مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها

[onia$]

مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها

نویسندگان: مهران نجاتی، ساسان قاسمی (info@ala.ir)
به‌رغم مطرح شدن در سال 1953، تنها در دو دهه اخیر است که بحث مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها مورد توجه جدی‌تر شرکت‌ها و ذی‌نفعان قرار گرفته و امروزه شرکت‌های بسیاری در راستای اینکه مسوولیت‌پذیر به نظر برسند، تلاش می‌کنند.

ارائه گزارش‌های سالانه مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها می‌تواند منجر به برقراری ارتباط بهتر با ذی‌نفعان کلیدی شرکت‌ها نظیر مشتریان، کارکنان، تامین‌کنندگان و جامعه شده و به ارتقای جایگاه و اعتبار شرکت در دید آنها کمک نماید. نتایج یک پژوهش اخیر در سال 2011 توسط موسسه KPMG از 3400 شرکت در سرتاسر دنیا مشتمل بر 250 عدد از بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا نشان می‌دهد که 95 درصد این شرکت‌ها گزارشی از مسوولیت‌های اجتماعی خود ارائه می‌دهند، که بیانگر 14 درصد رشد در این خصوص نسبت به سال 2008 است. به عنوان مثال 60 درصد از بزرگ‌ترین شرکت‌های چین و 58 درصد از بزرگ‌ترین شرکت‌ها در روسیه به گزارش مسوولیت اجتماعی
خود می‌پردازند.
امروزه در بسیاری از کشور‌های توسعه یافته، شرکت‌ها موظف به فراهم آوردن پشتیبانی جهت حل مشکلات و معضلات اجتماعی نظیر رفع فقر و بیکاری و کمک رساندن در راستای حل مشکلات زیست محیطی هستند. نتایج مطالعات پیشین نشان می‌دهد که انگیزه اصلی برای ارائه گزارش‌های مسوولیت اجتماعی توسط 250 شرکت برتر دنیا به ترتیب عبارتند از: ارتقای اعتبار و ارزش برند شرکت در جامعه، ملاحظات اخلاقی و افزایش
انگیزه کارکنان.
با این حال به‌رغم افزایش توجه جامعه به مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها و نقش موثر آن در رشد سودآوری و توسعه پایدار شرکت‌ها، هنوز این رویکرد جایگاه خود را در میان شرکت‌های ایرانی نیافته و مدیران ایرانی از آشنایی کافی با این موضوع برخوردار نیستند. در شرایطی که آمار دقیقی
در خصوص تعداد شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه مسوولیت اجتماعی وجود ندارد، ضرورت توجه به این موضوع بیش از پیش احساس می‌شود.
مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها مستلزم تعهد شرکت‌ها به تعدیل تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی و بهبود آنها است؛ در حالی که لطمه‌ای به عملکرد اقتصادی شرکت وارد نشود. از این منظر، مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها متناسب با توسعه پایدار است که برآیند عملکرد و مدیریت کارآمد شرکت در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است (تصویر 1).
پروفسور کراوسر، که گاهی از او به عنوان پدر خوانده مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها نیز نام برده می‌شود، معتقد است که تاثیر شرکت‌ها بر محیط اطرافشان به یک یا چندین مورد از حالت‌های زیر رخ می‌دهد:
به کارگیری منابع طبیعی در فرآیند تولید
رقابت پذیری و تاثیر آن بر بازار
تقویت جامعه از طریق تولید فرصت‌های شغلی
آسیب‌های زیست محیطی و تولید زباله
ثروت آفرینی و ایجاد ارزش برای جامعه
ایجاد گازهای گلخانه‌ای و تبعات ناشی از آن در گرمایش زمین
برای انجام مسوولیت‌های اجتماعی، شرکت‌های ایرانی می‌توانند به جای الگوبرداری محض از شرکت‌های خارجی، خود به شناسایی نیازها و خواسته‌های ذی‌نفعان پرداخته و آنها را در قالب برنامه مسوولیت‌های اجتماعی خود بگنجانند. در این راستا شرکت‌ها باید با درنظرگرفتن خواسته‌های ذی‌نفعان و ارتباط فعالانه و مستمر با آنها، استراتژی مسوولیت اجتماعی شرکت خود را به گونه‌ای تدوین نمایند که علاوه بر ارتقای رفاه اجتماعی ذی‌نفعان، برای شرکت
نیز سودمند باشد.
تصور اشتباهی که در میان بسیاری از مدیران رایج است، در نظر گرفتن مسوولیت اجتماعی به عنوان دادن کمک‌های مالی بلاعوض و صدقه به گروه‌های مردمی است. اگرچه این نوع کمک‌های مالی ممکن است به حل برخی از مشکلات جامعه کمک کند، اما این تصور از مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها دیدگاهی بسیار محدود است. در واقع مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها بیشتر از آنکه به چگونگی خرج کردن درآمد شرکت‌ها در جامعه بپردازد، به چگونگی کسب درآمد شرکت‌ها توجه می‌کند. اینکه آیا این درآمد‌ها در قالب فعالیت‌های مبتنی بر اصول تجاری و اخلاقی کسب شده‌اند و در این راستا آیا رفاه حال ذی‌نفعان نیز لحاظ شده است یا خیر.
شرکت‌های ایرانی می‌توانند از طریق شناسایی نیازهای اجتماعی ذی‌نفعان، به اولویت‌بندی آنها پرداخته و در راستای تامین تعدادی از آنها که با فعالیت‌های اصلی شرکت همخوانی دارند، بپردازند. به این ترتیب از طریق برآوردن خواسته‌های ذی‌نفعان و مدیریت روابط با آنها، شرکت‌ها می‌توانند اعتماد ذی‌نفعان را کسب کرده و سرمایه‌ای اجتماعی برای خود ایجاد کنند. این سرمایه اجتماعی ضمن فراهم آوردن پشتوانه فعالیت برای شرکت، ریسک ناشی از فعالیت‌های شرکت را در بلندمدت کاهش می‌دهد. همچنین اعتماد ایجاد شده در میان ذی‌نفعان می‌تواند باعث کاهش هزینه در برخی از فعالیت‌های شرکت از جمله در ارتباط به تامین‌کنندگان شود؛ بنابراین نه تنها انجام مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها به لحاظ اخلاقی کاری منطقی است، بلکه چنانچه به درستی انجام شود می‌تواند به لحاظ تجاری و اقتصادی نیز برای شرکت‌ها سودمند باشد.

 

[onia$]

مسوولیت‏ اجتماعی و سازمان‏ها

مسوولیت‏ اجتماعی و سازمان‏ها

[h=1]مسوولیت‏ اجتماعی و سازمان‏ها[/h]

به هنگام تعریف یا باز تعریف ماموریت سازمان، مدیران استراتژیک باید حقوق مشروع افرادی را در نظر بگیرند که نسبت به شرکت ادعا یا خواسته‏هایی دارند.
این افراد نه تنها سهامداران و کارکنان، بلکه شامل افرادی خارج از شرکت نیز می‏شوند که تحت تاثیر اقدامات شرکت قرار می‏گیرند و گاهی ذی‌نفعان نامیده می‏شوند. این افراد خارجی معمولا شامل مشتریان، تامین‌کنندگان، دولت‏ها، اتحادیه‏ها، رقبا، جوامع محلی و عموم جامعه می‏شوند. هر یک از این گروه‏های ذی‌نفع دلایل موجهی برای توقعات
(و گاهی مطالبات) از شرکت به منظور تامین خواسته خود به شیوه‏ای مسوولانه دارند. به طور کل، سهامداران خواستار بازده مناسبی برای سرمایه‏گذاری خود هستند؛ کارکنان به دنبال رضایت شغلی در تعریف گسترده خود هستند؛ مشتریان می‏خواهند آنچه را که بابتش پول داده‏اند دریافت کنند؛ تامین‌کنندگان در جست‌وجوی خریداران قابل‌اتکا هستند؛ دولت‏ها توقع تبعیت از قوانین را دارند؛ جوامع محلی از شرکت انتظار دارند که شهروند مسوولیت‏پذیری باشد و عموم جامعه توقع دارند که وجود شرکت باعث بهبود کیفیت زندگی شود.
با این همه، هنگامی که یک شرکت تلاش می‏کند تا منافع این گروه‏ها را در بیانیه ماموریت خود تلفیق کند، کلی‏گویی‏های گسترده ناکافی هستند. این گام‏ها باید برداشته شوند:
1. شناسایی ذی‌نفعان.
2. شناخت یا درک خواسته‏های مشخص ذی‌نفعان در مقابل شرکت.
3. تطبیق دادن این خواسته‏ها با یکدیگر و تعیین اولویت برای آنها.
4. هماهنگی خواسته‏ها با سایر اجزای ماموریت شرکت.
مسوولیت شرکت از دیدگاه ذی‌نفعان
سهامداران: مشارکت در توزیع سود، پیشنهاد سهام اضافی، داشتن دارایی در صورت انحلال و تصفیه؛ حق رای سهم؛ بازرسی دفاتر شرکت؛ انتقال سهام؛ انتخاب هیات‌مدیره و حقوق بیشتر نظیر آنچه که در قرارداد با سازمان آمده است.
اعتباردهندگان: سهم (نسبت) قانونی در سررسید پرداخت بهره و برگشت اصل سرمایه. امنیت دارایی‏های وثیقه گذاشته‌شده؛ اولویت نسبی به هنگام تصفیه. (اطلاع از) حق تقدم مدیریت و مالک در صورت وجود شرایط خاص در شرکت (مانند عدم توانایی پرداخت بهره‏ها).
کارکنان: رضایت اقتصادی، اجتماعی و روانی در محل کار. معافیت از رفتارهای خودکامه و دم‌دمی‌مزاج از سوی مسوولان شرکت. برخورداری از مزایای جنبی شغل، آزادی در پیوستن به اتحادیه‏ها و شرکت در چانه‏زنی‏های جمعی، آزادی فردی در افزایش خدمات از طریق قرارداد استخدام. شرایط کاری مناسب.
مشتریان: خدمت ارائه‌شده همراه با محصول؛ داده‏های فنی لازم برای استفاده از محصول؛ ضمانت‏نامه مناسب کالا؛ قطعات یدکی برای پشتیبانی از محصول در طول استفاده؛ داشتن بخش R&D برای بهبود محصول، تسهیلات اعتباری.
تامین‌کنندگان: منبع پایداری برای کسب‏وکار، استفاده به موقع از تعهدات اعتباری تجاری (برای خریدهای نسیه)، روابط حرفه‏ای در قراردادهای خرید و دریافت کالاها و خدمات.
دولت‏ها: مالیات‏ها (درآمد، املاک و مانند آن)، پایبندی (الزام) به متن و نیت سیاست‏های عمومی در مورد الزامات رقابت منصفانه و آزاد، ایفای تکالیف قانونی کسب‏وکارها.
اتحادیه‏ها: به رسمیت شناختن آنها به عنوان نماینده مذاکره‌کننده از سوی کارکنان. ایجاد فرصت برای اتحادیه به عنوان مشارکت‏کننده در سازمان.
رقبا: مراعات هنجارهای شیوه‏های رقابت که توسط جامعه و صنعت ایجاد شده‏اند. حسن رفتار و خردورزی کسب‏وکار نسبت به همتایان.
جوامع محلی: مکانی مثمر ثمر و بهداشتی برای کارکنان. مشارکت مسوولان شرکت در موضوعات محلی، فراهم ساختن استخدام پیوسته، رفتار منصفانه (بازی جوانمردانه)، سهم معقولی از خریدهای شرکت از فروشندگان محلی، توجه و پشتیبانی از دولت محلی، حمایت از برنامه‏های فرهنگی و خیریه.
عموم جامعه (سایر افراد جامعه): مشارکت و همیاری در جامعه به عنوان یک کل؛ ارتباطات خلاقانه بین واحدهای دولتی و کسب‏وکار به منظور تفاهم متقابل، قبول سهم منصفانه‏ای از بار دولت و جامعه. قیمت منصفانه برای محصولات و استفاده از جدیدترین فناوری‏ها در خط تولید.
انواع مسوولیت‏های اجتماعی
مدیران استراتژیک می‏توانند به منظور درک بهتر ماهیت و دامنه مسوولیت‏های اجتماعی که باید برای آنها برنامه‏ریزی کنند، چهار نوع تعهد اجتماعی را در نظر بگیرند: مسوولیت‏های اجتماعی اقتصادی، قانونی، اخلاقی و احتیاطی.
مسوولیت‏های اقتصادی ابتدایی‏ترین مسوولیت اجتماعی کسب‏وکار هستند. مسوولیت‏های قانونی منعکس‏کننده تکالیف شرکت در رعایت قوانینی است که فعالیت‏های کسب‏وکار را به نظم در می‏آورند. جنبش‏های حمایت از مصرف‏کننده و محیط زیست، با لابی‌گری و اعمال نفوذ برای تصویب قوانینی که در حوزه‏های کنترل آلودگی و ایمنی مصرف‏کننده حاکم بر کسب‏وکارند، توجه فزاینده عموم را به نیاز به مسوولیت اجتماعی در کسب‏وکار معطوف ساختند. نیت قانون حمایت از مصرف‏کننده تصحیح «توازن قوا» بین خریداران و فروشندگان در بازار بوده است. مسوولیت‏های اخلاقی منعکس‏کننده برداشت شرکت از رفتار صحیح و شایسته کسب‏وکار است. مسوولیت‏های اخلاقی تعهداتی هستند که از موازین قانونی فراتر می‏روند. از شرکت‏ها انتظار می‏رود ولی بدون الزام، که اخلاقی رفتار کنند. برخی از اقدامات که قانونی هستند، ممکن است غیراخلاقی تلقی شوند. برای مثال، تولید و توزیع سیگار قانونی است. ولی از جنبه عواقب اغلب کشنده سیگار، بسیاری فروش مداوم سیگار را غیراخلاقی می‏دانند. مسوولیت‏های احتیاطی آنهایی هستند که یک سازمان انتفاعی به طور داوطلبانه متقبل می‏شود. ازجمله، فعالیت‏های روابط عمومی، شهروند خوب بودن و مسوولیت اجتماعی سازمان در شکل کامل آن.
از طریق فعالیت‏های روابط عمومی، مدیران تلاش می‏کنند تا به واسطه پشتیبانی از آرمان‏های با ارزش اعتبار شرکت، محصولات و خدمات آن را تقویت کنند. این شکل از مسوولیت احتیاطی دارای بعد خود خدمتی است. شرکت‏هایی که رویکرد شهروند خوب بودن را بر می‏گزینند، از فعالیت‏های خیریه مستمر، آگهی‏های آموزنده عمومی، یا موضوعاتی با منافع اجتماعی پشتیبانی می‏کنند.
منبع کتاب مدیریت استراتژیک: تدوین، پیاده‏سازی و کنترل. ترجمه محمدحسین بیرامی، سازمان مدیریت صنعتی

 

[onia$]

استفاده از مسوولیت اجتماعی شرکت برای جذب نخبگان

استفاده از مسوولیت اجتماعی شرکت برای جذب نخبگان

[h=1]استفاده از مسوولیت اجتماعی شرکت برای جذب نخبگان[/h]

نویسندگان: دکتر مهران نجاتی و مهندس ساسان قاسمی*
امروزه در نقش کلیدی نیروی کار با مهارت، خلاق و با انگیزه در کسب رضایت مشتریان و متمایز کردن شرکت نسبت به رقبا تردیدی نیست. بنابراین، جذب نیروی‌های ماهر از میان نخبگان می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت‌سازمان‌ها و شرکت‌ها باشد. با این وجود، با توجه به محدود بودن نخبگان، رقابت میان شرکت‌ها برای جذب آنها افزایش چشمگیری یافته است.

در کشور‌های توسعه یافته دنیا دیگر مزایای مادی به تنهایی در جذب نخبگان کافی نیستند. طبق یافته‌های منتشر شده در مجله فورچون در سال 2011، در بررسی‌های انجام شده در میان کارکنان 100 شرکت برتر دنیا، حتی یک نفر هم به پول به عنوان انگیزه اصلی جهت کار در شرکت کنونی خود اشاره نکرد. بنابراین، سوالی که در ذهن ایجاد می‌شود این است که نخبگان و بهترین نیروی کار به دنبال چه چیزی
هستند؟
بر اساس مطالعات‌سازمان جهانی جی آر آی (GRI)، نیروی متخصص جویای کار بیش از گذشته به گزارش‌های پایداری و مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها برای انتخاب شرکت آتی خود توجه می‌کنند. بنابراین، شرکت‌ها می‌توانند از مسوولیت اجتماعی خود به صورت استراتژیک در جهت جذب بیشتر نخبگان و نیروی کار متخصص اقدام کنند.
نتایج پژوهش‌های محققان نشان می‌دهد که مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها منجر به افزایش جذابیت شرکت در دیدگاه نیروی جویای کار شده و احتمال انتخاب شرکت توسط نخبگان جویای کار را افزایش می‌دهد.
همچنین پژوهش آلبینگر و فریمن نشان داد که از میان 2100 دانشجوی MBA بررسی شده، بیش از نیمی از آنان حاضر به دریافت حقوق کمتر در ازای کار برای شرکتی با تعهد بالا به مسوولیت اجتماعی
بودند.
علت این امر را باید در نقش مسوولیت اجتماعی در ایجاد اعتبار برای شرکت‌ها جست‌وجو کرد. تعهد به توسعه پایدار جامعه و انجام مسوولانه وظایف اجتماعی شرکت‌ها تصویر بهتری از شرکت‌ها در میان ذی‌نفعان ایجاد کرده و اعتبار شرکت را در جامعه افزایش می‌دهد.
از آنجا که کار کردن در هر‌سازمانی احساس تعلق و وابستگی به آن‌سازمان را برای نیروی کار به همراه دارد، نخبگان ترجیح می‌دهند در‌سازمانی مشغول به کار شوند که نسبت به مسوولیت‌های اجتماعی خود متعهد بوده و از اعتبار بالاتری در جامعه برخوردار باشند.
شرکت‌های ایرانی نیز براي حضور در بازارهای جهانی نیازمند ارتقای مزیت‌های رقابتی خود از طریق جذب نیروی کار خلاق و نخبه هستند.
بنابراین، با توجه به نقش کلیدی و ثابت شده مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها در جذب نخبگان، شایسته است شرکت‌های ایرانی از طریق توجه به وظایف اجتماعی خود، ضمن ایجاد تصویر بهتر از برند خود در جامعه و ارتقای اعتبارشان در میان ذی‌نفعان، در جذب نخبگان جویای کار موفق تر از رقبای خود عمل کنند.

 

[onia$]

مسوولیت اجتماعی شرکت و دلایل توجه به آن

مسوولیت اجتماعی شرکت و دلایل توجه به آن

[h=1]مسوولیت اجتماعی شرکت و دلایل توجه به آن[/h]

نویسندگان: ساسان قاسمی*
وحید شکری علی آبادی*
مســوولیت اجتمــــاعی شــرکت یا CSR و(Corporate Social Responsibility) مفهومی است که چندی است در دنیای امروز و به ویژه‌سازمان‌های بزرگ جایگاهی برای خود پیدا کرده است.
فجایع زیست محیطی که برخی‌سازمان‌های بزرگ مانند شرکت نفت بریتانیا به وجود آوردند یا رعایت نکردن حقوق افراد از سوی شرکت‌ها مانند رسوایی که برای شرکت معروف IKEA به وجود آمد، بر اهميت و توجه به مسوولیت‌های اجتماعی که شرکت‌ها برعهده دارند افزوده است. از این‌رو،‌ سازمان‌های بزرگ جهانی نیز این موضوع را جدی گرفته و به طور سالانه گزارش‌هایی را پیرامون فعالیت‌ها و خدماتی که در این زمینه و در ارتباط با جامعه انجام می‌دهند با عنوان «گزارش مسوولیت اجتماعی شرکت» یا «CSR report» منتشر می‌کنند. امروزه به راحتی می‌توان با مراجعه به وب‌سایت شرکت‌های بزرگی مانند IBM، SAMSUNG، Adobe، Coca Cola و... گزارش‌های مذکور را مطالعه و دریافت کرد.
اما مسوولیت اجتماعی شرکت چیست؟ اگر بخواهیم به طور ساده بیان کنیم، مسوولیت‌ اجتماعی شرکت روش یا راهکاری است که شرکت‌ها به کار می‌گیرند تا علاوه بر اینکه به خود سود رسانند، برای جامعه نیز سودمند باشند. البته باید توجه کرد که CSR قرار نیست مشکلات دنیا را حل کند، بلکه راهکارها و تعهداتی را برای‌سازمان به منظور تعامل با ذی‌نفعان و به‌ویژه جامعه اطراف خود ایجاد می‌کند.
برخی ممکن است با شنیدن این مفهوم تنها به یاد کمک‌های خیریه‌ای که‌سازمان‌ها به برخی مراکز توانخواه در جامعه ارائه می‌دهند یا فعالیت‌های نمادینی که این‌ سازمان‌ها در مورد محیط زیست انجام می‌دهند، بیفتند؛ اما باید گفت که CSR تنها انجام فعالیت‌های ساده‌ای مانند آنچه گفته شد نیست، CSR چیزی فراتر از اینها است، این مفهوم به معنی پذیرفتن تعهداتی است که‌سازمان‌های عادی در شرایط عادی حاضر به پذیرفتن آنها
نیستند.
واژگان CSR با واژه «مسوولیت» آغاز می‌شود؛ یعنی‌سازمان این مسوولیت را می‌پذیرد که تعهداتی در قبال جامعه دارد و خواهد داشت؛ اما این مساله زمانی ارزشمند خواهد شد که‌ سازمان مذکور در برابر مسوولیتی که پذیرفته است، پاسخگو نیز باشد. در واقع پاسخگویی یکی از اصول مسوولیت اجتماعی شرکت است و این پاسخگویی نشان می‌دهد که‌سازمان به تعهداتی فراتر از تعهدات عادی پایبند
است.
دو اصل بااهمیت دیگر CSR را می‌توان «پایداری» و «شفافیت» بیان کرد. «پایداری» به این معنا است که‌سازمان تنها به زمان خود فکر نکند و نسل‌های آینده را نیز در نظر بگیرد.‌ سازمان باید ببیند که اثرات فعالیت‌هایش روی نسل‌های آینده چیست؟ یک‌ سازمان متعهد باید ببیند که چه اقداماتی در راستای مسوولیت‌های اجتماعی خود برای جامعه می‌تواند انجام دهد که برای نسل‌های آینده نیز سودمند
باشد.
«شفافیت» یعنی اینکه ‌سازمان در مورد فعالیت‌های اثرگذار خود روی جامعه به گونه‌ای اطلاع‌رسانی کند که برای همه قابل فهم باشد و نکته با اهمیت این است که در این اطلاع‌رسانی، نباید چیزی را پنهان کند. در واقع گزارش‌هایی که‌سازمان‌ها در راستای مسوولیت‌های اجتماعی خود ارائه می‌دهند، باید آیینه تمام‌نما و شفافی از فعالیت‌هایی باشد که به هر نحوی ممکن است روی جامعه و محیط اطراف اثر بگذارند.
اما چه چیزی باعث شده است که‌ سازمان‌ها امروزه به فکر مسوولیت‌های اجتماعی خود باشند؟ یکی از دلایل توجه بیش از پیش‌سازمان‌ها به مفهوم مسوولیت‌های اجتماعی، می‌تواند افزایش حساسیت جامعه نسبت به فعالیت‌هایی باشد که‌ سازمان‌ها انجام می‌دهند. بحث‌ها و مناقشاتی که در پی حوادثی مانند آنچه که در ابتدای این مطلب بیان شد، به وجود آمد و خسارت‌هایی که این حوادث هم برای جامعه و محیط زیست و هم برای شرکت‌ها ایجاد کرد، همه و همه باعث شده است که ‌سازمان‌ها این مساله را جدی بگیرند؛ اما دلایل دیگری نیز‌سازمان‌ها را به این اندیشه وادار ساخته است که آنها نیز همانند یک شهروند در برابر جامعه خود مسوول هستند برخی از این دلایل را می‌توان این‌گونه بر شمرد:
1. نوآوری: در زمینه CSR، نوآوری مزیت بزرگی برای یک شرکت و جامعه است. به طور مثال شرکت یونیلور با تولید محصولاتی بهداشتی که باعث می‌شود آب کمتری مصرف شود، نوآوری ایجاد کرده که هم برای خود و هم برای جامعه سودمند است. بدون توجه به مفهوم «پایداری» تلاش‌های تحقیق و توسعه شرکتی مانند یونیلور ممکن نیست که به محصولاتی مانند آنچه که گفته شد منجر شود.
2. صرفه‌جویی در هزینه‌ها: یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای شرکت به منظور پایدار بودن، استفاده از پایداری به عنوان روشی برای کاهش هزینه‌ها است. چه این کار استفاده کمتر از بسته‌بندی باشد و چه مصرف کمتر انرژی، همه به صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر خواهند شد.
3. تمایز برند: در گذشته تمایز برند یکی از دلایل اولیه‌ای بود که شرکت‌ها را ترغیب به توجه به مفهوم CSR می‌کرد؛ اما هر چه به فراگیر‌تر شدن این مفهوم نزدیک می‌شویم، ایجاد تمایز برای برندها در این حوزه دشوارتر می‌شود. کوکاکولا و پپسی دو شرکتی هستند که همواره در جنگ با یکدیگر بوده و هر یک سعی در تصاحب سهم بازار دیگری داشته‌اند. در زمینه CSR نیز این شرکت‌ها رویکردهای مشابه ولی با اندکی تفاوت اتخاذ کرده‌اند، هر دو بطری‌های آبی را ارائه می‌دهند که از بسته‌بندی دوستدار محیط زیست در آنها استفاده شده است. توجه و اهمیتی که این دو شرکت به موضوع مسوولیت‌های اجتماعی اختصاص داده‌اند و اینکه هیچ‌یک آن را تنها هوسی زودگذر ندیده‌ است، باعث شده است که این شرکت‌ها نتوانند تمایز قابل توجهی برای برند خود نسبت به یکدیگر در این زمینه ایجاد کنند.
4. تفکر بلند مدت: جف مک‌ دونالد، معاون شرکت یونیلور در حوزه منابع انسانی، بیان می‌کند که «تنها دلیلی که ما به مقوله «پایداری» توجه داریم توسعه رشد شرکت یونیلور است». در حقیقت، CSR تلاشی برای نگریستن به منافع بلندمدت شرکت و اطمینان از این مساله است که آینده شرکت خوب و پایدار باشد. به همین دلیل است که برخی تمایل دارند که از واژه «پایداری» به جای «مسوولیت‌های اجتماعی شرکت» استفاده کنند.
5. درگیر کردن مشتری (یا مشارکت مشتری): در سال‌های اخیر شرکت والمارت جایگاه خود را به عنوان رهبر در زمینه توجه به مسائل زیست محیطی مطرح کرده است. در سال 2008، والمارت کمپین تبلیغاتی را به منظور افزایش آگاهی‌ها نسبت به مسائل زیست محیطی و انتخاب‌هایی که مشتریان در مورد محصولات با توجه به این مسائل می‌توانند انجام دهند، به راه انداخت.به اين ترتيب كه استفاده از CSR می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا با مشتریانشان به روش نوینی تعامل کنند.
6. درگیر کردن کارکنان (یا مشارکت کارکنان): همسو با دلیل پیش، اگر کارکنان شرکتی ندانند که چه اتفاقاتی در آن می‌افتد، می‌توان گفت این شرکت فرصتی قابل توجه را از دست داده‌ است. برخی شرکت‌ها، تیم‌های کاری میان وظیفه‌ای‌ به منظور ایجاد استراتژیی برای پایداری تشکیل داده‌اند. این شرکت‌ها این کار را به این منظور انجام داده‌اند، تا کارکنان خود را در خدمات جامعه محور در مورد اولویت‌های مسوولیت‌های اجتماعی شرکت درگیر کنند.
همان‌طور که گفته شد، شرکت و‌سازمان‌های بزرگ و جهانی امروزه به دلایلی که برخی از آنها در بالا معرفی شد، توجه زیادی به مفهوم «مسوولیت‌ اجتماعی شرکت» از خود نشان می‌دهند؛ اما باید دید که ‌سازمان‌های ایرانی در این زمینه چه کاری انجام داده‌اند، آیا به این مساله توجه دارند؟ هر چند تلاش‌هایی از سوی برخی شرکت‌ها در حوزه مسوولیت‌های اجتماعی در کشور صورت گرفته است، اما با توجه به همه گیر شدن این مفهوم به طور جهانی، وقت آن رسیده است که‌ سازمان‌های بزرگ ایرانی نیز به این مقوله مهم که هم می‌تواند باعث سودآوری‌سازمان شود و هم می‌تواند به جامعه سود برساند، توجه دقیق‌تری کنند.
(info@ala.ir)*

 

[onia$]

روش‌های ارزش‌ آفرینی واقعی با مسوولیت اجتماعی سازمانی

روش‌های ارزش‌ آفرینی واقعی با مسوولیت اجتماعی سازمانی

[h=1]روش‌های ارزش‌ آفرینی واقعی با مسوولیت اجتماعی سازمانی[/h]

مترجم: مریم رضایی
منبع: Kellogg Insight
مدیریت مسوولیت اجتماعی سازمانی (CSR) این روزها برای شرکت‌های بزرگ چندملیتی مانند والمارت که به دلیل اقداماتشان در رابطه با نیروی کار، محیط زیست و دیگر حوزه‌ها با انتقادات زیادی مواجه‌اند و حتی شرکت‌های کوچک‌تر و غیرجنجالی، به موضوع مهمی تبدیل شده است.
مدیران عامل به طور فزاینده‌ای CSR را یکی از اولویت‌های اصلی خود می‌دانند و این موضوع در توسعه جریان رفتار با نیروی کار (مثل شرکت‌های‌آدیداس و IKEA)، سیاست‌های حمایت از حیوانات (مثل مک‌دونالدز) و دیگر اقدامات و سیاست‌های سودمند اجتماعی شرکت‌ها مشهود است. ایده اصلی این است که شرکت‌ها با مسوولیت‌پذیری بیشتر، بهتر می‌توانند به اهداف کسب‌وکار خود تحقق بخشند. به هر حال، شواهد نشان می‌دهند به طور میانگین، اقداماتی که در حوزه CSR صورت می‌گیرند، ‌نمی‌توانند ارزش اقتصادی مورد نظر را ایجاد کنند یا این نوع ارزش را تخریب می‌کنند.
با این حال، CSR می‌تواند ارزش اقتصادی و اعتباری را در شرایط هدفمند اداره کند و بدنه یک شرکت را توسعه دهد. مدیران برای اینکه CSR را به یک استراتژی ارزش‌آفرین تبدیل کنند، باید زمینه‌هایی را که اقدامات مسوولانه در آنها کارسازترند بشناسند و این اقدامات را طبق اصول خاصی پیاده‌سازی کنند. بر این اساس، کاربرد CSR مثل دیگر ابعاد موقعیت‌یابی استراتژیک، مانند کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده است. اتخاذ یک استراتژی متمرکز بر کیفیت بالا برای هر شرکت در هر موقعیتی منطقی نیست، اما در برخی زمینه‌ها می‌تواند ارزش ایجاد کند.


حوزه‌های ارزش‌آفرینی CSR
بسیاری از مزایایی که CSR برای شرکت‌ها دارد، در قلمرو ریسک عملیاتی و تنظیمی خلاصه می‌شود. در طول این عملیات، تمرکز بر فعالیت‌های معتبر، فرآیند را در جهت کاهش هزینه‌ها توسعه می‌دهد. این موضوع به خصوص در مورد اقدامات زیست‌محیطی درست است. مثلا اقدام شرکت بریتیش پترولیوم در به‌کارگیری «سیستم کنترل و تجارت» در سال 1997، علاوه بر کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش 600میلیون دلاری درآمد خالص این شرکت را از طریق توسعه بازدهی عملیاتی به دنبال داشت. تمرکز بریتیش پترولیوم بر CSR به مدیریت این شرکت کمک کرد از اشتعال بی‌مورد گاز طبیعی در برخی چاه‌ها جلوگیری کند. این شکل غیرجنجالی CSR باید از سوی هر شرکتی که به دنبال پیشرفت‌های عملیاتی است به کار گرفته شود، چون می‌تواند منابع ارزش‌آفرینی را آشکار کند که اگر به کار گرفته نشوند مدیران آن را از دست می‌دهند.
به علاوه، می‌توان از CSR به صورت استراتژیک برای مدیریت ریسک‌های مختلف استفاده کرد. در این صورت، به جای افزایش بازدهی عملیاتی، هدف از به‌کارگیری CSR جلوگیری از تفکر منفی ذی‌نفعان، مانند: فعالان اجتماعی و زیست‌محیطی، سیاستمداران، دادگاه‌ها و رسانه‌ها است به عبارت دیگر، اجتناب از مزیت رقابتی همراه با تخریب اعتباری. در مجموع، ارزش‌های اقتصادی که در دست گروه‌های ذی‌نفع تاثیرگذار است، «قوانین بازی» را برای شرکت‌ها تعیین می‌کنند که فراتر از قوانین و مقررات رسمی هستند، در هر بازاری کاملا فرق می‌کنند و همواره در حال تغییرند. مثلا در نظر بگیرید که سیاست‌های حمایت از حیوانات تا اوایل دهه 2000 در میان شرکت‌های آمریکایی بسیار نادر بود، اما امروز به یک استاندارد برای آنها تبدیل شده است.
بازارها به فعالیت‌های مسوولانه که به عنوان «بیمه‌نامه‌ای» در برابر ریسک‌ها تلقی می‌شوند،‌ پاداش می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد شرکت‌هایی که سوابق مسوولیت اجتماعی خوبی دارند،‌ وقتی محصولاتشان با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود،‌ نسبت به همتایانشان که فعالیت‌های CSR محدودی داشته‌اند، 600 میلیون دلار کمتر ضرر می‌دهند. در مقابل، تحقیقات دیگری نشان می‌دهد شرکت‌هایی که به دلیل آلوده کردن محیط زیست مورد هجوم قرار می‌گیرند، با ریسک زیادی مواجه هستند و این انتقادات می‌تواند تاثیر منفی بر عملکرد مالی آنها داشته باشد.
سومین حوزه‌ای که CSR می‌تواند در آن ارزش‌آفرین باشد «بازار مزیت» است. در این عرصه، شرکت‌ها برای به دست‌ آوردن مشتری، کارمند و سرمایه‌گذار، از طریق رفع تقاضای صریح یا ضمنی برای محصولات، خدمات و اقداماتی که در جهت مصلحت همگانی است، با هم رقابت می‌کنند. با اینکه بسیاری از شرکت‌ها همچنان این استراتژی را دنبال می‌کنند، اما فقط شواهد داستان‌گونه برای پشتیبانی از آن وجود دارد و بسیاری از یافته‌ها نشان می‌دهد که این استراتژی در حقیقت ممکن است ارزش اقتصادی را از بین ببرد. تشخیص اینکه پرداختن به ارزش‌های اجتماعی مشتری به چه معنا است و چگونه می‌توان از یک برند فعال در زمینه مسوولیت‌های اجتماعی در مقابل تقلید رقبا حفاظت کرد، از چالش‌های این موضوع است.

نیکوکاری و دیگر اصول یک CSR کارآمد
به محض اینکه مدیران زمینه‌هایی را که CSR می‌تواند در آنها ارزش اقتصادی ایجاد کند شناسایی کنند، باید به این فکر کنند که چگونه می‌توانند اقدامات لازم را برای به دست آوردن آن ارزش اتخاذ کنند. تحقیقی که اخیرا صورت گرفته از اصولی پرده‌برداری کرده که شرکت‌ها می‌توانند از آن برای ایجاد واکنش مثبت ذی‌نفعان استفاده کنند. یک نمونه از موقعیت مربوط به این اصول، هنگامی است که شرکت نقش علّي مشخصی ندارد، مثل بلایای طبیعی. در این موقعیت‌ها شرکت‌ها می‌توانند اصل نیکوکاری را به کار ببرند و انگیزه آنها برای کمک به مردم به جای منافع شخصی، حس نوع‌دوستی باشد. به طور مشابه، در این موقعیت‌ها شرکت‌ها بر اساس صلاحیت و صمیمیتی که در کمک به افراد نشان می‌دهند مورد قضاوت قرار می‌گیرند، چون هنگام حادثه شرکت‌ها به عنوان عضوی از جامعه تلقی می‌شوند،‌ نه موسسه‌ای که در ازای سود مالی کالا و خدمات ارائه می‌کند. نظرسنجی‌های علمی نیز این موضوع را تایید می‌کنند که مثلا اگر مدیران و کارکنان یک شرکت شخصا به کمک قربانیان بیایند تا اینکه صرفا کمک مالی اعطا کنند، در اجتماع از کار آنها ارزیابی‌ مثبت‌تری می‌شود. بنابراین در این زمینه فقط تفکر مهم نیست، بلکه نحوه اجرای CSR نیز اهمیت دارد. به طور خاص در زمینه بلایای طبیعی، تناسب استراتژیک فعالیت‌های مسوولانه شرکت با فعالیت اصلی و کالاها و خدماتی که آن شرکت ارائه می‌کند، اهمیت چندانی ندارد. حتی در این مورد، تناسب داشتن می‌تواند بازخوردی منفی داشته باشد. مثلا اگر یک شرکت محصولات آرایشی برای قربانیان یک حادثه که به آب سالم احتیاج دارند، لوازم آرایشی یا کرم پوست بفرستد، مردم این شرکت را به باد انتقاد می‌گیرند و این اقدام را در جهت منافع شخصی آن تلقی می‌کنند.
ارتباطات و تبلیغات نیز تله احتمالی دیگری برای تلاش‌های حوزه CSR است. در سال 2000، وقتی شرکت فیلیپ موریس 150 میلیون دلار خرج کرد تا برای کمک 115 میلیون دلاری خود به زنان بی‌سرپرست تبلیغات کند، به شدت مورد هجوم قرار گرفت.
در بوق و کرنا کردن یک اقدام،‌ باعث می‌شود مردم نسبت به اقدامات بعدی آن شرکت هم مظنون باشند. در مقابل، استراتژی ارتباطی شرکت والمارت در مورد کمک به قربانیان طوفان کاترینا در سال 2005 (مثل ارسال آب سالم و دیگر تجهیزات لازم قبل از آغاز تلاش‌های امدادی دولت مرکزی) تاکیدی بر صلاحیت و صمیمیت اقدامات این شرکت بود که مزایای اعتباری فراوانی برای آن داشت. والمارت اجازه داده بود مدیران فروشگاه‌ها و رانندگان کامیون‌های‌ کمک‌های ارسالی، مستقیما با رسانه‌ها گفت‌وگو کنند. تاثیر احساسی داستان‌هایی که آنها شخصا از کمک به مردم تعریف می‌کردند، نقش مهمی در ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به والمارت و حتی انرژی دادن به کارمندان این شرکت داشت.
به طور خلاصه، کسب‌وکارها برای به حداکثر رساندن ارزش اقتصادی و اعتباری خود، هنگام انجام تلاش‌های مسوولانه باید اصول زیر را رعایت کنند:
• اعتبار: اقدامات مسوولانه باید ناشی از حس نوع‌دوستی و نگرانی باشد تا نفع شخصی.
• صلاحیت: اقدامات باید نشان‌دهنده مدیریت ماهرانه موقعیت باشد و شرکت باید نیازهای گروه هدف را به خوبی بشناسد؛ این مهم‌تر از تناسب استراتژیک است.
• ارتباطات: ارتباطی که در مورد اقدامات برقرار می‌شود باید صمیمیت و صلاحیت شرکت را منتقل کند و حتی در ظاهر از انگیزه‌های مبتنی بر نفع شخصی به دور باشد. شرکت‌ها با انتظارات فزاینده‌ای برای بر عهده گرفتن مسوولیت‌های اجتماعی روبه‌رو می‌شوند که انجام آنها نه تنها ارزش اقتصادی برای ذی‌نفعان شرکت را به حداکثر می‌رساند، بلکه نقش اجتماعی آنها را در ابعاد گوناگون پررنگ‌تر می‌کند. البته این امر مستلزم این است که مدیران بدانند تلاش‌های مرتبط با CSR چه زمانی می‌توانند ارزش اقتصادی و اعتباری ایجاد کنند و چگونه باید آنها را اجرا کرد تا این ارزش‌ها به بیشترین میزان ممکن برسند. اتخاذ این رویکرد می‌تواند CSR را از یک محصول تخریب‌کننده ارزش که اهداف خوبی دارد، اما بد اداره شده، به یک استراتژی ارزش‌‌آفرین واقعی تبدیل کند.

 

[onia$]

آماده شدن برای قانون مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها

آماده شدن برای قانون مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها

تصویب قانون مسوولیت اجتماعی شرکتی در هندوستان

[h=1]آماده شدن برای قانون مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها[/h]

علیرضا امیدوار*
کشور هندوستان با تصویب قانون مسوولیت اجتماعی شرکتی در ردیف اولین کشورهایی در دنیا قرار گرفت که برای ترویج کسب‌و‌کار مسوولانه دارای یک قانون الزام‌‌آور است. براساس این قانون شرکت‌های سهامی عام و حاضر در بازار بورس هندوستان موظفند 2درصد از سود خالص سالانه خود را به امور مسوولیت اجتماعی شرکتی اختصاص دهند.
در این قانون جدید 5 تغییر بنیادین در نظام بنگاهداری شرکت‌های بورسی هند وجود دارد: اختصاص 2 درصد سود سالانه به مسوولیت اجتماعی شرکتی و اختصاص حداقل یک کرسی به زنان در هیات مدیره، مسوولیت‌های بیشتر برای حسابرسان رسمی که نمی‌توانند حسابرس رسمی یا بازرس قانونی بیشتر از 20 شرکت باشند و هر سال باید در مجمع انتخاب شوند و پیش‌بینی مجازات حبس برای حسابرسان، حداقل یک سوم اعضای هیات مدیره باید اعضای مستقل هیات مدیره باشند و در نهایت قوانین ادغام و تملك که مقام ناظر می‌تواند محدودیت برای تعداد شرکت‌های زیر مجموعه قائل شود. این قوانین شفافیت و پاسخگویی هیات مدیره را افزایش داده و از حقوق سهامداران اقلیت در شرکت محافظت می‌کند.
بر اساس قانون مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها که بخشی از قانون تجارت هند است شرکت‌های بورسی موظفند که همراه با اظهارنامه‌های (مالی) که در جلسه مجمع عمومی پیش روی شرکت قرار داده می‌شود، یک گزارش از سوی هیات مدیره نیز ضمیمه کنند که جزئیات خط‌مشی تدوین و اجرا شده از سوی شرکت در مورد طرح‌های مسوولیت اجتماعی شرکتی اتخاذ شده در طول سال را تبیین کند. بر اساس این قانون شرکت‌های بورسی باید کمیته مسوولیت شرکتی را در ساختار خود و مستقیما زیر نظر یکی از اعضای هیات مدیره پیش‌بینی کند. همچنین بر طبق آن هر شرکتی که در طول هر سال مالی از ارزش خالص 5 میلیارد روپیه هند یا بیشتر برخوردار بوده یا گردش مالی آن 10 میلیارد روپیه هند یا بیشتر بوده یا سود خالص آن 50 میلیون روپیه هند یا بیشتر بوده باشد، را شامل می‌شود.
ترکیب کمیته مسوولیت اجتماعی شرکتی به این ترتیب است که این کمیته از 3 عضو هیات مدیره یا بیشتر تشکیل می‌شود که حداقل یکی از آنها باید عضو مستقل باشد. نقش کمیته مسوولیت اجتماعی شرکتی تدوین خط‌مشی مسوولیت اجتماعی شرکتی و پیشنهاد آن به هیات مدیره، اعلام میزان هزینه‌های متحمل شده و نظارت گهگاه بر خط‌مشی است. نقش هیات مدیره تایید خط‌مشی پیشنهادی از سوی کمیته مسوولیت اجتماعی، افشای مضامین خط‌مشی در گزارش خود و تارنمای شرکت است. همچنین هیات مدیره وظیفه دارد مطمئن شود که شرکت اقدامات لازم را در راستای خط‌مشی مسوولیت اجتماعی انجام داده و در هر سال مالی حداقل مبلغ مورد اشاره در قانون (حداقل 2 درصد از متوسط سود خالص شرکت طی سه سال مالی پیشین) را هزینه
می‌کند. همچنین مطابق با قانون، شرکت برای هزینه بودجه مسوولیت اجتماعی شرکتی باید به مناطق محلی و پیرامون خود اولویت دهد. مهم‌ترین مضامین و فعالیت‌هایی که باید در خط‌مشی مسوولیت اجتماعی شرکت گنجانده شوند جزو موارد زیر هستند:
1) ریشه‌کنی فقر و گرسنگی
2) ارتقای آموزش و پرورش
3) ارتقای برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
4) کاهش مرگ‌و‌میر کودکان و بهبود سلامت مادران
5) مبارزه با ویروس ایدز، سندروم نقص ایمنی اکتسابی، مالاریا و سایر بیماری‌ها
6) اطمینان از پایداری زیست‌محیطی
7) رشد مهارت‌های حرفه‌ای برای کاریابی
8) پروژه‌های کسب‌و‌کار اجتماعی
9) کمک به صندوق اعانه نخست‌وزیری یا هر صندوق دیگری که از سوی دولت مرکزی یا ایالتی برای توسعه اجتماعی- اقتصادی بر پا شده باشد و کمک و اعانه برای رفاه طوایف، قبایل، سایر اقشار ضعیف، اقلیت‌ها و زنان
10) هر فعالیت دیگری که ممکن است توصیه شود
شرکت باید در صورت سود و زیان میزان هزینه‌های صرف‌شده در فعالیت‌های مسوولیت اجتماعی خود را افشا نماید. همچنین اگر شرکت مبلغ مورد اشاره برای مسوولیت اجتماعی را هزینه نکند، باید دلایل عدم هزینه مبلغ مورد نظر را در گزارش اجباری ذکر کند.
شرکت‌هایی که از گردش مالی یا ارزش خالص یا سود خالص ذکر شده در بالا برخوردار هستند، لازم است یک کمیته و خط‌مشی مسوولیت اجتماعی شرکتی اجباری تشکیل دهند. هیات مدیره شرکت باید مطمئن شود که 2 درصد از سود ناخالص شرکت برای این منظور هزینه می‌شود. چنین شرکت‌هایی باید در مورد عملکردهای مسوولانه خود نیز گزارش اجباری ارسال كنند. در صورتی که شرکت این هزینه‌ها را صرف نکند می‌تواند دلایل آن را در گزارش مورد اشاره در بالا ذکر کند. اما از آنجاکه این گزارش در دسترس عموم قرار خواهد گرفت، شرکت‌ها پیوسته از سوی سهامداران مختلف تحت بررسی و نظارت خواهند بود و باید به این کار تن دهند. آنها نمی‌توانند از این امر قصور کنند و این باعث می‌شود مسوولیت اجتماعی شرکتی تا حد زیادی اجباری شود.
ترکیب کمیته مسوولیت اجتماعی شرکتی مستلزم وجود یک عضو مستقل در هیات‌مدیره است. وجود عضو مستقل تحت قانون تجارت تنها برای شرکت‌های بورسی الزامی است. بنابراین، این الزامات مطمئنا برای شرکت‌های بورسی که معیار گردش مالی یا ارزش خالص یا درآمد خالص را دارا هستند اجباری است، اما در مورد شرکت‌های دیگر لازم است شفاف‌سازی شود.
بنابر «شاخص CSR 10 هند در سال 2012»، 10 شرکت برتری که توان بالقوه خوبی در هزینه کردن برای مسوولیت اجتماعی دارند در حال حاضر کمتر از آنچه باید هزینه می‌کنند. هزینه برای مسوولیت اجتماعی شرکتی دشوار به نظر می‌رسد، اما شرکت‌ها باید زیرساخت‌های خود را تقویت كنند. آنها مجبورند در زمینه مسوولیت اجتماعی فعالیت کرده و در فعالیت‌های خود به جنبه‌های از پیش تعیین شده زیر دقت کنند:
‌الف. تشکیل یک تیم مسوولیت اجتماعی شرکتی و تدوین برنامه ظرفیت‌سازی برای به روز نگاه داشتن افراد.
‌ب. تشکیل یک کمیته مسوولیت اجتماعی شرکتی در هیات مدیره (اگر از قبل وجود ندارد) و درگیر ساختن اعضای مستقل هیات مدیره که از تجربه در زمینه استراتژیک و توسعه برخوردارند.
‌ج. تدوین یا اصلاح خط‌مشی مسوولیت اجتماعی شرکتی. سازمان‌های بخش عمومی مرکزی تلاش‌های خود در زمینه مسوولیت اجتماعی شرکتی و پایداری را یکی کرده‌اند. این می‌تواند سرلوحه کار قرار گیرد تا نتایج هماهنگی حاصل شود.
‌د. تقویت زیرساخت‌های مسوولیت اجتماعی شرکتی، یعنی کارمندان، مشاوران و رایزنانی که بتوانند در امر تدوین استراتژی، برنامه‌ریزی، نظارت، ارزیابی و اجرا مثمرثمر باشند. بهتر است کار نظارت و ارزیابی اثرات توسط متخصصان مستقل انجام گیرد تا بی‌طرفی حفظ شود.
‌ه. ایجاد شبکه‌ای از سازمان‌های غیرانتفاعی برای استفاده از دانش و ظرفیت‌های آنان.
‌و. انتخاب چند پروژه معدود، ولی با تلاش همه‌جانبه و بلندمدت برای حمایت از آن، به نحوی که آثار اجتماعی آن مشهود بوده و بتوان گزارش مستندی از آن ارائه داد.
سازمان‌های مردم نهاد چه کاری باید انجام دهند؟
سازمان‌های مردم‌نهاد نیز اگر می‌خواهند از بودجه‌ها و منابع برای اثرگذاری بیشتر استفاده کنند باید کارهایی را انجام دهند. برخی گام‌های اولیه عبارتند از:
تشکیل زیرساخت آماده مسوولیت اجتماعی شرکتی.
یعنی کارمندان، مشاوران و رایزنانی که بتوانند به اجرای برنامه‌ها در مدیریت پروژه کمک کرده و مراحل، آثار مورد انتظار، شاخص‌ها، بازه زمانی، افراد مسوول و غیره را بسنجند. سازمان‌های مردم‌نهاد نباید منتظر باشند تا بودجه مسوولیت اجتماعی شرکتی به دستشان برسد، بلکه باید خود برای جذب آن تلاش کنند.
‌ظرفیت‌سازی برای کارمندان فعلی در جذب و به‌کارگیری بودجه‌های مسوولیت اجتماعی شرکتی.
اکنون زمان آن رسیده است که ظرفیت‌ کارمندان در شراکت نسبت به گذشته متفاوت باشد. کارمندان باید بیشتر فرآیندمحور و استراتژیک عمل کنند. از آنجاکه مسوولیت اجتماعی شرکتی در سطح هیات مدیره در دستور کار قرار می‌گیرد، لازم است در زمینه‌هایی نظیر ارتباطات، تفکر استراتژیک و چانه‌زنی (نه لزوما برای موارد مالی) برای آنها ظرفیت‌سازی شود.
تهیه محصولاتی که آثار اجتماعی آنها تنها به فعالیت‌ها، تصاویر، داستان‌ها و مانند آن محدود نشود.
این محصولات باید با خط‌مشی مسوولیت اجتماعی شرکتی شرکا در یک راستا بوده و در ضمن قابل‌اندازه‌گیری و درجه‌بندی باشند.
در گزارش‌دهی و منابع ارتباطی سرمایه‌گذاری کنید.
سازمان‌های مردم‌نهاد اغلب فعالیت‌های بسیار سودمندی دارند، اما در زمینه مسوولیت اجتماعی شرکتی که در شرایط جدید به همان اندازه اهمیت دارد خوب عمل نمی‌کنند.
سرمایه‌گذاری در مدیریت مناسب برنامه‌ها.
حسابداری و نظام‌های گزارش‌دهی
شفافیت بیشتر از طرف «شرکت اهداکننده» موجب خواهد شد تقاضا برای شفافیت از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد نیز افزایش یابد.
omidvar@cgiran.org *

 

[onia$]

شاخص CSR، معیاری برای سنجش مسوولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها

شاخص CSR، معیاری برای سنجش مسوولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها

پرونده مسووليت اجتماعي شركت‌ها

[h=1]شاخص CSR، معیاری برای سنجش مسوولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها[/h]

در سال‌های اخیر شاهد افزایش اهمیت مسوولیت اجتماعی در میان شرکت‌ها، به خصوص در رابطه با تغییرات آب‌وهوایی زمین بوده‌ایم. در این مدت، انتقادهای زیادی از سوی سرمایه‌داران تجارت آزاد و فعالان ضد جهانی‌سازی و نیز طرفداران محیط زیست در مورد مسوولیت اجتماعی شرکتی صورت گرفته است.
سرمایه‌داران تجارت آزاد فکر می‌کنند هر چیزی که مانع کسب سود شود، ایده خوبی نیست و منافع شخصی در نهایت به هر شکل می‌تواند پیشرفت‌های اجتماعی را هم به دنبال داشته باشد.
اما مخالفان جهانی‌سازی و طرفداران محیط زیست فکر می‌کنند شرکت‌ها از این روش برای احیای وجهه تخریب شده خود و به نمایش گذاشتن چهره خوبی از خودشان سوءاستفاده می‌کنند، در حالی که به اصول اساسی نمی‌پردازند.
با این حال، بسیاری از کشورها وقتی مسائل اخلاقی، شرایط محیط کار، پایداری محیط زیست و غیره مطرح می‌شود، در اتخاذ رفتارهای مسوولانه پیشتاز هستند.
CSR چیست؟
شاخص مسوولیت اجتماعی شرکتی (CSR) نوعی ابزار معیار و مدیریت کسب‌وکار است که توسط کسب‌وکارها برای خود کسب‌وکارها طراحی شده است. شاخص CSR پرسشنامه جامع و نکاتی راهنما را ارائه می‌دهد که به شرکت‌ها برای سنجش، مدیریت و تهیه گزارش در مورد عملکرد مسوولیت اجتماعی آنها کمک می‌کند.
همچنین شرکت‌های مشارکت‌کننده از این شاخص به عنوان معیاری برای عملکرد سالانه مسوولیت اجتماعی خود و نیز مقایسه با همتایان خود استفاده می‌کنند. به طور خلاصه می‌توان گفت شاخص CSR عبارت است از:
• شاخص عمومی مثبتی که توسط اعضا و شرکت‌کنندگان در برنامه مسوولیت‌های اجتماعی به وجود آمده
• ابزار مدیریتی قدرتمندی که شرکت‌ها را برای مدیریت مسوولیت اجتماعی به روشی سیستماتیک و جامع به چالش می‌کشد و به آنها کمک می‌کند.
• چارچوبی که به عنوان معیار برای مقایسه عملکرد مسوولیت اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این شاخص عملکرد کسب‌وکارهای مسوول را در چهار حوزه زیر اندازه‌گیری می‌کند:
1) استراتژی
2) تلفیق و اجرای استراتژی
3) روش مدیریتی با توجه به جامعه، محیط زیست، فضای بازار و مسائل مربوط به محیط کار
4) عملکرد در محدوده اثرات زیست محیطی و اجتماعی.
در سال‌های اخیر، کشورهای مختلف با در نظر گرفتن شاخص CSR شرکت‌های داخلی خود را از نظر مسوولیت اجتماعی رتبه‌بندی کرده‌اند. مثلا مرکز کالج بوستون در همکاری با موسسه «رپیوتیشن»، از سال 2008 لیست 50 شرکت آمریکایی را که از نظر مسوولیت اجتماعی سازمانی متمایز هستند منتشر می‌کند. آخرین رتبه‌بندی این مرکز مربوط به سال 2011 است که بر این اساس 10 شرکت برتر این رتبه‌بندی در جدول زیر آمده‌اند. در این رتبه‌بندی شاخص CSR عملکرد شرکت‌ها را در سه بعد مورد بررسی قرار داده است:
شهروندی: آیا یک شرکت نسبت به جامعه اطراف خود از نظر اجتماعی و زیست محیطی به طرز مثبتی احساس مسوولیت می‌کند؟
اداره شرکت: آیا شرکت به سبکی عادلانه و شفاف مدیریت می‌شود؟ آیا سهامداران، استانداردهای بالای اخلاقی را برای شرکت در نظر می‌گیرند؟
محیط کار: آیا با کارمندان به شکل عادلانه برخورد می‌شود و آیا حقوق مناسبی به آنها پرداخت می‌شود؟ آیا شرکت در افزایش مهارت کارمندان و فرصت‌های کاری برای آنها سرمایه‌گذاری می‌کند؟