و بسته کردن به موقع شیر آب حداقل بین۵ تا ١٠ لیتر آب صرفه جویی می شود. ه)در زمان مسافرت شیر فلکه اصلی منزل را ببندید. و)تعویض واشر شیرهایی که چکه می کنند(e) |
اغلب کودکان و بعضی از بزرگسالان از ایستادن زیر دوش آب گرم در تمام مدت استحمام لذت می برند. با توجه به اینکه هر دقیقه بین ۱۰ تا ۲۰ لیتر آب از دوش خارج می شود ، حتی اگر مدت استحمام ۱۰ دقیقه باشد ، حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر آب وارد چاه یا شبکه فاضلاب می شود. |