تاریخچه هنر مشبك سنگی
هنر مشبك قدمتی دیرینه دارد. از زمانی كه انسانهای اولیه از غارنشینی به صحرا نشینی روی آوردند و از سنگ برای خود چهار دیواری ساختند، برای روشنایی داخل كلبه پنجره ای از پوست حیوان، چوب، برگ یا سنگی كه سوراخ سوراخ شده بود، تعبیه كردند. بدین ترتیب ضمن جلوگیری از ورود سرما تا حدی روشنایی كلبه را تامین كردند. كم كم این سوراخ ها به اشكال هنری تبدیل شد. امروزه آثار مشبك را بر درها،منابر،امام زاده ها، مساجد، ظروف فلزی و سفال، كه هنرمند به مهارت خاصی آن را مشبك كرده، فلز (آلومینیوم، مس، طلا، نقره)، چوب(انواع تخته سه لایی)، استخوان حیوانات (عاج، استخوان شتر،استخوان اسب)، چرم، سنگ پلاستیك، یونولیت، فرمیكا، نئوپان و... می توان مشاهده كرد.درگذشته در منازل را با شیشه های رنگی و با استفاده ازهنر مشبك می ساختند. این روش بخصوص از عهد صفویه متداول و تا پنجاه سال قبل معمول بود. متاسفانه اكنون كمتر از این هنر استفاده می شود و نمونه هایی از آن را فقط در موزه ها می توان یافت. تخته سه لایی تقریباً از صد سال بیش (كه ممكن است از لایه های بیشتری نیز تشكیل شده باشد) ساخته شد. تخته سه لایی را می توان در طول وعرض های نامحدود توسعه داد در حالی كه چوب و استخوان حیوان پهنای محدودی دارد و شكننده است، ولی تخته سه لایی، كه به ترتیب از راه چوب به طور افقی و عمودی استفاده می شود، استحكام خاصی دارد و می توان نقشه ای را روی آن مشخص كرد.
امروزه مشبک کاری سنگی به علت سختی کار به ندرت کار میشود
كاربرد هنر مشبك كاري:
اغلب براي تزئين و زيبا سازي و... درها و پنجره هاي مساجد، كاخها، اماكن معتبر،مقبره هاي بقاء متبركه، وسايل زينتي تجملي،قابها و تابلوهاي نفيس خوشنويسي، انواع پاروانها، لوسترها و غيره به كارگرفته مي شود. طرح ونقشه مشبك طرح ونقشه مشبك،اغلب از طرحهاي اسليمي، ختايي، خطوط ونقوش هندسي، انواع خطوط مشبك كاري، كه يكي از شاخه هاي منبت است در تزئين قاب ها و ساير وسايل تجملي كاربرد دارد و معمولا بر روي چوب هاي گوناگون، عاج و استخوان انجام مي شود. خوشنويسي انتخاب مي شود. در مشبك درها و پنجره ها از انواع گره چيني هاي متداول در معماري، درودگري و غيره استفاده مي شود. در گذشته اغلب فضاي بين گروه ها را با انواع شيشه هاي رنگي پر مي كردند كه زيبايي كار را دلنوازتر مي كرد، اين نوع گره ها را در مشبك كاري "قامه" مي نامند.
نحوه اجراي كار مشبك:
ابتدا طرح مورد نظر را بر روي زمينه اصلي(چوب،فلز،چرم و غيره) كار مي چسبانند يا طرح را با كاربن روي زمينه منعكس مي كنند، پس از دقت نظر و بررسي جوانب امر و علامت گذاري روي طرح نقاطي را براي بريدن مشخص و نقطه شروع كار را با مته سوراخ مي كنند؛ سپس با اره مويي با كمانه مناسب نقاط و خطوط اضافي بريده شده و طرح اصلي يك تكه به صورت مشبك كامل در آيد...؛ پس از اتمام اره كاري و محكم كردن مشبك بريده شده روي زمينه(براي جلوگيري از شكسته شدن و ...)زوايد كار را زدوده و در پرداخت نهايي با استفاده از كاغذ سمباده نرم آن را سمباده كاري و صاف مي كنند،سپس براي جلوه و جلاي بيشتر با موادي مانند سيلر و كيلرو ... صيقل مي دهند. كارهاي تزئيني بعد ازآماده شدن قاب مي شود. مدت زمان اجراي كار مشبك چوب با پيچيدگي وظرافتهاي اوليه طرح ارتباط مستقيم دارد؛ گاه يك مشبك چوب تا يك سال وبيشتر نيز طول مي كشد.
منبع:
http://www.beytoote.com
هنر مشبك قدمتی دیرینه دارد. از زمانی كه انسانهای اولیه از غارنشینی به صحرا نشینی روی آوردند و از سنگ برای خود چهار دیواری ساختند، برای روشنایی داخل كلبه پنجره ای از پوست حیوان، چوب، برگ یا سنگی كه سوراخ سوراخ شده بود، تعبیه كردند. بدین ترتیب ضمن جلوگیری از ورود سرما تا حدی روشنایی كلبه را تامین كردند. كم كم این سوراخ ها به اشكال هنری تبدیل شد. امروزه آثار مشبك را بر درها،منابر،امام زاده ها، مساجد، ظروف فلزی و سفال، كه هنرمند به مهارت خاصی آن را مشبك كرده، فلز (آلومینیوم، مس، طلا، نقره)، چوب(انواع تخته سه لایی)، استخوان حیوانات (عاج، استخوان شتر،استخوان اسب)، چرم، سنگ پلاستیك، یونولیت، فرمیكا، نئوپان و... می توان مشاهده كرد.درگذشته در منازل را با شیشه های رنگی و با استفاده ازهنر مشبك می ساختند. این روش بخصوص از عهد صفویه متداول و تا پنجاه سال قبل معمول بود. متاسفانه اكنون كمتر از این هنر استفاده می شود و نمونه هایی از آن را فقط در موزه ها می توان یافت. تخته سه لایی تقریباً از صد سال بیش (كه ممكن است از لایه های بیشتری نیز تشكیل شده باشد) ساخته شد. تخته سه لایی را می توان در طول وعرض های نامحدود توسعه داد در حالی كه چوب و استخوان حیوان پهنای محدودی دارد و شكننده است، ولی تخته سه لایی، كه به ترتیب از راه چوب به طور افقی و عمودی استفاده می شود، استحكام خاصی دارد و می توان نقشه ای را روی آن مشخص كرد.
امروزه مشبک کاری سنگی به علت سختی کار به ندرت کار میشود
كاربرد هنر مشبك كاري:
اغلب براي تزئين و زيبا سازي و... درها و پنجره هاي مساجد، كاخها، اماكن معتبر،مقبره هاي بقاء متبركه، وسايل زينتي تجملي،قابها و تابلوهاي نفيس خوشنويسي، انواع پاروانها، لوسترها و غيره به كارگرفته مي شود. طرح ونقشه مشبك طرح ونقشه مشبك،اغلب از طرحهاي اسليمي، ختايي، خطوط ونقوش هندسي، انواع خطوط مشبك كاري، كه يكي از شاخه هاي منبت است در تزئين قاب ها و ساير وسايل تجملي كاربرد دارد و معمولا بر روي چوب هاي گوناگون، عاج و استخوان انجام مي شود. خوشنويسي انتخاب مي شود. در مشبك درها و پنجره ها از انواع گره چيني هاي متداول در معماري، درودگري و غيره استفاده مي شود. در گذشته اغلب فضاي بين گروه ها را با انواع شيشه هاي رنگي پر مي كردند كه زيبايي كار را دلنوازتر مي كرد، اين نوع گره ها را در مشبك كاري "قامه" مي نامند.
نحوه اجراي كار مشبك:
ابتدا طرح مورد نظر را بر روي زمينه اصلي(چوب،فلز،چرم و غيره) كار مي چسبانند يا طرح را با كاربن روي زمينه منعكس مي كنند، پس از دقت نظر و بررسي جوانب امر و علامت گذاري روي طرح نقاطي را براي بريدن مشخص و نقطه شروع كار را با مته سوراخ مي كنند؛ سپس با اره مويي با كمانه مناسب نقاط و خطوط اضافي بريده شده و طرح اصلي يك تكه به صورت مشبك كامل در آيد...؛ پس از اتمام اره كاري و محكم كردن مشبك بريده شده روي زمينه(براي جلوگيري از شكسته شدن و ...)زوايد كار را زدوده و در پرداخت نهايي با استفاده از كاغذ سمباده نرم آن را سمباده كاري و صاف مي كنند،سپس براي جلوه و جلاي بيشتر با موادي مانند سيلر و كيلرو ... صيقل مي دهند. كارهاي تزئيني بعد ازآماده شدن قاب مي شود. مدت زمان اجراي كار مشبك چوب با پيچيدگي وظرافتهاي اوليه طرح ارتباط مستقيم دارد؛ گاه يك مشبك چوب تا يك سال وبيشتر نيز طول مي كشد.
منبع:
http://www.beytoote.com
