[رودوزی های سنتی ] – سوزن دوزی

[H.N!GHT]

سوزندوزی

​

سوزندوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که در استان سیستان و بلوچستان و بعضی از مناطق دیگر ایران انجام می‌گیرد. در سوزن‌دوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخهای رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند. در روش‌های اجرای سوزن‌دوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزن‌دوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می‌شود. روی پارچه‌های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای روش‌های مختلف سوزن‌دوزی اجرا می‌شود و در آن از نخ‌های ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می‌شود.

هنر نقش آفرینی بر سطح رویین پارچه به کمک ، سوزن و نخ و قلا‌ب را سوزند‌وزی، نخ دوزی، رو‌دوزی و یا د‌وختهای تزیینی می گویند و از وسیع ترین رشته های صنایع دستی ایران می باشد .رو‌دوزیهای ایرانی بالغ بر 115 رشته جداگانه و مستقل ، همراه با 120 نوع دوخت می باشد که بسته به عادتها و سنن اقوام متعدد ایرانی از زمانهای مختلف به وجود آمده وا‌دامه یافته‌ا‌ند . در این میان متأسفانه برخی از این د‌وختها کاملا منسوخ و برخی نیز نیمه جان راه می پیما‌یند. از انواع سوزندو‌زیهای ایرانی می توان سرمه دوزی ، پولک دوزی، پیله‌دوزی ، ابریشم‌دوزی، بلوچ‌دوزی ، پته‌دوزی و قلابدو‌زی و…….و……… را نام برد.

در بررسی بقایای کاخ تخت جمشید و کاشی های کشف شده در شوش ، لباسهای اعیان و درباریان و محا‌فظین آنها بطور برجسته و فاخر و تزیین شده به چشم می خورد که خود مو‌ُید نوعی سوزند‌وزی در ایران عصر هخامنشی می باشد و مــــی‌گوینداسکندر مقدونی پس از تسلط بر ایران چندان از شکوه و زیبایی گلدوز‌یهای ایرانی به وجد آمد که نمونه‌های بسیار زیادی از آن را برای هم میهنا‌نش در یونان به عنوان هدیه فرستاد .

در این دوره کار با‌فندگی و سوزندو‌زی را زنان انجام مید‌ادندو به گفته (هرود‌ت)‌همسر خشایار‌شاه پارچه های جامه شاه وخو‌یش را خود بافته و می دوخت و چنان دلکش و زیبا این کار را انجام می‌داد که بر همگان پیشی داشت.

پس از ان دوران حاکمیت سلوکیا‌ن و اشکانیان یعنی حدود 5 قرن با توجه به آثار بدست آمده ، سوزن‌دوزی در ایران رواج داشت . یکصد و پنجاه سال پیش از میلاد ، یکی از سلاطین چین بنا به یک سنت قدیمی ، برای بر سر مهر درآوردن همسایه خود (ایران) نمایندگانی به دربار اشکانیان گسیل داشت که همراه آنان قطعاتی از پارچه‌های زربفت و زرد‌وزی به عنوان هدیه بود. اگر چه این اقدام جهت ارتباط میان دو دولت قدرتمند چین و ایران انجام شده بود، اما این تصور را برای برخی مورخان بوجود‌آورد که تا قبل از آن تاریخ سوزند‌وزی در ایران رایج نبوده است . در حالیکه سوزند‌وزی از سده های پیشین در ایران وجود داشته است .


انواع سوزندوزی و رودوزیهای مناطق مختلف ایران

بطور کلی می‌‌توان انواع سوزندوزی‌‌های ایرانی را به سه قسمت زیر تقسیم نمود:

1. دوخت‌‌هایی که تمام زمینه با دوخت پوشانده می‌‌شود و در واقع تقلیدی از پارچه است . گویی اصلا زمینه‌‌ای در کار نیست مانند خامه‌‌دوزی ، بخارا دوزی و گاهی پته‌‌دوزی و…..

2. دوخت‌‌هایی که قسمتی از زمینه پارچه می‌‌پوشاند، مانند گلابتون‌‌دوزی ، پولک و منجوق‌‌دوزی، پته‌‌دوزی یا سلسله‌‌دوزی که خاص مردم کرمان است و …..

3. دوخت‌‌هایی که نمایانگر کمال هنر است مانند سکمه‌‌دوزی، شبکه‌‌دوزی و…..

سوزندوزی‌‌های رایج در ایران عبارتست از :

ابریشم‌‌دوزی، گلابتون‌‌دوزی، نقده‌‌ دوزی، پته‌‌دوزی، سکمه‌‌دوزی، بلوچ‌‌دوزی، ممقان‌‌دوزی، سرمه‌‌دوزی، شماره‌‌دوزی، پولک‌‌دوزی، منجوق‌‌دوزی، پیله‌‌دوزی، ده‌‌ یک‌‌دوزی، خامه‌‌دوزی، کمند‌‌دوزی و …..که هر کدام بعنوان یک رشته دارای زیر و بم و نکات خاصی می‌‌باشند و سوزن دوز ملزم به اجرای آن می‌‌باشد.

منبع:seeiran