پمپ‌های رفت و برگشتی از نوع پمپ‌های رفت و برگشتی (positive displacement pumps) هستند که انتقال انرﮊی از آنها به سیال به صورت پریودیک (periodic) و دوره‌ای (cyclic) می‌باشد.
نیروی محرکه پمپ‌های رفت و برگشتی (reciprocal pumps) اغلب توسط موتورهای الکتریکی (electrical motors) تامین می‌گردد. در این نوع پمپ‌ها حرکت چرخشی میل لنگ تبدیل به حرکت رفت و آمدی پیستون، پلانجر (plunger) و یا دیافراگم (diaphragm) در یک سیلندر (cylinder) می‌شود.
با عقب رفتن پیستون در سیلندر ایجاد مکش شده و در نتیجه مایع از طریق یک ولو ورودی (inlet valve) وارد سیلندر می‌گردد. با حرکت پیستون به طرف جلو دریچه ورودی بسته و مایع از طریق ولو خروجی (discharge valve) به خارج هدایت می‌شود. شیرهای ورودی و خروجی یک طرفه (one-way valve) هستند و طوری ساخته شده‌اند که در مراحل رفت و آمد پیستون، از ورود مایع داخل سیلندر به قسمت کم فشار و برعکس جلوگیری شود. اگر به جای پیستون، پلانجری در داخل سیلندر رفت و آمد کند در این حالت به آنپمپ پلانجری می‌گویند. در صورتی که پلانجر دیافراگمی را حرکت دهد از نوع پمپ دیافراگمی است.
تفاوت پیستون و پلانجر
معایب پمپ‌های رفت و برگشتی
انواع پمپ‌های رفت و برگشتی
پمپ‌های رفت و برگشتی به سه دسته تقسیم می‌شوند؛
نیروی محرکه پمپ‌های رفت و برگشتی (reciprocal pumps) اغلب توسط موتورهای الکتریکی (electrical motors) تامین می‌گردد. در این نوع پمپ‌ها حرکت چرخشی میل لنگ تبدیل به حرکت رفت و آمدی پیستون، پلانجر (plunger) و یا دیافراگم (diaphragm) در یک سیلندر (cylinder) می‌شود.
با عقب رفتن پیستون در سیلندر ایجاد مکش شده و در نتیجه مایع از طریق یک ولو ورودی (inlet valve) وارد سیلندر می‌گردد. با حرکت پیستون به طرف جلو دریچه ورودی بسته و مایع از طریق ولو خروجی (discharge valve) به خارج هدایت می‌شود. شیرهای ورودی و خروجی یک طرفه (one-way valve) هستند و طوری ساخته شده‌اند که در مراحل رفت و آمد پیستون، از ورود مایع داخل سیلندر به قسمت کم فشار و برعکس جلوگیری شود. اگر به جای پیستون، پلانجری در داخل سیلندر رفت و آمد کند در این حالت به آنپمپ پلانجری می‌گویند. در صورتی که پلانجر دیافراگمی را حرکت دهد از نوع پمپ دیافراگمی است.
تفاوت پیستون و پلانجر
- طول سر پیستون کوتاه‌تر از مسافتی است که پیستون درون سیلندر طی می‌نماید، در حالی که طول پلانجر بیش‌تر از طول مسافت طی شده توسط آن در داخل سیلندر است.
- در پمپ‌های پیستونی از حلقه یا رینگی جهت آب‌بندی (sealing) پیستون و سیلندر استفاده شده است که روی بدنه پیستون قرار گرفته و همراه آن حرکت می‌کند، در حالی که در پمپ‌های پلانجری این رینگ روی سیلندر قرار دارد و ثابت است.
- معمولا پمپ‌های پلانجری کم ظرفیت هستند ولی فشار خروجی سیال را می‌توانند تا مقدار زیادی افزایش دهند. بنابراین از این پمپ‌ها در جاهایی که نیاز به جابه‌جا کردن سیالی با حجم کم ولی فشار بالا می‌باشد استفاده می‌کنند.
معایب پمپ‌های رفت و برگشتی
- جریان سیال در این پمپ‌های رفت و برگشتی به صورت غیر یکنواخت می‌باشد.
- هرگز نباید آنها را در حالی که شیر خروجی پمپ (pump discharge valve) بسته است روشن نمود.
- در زماني كه پمپ مشغول كار مي‌باشد باید محلي براي تخليه مايع مكيده شده موجود باشد؛ در غير اين صورت بر روي قطعات پمپ فشار وارد شده و ممكن است كه منجر به سوختن الكتروموتور، ازكار افتادن پمپ، سوختن فيوز و تركيدن محفظه و لوله‌ها و ساير معايب ديگر شود.
انواع پمپ‌های رفت و برگشتی
پمپ‌های رفت و برگشتی به سه دسته تقسیم می‌شوند؛
- پمپ پیستونی (piston pumps)
- پمپ پلانجری (plunger pumps)
- پمپ دیافراگمی (diaphragm pumps)
