شقاق مقعد پارگی خطی در پوست مقعد دیستال زیر خط دندانه دار است. این یک وضعیت رایج و موثر بر تمام گروه های سنی است و مسزان ابتلا مرد وزن؛ کوچک و بزرگسال یکسان است.شقاق مقعد اغلب خود به خود در عرض چند هفته التیام می یابد. با این حال، شما ممکن است نیاز به درمان برای کمک به کاهش درد و ناراحتی داشته باشید
علت اصلی این زخم ها یبوست است که به دلیل رد شدن مدفوع سفت از این ناحیه زخم ایجاد شده و در صورت تداوم یبوست بر شدت آن افزوده می شود، البته اسهال شدید و التهاب روده نیز از علل این زخم ها هستند .
بسیاری از بانوان بعد از زایمان یا سزارین به این مشکل دچار می شوند که علت آن اختلال در دفع است که به دلیل شلی عضلات لگن در حاملگی ایجاد می شود. علامت اصلی این بیماری درد هنگام اجابت مزاج است که گاهی با خونریزی همراه است .
این درد برای بیمارآزار دهنده بوده و گاهی باعث عدم توانایی در دفع می شود.
درمان
برای درمان این زخم ها هرچه زودتر اقدام شود موفقیت بیشتری در پی خواهد داشت، لذا توصیه می شود به محض اینکه دچار درد و سوزش در این ناحیه شدید ، این اقدامات را انجام دهید:
۱- عامل اصلی ایجاد زخم یعنی یبوست را از بین ببرید، خوردن سبزی ها و میوه های فراوان و یک تا دو قاشق روغن زیتون در روز، و خوردن یک لیوان شیر یا آب ولرم در ابتدای روز می تواند برای رفع یبوست به شما کمک کند.
۲- روزی ۲ باربه مدت ۱۰ دقیقه در لگن آب گرم بنشینید، آبی که به این منظور استفاده می کنید باید تمیز و گرم باشد ( در حدی که باعث سوختگی نشود) اما نیاز به ماده ضد عفونی یا جوشاندن آب نیست. پس از بلند شدن از لگن به آرامی خود را خشک نموده و از پمادی که پزشک تجویز می نماید به مقدار کم فقط در ناحیه ابتدای مقعد(نه داخل آن) استفاده نمایید. ( معمولا پماد تریامسینولون یا هیدروکورتیزون برای این مورد توصیه می شود.)
۳- از یک مسکن مانند استامینوفن برای کاهش درد استفاده کنید زیرا درد شدید باعث گرفتگی عضله‌ی مقعد و تشدید زخم می شود.
۴- از خوردن غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه جات، چای غلیظ ، نسکافه و کاکائو خود داری نمایید.
۵- در صورتی که درد و یا خونرزی با این اقدامات برطرف نشد در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا اقدام لازم صورت پذیرد.
جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین هایی است که مدفوع را حجیم و شل می کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می کنیم. در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس کننده ، کورتون و مواد نرم کننده می باشد) و یا ژل لیدوکائین می تواند کمک کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می یابند. در صورتیکه پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، و یا شقاق از نوع مزمن بود، می توان از داروهای دیگری استفاده کرد.
نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می کند می تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %۰٫۲ (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق استفاده میشود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می کند علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می دهد. از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%۲ (دو درصد) داده میشود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد میکند. پماد ایزوسورباید و یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود ۶۰% موارد موثر است.
تزریق موضعی سم بوتولینیوم(بوتاکس) نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی, یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می کند که می تواند باعث بهبودی شقاق شود. اما در دراز مدت تا ۴۱% احتمال عود وجود دارد.
در مورد نقش لیزر در درمان فیشر آنال, تبلیغات, بیش از واقعیت است و در محافل و مقالات علمی جایگاه قابل توجهی برای آن قائل نیستند. در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی, بعترین درمان, جراحی است, مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.
درمان جراحی در مواردیکه درمان دارویی فایده ای نداشته و یا خوب شده و مجدداً عود کرده توصیه میشود. بهترین درمان جراحی اسفنکترو تومی لترال است. قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می شد که تا ۴۰% با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود ۳۰% فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع میشوند. بیش از ۹۵% بیمارانی که اسفنکتروتومی میشوند, با این درمان با این درمان بهبود می یابند و میزان عود آن کمتر از ۱۰% می باشد. با این عمل احتمال بی اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین ۵ تا ۱۵% گزارش شده است.اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز وبسته انجام میشود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه میباشد.
