phalagh
مدیر بازنشسته
از آموزه هاي قرآن براي من و شما اين است كه اگر به شما خبري دادند، قبل از هر اقدامي نخست بررسي كنيد و از صحت و سقم آن خبر مطمئن شويد بعد دست به هر اقدامي بزنيد:
خداوند در آيه 6 سوره حجرات مى فرمايد: اى مؤمنان اگر فرد فاسقى خبرى برايتان آورد، ]در آن [بررسى كنيد. مبادا نادانسته به قومى زيان رسانيد، آن گاه به خاطر كارى كه كرده ايد پشيمان شويد.
بسيارى از مفسرين شأن نزول اين آيه را در مورد «وليدبن عقبه» مى دانند و معتقدند كه قرآن در اين آيه وليدبن عقبه را فاسق معرفى مى كرده است. زيرا پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) وليدبن عقبه را براى جمع آورى زكات از قبيله «بنى المصطلق» اعزام كرد، وقتى كه اهل قبيله فهميدند، با خوشحالى به استقبال او آمدند. ولى از آنجايى كه ميان وليد و آنها در جاهليت خصومت شديدى بود، وليد تصور كرد كه آنها به قصد كشتن او آمده اند، خدمت پيامبر(صلى الله عليه وآله) بازگشت و عرض كرد: آنها از پرداخت زكات خوددارى كردند! پيامبر(صلى الله عليه وآله) ناراحت شد و تصميم گرفت با آنها پيكار كند، در اين موقع اين آيه نازل شد كه: «هرگاه فاسقى خبرى آورد، درباره آن تحقيق كنيد...».•
وليدبن عقبة بن ابى معيط برادر مادرى عثمان بن عفان بود كه بعد از نزول آيه مذكور، به فاسق مشهور شد.
بعد از شأن نزول آيه اين توضيح لازم است كه مسأله اعتماد بر اخبار موثق، اساس تاريخ و زندگى بشر را تشكيل مى دهد، به طورى كه اگر مسئله حجيت خبر عادل يا موثقى از جوامع انسانى حذف شود، بسيارى از ميراث هاى علمى گذشته و اطلاعات مربوط به جوامع بشرى و حتى مسائل زيادى از آن چه امروز در جامعه خود با آن سر و كار داريم به كلى حذف خواهد شد.
ولى همان اندازه كه حجيت و قبول خبر عادل وثقه به زندگى سامان مى بخشد، تكيه بر اخبار غير موثق، بسيار خطرناك و موجب از هم پاشيدگى نظام جامعه ها شده و مصائب فراوانى به بار مى آورد، حيثيت و حقوق اشخاص را به خطر مى اندازد و انسان را به بيراهه و انحراف مى كشاند و سرانجام مايه پشيمانى خواهد بود; از اين رو، خبرى كه فاسق مى آورد در صورتى كه به جامعه مربوط شود و بخواهيم بر اساس آن، اقدام و عملى انجام دهيم بايد در مورد خبرش تحقيق و بررسى كنيم اما اگر خبر مهم و مفيد نباشد نياز به تحقيق و بررسى ندارد.•
خداوند در آيه 6 سوره حجرات مى فرمايد: اى مؤمنان اگر فرد فاسقى خبرى برايتان آورد، ]در آن [بررسى كنيد. مبادا نادانسته به قومى زيان رسانيد، آن گاه به خاطر كارى كه كرده ايد پشيمان شويد.
بسيارى از مفسرين شأن نزول اين آيه را در مورد «وليدبن عقبه» مى دانند و معتقدند كه قرآن در اين آيه وليدبن عقبه را فاسق معرفى مى كرده است. زيرا پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) وليدبن عقبه را براى جمع آورى زكات از قبيله «بنى المصطلق» اعزام كرد، وقتى كه اهل قبيله فهميدند، با خوشحالى به استقبال او آمدند. ولى از آنجايى كه ميان وليد و آنها در جاهليت خصومت شديدى بود، وليد تصور كرد كه آنها به قصد كشتن او آمده اند، خدمت پيامبر(صلى الله عليه وآله) بازگشت و عرض كرد: آنها از پرداخت زكات خوددارى كردند! پيامبر(صلى الله عليه وآله) ناراحت شد و تصميم گرفت با آنها پيكار كند، در اين موقع اين آيه نازل شد كه: «هرگاه فاسقى خبرى آورد، درباره آن تحقيق كنيد...».•
وليدبن عقبة بن ابى معيط برادر مادرى عثمان بن عفان بود كه بعد از نزول آيه مذكور، به فاسق مشهور شد.
بعد از شأن نزول آيه اين توضيح لازم است كه مسأله اعتماد بر اخبار موثق، اساس تاريخ و زندگى بشر را تشكيل مى دهد، به طورى كه اگر مسئله حجيت خبر عادل يا موثقى از جوامع انسانى حذف شود، بسيارى از ميراث هاى علمى گذشته و اطلاعات مربوط به جوامع بشرى و حتى مسائل زيادى از آن چه امروز در جامعه خود با آن سر و كار داريم به كلى حذف خواهد شد.
ولى همان اندازه كه حجيت و قبول خبر عادل وثقه به زندگى سامان مى بخشد، تكيه بر اخبار غير موثق، بسيار خطرناك و موجب از هم پاشيدگى نظام جامعه ها شده و مصائب فراوانى به بار مى آورد، حيثيت و حقوق اشخاص را به خطر مى اندازد و انسان را به بيراهه و انحراف مى كشاند و سرانجام مايه پشيمانى خواهد بود; از اين رو، خبرى كه فاسق مى آورد در صورتى كه به جامعه مربوط شود و بخواهيم بر اساس آن، اقدام و عملى انجام دهيم بايد در مورد خبرش تحقيق و بررسى كنيم اما اگر خبر مهم و مفيد نباشد نياز به تحقيق و بررسى ندارد.•
