وسواس يک ايده، فکر، تصور، احساس يا حرکت مکرر يا مضر که با نوعي احساس اجبار و ناچاري ذهني و علاقه به مقاومت دربرابر آن همراه است گفته مي شود و بيمار متوجه بيگانه بودن حادثه نسبت به شخصيت خود بوده واز غير عادي و نابهنجار بودن رفتار خودآگاه است.
روانشناسان وسواس را نوعي بيماري از سري نوروزهاي شديد مي دانند که تعادل رواني و رفتاري را از بيمار سلب و او را در سازگاري با محيط دچار اشکال مي سازد و اين عدم تعادل و اختلال داراي صورتي آشکار است.
روانکاوان نيز وسواس را نوعي غريزه واخورده و ناخودآگاه معرفي مي کنند و آن را حالتي مي دانند که در آن، فکر، ميل، يا عقيده اي خاص، که اغلب وهم آميز و اشتباه است آدمي را در بند خود مي گيرد، آنچنان که حتي اختيار و اراده را از او سلب کرده و بيمار را وامي دارد که حتي رفتاري را برخلاف ميل و خواسته اش انجام دهد و بيمار هرچند به بيهودگي کار يا افکار خودآگاه است اما نمي تواند از قيد آن رهايي يابد.
وسواس به صورتهاي مختلف بروز مي کند و در بيمار مبتلاي به آن اين موارد ملاحظه مي شود: اجتناب; تکرار و مداومت;ترديد;شک در عبادت;ترس;دقت و نظم افراطي;اجبار و الزام;احساس بن بست;عناد و لجاجت و.....در مواردي هم وسواس بصورت، خود را در معرض تماشا گذاردن، دله دزدي، آتش زدن جايي، درآوردن جامه خود، بيقراري، بهانه گيري، بي خوابي، بدخوابي، بي اشتهايي،... متجلي مي شود آنچنانکه به اطرافيانش اين احساس دست مي دهد که نکند ديوانه شده باشد.
رئيس دفتر انجمن شفاي وسواس كشور از ابتلاي ٤٠ درصد از مردم كشور به بيماري وسواس شخصيتي خبر داد.
علي اسلامي نسب در گفت وگو با مهر با اعلام اين مطلب گفت : بر اساس مطالعاتي كه ما تاكنون انجام داده ايم و همچنين مشاهدات باليني انجام گرفته، مردم كشور ما به دليل شرايط خاص و قرار داشتن در موقعيت استراتژيك و بحراني خاورميانه بيشتر از همه نقاط ديگر دنيا به وسواس مبتلا هستند.
اين روان شناس با اشاره به آمارهاي جهاني افزود: بر اساس آمار معتبر علمي در هر جامعه اي به صورت طبيعي در حدود ٤درصد افراد دچار نوعي از وسواس هستند كه اين ميزان در كشور ما بسيار بيشتر است.
اسلامي نسب گفت: نمونه بارز اين مسئله در خانواده هايي كه تلاش مي كنند فرزندان دانش آموز يا كنكوري شان حتما موفقيت هاي بزرگي كسب كنند و يا در خانواده هايي كه زندگي خود و فرزندان را براي كسب نمرات يا رتبه ممتاز به حالت نيمه تعطيل در آورده و همه امور زندگي را قرباني اين مسئله مي كنند ديده مي شود.
اين روان درمانگر افزود: معتقد هستم بيشتر افراد نخبه و مخترع جامعه كه با حرص و ولع به دنبال كسب مقام و يا ساخت اختراعات منحصر به فرد هستند به بيماري اختلال شخصيتي وسواس اجبار( اشوا ) دچارند. عده اي نيز كه در هر شرايطي دنبال خاص بودن و داشتن شرايط ويژه هستند از نوعي تحقير رنج مي برند كه با اين كار تلاش مي كنند آن را به نوعي جبران كنند و در حقيقت مي توان گفت اين تحقير شخصي يا اجتماعي موجب مي شود افراد تمايل زيادي به جبران مضاعف از خود نشان دهند.
اسلامي نسب با انتقاد از نحوه مواجه وزارت بهداشت با بيماري و بيماران مبتلا به وسواس گفت : به لحاظ قانوني وزارت بهداشت موظف است براي بيماران مبتلا به وسواس چاره انديشي كند. اما متاسفانه مسئولان اين وزارت خانه معتقد هستند كه اين افراد هم بايد مثل بقيه بيماران در مطب ها و بيمارستان ها درمان شوند در صورتي كه اين بيماري يك بيماري طبي نيست و هيچ قرصي نيز براي درمان آن وجود ندارد.
اين كارشناس با اعلام اين كه داروهاي تجويز شده براي افراد مبتلا به وسواس در واقع داروهايي براي درمان افسردگي هستند، افزود: اين داروها عوارض بسيار خطرناكي در پي دارند و هيچ تأثيري در درمان وسواس نيز ندارند.
رئيس دفتر انجمن شفاي وسواس كشور در ادامه گفت : با وجود اين كه در كشور ما بيش از يك هزار و چهارصد روان پزشك وجود دارد، در كتاب هايي كه در دانشگاه ها تدريس مي شود به وسواس به عنوان بيماري طبي پرداخته مي شود و نگاه اين افراد نيز نگاهي طبي است در صورتي كه هم اكنون در كشورهاي پيشرفته دنيا راه هاي معالجه وسواس كاملا متفاوت است.
علي اسلامي نسب با اعلام اين كه وسواس چون يك مشكل رواني است فراگيرترين معلوليت در دنيا محسوب مي شود گفت : شخصيت هاي دچار وسواس اگرچه براي جامعه موفقيت به دست مي آورند ولي زندگي خودشان از وضعيت چندان مساعدي برخوردار نيست و از طرفي چون اين افراد خود را نسبت به جامعه محق مي دانند ممكن است در نهايت براي جامعه نيز مشكل ساز شوند.
وسواس در چه کساني بروز مي کند؟
الف) در رابطه با سن: تجارب حيات عادي افراد نشان مي دهد که وسواس همگام با بلوغ در افراد پايه گرفته و تدريجا رشد مي کند. اگر در آن ايام شرايط براي درمان مساعد باشد بهبودهاي نسبي و دوره اي پديد مي آيد وگرنه بيماري سير مداوم و رو به رشد خود را خواهد داشت تا جايي که خود بيمار به ستوه مي آيد.
ب) در رابطه باهوش: بررسيهاي علمي نشان داده اند که وضع هوشي آنها در سطحي متوسط و حتي بالاتر از حد متوسط است. وسواسي هايي که داراي هوش اندک و يا با درجه ضعيف باشند بسيار کمند بر اين اساس رفتار آنها نبايد حمل بر کم هوشي شان شود.
ج) در رابطه با اعتقاد
د) در رابطه با شخصيت و محيط: تجارب نشان داده اند آنهايي که در زندگي شخصي حساس ترند امکان ابتلايشان به بيماري وسواس بيشتر است و غلبه وسواس بر آنها زيادتر است. در بين فرزنداني که والدينشان معمولا محکومشان مي کنند اين بيماري بيشتر ديده مي شود. پاره اي از تحقيقات نشان داده اند که شخصيت والدين و حتي صفات ژنتيکي، روابط همگن خويي و محيطي در اين امور موثرند بهمين نظر وسواس در بين دوقلوهاي يکسان بيشتر ديده مي شود تا در ديگران، اگر چه ريشه هاي اساسي و کلي اين امر کاملا مشهود نيست. مساله شخصيت را اگر با دامنه اي وسيعتر مورد توجه قرار دهيم خواهيم ديد که اين امر حتي در برگيرنده افراد و اشخاص از نظر جوامع هم خواهد بود. وسواس بر خلاف بيماري هيستري است که اغلب در جوامع عقب نگهداشته شده ديده مي شود، در جوامع بظاهر متمدن و پيشرفته و حتي در بين افراد هوشمند هم بميزاني قابل توجه ديده مي شود.
