onia$
دستیار مدیر تالار مدیریت
[h=1]راهكارهاي تقويت و توسعه مهارتهاي ارتباطي در مديران (قسمت چهارم: مهارتهاي ارتباط غيركلامي (زبان رفتار))[/h]نويسنده : عباسي، محمدرضا
سال انتشار : 1390
چكيده
زبان رفتار كه بخش عمده ارتباطات غيركلامي را تشكيل مي‌دهد، شامل رفتارهايي است كه به كمك آنها بهتر مي‌توانيم با ديگران ارتباط برقرار كنيم. مانند نحوه نشستن، حركات بدن، حالتهاي صورت و ... در اين مقاله پس از شناخت مهارتهاي ارتباط غيركلامي، بعضي از اصول و مباني تقويت اين مهارتها ارائه مي شود.
كليدواژه : مهارت هاي مديريتي ؛ مهارت هاي ارتباطي ؛ ارتباط غيركلامي ؛ management skills ؛ زبان رفتار ؛ زبان بدن
[h=2]1- مقدمه[/h] زبان گفتاري تنها وسيله ارتباطي انسان نيست زيرا پيامهاي انساني چنان پيچيده‌اند كه هيچ كلامي گوياي آن نيست. به همين دليل، يك نگاه، لحن صدا يا يك حركت سر و دست، حامل پيامي است كه از عمق درون سرچشمه مي‌گيرد و معناي ارتباط را مشخص مي‌سازد. زبان رفتار كامل‌ترين وسيله ارتباط نيست؛ اما غالباً روشن‌تر از زبان كلمات و گفتار سخن مي‌گويد چرا كه زبان احساسات و عواطف است. زبان رفتار كه بخش عمده ارتباطات غير كلامي را تشكيل مي‌دهد، شامل رفتارهايي است كه به كمك آنها بهتر مي‌توانيم با ديگران ارتباط برقرار كنيم مانند: نحوه نشستن، حركات بدن، حالتهاي صورت و ... در این مقاله پس از شناخت مهارتهاي ارتباط غير كلامي (زبان رفتار، بعضي از اصول و مباني تقويت این مهارتها ارابه می‌شود).
[h=2]2- زبان رفتار چيست؟[/h] در زندگي امروزه با مجموعه‌اي از ارتباطات غير كلامي احاطه شده‌ايم. زماني كه در خيابان قدم مي‌زنيم، احساس ما تحت تاثير علايم راهنمايي و رانندگي، ويترين مغازه‌ها، تابلوها، پرچمها، لباسهاي شيك، ماشينهاي آخرين مدل و غيره است. اينها همگي رسانه‌هاي ارتباطي غير كلامي به حساب مي‌آيند. نمونه‌اي از زبان رفتاري، زبان علایم است كه توسط افراد ناشنوا مورد استفاده قرار مي‌گيرد در اين روش، پيام با حركت سر و دست بيان مي‌شود.
زبان رفتار، زبان احساس، عواطف و هيجانات دروني انسان است. ما همه روزه با مشاهده حالتها، تغييرات قيافه، لحن صدا و حركات بدن به طور غير ارادي ذهن و درون افراد مختلف را مي‌خوانيم و پي مي‌بريم كه آنان نسبت به ما چه احساسي دارند. در فرايند ارتباطات غير كلامي، خبرگي و استفاده به جا از زبان رفتار بسيار موثر است. بنابراين، آموختن زبان رفتار و كسب مهارت در آن براي برقراري ارتباط با ديگران بسيار سودمند مي‌باشد.
[h=3]2-1- مزاياي زبان رفتار[/h] در صورت آگاهي و داشتن مهارت، زبان رفتار مي‌تواند مزاياي ذيل را براي ما به ارمغان بياورد:
[h=5]جدول گفتگوي دروني: ما حامل چه پيامي هستيم؟[/h] [h=5]
[/h]
[h=2]4- تقويت عزت نفس[/h] اگر مي‌خواهيم براي برقراري ارتباط با ديگران موفق باشيم، مي‌بايست عزت نفس را در خودمان تقويت كنيم. بعضي از راههاي تقويت عزت نفس عبارتند از:
[h=3]5-1- لباس پوشيدن[/h]
[h=3]6-1- تنظيم وضعيت نشستن و ايستادن[/h] اگر دقيقاً در كنار يا مقابل كسي بنشينيم و يا بايستيم، ذهن وي اين حالت را يك مقابله تلقي مي‌كند، بنابراين به فرايند ارتباط بين ما و او رنگ و بوي سلطه‌جويي مي‌دهد. براي اين كه ناچار نشويم در طول فرايند ارتباط با چشمان يكديگر خيره شويم، بهتر است در كنار هم و با زاويه 90 درجه بنشينيم و يا بايستيم. بلندي يا كوتاهي قد در هنگام برقراري ارتباط مشكلاتي ايجاد مي‌كند. اگر قد ما از حد معمول بلندتر است، آن قدر از طرف مقابل فاصله بگيريم تا مجبور نشود براي نگاه كردن به ما، سر و گردنش را كاملاً بالا بياورد اين كار وي را آزار خواهد داد. همچنين، ما هم براي نگاه كردن به او بايد خم شويم كه اين امر موجب درد گرفتن ماهيچه‌هاي گردن و كمر مي‌شود.
[h=3]6-2- تعيين حريم ارتباطي[/h] هر كدام از ما يك حريم نامرئي ارتباطي در اطراف خود داريم كه فاصله ديگران را به هنگام تماس با ما تعيين مي‌كند. بنابراين بايد مراقبت ورود افراد به حريم ارتباطي شخصي خود باشيم. حريم ارتباطي در شرايط مختلف ارتباطي متفاوت است، اين حريم معمولاً به شرح زير مشخص شده است:
[h=3]6-3- گشاده‌رويي[/h]
خم شدن بيش از حد بدن به طرف فرد، تخطي به حريم ارتباطي او نيز به حساب مي‌آيد. هنگامي كه بيشتر به طرف يك فرد خم شويم، در واقع وي را در تنگنا قرار داده‌ايم. خم شدن به طرف مقابل به ميزان 60 تا 70 درجه از نظر ارتباط بيشترين تاثير را دارد. اگر در استفاده از اين فن دقت عمل نداشته باشيم، ممكن است به نوعي قلدري كردن تلقي شود و نتيجه عكس به بار آورد گاهي عكس موارد فوق صادق است. اگر فردي درباره معضلات شخصي خود سخن مي‌گويد و بحراني است، با تكيه دادن به عقب و راحت نشستن مي‌توان از فشار عصبي وي كاست. وقتي در اتاق كار خود هستيم و ملاقات‌كننده‌اي حضور دارد، طبيعي است كه برخورد رسمي داشته باشيم و پشت ميز كارمان بمانيم. اما اگر ملاقات غير اداری باشد؛ بايد از جا برخيزيم، ميز را دور بزنيم و براي احوالپرسي و نشستن در كنار فرد به طرف او برويم.
[h=3]6-6- توجه به نقش چشم[/h]
آرامش در به وجود آوردن يك ارتباط مطلوب كمك فراوان مي‌كند و لزوماً نبايد انعطاف‌پذيري تلقي شود. فردي كه بر اعصاب خود كاملاً تسلط دارد، طبعاً با فردي كه مدام تكان مي‌خورد يا پا به زمين مي‌زند و ... رفتاري متفاوت دارد و بر ارتباط تاثيري متفاوت مي‌گذارد. بهتر است بر عادت ناپسند خود چيره شويم، اين كار نياز به تلاش فراوان و مستمر دارد.
[h=2]7- نشانه‌هاي زبان رفتار[/h] در بيشتر موارد، ارتباط ما با ديگران نوعي ارتباط غير كلامي است كه بر پايه ذهن‌خواني استوار است. به همين دليل شناخت و آگاهي از نشانه‌هاي زبان رفتار كه معناي ارتباط را مشخص مي‌كند، داراي اهميت فراوان است. اگر يك حركت، يك نشانه و يك نگاه حامل پيامي است، چنانچه آن را به درستي بشناسيم و مفهوم آن را درك كنيم، مي‌توانيم در قبال آن واكنش مناسبي را نشان دهيم. از اين رو، در برقراري ارتباط موفق‌تر خواهيم شد. بسياري از نشانه‌هاي زبان رفتار، پيام آشكاري دارند مثلاً:
[h=3]7-1- نشانه‌هاي مثبت و منفي[/h] نشانه‌هاي زبان رفتار گاهي هشداردهنده مشكلات ارتباطي و گاهي نشان‌دهنده موفقيتهايي در برقراري ارتباط مي‌باشند. از اين رو، نشانه‌هاي زبان رفتار يا منفي هستند و يا مثبت.
[h=4]7-1-1- نشانه‌هاي منفي[/h] مهم‌ترين نشانه‌هاي منفي زبان رفتار عبارتند از:
[h=4]7-1-2- نشانه‌هاي مثبت[/h] بعضي از مهم‌ترين نشانه‌هاي مثبت زبان رفتار عبارتند از:
حالتهاي بدن هميشه گوياي آنچه به ظاهر مشاهده مي‌شود نخواهد بود، بلكه بستگي به شرايط دارد. برخي حالتها و حركات بدن كاملاً آگاهانه و برخي ديگر ناآگاهانه انجام مي‌شود. دراين راستا، حالتهاي چهره مي‌تواند احساسات گوناگون را در شرايط مختلف نشان دهد مانند: تنفر، غم، بي‌تابي، ترس، سردرگمي، خوشحالي و ...
[h=5]زبان رفتار (ارتباط غير كلامي)[/h]
سال انتشار : 1390
چكيده
زبان رفتار كه بخش عمده ارتباطات غيركلامي را تشكيل مي‌دهد، شامل رفتارهايي است كه به كمك آنها بهتر مي‌توانيم با ديگران ارتباط برقرار كنيم. مانند نحوه نشستن، حركات بدن، حالتهاي صورت و ... در اين مقاله پس از شناخت مهارتهاي ارتباط غيركلامي، بعضي از اصول و مباني تقويت اين مهارتها ارائه مي شود.
كليدواژه : مهارت هاي مديريتي ؛ مهارت هاي ارتباطي ؛ ارتباط غيركلامي ؛ management skills ؛ زبان رفتار ؛ زبان بدن
[h=2]1- مقدمه[/h] زبان گفتاري تنها وسيله ارتباطي انسان نيست زيرا پيامهاي انساني چنان پيچيده‌اند كه هيچ كلامي گوياي آن نيست. به همين دليل، يك نگاه، لحن صدا يا يك حركت سر و دست، حامل پيامي است كه از عمق درون سرچشمه مي‌گيرد و معناي ارتباط را مشخص مي‌سازد. زبان رفتار كامل‌ترين وسيله ارتباط نيست؛ اما غالباً روشن‌تر از زبان كلمات و گفتار سخن مي‌گويد چرا كه زبان احساسات و عواطف است. زبان رفتار كه بخش عمده ارتباطات غير كلامي را تشكيل مي‌دهد، شامل رفتارهايي است كه به كمك آنها بهتر مي‌توانيم با ديگران ارتباط برقرار كنيم مانند: نحوه نشستن، حركات بدن، حالتهاي صورت و ... در این مقاله پس از شناخت مهارتهاي ارتباط غير كلامي (زبان رفتار، بعضي از اصول و مباني تقويت این مهارتها ارابه می‌شود).
[h=2]2- زبان رفتار چيست؟[/h] در زندگي امروزه با مجموعه‌اي از ارتباطات غير كلامي احاطه شده‌ايم. زماني كه در خيابان قدم مي‌زنيم، احساس ما تحت تاثير علايم راهنمايي و رانندگي، ويترين مغازه‌ها، تابلوها، پرچمها، لباسهاي شيك، ماشينهاي آخرين مدل و غيره است. اينها همگي رسانه‌هاي ارتباطي غير كلامي به حساب مي‌آيند. نمونه‌اي از زبان رفتاري، زبان علایم است كه توسط افراد ناشنوا مورد استفاده قرار مي‌گيرد در اين روش، پيام با حركت سر و دست بيان مي‌شود.
زبان رفتار، زبان احساس، عواطف و هيجانات دروني انسان است. ما همه روزه با مشاهده حالتها، تغييرات قيافه، لحن صدا و حركات بدن به طور غير ارادي ذهن و درون افراد مختلف را مي‌خوانيم و پي مي‌بريم كه آنان نسبت به ما چه احساسي دارند. در فرايند ارتباطات غير كلامي، خبرگي و استفاده به جا از زبان رفتار بسيار موثر است. بنابراين، آموختن زبان رفتار و كسب مهارت در آن براي برقراري ارتباط با ديگران بسيار سودمند مي‌باشد.
[h=3]2-1- مزاياي زبان رفتار[/h] در صورت آگاهي و داشتن مهارت، زبان رفتار مي‌تواند مزاياي ذيل را براي ما به ارمغان بياورد:
- ارتباطات بيشتر، بهتر و كامل‌تري با ديگران داشته باشيم.
- راحت‌‌تر ديگران را براي برقراري ارتباط به طرف خود جذب كنيم.
- اختلاف نظر، سوء تفاهم و آغاز هر تعارضي را پيشاپيش تشخيص دهيم.
- حمايت، توافق و دلگرمي را دريابيم.
- زمان سخن گفتن و زمان سكوت كردن را تشخيص داده و آن را در خود تقويت نماييم.
[h=5]جدول گفتگوي دروني: ما حامل چه پيامي هستيم؟[/h] [h=5]
| گفتگوي دروني | نشانه‌هاي عزت نفس | نشانه‌هاي حقارت نفس |
| وقتي در مقابل همكاران خود مرتكب اشتباه مي‌شويم. | دفعه بعد حتماً موفق مي‌شوم. | همه فهميدند كه چه آدم بي‌عرضه‌اي هستم. |
| وقتي فراموش مي‌كنيم كاري را كه قول داده‌ايم، انجام دهيم. | جاي نگراني نيست! به زودي كارها را روبه‌راه مي‌كنم. | خيلي فراموشكار هستم. |
| وقتي وارد جلسه‌اي مي‌شويم و هيچ كدام از حاضرين را نمي‌شناسيم. | چه بهتر، با نظريات و اطلاعات تازه‌اي آشنا مي‌شوم! | چه بد، چگونه اين همه وقت را با افرادي كه نمي‌شناسم، بگذارنم. |
| وقتي مدير، ما را صدا مي‌زند و علت آن را نمي‌دانيم. | نمي‌دانم موضوع از چه قرار است. | اين دفعه ديگر چه خطايي از من سر زده است؟ |
| وقتي براي يك ملاقات احساس مي‌كنيم كه ديرمان شده است. | من هرگز در ملاقاتها تاخير ندارم، بهتر است هر چه زودتر با تلفن تاخيرم را اطلاع دهم. | هيچ وقت نمي‌توانم كاري را درست انجام دهم! |
| وقتي نمي‌توانيم حساب دريافت و پرداخت حساب بانكي خود را تراز كنيم. | اين كار بايد انجام شود، مطمئن هستم مي‌توانم آن را انجام دهم. | در اين كار هميشه ضعيف هستم، هيچ وقت نمي‌توانم موجودي‌ام را تراز كنم. |
| وقتي كاري را به نحو شايسته انجام داده‌ايم. | واقعاً در اين كار مهارت دارم. | معجزه شده! اين فقط يك شانس بود. |
[h=2]3- نشانه‌هاي تحقير نفس[/h] افرادي كه داراي نشانه‌هاي تحقير نفس مي‌باشند، خصوصيات زير را از خود بروز مي‌دهند:- در محافل عمومي گوشه‌گير مي‌شوند.
- چيزي براي گفتن ندارند.
- اشتباهات زيادي مرتكب مي‌شوند.
- با افراد خونگرم و اجتماعي، رفتار متفاوتي دارند.
[h=2]4- تقويت عزت نفس[/h] اگر مي‌خواهيم براي برقراري ارتباط با ديگران موفق باشيم، مي‌بايست عزت نفس را در خودمان تقويت كنيم. بعضي از راههاي تقويت عزت نفس عبارتند از:
- به جاي ملامت خود در قبال اشتباهات، آنها را به منزله تجربه‌اي ارزشمند تلقي كنيم.
- به جاي نشستن در خانه، با ديگران معاشرت داشته باشيم.
- به جاي پرخوري و تن‌پروري، مراقب جسم و حال خود باشيم.
- به جاي تكيه بر نقاط ضعف، به موفقيتهاي خود بينديشيم.
- به جاي ملامت ديگران، مسئوليتهاي زندگي را به گردن بگيريم و خود را منشا رخداد‌هاي زندگيمان بدانيم.
- به جاي ارتباط با عموم، با افراد بزرگ‌منش و موفق نشست و برخاست كنيم.
- به جاي خرده‌گيري از خود و ديگران، در خود و ديگران به دنبال خوبي‌ها بگرديم.
- به جاي كم اهميت نشان دادن خود در مقابل تحسين ديگران، از آنها تشكر كنيم.
[h=3]5-1- لباس پوشيدن[/h]
- در محيط كار به ظاهر خود توجه كنيم. از ضوابطي كه بر سازمان و محيط كارمان حاكم است، پيروي نماييم.
- اگر قصد داريم در پست خود ارتقا يابيم، بايد ظاهر خود را همانند كساني آراسته كنيم كه قبلاً اين موفقيت را احراز كرده‌اند.
- اگر ميل داريم به يك سازمان ديگر منتقل شويم، بايد مانند كاركنان آن سازمان لباس بپوشيم.
- اگر مي‌خواهيم در شغل و حرفه خود فردي با كفايت و كارآمد جلوه كنيم، بهترين لباسي را كه بودجه‌مان اجازه مي‌دهد، براي خود تهيه كنيم.
- توجه داشته باشيم در نخستين برخورد از روي سر و وضع ما به داوري مي‌نشينند.
- زبان رفتار مي‌تواند بيشترين تاثير را از ما بر ديگران بگذارد، پس بايد به آن اهميت دهيم.
- تغييرات فيزيولوژيكي مهمي كه مي‌تواند توجه و احترام ديگران را به سوي ما جلب كند، عبارتند از: حركت آرام دو دست، صاف و شق ايستادن، صاف نشستن (قوز نكردن)، سر را بالا نگاه داشتن، نگاهي ثابت و نافذ داشتن (اما به فرد خيره نشويم)، آرواره سست و نرم (اما نه شل و ول)، حالت چهره‌اي كه نمايانگر احساسات دروني باشد.
- لبخند زدن را فراموش نكنيم، يك لبخند خالصانه موجب ايجاد نيرويي سرشار از شادماني در سيستم بدن مي‌شود.
- در ملاقات با افرادي كه مدتها از آنها بي‌اطلاع بوده‌ايم با آنان دست بدهيم؛ اين ارتباط جسماني، فضايي آكنده از مهر و صفا را براي گفت و شنودي دوستانه فراهم مي‌سازد.
- به هنگام خداحافظي با حالت چهره نشان دهيم كه از ته دل از ملاقات با فرد خرسند شده‌ايم.
- اولين كلمه‌هايي كه از دهان ما خارج مي‌شود، لحن كلاممان را مشخص مي‌كند.
- صدايمان بايد آرام، منظم و نيرومند باشد.
- صدايمان بيش از حد بلند يا كوتاه نباشد.
- كلمات را به شيوه‌اي روان و پشت سر هم ادا كنيم، از تامل بي‌جا خودداري نماييم.
- روي كلمات و جمله‌هاي مهم تكيه كنيم.
[h=3]6-1- تنظيم وضعيت نشستن و ايستادن[/h] اگر دقيقاً در كنار يا مقابل كسي بنشينيم و يا بايستيم، ذهن وي اين حالت را يك مقابله تلقي مي‌كند، بنابراين به فرايند ارتباط بين ما و او رنگ و بوي سلطه‌جويي مي‌دهد. براي اين كه ناچار نشويم در طول فرايند ارتباط با چشمان يكديگر خيره شويم، بهتر است در كنار هم و با زاويه 90 درجه بنشينيم و يا بايستيم. بلندي يا كوتاهي قد در هنگام برقراري ارتباط مشكلاتي ايجاد مي‌كند. اگر قد ما از حد معمول بلندتر است، آن قدر از طرف مقابل فاصله بگيريم تا مجبور نشود براي نگاه كردن به ما، سر و گردنش را كاملاً بالا بياورد اين كار وي را آزار خواهد داد. همچنين، ما هم براي نگاه كردن به او بايد خم شويم كه اين امر موجب درد گرفتن ماهيچه‌هاي گردن و كمر مي‌شود.
[h=3]6-2- تعيين حريم ارتباطي[/h] هر كدام از ما يك حريم نامرئي ارتباطي در اطراف خود داريم كه فاصله ديگران را به هنگام تماس با ما تعيين مي‌كند. بنابراين بايد مراقبت ورود افراد به حريم ارتباطي شخصي خود باشيم. حريم ارتباطي در شرايط مختلف ارتباطي متفاوت است، اين حريم معمولاً به شرح زير مشخص شده است:
- خانواده و فاميل نزديك تا 45 سانتي‌متر
- دوستان و همكاران نزديك: 45 تا 80 سانتي‌متر
- آشنایان و همكاران: 60 تا 120 سانتي‌متر
- بيگانه‌ها حدود 150 سانتي‌متر
[h=3]6-3- گشاده‌رويي[/h]
- افرادي كه در فرايند ارتباط ترشرو هستند، با زبان رفتار اين پيام را ارسال مي‌كنند كه مايل به گفتگو با طرف مقابل نيستند. افراد ترشرو براي محافظت از خود، ديواري نامریی به دور خويش كشيده‌اند و ذهنشان را به روي اطلاعات و ايده‌هاي جديد بسته‌اند.
- برعكس افراد خوشرو، با اين زبان رفتار نشان مي‌دهند كه از آمادگي فكري و ذهني براي برقراري ارتباط برخوردارند. افراد خوشرو با هم ارتباط برقرار مي‌كنند و پيوسته رشد و ترقي و تعالي در انتظارشان مي‌باشد.
- تمركز فكر بر روي پيام‌دهنده، ارتباط با وي را توسعه مي‌بخشد و او را ياري مي‌كند تا اطلاعات بهتر و بيشتري در اختيار ما بگذارد.
- تمركز باعث تقويت مهارت شنيداري و دقيق گوش كردن در ما نيز مي‌شود.
- در فرايند ارتباط، بايد افكار زاید را از ذهن دور كنيم و كاملاً به سخنان طرف مقابل گوش دهيم.
- بهتر است روبه‌روي فرد مقابل بنشينيم. اين كار، گوينده را تشويق مي‌كند كه به صحبت كردن ادامه دهد.
- ممكن است شرايط براي تمركز ما به دليل وجود سر و صدا و رفت و آمد‌هاي پي‌درپي فراهم نشود. پس بايد اين موانع برقراري ارتباط را از محيط خود حذف كنيم.
خم شدن بيش از حد بدن به طرف فرد، تخطي به حريم ارتباطي او نيز به حساب مي‌آيد. هنگامي كه بيشتر به طرف يك فرد خم شويم، در واقع وي را در تنگنا قرار داده‌ايم. خم شدن به طرف مقابل به ميزان 60 تا 70 درجه از نظر ارتباط بيشترين تاثير را دارد. اگر در استفاده از اين فن دقت عمل نداشته باشيم، ممكن است به نوعي قلدري كردن تلقي شود و نتيجه عكس به بار آورد گاهي عكس موارد فوق صادق است. اگر فردي درباره معضلات شخصي خود سخن مي‌گويد و بحراني است، با تكيه دادن به عقب و راحت نشستن مي‌توان از فشار عصبي وي كاست. وقتي در اتاق كار خود هستيم و ملاقات‌كننده‌اي حضور دارد، طبيعي است كه برخورد رسمي داشته باشيم و پشت ميز كارمان بمانيم. اما اگر ملاقات غير اداری باشد؛ بايد از جا برخيزيم، ميز را دور بزنيم و براي احوالپرسي و نشستن در كنار فرد به طرف او برويم.
[h=3]6-6- توجه به نقش چشم[/h]
- هنگامي كه به سخنان كسي گوش مي‌دهيم، بايد ارتباط چشمي را به اندازه كافي با او حفظ كنيم در غير اين صورت تصور مي‌كند كه علاقه‌اي به شنيدن صحبتهاي او نداريم.
- از سوي ديگر، اگر پيش از اندازه به طرف مقابل نگاه كنيم برخوردي آمرانه اختيار كرده‌ايم.
- تماس چشمي مناسب به شنونده كمك مي‌كند تا توجه خود را حفظ كند.
- تماس چشمي مناسب با شنونده حامل اين پيام است كه «من به شما و حرفهايتان توجه دارم.»
- ميزان مناسب تماس چشمي در اقوام و فرهنگهاي مختلف، متفاوت مي‌باشد. اما در همه فرهنگها نگاه كردن طولاني به چشم طرف مقابل، غير مودبانه است. مگر آن كه در فاصله‌اي دور از فرد نشسته باشيم.
- براي ايجاد ارتباط دقيق و نيز جمع‌آوري اطلاعات بيشتر، بهترين شيوه آن است كه برداشت خود را از آنچه كه شنيده‌ايم، به طور خلاصه به گوينده منعكس كنيم.
- هنگامي كه يك سلسله سوالات را يكي پس از ديگري مطرح مي‌كنيم، براي اين كه طرح سوالات ما شكل بازجويي به خود نگيرد، بهتر است پس از شنيدن هر پاسخ؛ خلاصه‌اي از آن را به گوينده منتقل كنيم. رعايت دو نكته فوق، نشان دادن واكنش مناسب به گوينده يا پيام‌دهنده است.
- نشان دادن واكنش مناسب از طرف شنونده، صحبتهاي گوينده را هدايت كرده و تصريح مي‌كند.
آرامش در به وجود آوردن يك ارتباط مطلوب كمك فراوان مي‌كند و لزوماً نبايد انعطاف‌پذيري تلقي شود. فردي كه بر اعصاب خود كاملاً تسلط دارد، طبعاً با فردي كه مدام تكان مي‌خورد يا پا به زمين مي‌زند و ... رفتاري متفاوت دارد و بر ارتباط تاثيري متفاوت مي‌گذارد. بهتر است بر عادت ناپسند خود چيره شويم، اين كار نياز به تلاش فراوان و مستمر دارد.
[h=2]7- نشانه‌هاي زبان رفتار[/h] در بيشتر موارد، ارتباط ما با ديگران نوعي ارتباط غير كلامي است كه بر پايه ذهن‌خواني استوار است. به همين دليل شناخت و آگاهي از نشانه‌هاي زبان رفتار كه معناي ارتباط را مشخص مي‌كند، داراي اهميت فراوان است. اگر يك حركت، يك نشانه و يك نگاه حامل پيامي است، چنانچه آن را به درستي بشناسيم و مفهوم آن را درك كنيم، مي‌توانيم در قبال آن واكنش مناسبي را نشان دهيم. از اين رو، در برقراري ارتباط موفق‌تر خواهيم شد. بسياري از نشانه‌هاي زبان رفتار، پيام آشكاري دارند مثلاً:
- پاي كوفتن بر زمين: يعني فرد مضطرب است.
- تنفس عميق و سريع: يعني فرد پس از مدتي از يك نكته ابهام‌آميز سر درآورده است.
[h=3]7-1- نشانه‌هاي مثبت و منفي[/h] نشانه‌هاي زبان رفتار گاهي هشداردهنده مشكلات ارتباطي و گاهي نشان‌دهنده موفقيتهايي در برقراري ارتباط مي‌باشند. از اين رو، نشانه‌هاي زبان رفتار يا منفي هستند و يا مثبت.
[h=4]7-1-1- نشانه‌هاي منفي[/h] مهم‌ترين نشانه‌هاي منفي زبان رفتار عبارتند از:
- تماس چشمي محدود
- تكان دادن سريع سر
- نشستن يا ايستادن در جهت مخالف
- ماليدن و خاراندن گردن
- مشت كردن و فشردن پنجه دست
- بي‌قراري (مانند: بي‌وقفه نوك قلم را روي ميز كوبيدن)
- پا به زمين كوبيدن
- پوشانيدن بيني با دست
- به آسمان نگاه كردن
- چرخيدن به دور و اطراف
- با سرعت نفس را بيرون دادن
[h=4]7-1-2- نشانه‌هاي مثبت[/h] بعضي از مهم‌ترين نشانه‌هاي مثبت زبان رفتار عبارتند از:
- تماس چشمي مناسب
- انديشمندانه سر تكان دادن
- نشستن يا ايستادن فرد به طرف ما
- طرز ايستادن و نشستن راحت
- انديشمندانه حرفها را تاييد كردن
- دست به چانه كشيدن
- در دست نگهداشتن مدارك و مطالبي كه به او ارایه كرده‌ايم.
حالتهاي بدن هميشه گوياي آنچه به ظاهر مشاهده مي‌شود نخواهد بود، بلكه بستگي به شرايط دارد. برخي حالتها و حركات بدن كاملاً آگاهانه و برخي ديگر ناآگاهانه انجام مي‌شود. دراين راستا، حالتهاي چهره مي‌تواند احساسات گوناگون را در شرايط مختلف نشان دهد مانند: تنفر، غم، بي‌تابي، ترس، سردرگمي، خوشحالي و ...
[h=5]زبان رفتار (ارتباط غير كلامي)[/h]
| [h=5]زبان تشويق‌كننده[/h] | [h=5]زبان بازدارنده[/h] |
| [h=5]لبخند[/h] | [h=5]اخم[/h] |
| [h=5]چشمك زدن (موافق بودن)[/h] | [h=5]ابرو بالا انداختن (مخالف بودن)[/h] |
| [h=5]چشم در چشم انداختن علاقه‌مندي)[/h] | [h=5]به اطراف نگاه كردن (بي‌علاقگي)[/h] |
| [h=5]حالت معمولي لبها و دهان[/h] | [h=5]فشردن لبها و دندانها[/h] |
| [h=5]حركات بدن[/h] | [h=5]كوبيدن انگشت روي ميز (بي‌صبري)[/h] |
| [h=5]اظهارات توام با شور و اشتياق[/h] | [h=5]بي‌حركت ماندن[/h] |
| [h=5]متمايل شدن به سمت طرف مقابل[/h] | [h=5]به طرف عقب لم دادن و دور شدن از گوينده[/h] |
| [h=5]به سوي فرد برگشتن[/h] | [h=5]دور نگهداشتن خود از فرد[/h] |
| [h=5]به گرمي دست دادن[/h] | [h=5]احوالپرسي سرد و بي‌روح[/h] |
| [h=5]دست بر شانه يا پشت فرد گذاشتن[/h] | [h=5]تماس نگرفتن فيزيكي به طور عام و كلي[/h] |
| [h=5]ادا كردن كلمات كوتاه و تاييدكننده مانند: «آها»، «هوم»، «بله»، «صحيح» و ... سكوت كامل[/h] | [h=5]عدم اظهار هر گونه تشويق مانند: درهم قفل كردن دستها و بازوها، پاها را روي هم انداختن براي جمع و جور كردن خود، دستهاي لرزان، پاهاي مرتعش (به نشانه ترس) و ...[/h] |
