با پرتاب هزاران ماهواره کوچک، ایلان ماسک و اسپیس‌ایکس در حال ایجاد یک شبکه جهانی از اینترنت ماهواره‌ای هستند؛ پروژه استارلینک به عنوان یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های فضایی شناخته می‌شود.
به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، ماهواره‌های استارلینک یکی از پروژه‌های جاه‌طلبانه شرکت اسپیس‌ایکس به رهبری ایلان ماسک هستند که هدف آن ارائه اینترنت پرسرعت و پایدار به مناطق مختلف جهان است. این پروژه در چند سال گذشته توجه زیادی را به خود جلب کرده و یکی از مهم‌ترین برنامه‌های فضایی خصوصی در دهه اخیر به شمار می‌رود.
استارلینک با پرتاب صدها ماهواره کوچک به مدار زمین تلاش دارد اینترنتی بدون محدودیت مکانی و قابل دسترس حتی در مناطق دورافتاده ارائه دهد. در این گزارش به بررسی تاریخچه، ویژگی‌ها و تعداد ماهواره‌های استارلینک، و همچنین جنبه‌های فنی و چالش‌های مربوط به این پروژه می‌پردازیم.
پروژه استارلینک در سال 2015 توسط شرکت اسپیس‌ایکس معرفی شد. هدف این پروژه، ساخت و راه‌اندازی یک شبکه عظیم از ماهواره‌های کوچک در مدار پایینی زمین (LEO) بود تا اینترنت پهن‌باند و پرسرعت را در سراسر جهان فراهم کند. اولین پرتاب ماهواره‌های آزمایشی استارلینک در فوریه 2018 انجام شد و پس از آن، اسپیس‌ایکس به طور مداوم ماهواره‌های بیشتری را به مدار زمین فرستاد.
نخستین سری ماهواره‌های عملیاتی استارلینک در ماه مه 2019 با موفقیت به فضا پرتاب شدند. از آن زمان، اسپیس‌ایکس به طور مداوم هر ماه چندین پرتاب انجام داده است و تعداد ماهواره‌ها در مدار زمین به سرعت افزایش یافته است. اسپیس‌ایکس تا به امروز بیش از 6000 ماهواره را پرتاب کرده و این رقم هر روز در حال افزایش است. هدف نهایی این شرکت استقرار شبکه‌ای شامل بیش از 12 هزار ماهواره است.
ویژگی‌های فنی ماهواره‌های استارلینک
ماهواره‌های استارلینک نسبت به ماهواره‌های سنتی اندازه کوچک‌تری دارند و با وزنی حدود 260 کیلوگرم به فضا پرتاب می‌شوند. این ماهواره‌ها در ارتفاع پایینی مدار زمین، یعنی در فاصله 340 تا 1200 کیلومتری از سطح زمین، قرار دارند. موقعیت قرارگیری آنها در مدار پایینی زمین به این معنی است که تأخیر زمانی برای انتقال داده‌ها بسیار کمتر از ماهواره‌های سنتی است که در مدارهای بالاتر قرار دارند.
یکی از ویژگی‌های مهم ماهواره‌های استارلینک استفاده از فناوری ارتباط لیزری بین ماهواره‌ای است که به آنها اجازه می‌دهد داده‌ها را به یکدیگر ارسال کنند و به‌جای ارسال اطلاعات به ایستگاه‌های زمینی، با هم در فضا ارتباط برقرار کنند. این فناوری به کاهش تأخیر ارتباطات و افزایش کارایی شبکه کمک می‌کند.
ماهواره‌های استارلینک همچنین به صفحات خورشیدی مجهز هستند که انرژی لازم برای فعالیت آنها را تأمین می‌کنند. هر ماهواره می‌تواند پهنای باند اینترنتی را برای هزاران کاربر فراهم کند و به دلیل طراحی مدولار و ساده، امکان تولید و پرتاب تعداد زیادی از آنها در مدت زمان کوتاهی فراهم شده است.
نحوه عملکرد شبکه استارلینک
ماهواره‌های استارلینک به صورت گروهی در مدار زمین مستقر می‌شوند. هر ماهواره با استفاده از فناوری ارتباط بی‌سیم داده‌ها را به کاربران نهایی منتقل می‌کند. کاربران برای اتصال به این شبکه نیاز به یک گیرنده مخصوص به نام دیش استارلینک دارند که با ماهواره‌ها ارتباط برقرار کرده و اینترنت را به دستگاه‌های محلی مانند رایانه‌ها و تلفن‌های همراه انتقال می‌دهد.
اینترنت استارلینک به طور خاص برای کاربران در مناطق دورافتاده و مناطقی که دسترسی به اینترنت زمینی امکان‌پذیر نیست، طراحی شده است. اما به دلیل سرعت بالا و تأخیر کم، این سرویس حتی برای کاربران در مناطق شهری و روستایی نیز جذاب است. اسپیس‌ایکس وعده داده است که سرعت اینترنت استارلینک می‌تواند به چند صد مگابیت در ثانیه برسد و تأخیر آن کمتر از 20 میلی‌ثانیه باشد که این امر آن را با اینترنت‌های فیبر نوری قابل رقابت می‌کند.
تعداد ماهواره‌های پرتاب شده تا به امروز
پروژه استارلینک یکی از سریع‌ترین پروژه‌های فضایی از نظر تعداد پرتاب‌ها است. اسپیس‌ایکس از زمان شروع پروژه تاکنون نزدیک به 6000 ماهواره را به مدار زمین پرتاب کرده است. این پرتاب‌ها به طور عمده با استفاده از موشک‌های فالکون 9 انجام می‌شوند که به دلیل قابلیت بازیابی مرحله اول، هزینه‌های پرتاب را به شدت کاهش داده است. در هر پرتاب فالکون 9، معمولاً بین 50 تا 60 ماهواره به فضا فرستاده می‌شود.
شبکه کنونی استارلینک شامل هزاران ماهواره عملیاتی است که در مدارهای مختلف زمین قرار دارند. با این حال، اسپیس‌اکس قصد دارد تا شبکه‌ای با بیش از 12 هزار ماهواره راه‌اندازی کند و در صورت دریافت مجوز‌های بیشتر از نهادهای بین‌المللی، این تعداد می‌تواند به 42 هزار ماهواره افزایش یابد. چنین شبکه عظیمی می‌تواند پوشش اینترنتی کاملی را برای سراسر کره زمین فراهم کند.
چالش‌های بزرگ ماهواره‌های استارلینک
با وجود موفقیت‌های بزرگ استارلینک، این پروژه با چالش‌ها و نگرانی‌های مختلفی نیز مواجه است. یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، مسئله ازدحام فضایی است. با افزایش تعداد ماهواره‌های کوچک در مدار زمین، احتمال برخورد آنها با سایر ماهواره‌ها یا اجسام فضایی افزایش می‌یابد. این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد زباله‌های فضایی شود که مدیریت آنها بسیار دشوار است.
نگرانی دیگر، تأثیرات زیست‌محیطی ماهواره‌های استارلینک است. برخی از ستاره‌شناسان نگرانند که وجود تعداد زیادی ماهواره در مدار زمین می‌تواند دید آنها را به فضا مختل کند. ماهواره‌های استارلینک با بازتاب نور خورشید، آسمان شب را روشن‌تر می‌کنند و این موضوع ممکن است تحقیقاتی که به مشاهده آسمان نیاز دارند، تحت تأثیر قرار دهد. اسپیس‌ایکس در واکنش به این نگرانی‌ها تلاش کرده تا ماهواره‌های خود را با مواد تیره‌تر پوشش دهد تا بازتاب نور کاهش یابد.
برنامه‌های بلندپروازانه‌ای اسپیس‌ایکس برای توسعه استارلینک
اسپیس‌ایکس برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای توسعه استارلینک دارد. در کنار ارائه اینترنت به کاربران خانگی، این شرکت به دنبال ارائه خدمات اینترنتی به وسایل نقلیه در حال حرکت مانند هواپیماها، کشتی‌ها و اتومبیل‌ها نیز هست. این امر می‌تواند انقلاب بزرگی در صنعت حمل و نقل ایجاد کند، زیرا امکان دسترسی به اینترنت پرسرعت حتی در هنگام حرکت و در مناطق دورافتاده فراهم می‌شود.
همچنین، استارلینک می‌تواند نقشی مهم در پشتیبانی از مأموریت‌های فضایی آینده ایفا کند. اسپیس‌ایکس قصد دارد از شبکه ماهواره‌ای استارلینک برای ارتباطات در مأموریت‌های به مریخ و سایر سیارات استفاده کند. این امر می‌تواند به کاهش وابستگی مأموریت‌های فضایی به ایستگاه‌های زمینی و بهبود کارایی ارتباطات فضایی کمک کند.
استارلینک یکی از پیشگامان استفاده از ماهواره‌های کوچک برای ارائه اینترنت در سراسر جهان است. با بیش از 6000 ماهواره در مدار و برنامه‌های جاه‌طلبانه برای افزایش تعداد آنها به 12 هزار یا حتی 42 هزار، این پروژه می‌تواند انقلابی در دسترسی به اینترنت به‌وجود آورد. با این حال، چالش‌های مربوط به ازدحام فضایی، زباله‌های فضایی، و تأثیرات زیست‌محیطی باید به دقت مدیریت شوند تا آینده‌ای پایدار برای این فناوری فراهم شود.
