nazliii
مدیر مهندسی برق مخابرات - متخصص نیمه هادی
اريخچه فوتونيك
با اختراع ليزر و پس از آن ساخت فيبر نوري حوزه شاخه اپتيك در فيزيك آنقدر گسترده گرديد و كاربردهاي آن آنقدر زياد شد كه شاخه اي جديد در علم متولد گرديد كه به فوتونيك موسوم گرديد. اين شاخه جديد در سه گرايش الكترونيك، مخابرات و فيزيك كار خود را شروع نمود.
فوتونيك- الكترونيك
پيشرفت روز افزون تكنولوژي و ساخت قطعات الكترونيكي كوچك و كوچكتر تا به آنجا ادامه يافته است كه امروزه پيش بيني مي شود كه در چند سال آينده ديگر نتوان قطعاتي از اين كوچكتر ساخت كه قادر به عبور جريان الكتريسيته باشند به گونه اي كه در آنها عبور يك الكترون برابر خواهد بود با برقراري جريان و عدم عبور آن يعني قطع جريان الكتريكي. اين مساله باعث شده تحليل مدارات ديگر از حوزه الكترونيك كلاسيك خارج شده و بررسي چنين سيستمي بر عهده مكانيك كوانتم نهاده شود كه داراي مشكلات خود مي باشد. اين امر باعث شده تا دانشمندان به فكر جايگزيني براي الكترون بيافتند تا مشكلات الكترون را نداشته باشد و در اولين گزينه ها فوتون يعني كوانتاي نور را جايگزيني مناسب يافتند. پس از اين پس بايد به دنبال ساخت ادواتي بود كه جاي ادوات الكترونيكي را در مدارات بگيرد و در آنها فوتون نقش اساسي را بازي كند. تحقيقاتي كه اين هدف را دنبال مي كنند در حوزه فوتونيك شاخه الكترونيك آن بررسي مي شود و بر عهده اين بخش است.
فوتونیک و فناوریهای نوری
امروزه نور با روشهای مختلف زندگی ما را چنان تحت تاثیر قرار داده است که تا چند دههی پیش حتی به ذهنمان خطور هم نمیکرد. نور در آینده نقشهای مهمتری خواهد یافت. از جمله با فراهم كردن مقدمات انقلاب مخابرات فیبر نوری در جهان شرایطی جدید دركاربرد پزشکی، زيستفناوري (Biotechnology) ، حسگرهاي نوری (optical sensing) ايجاد خواهد كرد.
فناوریهای کلیدی برای قرن آینده:
فوتونيك و فناوریهای نوری (Photonics and Opticl technologies)
نانوتکنولوژی (Nanotechnology)
زيستفناوری (Biotechnology)
اكنون ما در آغاز دیدن ثمرهی اکتشافات علمی در سه یا چهار دههی اخیر هستیم. در دههي 1960 مطالعهي برخي ويژگيهاي منحصر بهفرد و ناشناختهي نور به ايجاد و توسعهی حوزهي نويني بهنام لیزر منجر شد. نور همدوس (coherent light) می تواند به روشهاي جديدي كه براي نور ناهمدوس (Incoherent light) غيرممكن است، هدایت، كانوني و منتشر شود. این ویژگی منحصر به فرد نور لیزر مخابرات فيبرنوري (fiber-optic communications) ، دیسکهای فشرده (compact disks)، جراحی لیزری و دستهای دیگر از کاربردها را ممکن ساخته است.
کاربردهای نور ناهمدوس (incoherent light) نیز به همین فراوانی است؛ سیستمهای لیتوگرافی نوری (optical lithography) برای الگوسازی تراشههای کامپیوتری، میکروسکوپهایی با قدرت تفکیک بالا (high-resolution)، اپتيك انطباقي براي پژوهشهاي ستارهشناسي كه در زمين انجام ميشود و حسگرهای امواج فروسرخ برای همه چیز:از دستگاه کنترل از راه دور گرفته تا تجهیزات دید شب ( night-vision) و حتا منبعهاي نوري با بازده بالا.
اگرچه دانش اپتيك در زندگی كنوني ما نفوذ و تاثیر بهسزايی دارد، نقش اصلی و ضروري آن توانمند كردن فناوري در سيستمهاي بزرگتر است.
اپتيك و فناوریهای نوری:
اپتيك (optics) رشتهای از دانش و مهندسي فناوريها و پدیدههای فیزیکیاي است که با تولید (generation)، ارسال (transmission)، دستکاری (manipulation)، ردیابی (detection)، و بهکارگیری (utilization) نور مرتبط هستند.
سه پیشرفت بزرگ که در چهل سال اخير سبب پيشرفتهايي در اين زمينهشدهاند:
•اختراع لیزر
•ساخت فیبرهای نوری با اتلاف کم
•معرفی دستگاه های نیمه رسانا
بر اساس اين ابداعها، رشتههای علمی زیر بهوجود آمدند:
الكترواپتيك:Electro-optics عموماً به دستگاههای نوری که در آنها پديدههاي الکتریکی نقش ایفا
میکنند اشاره دارد. (لیزر و تعدیل کنندههای Electro-optic و سوئيچها)
اُپتوالكترونيك (Optoelectronics): نوعاً به دستگاههايي اطلاق می شود که ذاتاً الكترونيكي هستند ولي نور هم در آنها به نحوي دخيل است( بهعنوان مثال ميتوان دستگاههای ساطع کنندهی نور و آرايههاي حسگر را نام برد).
Quantum electronics: در دستگاههایی که اصول كاركرد آنها به برهمكنش ميان نور و ماده مربوط است، استفاده میشود.
Quantum Optics: زمينهاي از دانش است كه ويژگيهاي همدوس بودن و كوانتمي نور را توضیح می دهد.
Lightwave technology: برای توضیح دستگاهها و سیستمها در ارتباط نوری استفاده می شود.
تعریف فوتونیک و فناوری های نوری:
واژهي فوتونیک در طي دههي اخير و به خاطر شباهت با واژهي الکترونیک ابداع شده است.
همانگونه كه ازاين واژه برميآيد اپتيك و الكترونيك (بهويژه بخشي از الكترونيك كه به نقش مواد نيمهرسانا در سيستمهاي نوري ميپردازد) در رشتهي فوتونيك ارتباطي تنگاتنگ دارند. همانطور كه ميدانيد الکترونیک با بارهای الكتريكی و فوتونیک با فوتونها سروکار دارد.
اصطلاحات اپتیک (optics) و فوتونیک (photonics) تمايز واضحي از يكديگر ندارند.
با اختراع ليزر و پس از آن ساخت فيبر نوري حوزه شاخه اپتيك در فيزيك آنقدر گسترده گرديد و كاربردهاي آن آنقدر زياد شد كه شاخه اي جديد در علم متولد گرديد كه به فوتونيك موسوم گرديد. اين شاخه جديد در سه گرايش الكترونيك، مخابرات و فيزيك كار خود را شروع نمود.
فوتونيك- الكترونيك
پيشرفت روز افزون تكنولوژي و ساخت قطعات الكترونيكي كوچك و كوچكتر تا به آنجا ادامه يافته است كه امروزه پيش بيني مي شود كه در چند سال آينده ديگر نتوان قطعاتي از اين كوچكتر ساخت كه قادر به عبور جريان الكتريسيته باشند به گونه اي كه در آنها عبور يك الكترون برابر خواهد بود با برقراري جريان و عدم عبور آن يعني قطع جريان الكتريكي. اين مساله باعث شده تحليل مدارات ديگر از حوزه الكترونيك كلاسيك خارج شده و بررسي چنين سيستمي بر عهده مكانيك كوانتم نهاده شود كه داراي مشكلات خود مي باشد. اين امر باعث شده تا دانشمندان به فكر جايگزيني براي الكترون بيافتند تا مشكلات الكترون را نداشته باشد و در اولين گزينه ها فوتون يعني كوانتاي نور را جايگزيني مناسب يافتند. پس از اين پس بايد به دنبال ساخت ادواتي بود كه جاي ادوات الكترونيكي را در مدارات بگيرد و در آنها فوتون نقش اساسي را بازي كند. تحقيقاتي كه اين هدف را دنبال مي كنند در حوزه فوتونيك شاخه الكترونيك آن بررسي مي شود و بر عهده اين بخش است.
فوتونیک و ارتباطات نوری
فوتونیک و فناوریهای نوری
امروزه نور با روشهای مختلف زندگی ما را چنان تحت تاثیر قرار داده است که تا چند دههی پیش حتی به ذهنمان خطور هم نمیکرد. نور در آینده نقشهای مهمتری خواهد یافت. از جمله با فراهم كردن مقدمات انقلاب مخابرات فیبر نوری در جهان شرایطی جدید دركاربرد پزشکی، زيستفناوري (Biotechnology) ، حسگرهاي نوری (optical sensing) ايجاد خواهد كرد.
فناوریهای کلیدی برای قرن آینده:
فوتونيك و فناوریهای نوری (Photonics and Opticl technologies)
نانوتکنولوژی (Nanotechnology)
زيستفناوری (Biotechnology)
اكنون ما در آغاز دیدن ثمرهی اکتشافات علمی در سه یا چهار دههی اخیر هستیم. در دههي 1960 مطالعهي برخي ويژگيهاي منحصر بهفرد و ناشناختهي نور به ايجاد و توسعهی حوزهي نويني بهنام لیزر منجر شد. نور همدوس (coherent light) می تواند به روشهاي جديدي كه براي نور ناهمدوس (Incoherent light) غيرممكن است، هدایت، كانوني و منتشر شود. این ویژگی منحصر به فرد نور لیزر مخابرات فيبرنوري (fiber-optic communications) ، دیسکهای فشرده (compact disks)، جراحی لیزری و دستهای دیگر از کاربردها را ممکن ساخته است.
کاربردهای نور ناهمدوس (incoherent light) نیز به همین فراوانی است؛ سیستمهای لیتوگرافی نوری (optical lithography) برای الگوسازی تراشههای کامپیوتری، میکروسکوپهایی با قدرت تفکیک بالا (high-resolution)، اپتيك انطباقي براي پژوهشهاي ستارهشناسي كه در زمين انجام ميشود و حسگرهای امواج فروسرخ برای همه چیز:از دستگاه کنترل از راه دور گرفته تا تجهیزات دید شب ( night-vision) و حتا منبعهاي نوري با بازده بالا.
اگرچه دانش اپتيك در زندگی كنوني ما نفوذ و تاثیر بهسزايی دارد، نقش اصلی و ضروري آن توانمند كردن فناوري در سيستمهاي بزرگتر است.

اپتيك (optics) رشتهای از دانش و مهندسي فناوريها و پدیدههای فیزیکیاي است که با تولید (generation)، ارسال (transmission)، دستکاری (manipulation)، ردیابی (detection)، و بهکارگیری (utilization) نور مرتبط هستند.
سه پیشرفت بزرگ که در چهل سال اخير سبب پيشرفتهايي در اين زمينهشدهاند:
•اختراع لیزر
•ساخت فیبرهای نوری با اتلاف کم
•معرفی دستگاه های نیمه رسانا
بر اساس اين ابداعها، رشتههای علمی زیر بهوجود آمدند:
الكترواپتيك:Electro-optics عموماً به دستگاههای نوری که در آنها پديدههاي الکتریکی نقش ایفا
میکنند اشاره دارد. (لیزر و تعدیل کنندههای Electro-optic و سوئيچها)
اُپتوالكترونيك (Optoelectronics): نوعاً به دستگاههايي اطلاق می شود که ذاتاً الكترونيكي هستند ولي نور هم در آنها به نحوي دخيل است( بهعنوان مثال ميتوان دستگاههای ساطع کنندهی نور و آرايههاي حسگر را نام برد).
Quantum electronics: در دستگاههایی که اصول كاركرد آنها به برهمكنش ميان نور و ماده مربوط است، استفاده میشود.
Quantum Optics: زمينهاي از دانش است كه ويژگيهاي همدوس بودن و كوانتمي نور را توضیح می دهد.
Lightwave technology: برای توضیح دستگاهها و سیستمها در ارتباط نوری استفاده می شود.
تعریف فوتونیک و فناوری های نوری:
واژهي فوتونیک در طي دههي اخير و به خاطر شباهت با واژهي الکترونیک ابداع شده است.
همانگونه كه ازاين واژه برميآيد اپتيك و الكترونيك (بهويژه بخشي از الكترونيك كه به نقش مواد نيمهرسانا در سيستمهاي نوري ميپردازد) در رشتهي فوتونيك ارتباطي تنگاتنگ دارند. همانطور كه ميدانيد الکترونیک با بارهای الكتريكی و فوتونیک با فوتونها سروکار دارد.
اصطلاحات اپتیک (optics) و فوتونیک (photonics) تمايز واضحي از يكديگر ندارند.