تعاریف متعددی برای گریس ارائه شده که عمده ترین آنها عبارتند
گریس ماده‌ای است به صورت جامد یا نیمه جامد که از مشتقات نفتی و صابون (یا ترکیب چند صابون) با یک پرکننده (Fillers) یا بدون پرکننده، تشکیل شده و دارای کاربرد برای مصارف خاص است.
میتوان گفت بعد از روغنها ،گریس یکی از مهمترین روانکارهایی است که بیشترین مصرف را در جهان به خود اختصاص می‌دهد (در حدود۴ درصد).
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات جدید که نسبت به گذشته از مزایا، قدرت و پیچیدگی بیشتری برخوردار هستند، ساخت محصولات روانکاری که بتوانند جوابگوی نیاز امروزی باشند ضرورت یافته است.
واضح است شناخت و آگاهی از ساختار و کارکرد این محصول، به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا به طور بهینه از این محصول استفاده نمایند.
حال به شرح ساختار این محصول می‌پردازیم :
ساختار
گریس ماده‌ای ژلاتینی است به صورت جامد و یا نیمه جامد که از یک ماده‌ی روانساز (روغن‌های معدنی یا سنتتیک) و یک پرکننده‌ی معدنی یا آلی، تشکیل شده‌است. این ماده در مکانی که نتوان از روانکارهای دیگر با غلظت کم (روغنها) استفاده کرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. .مانند چرخ دنده‌های صنعتی، یاتاقانهای بزرگ، فلکه ها و نظایر آن.
این ماده مانند روغنها به منظور کاهش اصطکاک بین دو قطعه مورد استفاده قرار می گیرد. از مهمترین مزایای کاربرد گریس می توان به موارد زیر اشاره کرد :
پایه‌ی صابونی
گریس را با پایه‌ی صابونی آن نامگذاری می‌کنند. مادامی که گریس در حال پخت است، الیاف و یا رشته‌های صابونی(Fibers) در داخل روغن تشکیل یافته و حالت ژلاتینی به آن می‌دهد. این الیاف به چند گروه طبقه‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
الیاف کوتاه
الیاف بلند
الیاف کره ای
الیاف ریش ریش
طول این الیاف بسته به ساختار رشته ای از یک تا صد میکرون متغیر است. در نوع بافت کره‌ای قطر آنها از۰/۱۲ تا۰/۸ میکرون اندازه‌گیری شده اند. برای مطالعه بر روی ساختار گریس از میکروسکوپ الکترونیکی و فیلمبرداری اشعه X و نور پلاریزه استفاده می‌شود. هر چه نسبت طول الیاف به قطر آن بیشتر باشد، گریس قوام بهتری دارد. ساختار الیاف یکی از عوامل اصلی تفاوت میان انواع گریسها است.
در میان انواع مختلف پرکننده‌های گریس صابون کلسیم (گریسهای کاپ، شاسی)، صابون سدیم (RBB) ، فایبر یا نام تجاری آن (والوالین)، صابون لیتیم (مالتی، ماهان)، صابون غیرآلی (گریس نسوز، بنتون) و صابون آلومینیوم از مهمترین پرکننده های گریس محسوب می شوند.
صابون سدیم دارای الیاف بلند و درهم است. آب، صابون گریس کلسیم را ثابت کرده و نوع الیاف آن کوتاه و پیچشی است. الیاف صابون گریسهای پایه لیتمی کمی بلندتر با پیچش بیشتر بوده ولی آنقدر کوتاه است که ساختار نرمی را به‌وجود می‌آورد. آنها دارای شکل مارپیچ بوده و به خوبی در داخل یکدیگر پیچیده‌اند. این الیاف بسیار کوتاهتر از صابون گریس پایه سدیم هستند. ساختار برخی گریسها به صورت دانه‌ای است و این عامل موجب نرمی بسیار آن می شود.
قوام گریس بستگی به نوع کریستالها دارد، پس از انجام عمل پخت، تشکیل کریستالها متوقف شده و یا برای مدتی ادامه خواهد یافت. در هر دو مورد کنترل حرارت عامل بسیار موثری در تشکیل آن است. اگر کریستالها به صورتهای فشرده، متفرق، گسترده و یا چسبیده به‌هم باشند، ساختارهای متفاوتی را به وجود می‌آورند. کریستال‌های برخی از گریسها به علت ریز بودن آن بسیار شفاف هستند.
انتخاب یک گریس مناسب می‌تواند برای ما یک مسئله‌ی پیچیده باشد، ولی داشتن یک آگاهی پایه‌ای از خواص گریسها و موارد کاربرد آنها، می‌تواند ما را در تصمیم‌گیری یاری دهد. هنگام انتخاب یک گریس برای یک کاربرد خاص باید دید که در بین گریسهای موجود کدام گریس بیشترین همخوانی را با نیازمندی‌های کاربرد مورد نظر دارد
.
انتخاب گریس نامناسب برای کاربردهای مختلف، بزرگترین دلیل خرابی در دستگاه‌ها می‌باشد. همچنین یکی از مواردی که در انتخاب گریس باید به آن دقت شود، سازگاری گریس انتخاب شده با گریسی است که قبل از آن در دستگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. به‌عنوان یک قانون کلی باید تلاش کرد تا گریس‌هایی که دارای یک نوع سفت‌کننده هستند، در یک سیستم به‌کار روند. به‌عنوان مثال میتوان از یک گریس کمپلکس سدیم به‌عنوان جایگزین یک گریس سدیم استفاده کرد. در کل خرابی‌های قطعه‌ای که با گریس روانکاری می‌شود برآمده از چهار علت اصلی است :
انتخاب نادرست نوع گریس و به‌کاربردن نامناسب و غلط آن .
ناسازگاری گریسهای به‌کار رفته در دستگاه که سبب افت کارایی گریسها می‌شود.
آلوده‌شدن گریس به ذرات جامد که باعث سایش بیش از حد می‌شود.
. به‌کاربردن مقدار نامناسب (خیلی کم یا خیلی زیاد) گریس
گریس ماده‌ای است به صورت جامد یا نیمه جامد که از مشتقات نفتی و صابون (یا ترکیب چند صابون) با یک پرکننده (Fillers) یا بدون پرکننده، تشکیل شده و دارای کاربرد برای مصارف خاص است.
- گریس ماده ای است به صورت جامد و یا نیمه جامد که از ترکیب یک پرکننده (Thickener) در داخل روغن ساخته شده است. البته سایر موادی هم که می‌توانند خاصیت آن را افزایش دهند نیز در آن ممکن است به‌کار گرفته شوند.
- گریس ماده‌ی روانکاری است که در ساختار آن از پرکننده استفاده شده تا بتواند به قطعات متحرک چسبیده و تحت نیروی جاذبه و یا فشار کارکرد از قطعه جدا نشود.
میتوان گفت بعد از روغنها ،گریس یکی از مهمترین روانکارهایی است که بیشترین مصرف را در جهان به خود اختصاص می‌دهد (در حدود۴ درصد).
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات جدید که نسبت به گذشته از مزایا، قدرت و پیچیدگی بیشتری برخوردار هستند، ساخت محصولات روانکاری که بتوانند جوابگوی نیاز امروزی باشند ضرورت یافته است.
واضح است شناخت و آگاهی از ساختار و کارکرد این محصول، به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا به طور بهینه از این محصول استفاده نمایند.
حال به شرح ساختار این محصول می‌پردازیم :
ساختار
گریس ماده‌ای ژلاتینی است به صورت جامد و یا نیمه جامد که از یک ماده‌ی روانساز (روغن‌های معدنی یا سنتتیک) و یک پرکننده‌ی معدنی یا آلی، تشکیل شده‌است. این ماده در مکانی که نتوان از روانکارهای دیگر با غلظت کم (روغنها) استفاده کرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. .مانند چرخ دنده‌های صنعتی، یاتاقانهای بزرگ، فلکه ها و نظایر آن.
این ماده مانند روغنها به منظور کاهش اصطکاک بین دو قطعه مورد استفاده قرار می گیرد. از مهمترین مزایای کاربرد گریس می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کاهش دفعات روانکاری
- سهولت استفاده
- چِکِه نکردن در زمان کارکرد
- چسبندگی بهتر
پایه‌ی صابونی
گریس را با پایه‌ی صابونی آن نامگذاری می‌کنند. مادامی که گریس در حال پخت است، الیاف و یا رشته‌های صابونی(Fibers) در داخل روغن تشکیل یافته و حالت ژلاتینی به آن می‌دهد. این الیاف به چند گروه طبقه‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
الیاف کوتاه
الیاف بلند
الیاف کره ای
الیاف ریش ریش
طول این الیاف بسته به ساختار رشته ای از یک تا صد میکرون متغیر است. در نوع بافت کره‌ای قطر آنها از۰/۱۲ تا۰/۸ میکرون اندازه‌گیری شده اند. برای مطالعه بر روی ساختار گریس از میکروسکوپ الکترونیکی و فیلمبرداری اشعه X و نور پلاریزه استفاده می‌شود. هر چه نسبت طول الیاف به قطر آن بیشتر باشد، گریس قوام بهتری دارد. ساختار الیاف یکی از عوامل اصلی تفاوت میان انواع گریسها است.
در میان انواع مختلف پرکننده‌های گریس صابون کلسیم (گریسهای کاپ، شاسی)، صابون سدیم (RBB) ، فایبر یا نام تجاری آن (والوالین)، صابون لیتیم (مالتی، ماهان)، صابون غیرآلی (گریس نسوز، بنتون) و صابون آلومینیوم از مهمترین پرکننده های گریس محسوب می شوند.
صابون سدیم دارای الیاف بلند و درهم است. آب، صابون گریس کلسیم را ثابت کرده و نوع الیاف آن کوتاه و پیچشی است. الیاف صابون گریسهای پایه لیتمی کمی بلندتر با پیچش بیشتر بوده ولی آنقدر کوتاه است که ساختار نرمی را به‌وجود می‌آورد. آنها دارای شکل مارپیچ بوده و به خوبی در داخل یکدیگر پیچیده‌اند. این الیاف بسیار کوتاهتر از صابون گریس پایه سدیم هستند. ساختار برخی گریسها به صورت دانه‌ای است و این عامل موجب نرمی بسیار آن می شود.
قوام گریس بستگی به نوع کریستالها دارد، پس از انجام عمل پخت، تشکیل کریستالها متوقف شده و یا برای مدتی ادامه خواهد یافت. در هر دو مورد کنترل حرارت عامل بسیار موثری در تشکیل آن است. اگر کریستالها به صورتهای فشرده، متفرق، گسترده و یا چسبیده به‌هم باشند، ساختارهای متفاوتی را به وجود می‌آورند. کریستال‌های برخی از گریسها به علت ریز بودن آن بسیار شفاف هستند.
انتخاب یک گریس مناسب می‌تواند برای ما یک مسئله‌ی پیچیده باشد، ولی داشتن یک آگاهی پایه‌ای از خواص گریسها و موارد کاربرد آنها، می‌تواند ما را در تصمیم‌گیری یاری دهد. هنگام انتخاب یک گریس برای یک کاربرد خاص باید دید که در بین گریسهای موجود کدام گریس بیشترین همخوانی را با نیازمندی‌های کاربرد مورد نظر دارد
.
انتخاب گریس نامناسب برای کاربردهای مختلف، بزرگترین دلیل خرابی در دستگاه‌ها می‌باشد. همچنین یکی از مواردی که در انتخاب گریس باید به آن دقت شود، سازگاری گریس انتخاب شده با گریسی است که قبل از آن در دستگاه مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است. به‌عنوان یک قانون کلی باید تلاش کرد تا گریس‌هایی که دارای یک نوع سفت‌کننده هستند، در یک سیستم به‌کار روند. به‌عنوان مثال میتوان از یک گریس کمپلکس سدیم به‌عنوان جایگزین یک گریس سدیم استفاده کرد. در کل خرابی‌های قطعه‌ای که با گریس روانکاری می‌شود برآمده از چهار علت اصلی است :
انتخاب نادرست نوع گریس و به‌کاربردن نامناسب و غلط آن .
ناسازگاری گریسهای به‌کار رفته در دستگاه که سبب افت کارایی گریسها می‌شود.
آلوده‌شدن گریس به ذرات جامد که باعث سایش بیش از حد می‌شود.
. به‌کاربردن مقدار نامناسب (خیلی کم یا خیلی زیاد) گریس
