ابوالحسن بهمنیار مرزبان آزربایجانی ،را یکی از شاگردان بزرگ ابن سینا دانسته اند ولی ما از زندگی و دوران حیات او خبر زیادی نداریم جز اینکه گفته اند :زرتشتی بوده و سپس مسلمان شده .
بهمنیار در میان شاگردان شیخ ذهن و شدت هوش بسیاری داشته وبیشتر اعتراضاتی که بر مباحث شیخ میکرد چنان دقیق و هوشمندانه بود که شیخ با تامل ودقت بسیار به آن جواب میداد نسخه های از این سوال و جواب ها و مباحثه ها در برخی کتابخانه ها از جمله کتابخانه برلن موجود هست
برخی ها گفته اند که :بیشترین قسمت کتاب (مباحث)شیخ محصول سوال و جواب هی است که بین او و بهمنیار رد وبدل شده .از تالیفات بهمنیار میتوان به : التحصیل یا تحصیلات که درمورد منطق و حکمت طبیعی و الهی نوشته شده است این کتاب به زبان فارسی هم وجود دارد ولی معلوم نیست که در زمان حیاتش ترجمه شده یا بعد از او _البهجه والسعاده ،که از کتابهای معتبر اوست _رساله فی موضوع العلم المعروف بما بعد الطبیعه_رساله فی مراتب الموجودات ، که این دو رساله اخیر را در سال 1851میلادی سلیمان پوپر با ترجمه آلمانی آنها در شهر لایپزیک چاپ کرد ،و در سال 1329 هجری قمری در قاهره نیز چاپ شد .دوکتاب دیگر هم بهمنیار دارد ولی مهمترین کتابهاش همین 4تا بودن .وفت بهمنیار را در سال458هجری قمری ن.شته اند یعنی 30سال پس از ابن سینا افکار بهمنیارافکار بهمنیار تقریبا با افکار ابن سینا یکی بود اگرچه در اعتراضات و سوالات خود سخنان مخلف استاد بیان میکرد ،ولی در پایه و اساس فرق چندانی نداشت.بهمنیار خدا را واجب الوجود میدانست و میگفت : خدا علتی ندارد و شماره را در او راه نیست ،و اگرچه او آفریدگار همه اشیاست ، ولی فراتر و برتر از همه آنها قرار دارد . او می گفت خدا علت وجود و قوام عالم هست جز اینکه ضرورت معلول با علت در یک زمان بوده .
منبع:دانشمندان آزربایجان ، تربیت ، محمد علی
تاریخ فلاسفه ایرانی_ دکتر علی اصغر حلبی
