یک مثال ساده از نقش بهره وری در افزایش سود:
فرض کنید یک تولید کننده کالایی رو 1000 تومان تولید کرده و 1500 تومان فروخته. پس به اندازه ی 500 تومان سود داشته.
اگر در اثر افزایش بهره وری، این تولید کننده منابع کمتری استفاده کنه و هزینه های تولید رو به 900 تومان برسونه، در ازای فروش سود 600 تومانی نصیبش میشه. (افزایش سود در کوتاه مدت)
به علاوه، این تولید کننده میتونه باتوجه به شرایط بازار حتی قیمت کالای خود رو تا 1400 تومان کاهش بده. در این صورت از نظر اقتصادی سودش در کوتاه مدت تغییری نکرده ولی کالای اون با قیمت کمتری به بازار میره و در نتیجه با تقاضا و مشتری بیشتری روبرو میشه.
شاید این طور به نظر برسه که کاهش قیمت بیش از صد تومان توجیه اقتصادی نداشته باشه، چون سود رو کاهش میده، اما اینکار باعث بیشتر شدن فروش و در نتیجه افزایش فروش در بلند مدت و افزایش درآمد و در نتیجه افزایش سود میشه.
مثال جامع:
فرض کنید تولید کننده ای در سال 1000 واحد کالای هزار تومانی یعنی یک میلیون تومان فروش دارد. هزینه تولید هر واحد 500 تومان است که منجر به سود 500 هزارتومانی میشود. (500,000-1,000,000)
اگر این شرکت در سال بعد بهره وری رو افزایش بده و هزینه تولید هر واحد رو به 450 تومان برسونه، میتونه کالای خودش رو با قیمت 900 تومان بفروشه و به دلیل قیمت پایین تر تقاضای بیشتری هم داشته باشه. مثلا 1500 واحد رو با قیمت 900 تومان بفروشه که درآمدش میشه (1,350,000=900*1500). و هزینه ای برابر با (675,000=450*1500). که سودی برابر با (675,000=675,000-1,350,000). در نتیجه سود حاصل برای سال جدید با بهره وری بالاتر بیشتر شده.
از طرف دیگر، تولید کننده برای پوشش دادن تقاضای بیشتر احتمالا باید مقداری سرمایه و نیروی کار و کاشین آلات اضافه کنه. یعنی باید برای افزایش خروجی، ورودی رو هم افزایش بده. تقریبا هیچ وقت این افزایش هزینه آن قدر نیست که به سودآوری لطمه ای بزنه. یعنی هرچه هزینه ی افزایش سرمایه زیاد باشه، باز هم هزینه ی تولید هر واحد کالا در حدی است که نسبت به زمانی که بهره وری کمتر بوده، سودآوری بیشتر باشه.
حالا این جمله یعنی چی؟
تو همین مثال فرض کنید در سال دوم که بهره وری افزایش یافته، هزینه تولید هر واحد کالا از 450 تومان به 500 تومان افزایش پیدا میکنه (کل هزینه: 750,000=500*1500). یعنی با وجود افزایش بهره وری، به خاطر هزینه های بالا بردن میزان تولید، هزینه های تولید هر واحد کالا نسبت به سال قبل بی تغییر میماند. در نتیجه میزان سود میشه (600,000=750,000-1,350,000) که بازهم از سال قبل بیشتر شده.حتی اگر هزینه تولید هر واحد 550 باشه هم کل سود میشه 525,000 که از سود سال قبل بیشتر شده.
در واقع این مثال ها با توجه به یک اصل مهم در اقتصاد هستن که به اصل "صرفه جویی ناشی از مقیاس وسیع" (Rule of economics of large scale) معروف هست. طبق این اصل در بیشتر موارد هرچه مقیاس عملیاتی و تولیدی بزرگتر باشه، هزینه های متوسط تولید هر واحد کالا کمتر میشه.
ارتقای بهره وری در هر صورت، باعث افزایش سودآوری هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت میشه.
سودآوری ناشی از افزایش بهره وری در کوتاه مدت موجب توانایی تولید کننده در پرداخت پول و توسعه سیستم تولیدی و در بلندمدت باعت ایجاد انگیزه برای توسعه تولید میشه.
