[FONT="] استفاده از انرژي هستهاي براي توليد برق روشي پيچيده اما كارامد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]براي تامين انرژي مورد نياز بشر است. به طور كلي براي بهرهبرداري از انرژي هستهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]در نيروگاههاي هستهاي، از عنصر اورانيوم غني شده به عنوان سوخت در راكتورهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي استفاده ميشود كه ماحصل عملكرد نيروگاه، انرژي الكتريسته است. عنصر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم كه از معادن استخراج ميشود به صورت طبيعي در راكتورهاي نيروگاهها قابل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]استفاده نيست و به همين منظور بايد آن را به روشهاي مختلف به شرايط ايده عال براي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]قرار گرفتن درون راكتور آماده كرد. اورانيوم يكي از عناصر شيميايي جدول تناوبي است[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كه نماد آن[/FONT][FONT="] U[/FONT][FONT="]و عدد اتمي آن [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۹۲[/FONT][FONT="]است. اين عنصر داراي دماي ذوب هزار و [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۴۵۰[/FONT][FONT="]درجه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سانتيگراد بوده و به رنگ سفيد مايل به نقرهاي، سنگين، فلزي و راديواكتيو است و به[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]رغم تصور عام، فراواني آن در طبيعت حتي از عناصري از قبيل جيوه، طلا و نقره نيز[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بيشتر است[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]عنصر اورانيوم در طبيعت داراي ايزوتوپهاي مختلف از جمله دو ايزوتوپ مهم و پايدار[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]و اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]است. براي درك مفهوم ايزوتوپهاي مختلف از هر عنصر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بايد بدانيم كه اتم تمامي عناصر از سه ذره اصلي پروتون، الكترون و نوترون ساخته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشوند كه در تمامي ايزوتوپهاي مختلف يك عنصر، تعداد پروتونهاي هسته اتمها با هم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]برابر است و تفاوتي كه سبب بوجود آمدن ايزوتوپهاي مختلف از يك عنصر ميشود، اختلاف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تعداد نوترونهاي موجود در هسته اتم است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]به طور مثال تمامي ايزوتوپهاي عنصر اورانيوم در هسته خود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]داراي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="]۹۲[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]پروتون هستند اما ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]در هسته خود داراي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۴۶[/FONT][FONT="]نوترون ([/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] ([/FONT][FONT="]۹۲+۱۴۶[/FONT][FONT="]=[/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]داراي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۴۳[/FONT][FONT="]نوترون[/FONT][FONT="]( ([/FONT][FONT="]۹۲+۱۴۳[/FONT][FONT="]=[/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]در هسته خود است[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]مهمترين ماده مورد نياز راكتورهاي هستهاي(براي شكافته شدن و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد انرژي) است اما مشكل كار اينجاست كه اورانيوم استخراج شده از معدن تركيبي از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ايزوتوپهاي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بوده كه در اين ميان سهم ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بسيار اندك(حدود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۰/۷[/FONT][FONT="]درصد) است و به همين علت بايد براي تهيه سوخت راكتورهاي هستهاي به روشهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مختلف درصد اوانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]را در مقايسه با اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]بالا برده و بسته به نوع[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]راكتور هستهاي به [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]درصد رساند و به اصطلاح اورانيوم را غنيسازي كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="]درون راكتورهاي هستهاي، هسته اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]به صورت كنترل شده شكسته شده كه در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اين فرايند مقداري جرم به انرژي تبديل ميشود. همين انرژي سبب ايجاد حرارت(اغلب از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اين حرارت براي تبخير آب استفاده ميشود) و در نتيجه چرخيدن توربينها و در نهايت[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]چرخيدن ژنراتورهاي نيروگاه و توليد برق ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در نيروگاههاي غير هستهاي، از سوزاندن سوختهاي فسيلي از قبيل نفت و يا زغال[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سنگ براي گرم كردن آب و توليد بخار استفاده ميشود كه يك مقايسه ساده ميان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيروگاههاي هستهاي و غير هستهاي، صرفه اقتصادي قابل توجه نيروگاههاي هستهاي را[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اثبات ميكند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]به طور مثال، براي توليد [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰۰۰[/FONT][FONT="]مگاوات برق حدود [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۹۰[/FONT][FONT="]ميليون بشكه نفت خام مصرف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود كه استفاده از سوخت هستهاي براي توليد همين ميزان انرژي ساليانه ميلونها[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]دلار صرفه جويي به دنبال دارد و به علاوه ميزان آلايندگي زيست محيطي آن نيز بسيار[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كمتر است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كافي است بدانيم كه مصرف اين [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۹۰[/FONT][FONT="]ميليون بشكه نفت خام براي توليد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰۰۰[/FONT][FONT="]مگاوات برق، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۵۷[/FONT][FONT="]هزار تن گاز گلخانهاي دي اكسيد كربن، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۵۰[/FONT][FONT="]تن ذرات معلق[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]در هوا، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۳۰[/FONT][FONT="]تن گوگرد و [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]تن اكسيد نيتروژن در محيط زيست پراكنده ميكند كه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيروگاههاي هستهاي اين آلودگيها را ندارند. پس از آشنايي با مفاهيم كلي انرژي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي و مزاياي آن، ابتدا با مراحل مختلف چرخه سوخت هستهاي آشنا ميشويم و سپس[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نحوه استفاده از سوخت هستهاي درون راكتور را مرور ميكنيم[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]چرخه سوخت هستهاي عبارت است از: [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۱[/FONT][FONT="]فراوري سنگ معدن اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="]-[/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تبديل و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]غنيسازي اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۳[/FONT][FONT="]توليد سوخت هستهاي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۴[/FONT][FONT="]بازفرآوري سوخت مصرف شده[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در حال حاضر چند كشور صنعتي جهان هر كدام در يك، چند و يا همه چهار مرحله ياد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]شده از چرخه سوخت هستهاي فعاليت ميكنند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]هم اكنون به لحاظ صنعتي، كشورهاي فرانسه، ژاپن، روسيه، آمريكا و انگليس داراي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تمامي مراحل چرخه سوخت هستهاي در مقياس صنعتي هستند و در مقياس غيرصنعتي، كشورهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ديگري مثل هند نيز به ليست فوق اضافه ميشوند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كشورهاي كانادا و فرانسه در مجموع داراي بزرگترين كارخانههاي تبديل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم(مرحله پيش از غنيسازي ) هستند كه محصولات آنها شامل[/FONT][FONT="] UO3,UO2,UF6 [/FONT][FONT="]غني[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نشده ميباشد و پس از آنها به ترتيب كشورهاي آمريكا، روسيه و انگلستان قرار دارند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]در زمينه غنيسازي نيز، دو كشور آمريكا و روسيه داراي بزرگترين شبكه غنيسازي جهان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]آمريكا هم اكنون بزرگترين توليدكننده سوخت هستهاي(مرحله بعد از غني سازي) در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]جهان است و پس از آمريكا، كانادا توليدكننده اصلي سوخت هستهاي در جهان محسوب[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود. پس از آمريكا و كانادا، كشورهاي انگليس، روسيه، ژاپن، فرانسه، آلمان، هند،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كره جنوبي و سوئد از توليدكنندگان اصلي سوخت هستهاي جهان هستند. آمريكا بيشترين[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سهم بازفراوري سوخت مصرف شده هستهاي در جهان را داراست و پس از آن فرانسه، انگليس،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]روسيه، هند و ژاپن قرار دارند. درحال حاضر بين كشورهاي جهان سوم، هندوستان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]پيشرفتهترين كشور در زمينه دانش فني چرخه سوخت هستهاي است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]چرخه سوخت هستهاي[/FONT][FONT="]: ……………. [/FONT] [FONT="][/FONT][FONT="]1- [/FONT][FONT="]استخراج اوانيوم از معدن و تهيه كيك زرد(مرحله فراوري سنگ معدن اورانيوم)[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]عنصر اورانيوم در طبيعت به صورت تركيبات شيميايي مختلف از جمله اكسيد اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سيليكات اورانيوم و يا فسفات اورانيوم و به صورت مخلوط با تركيباتي از عناصر ديگر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يافت ميشود.در ميان كشورهاي مختلف جهان، استراليا داراي بزرگترين معادن اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است و كشورهاي قزاقستان، كانادا، آفريقاي جنوبي، ناميبيا، برزيل و روسيه نيز از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]معادن بزرگي برخوردارند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]مواد معدني حاوي اورانيوم با استفاده از روشهاي معدنكاوي زيرزميني و يا روزميني[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]استخراج شده و سپس طي فرايندهاي مكانيكي و شيميايي موسوم به “آسياب كردن” و[/FONT][FONT="] “[/FONT][FONT="]كوبيدن” از ديگر عناصر جدا ميشوند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]اورانيوم پس از استخراج تفكيك، كوبيده، خرد و به شكل پودر درآمده و سپس براي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد ماده موسوم به “كيك زرد[/FONT][FONT="]” YellowCake[/FONT][FONT="]مورد استفاده قرار مي گيرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كيك زرد در واقع محصول فراوري سنگ معدن ارونيوم است و به تركيباتي از اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گفته ميشود كه ناخالصيهاي معدني آن به ميزان زيادي گرفته شده و حاوي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰[/FONT][FONT="]تا[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۹۰[/FONT][FONT="]درصد اكسيد اورانيوم از نوع[/FONT][FONT="] U3O8[/FONT][FONT="]است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="] -[/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]فراوري كيك زرد و توليد هگزافلوريد اورانيوم و آغاز غنيسازي (مرحله تبديل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]و غنيسازي ) كيك زرد در اين مرحله هنوز داراي ناخالصيهايي است كه توسط روشهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مختلف اين ناخالصيها كاسته شده و پس از طي فرايندهاي شيميايي نسبتا پيچيده، از شكل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]معدني[/FONT][FONT="] U3O8[/FONT][FONT="]به[/FONT][FONT="] UO3([/FONT][FONT="]تري اكسيد اروانيوم) و سپس[/FONT][FONT="] UO2([/FONT][FONT="]دي اكسيد اورانيوم) در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميآيد كه اين تركيب آخر نيز به دو روش موسوم به روش تر و روش خشك براي توليد ماده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مورد نياز در فرايند غنيسازي، يعني هگزافلوريد اورانيوم[/FONT][FONT="]UF6[/FONT][FONT="]به كار گرفته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT]file:///C:\DOCUME~1\user\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.gif[FONT="]در صنعت به اين دليل عنصر اورانيوم را به صورت تركيب هگزافلوريد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]در ميآورند كه ماده مذكور بهترين تركيب اورانيوم براي استفاده در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]روشهاي مهم غنيسازي اورانيوم محسوب ميشود. در روشهاي مرسوم غنيسازي اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بايد از حالت گازي تركيبات اين عنصر استفاده كرد و هگزافلوريد اورانيوم در دماي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵۶[/FONT][FONT="]درجه سانتيگراد به راحتي تصعيد شده و از حالت جامد به حالت گاز در ميآيد كه اين[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گاز براي دستيابي به درصد بالاتر ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]اورانيوم، قابل غنيسازي است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]پس از مراحل استخراج اورانيوم، توليد كيك زرد و در نهايت هگزافلوريد اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نوبت به غنيسازي اين عنصر ميرسد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]روشهاي مختلف غنيسازي[/FONT][FONT="] …………………. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="]به طور كلي اورانيوم را به چندين روش مختلف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميتوان غنيسازي كرد كه اين روشها[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]عبارتند از: “سانتريفوژ گازي”، “پخش گازي[/FONT][FONT="]”)[/FONT][FONT="]،[/FONT][FONT="](Gaseous Diffusion “[/FONT][FONT="]جداسازي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اكلترومغناطيسي”، “تبادل شيميايي[/FONT][FONT="]”)[/FONT][FONT="]،[/FONT][FONT="](Chemical Exchange “[/FONT][FONT="]فتويونيزاسيون و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]فتوديساسيون ليزري”، “نازل جداسازي[/FONT][FONT="]” Separation Nazzle [/FONT][FONT="]و “جداسازي ايزوتوپ[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]رزونانس سيكلوتروني”. از بين تمامي اين روشها هماكنون تنها دو روش “سانتريفوژگازي[/FONT][FONT="]” [/FONT][FONT="]و “پخش گازي” است كه در مقياس تجاري اهميت داشته و كاربردهاي عملي وسيع پيدا[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كردهاند[/FONT][FONT="] . [/FONT] [FONT="]در غنيسازي اورانيوم به روش مرسومتر “سانتريفوژ گازي”، در عمل هگزافلوريد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]را وارد دستگاه سانتريفوژ با سرعت دوران بسيار بالا ميكنند. در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سرعت دوراني بسيار زياد، آن دسته از مولكولهاي هگزافلوريد اورانيوم كه اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]موجود در آنها از نوع ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]است از آنجا كه در مقايسه با مولكولهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هگزافلوريد اورانيوم با ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]جرم كمتري دارند، در نزديك محور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سانتريفوژ تراكم بيشتري نسبت به ناحيه خارجي دستگاه پيدا كرده و در مقابل مولكولهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سنگينتر هگزا فلوريد اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]در ناحيه خارجي تراكم بيشتري نسبت به ناحيه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نزديك محور پيدا ميكنند[/FONT][FONT="] . [/FONT] [FONT="]بدين ترتيب گاز هگزافلوريد اورانيومي كه از نزديك محور دستگاه سانتريفوژ گرفته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود از نظر درصد اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]از غني شدگي بيشتري نسبت به نواحي ديگر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سانتريفوژ برخوردار است. در اين روش براي رسيدن به درصد مورد نياز اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بايد مرحله به مرحله از تعداد بسيار زياد سانتريفوژ به صورت زنجيرهاي استفاده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]روش “سانتريفوژ گازي” براي غنيسازي اورانيوم به دو علت در مقايسه با روش “پخش[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گازي” از مزاياي بيشتري برخوردار است. اول آنكه اين روش كارايي بيشتري داشته و دوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]آنكه انرژي لازم در اين روش غنيسازي حدود يك دهم مقدار انرژي لازم در غنيسازي با[/FONT][FONT="] “[/FONT][FONT="]پخش گازي” براي حصول همان ميزان محصول ميباشد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]اين عوامل باعث شده كه غنيسازي اورانيوم به روش سانتريفوژ هزينه كمتري را شامل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]شده و اقتصاديتر باشد.البته بايد به خاطر داشت كه هزينه تعميرات و نگهداري تجهيزات[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مورد استفاده در غنيسازي به روش سانتريفوژ اندك نيست[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="] -[/FONT][FONT="]۳[/FONT][FONT="]توليد سوخت هستهاي(تبديل[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]غني شده به[/FONT][FONT="] UO2[/FONT][FONT="]غني شده): برخي انواع[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]راكتورهاي ميتوانند به طور مستقيم از هگزافلوريد اورانيوم غني شده به عنوان سوخت[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي استفاده كنند اما براي تهيه سوخت هستهاي بسياري انواع ديگر راكتورها لازم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است كه هگزافلوريد اورانيوم غني شده را به شكل به اصطلاح “ميلههاي سوختي” از دي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اكسيد اورانيوم غني شده([/FONT][FONT="] (UO2[/FONT][FONT="]و يا در موارد معدود، به اورانيوم غني شده فلزي[/FONT][FONT="]( (U[/FONT][FONT="]تبديل كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]تبديل[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]غني شده به[/FONT][FONT="] UO2[/FONT][FONT="]غني شده نيز خود به دو روش شيميايي موسوم به خشك و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تر انجام ميگيرد كه پرداختن بدانها از حوصله اين بحث خارج است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در پايان اين مرحله سوخت هستهاي آماده قرارگرفتن در راكتور و آغاز توليد انرژي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است. حال كه سوخت هستهاي با درصد مورد نياز اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="])[/FONT][FONT="]حدود [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]درصد[/FONT][FONT="]( [/FONT][FONT="]به منظور استفاده در راكتور هستهاي آماده شد، عملكرد يك راكتور هستهاي را نيز به[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]صورت خلاصه بررسي ميكنيم[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]عملكرد راكتور هسته اي[/FONT][FONT="] ………………… [/FONT] [FONT="]همانطور كه گفتيم، سوخت هستهاي شامل اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است كه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]درصد اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]با روشهاي غنيسازي از حدود [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۰/۷[/FONT][FONT="]درصد در وضعيت طبيعي به حدود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]درصد در وضعيت غني شده افزايش يافتهاست. به زبان ساده، درون يك راكتور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]به صورت كنترل شده توسط نوترونها بمباران ميشود. برخورد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نوترونها به هسته اتم اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]سبب شكست اين هسته شده كه نتيجه شكست مذكور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد انرژي و توليد نوترونهاي بيشتر است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كنترل اين نوترونهاي پر انرژي حاصل شده ضروري است زيرا ميتوانند درون راكتور طي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يك فرايند زنجيرهاي سبب شكست هستههاي بيشتر اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]و بروز حادثه شوند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]براي كاهش انرژي نوترونهاي آزاد شده و جذب آنها از مواد نرمكننده (از قبيل آب سبك،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]آب سنگين، گرافيت) و ميلههاي مهار كننده(از قبيل كاديوم و يا بور) درون راكتور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]استفاده ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]البته تعدادي از اين نوترونها نيز پس از شكست هسته اورانيوم [/FONT][FONT="] ، [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]با هسته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]برخورد كرده و سبب پيدايش ايزوتوپ جديد و ناپايداري از اورانيوم به[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نام اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="]ميشوند كه خود اين ماده نيز در نهايت به يك عنصر راديواكتيو[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ديگر به نام پلوتونيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="]بدل ميشود. پلوتونيوم [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]همانند اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]خود ميتواند به عنوان سوخت هستهاي مجددا مورد استفاده قرار بگيرد[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]عنصر اورانيوم در طبيعت داراي ايزوتوپهاي مختلف از جمله دو ايزوتوپ مهم و پايدار[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]و اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]است. براي درك مفهوم ايزوتوپهاي مختلف از هر عنصر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بايد بدانيم كه اتم تمامي عناصر از سه ذره اصلي پروتون، الكترون و نوترون ساخته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشوند كه در تمامي ايزوتوپهاي مختلف يك عنصر، تعداد پروتونهاي هسته اتمها با هم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]برابر است و تفاوتي كه سبب بوجود آمدن ايزوتوپهاي مختلف از يك عنصر ميشود، اختلاف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تعداد نوترونهاي موجود در هسته اتم است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]به طور مثال تمامي ايزوتوپهاي عنصر اورانيوم در هسته خود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]داراي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="]۹۲[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]پروتون هستند اما ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]در هسته خود داراي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۴۶[/FONT][FONT="]نوترون ([/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] ([/FONT][FONT="]۹۲+۱۴۶[/FONT][FONT="]=[/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]داراي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۴۳[/FONT][FONT="]نوترون[/FONT][FONT="]( ([/FONT][FONT="]۹۲+۱۴۳[/FONT][FONT="]=[/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]در هسته خود است[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]مهمترين ماده مورد نياز راكتورهاي هستهاي(براي شكافته شدن و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد انرژي) است اما مشكل كار اينجاست كه اورانيوم استخراج شده از معدن تركيبي از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ايزوتوپهاي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بوده كه در اين ميان سهم ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بسيار اندك(حدود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۰/۷[/FONT][FONT="]درصد) است و به همين علت بايد براي تهيه سوخت راكتورهاي هستهاي به روشهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مختلف درصد اوانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]را در مقايسه با اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]بالا برده و بسته به نوع[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]راكتور هستهاي به [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]درصد رساند و به اصطلاح اورانيوم را غنيسازي كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="]درون راكتورهاي هستهاي، هسته اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]به صورت كنترل شده شكسته شده كه در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اين فرايند مقداري جرم به انرژي تبديل ميشود. همين انرژي سبب ايجاد حرارت(اغلب از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اين حرارت براي تبخير آب استفاده ميشود) و در نتيجه چرخيدن توربينها و در نهايت[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]چرخيدن ژنراتورهاي نيروگاه و توليد برق ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در نيروگاههاي غير هستهاي، از سوزاندن سوختهاي فسيلي از قبيل نفت و يا زغال[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سنگ براي گرم كردن آب و توليد بخار استفاده ميشود كه يك مقايسه ساده ميان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيروگاههاي هستهاي و غير هستهاي، صرفه اقتصادي قابل توجه نيروگاههاي هستهاي را[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اثبات ميكند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]به طور مثال، براي توليد [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰۰۰[/FONT][FONT="]مگاوات برق حدود [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۹۰[/FONT][FONT="]ميليون بشكه نفت خام مصرف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود كه استفاده از سوخت هستهاي براي توليد همين ميزان انرژي ساليانه ميلونها[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]دلار صرفه جويي به دنبال دارد و به علاوه ميزان آلايندگي زيست محيطي آن نيز بسيار[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كمتر است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كافي است بدانيم كه مصرف اين [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۹۰[/FONT][FONT="]ميليون بشكه نفت خام براي توليد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰۰۰[/FONT][FONT="]مگاوات برق، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۵۷[/FONT][FONT="]هزار تن گاز گلخانهاي دي اكسيد كربن، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۵۰[/FONT][FONT="]تن ذرات معلق[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]در هوا، [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۱۳۰[/FONT][FONT="]تن گوگرد و [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]تن اكسيد نيتروژن در محيط زيست پراكنده ميكند كه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيروگاههاي هستهاي اين آلودگيها را ندارند. پس از آشنايي با مفاهيم كلي انرژي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي و مزاياي آن، ابتدا با مراحل مختلف چرخه سوخت هستهاي آشنا ميشويم و سپس[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نحوه استفاده از سوخت هستهاي درون راكتور را مرور ميكنيم[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]چرخه سوخت هستهاي عبارت است از: [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۱[/FONT][FONT="]فراوري سنگ معدن اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="]-[/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تبديل و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]غنيسازي اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۳[/FONT][FONT="]توليد سوخت هستهاي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] -[/FONT][FONT="]۴[/FONT][FONT="]بازفرآوري سوخت مصرف شده[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در حال حاضر چند كشور صنعتي جهان هر كدام در يك، چند و يا همه چهار مرحله ياد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]شده از چرخه سوخت هستهاي فعاليت ميكنند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]هم اكنون به لحاظ صنعتي، كشورهاي فرانسه، ژاپن، روسيه، آمريكا و انگليس داراي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تمامي مراحل چرخه سوخت هستهاي در مقياس صنعتي هستند و در مقياس غيرصنعتي، كشورهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ديگري مثل هند نيز به ليست فوق اضافه ميشوند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كشورهاي كانادا و فرانسه در مجموع داراي بزرگترين كارخانههاي تبديل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم(مرحله پيش از غنيسازي ) هستند كه محصولات آنها شامل[/FONT][FONT="] UO3,UO2,UF6 [/FONT][FONT="]غني[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نشده ميباشد و پس از آنها به ترتيب كشورهاي آمريكا، روسيه و انگلستان قرار دارند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]در زمينه غنيسازي نيز، دو كشور آمريكا و روسيه داراي بزرگترين شبكه غنيسازي جهان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]آمريكا هم اكنون بزرگترين توليدكننده سوخت هستهاي(مرحله بعد از غني سازي) در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]جهان است و پس از آمريكا، كانادا توليدكننده اصلي سوخت هستهاي در جهان محسوب[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود. پس از آمريكا و كانادا، كشورهاي انگليس، روسيه، ژاپن، فرانسه، آلمان، هند،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كره جنوبي و سوئد از توليدكنندگان اصلي سوخت هستهاي جهان هستند. آمريكا بيشترين[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سهم بازفراوري سوخت مصرف شده هستهاي در جهان را داراست و پس از آن فرانسه، انگليس،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]روسيه، هند و ژاپن قرار دارند. درحال حاضر بين كشورهاي جهان سوم، هندوستان[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]پيشرفتهترين كشور در زمينه دانش فني چرخه سوخت هستهاي است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]چرخه سوخت هستهاي[/FONT][FONT="]: ……………. [/FONT] [FONT="][/FONT][FONT="]1- [/FONT][FONT="]استخراج اوانيوم از معدن و تهيه كيك زرد(مرحله فراوري سنگ معدن اورانيوم)[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]عنصر اورانيوم در طبيعت به صورت تركيبات شيميايي مختلف از جمله اكسيد اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سيليكات اورانيوم و يا فسفات اورانيوم و به صورت مخلوط با تركيباتي از عناصر ديگر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يافت ميشود.در ميان كشورهاي مختلف جهان، استراليا داراي بزرگترين معادن اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است و كشورهاي قزاقستان، كانادا، آفريقاي جنوبي، ناميبيا، برزيل و روسيه نيز از[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]معادن بزرگي برخوردارند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]مواد معدني حاوي اورانيوم با استفاده از روشهاي معدنكاوي زيرزميني و يا روزميني[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]استخراج شده و سپس طي فرايندهاي مكانيكي و شيميايي موسوم به “آسياب كردن” و[/FONT][FONT="] “[/FONT][FONT="]كوبيدن” از ديگر عناصر جدا ميشوند[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]اورانيوم پس از استخراج تفكيك، كوبيده، خرد و به شكل پودر درآمده و سپس براي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد ماده موسوم به “كيك زرد[/FONT][FONT="]” YellowCake[/FONT][FONT="]مورد استفاده قرار مي گيرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كيك زرد در واقع محصول فراوري سنگ معدن ارونيوم است و به تركيباتي از اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گفته ميشود كه ناخالصيهاي معدني آن به ميزان زيادي گرفته شده و حاوي [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۷۰[/FONT][FONT="]تا[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۹۰[/FONT][FONT="]درصد اكسيد اورانيوم از نوع[/FONT][FONT="] U3O8[/FONT][FONT="]است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="] -[/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]فراوري كيك زرد و توليد هگزافلوريد اورانيوم و آغاز غنيسازي (مرحله تبديل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]و غنيسازي ) كيك زرد در اين مرحله هنوز داراي ناخالصيهايي است كه توسط روشهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مختلف اين ناخالصيها كاسته شده و پس از طي فرايندهاي شيميايي نسبتا پيچيده، از شكل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]معدني[/FONT][FONT="] U3O8[/FONT][FONT="]به[/FONT][FONT="] UO3([/FONT][FONT="]تري اكسيد اروانيوم) و سپس[/FONT][FONT="] UO2([/FONT][FONT="]دي اكسيد اورانيوم) در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميآيد كه اين تركيب آخر نيز به دو روش موسوم به روش تر و روش خشك براي توليد ماده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مورد نياز در فرايند غنيسازي، يعني هگزافلوريد اورانيوم[/FONT][FONT="]UF6[/FONT][FONT="]به كار گرفته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT]file:///C:\DOCUME~1\user\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.gif[FONT="]در صنعت به اين دليل عنصر اورانيوم را به صورت تركيب هگزافلوريد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]در ميآورند كه ماده مذكور بهترين تركيب اورانيوم براي استفاده در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]روشهاي مهم غنيسازي اورانيوم محسوب ميشود. در روشهاي مرسوم غنيسازي اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بايد از حالت گازي تركيبات اين عنصر استفاده كرد و هگزافلوريد اورانيوم در دماي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵۶[/FONT][FONT="]درجه سانتيگراد به راحتي تصعيد شده و از حالت جامد به حالت گاز در ميآيد كه اين[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گاز براي دستيابي به درصد بالاتر ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]اورانيوم، قابل غنيسازي است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]پس از مراحل استخراج اورانيوم، توليد كيك زرد و در نهايت هگزافلوريد اورانيوم،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نوبت به غنيسازي اين عنصر ميرسد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]روشهاي مختلف غنيسازي[/FONT][FONT="] …………………. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT] [FONT="]به طور كلي اورانيوم را به چندين روش مختلف[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميتوان غنيسازي كرد كه اين روشها[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]عبارتند از: “سانتريفوژ گازي”، “پخش گازي[/FONT][FONT="]”)[/FONT][FONT="]،[/FONT][FONT="](Gaseous Diffusion “[/FONT][FONT="]جداسازي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اكلترومغناطيسي”، “تبادل شيميايي[/FONT][FONT="]”)[/FONT][FONT="]،[/FONT][FONT="](Chemical Exchange “[/FONT][FONT="]فتويونيزاسيون و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]فتوديساسيون ليزري”، “نازل جداسازي[/FONT][FONT="]” Separation Nazzle [/FONT][FONT="]و “جداسازي ايزوتوپ[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]رزونانس سيكلوتروني”. از بين تمامي اين روشها هماكنون تنها دو روش “سانتريفوژگازي[/FONT][FONT="]” [/FONT][FONT="]و “پخش گازي” است كه در مقياس تجاري اهميت داشته و كاربردهاي عملي وسيع پيدا[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كردهاند[/FONT][FONT="] . [/FONT] [FONT="]در غنيسازي اورانيوم به روش مرسومتر “سانتريفوژ گازي”، در عمل هگزافلوريد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]را وارد دستگاه سانتريفوژ با سرعت دوران بسيار بالا ميكنند. در[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سرعت دوراني بسيار زياد، آن دسته از مولكولهاي هگزافلوريد اورانيوم كه اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]موجود در آنها از نوع ايزوتوپ [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]است از آنجا كه در مقايسه با مولكولهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هگزافلوريد اورانيوم با ايزوتوپ اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]جرم كمتري دارند، در نزديك محور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سانتريفوژ تراكم بيشتري نسبت به ناحيه خارجي دستگاه پيدا كرده و در مقابل مولكولهاي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سنگينتر هگزا فلوريد اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]در ناحيه خارجي تراكم بيشتري نسبت به ناحيه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نزديك محور پيدا ميكنند[/FONT][FONT="] . [/FONT] [FONT="]بدين ترتيب گاز هگزافلوريد اورانيومي كه از نزديك محور دستگاه سانتريفوژ گرفته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ميشود از نظر درصد اورانيوم [/FONT][FONT="][/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]از غني شدگي بيشتري نسبت به نواحي ديگر[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]سانتريفوژ برخوردار است. در اين روش براي رسيدن به درصد مورد نياز اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]بايد مرحله به مرحله از تعداد بسيار زياد سانتريفوژ به صورت زنجيرهاي استفاده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]روش “سانتريفوژ گازي” براي غنيسازي اورانيوم به دو علت در مقايسه با روش “پخش[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]گازي” از مزاياي بيشتري برخوردار است. اول آنكه اين روش كارايي بيشتري داشته و دوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]آنكه انرژي لازم در اين روش غنيسازي حدود يك دهم مقدار انرژي لازم در غنيسازي با[/FONT][FONT="] “[/FONT][FONT="]پخش گازي” براي حصول همان ميزان محصول ميباشد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]اين عوامل باعث شده كه غنيسازي اورانيوم به روش سانتريفوژ هزينه كمتري را شامل[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]شده و اقتصاديتر باشد.البته بايد به خاطر داشت كه هزينه تعميرات و نگهداري تجهيزات[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مورد استفاده در غنيسازي به روش سانتريفوژ اندك نيست[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="] -[/FONT][FONT="]۳[/FONT][FONT="]توليد سوخت هستهاي(تبديل[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]غني شده به[/FONT][FONT="] UO2[/FONT][FONT="]غني شده): برخي انواع[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]راكتورهاي ميتوانند به طور مستقيم از هگزافلوريد اورانيوم غني شده به عنوان سوخت[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي استفاده كنند اما براي تهيه سوخت هستهاي بسياري انواع ديگر راكتورها لازم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است كه هگزافلوريد اورانيوم غني شده را به شكل به اصطلاح “ميلههاي سوختي” از دي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اكسيد اورانيوم غني شده([/FONT][FONT="] (UO2[/FONT][FONT="]و يا در موارد معدود، به اورانيوم غني شده فلزي[/FONT][FONT="]( (U[/FONT][FONT="]تبديل كرد[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]تبديل[/FONT][FONT="] UF6[/FONT][FONT="]غني شده به[/FONT][FONT="] UO2[/FONT][FONT="]غني شده نيز خود به دو روش شيميايي موسوم به خشك و[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تر انجام ميگيرد كه پرداختن بدانها از حوصله اين بحث خارج است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]در پايان اين مرحله سوخت هستهاي آماده قرارگرفتن در راكتور و آغاز توليد انرژي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است. حال كه سوخت هستهاي با درصد مورد نياز اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="])[/FONT][FONT="]حدود [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]درصد[/FONT][FONT="]( [/FONT][FONT="]به منظور استفاده در راكتور هستهاي آماده شد، عملكرد يك راكتور هستهاي را نيز به[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]صورت خلاصه بررسي ميكنيم[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]عملكرد راكتور هسته اي[/FONT][FONT="] ………………… [/FONT] [FONT="]همانطور كه گفتيم، سوخت هستهاي شامل اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]و اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است كه[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]درصد اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]با روشهاي غنيسازي از حدود [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۰/۷[/FONT][FONT="]درصد در وضعيت طبيعي به حدود[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲[/FONT][FONT="]تا [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۵[/FONT][FONT="]درصد در وضعيت غني شده افزايش يافتهاست. به زبان ساده، درون يك راكتور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستهاي اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]به صورت كنترل شده توسط نوترونها بمباران ميشود. برخورد[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نوترونها به هسته اتم اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]سبب شكست اين هسته شده كه نتيجه شكست مذكور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]توليد انرژي و توليد نوترونهاي بيشتر است[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]كنترل اين نوترونهاي پر انرژي حاصل شده ضروري است زيرا ميتوانند درون راكتور طي[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يك فرايند زنجيرهاي سبب شكست هستههاي بيشتر اورانيوم [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]و بروز حادثه شوند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]براي كاهش انرژي نوترونهاي آزاد شده و جذب آنها از مواد نرمكننده (از قبيل آب سبك،[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]آب سنگين، گرافيت) و ميلههاي مهار كننده(از قبيل كاديوم و يا بور) درون راكتور[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]استفاده ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT] [FONT="]البته تعدادي از اين نوترونها نيز پس از شكست هسته اورانيوم [/FONT][FONT="] ، [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]با هسته[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۸[/FONT][FONT="]برخورد كرده و سبب پيدايش ايزوتوپ جديد و ناپايداري از اورانيوم به[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نام اورانيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="]ميشوند كه خود اين ماده نيز در نهايت به يك عنصر راديواكتيو[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]ديگر به نام پلوتونيوم [/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="]بدل ميشود. پلوتونيوم [/FONT][FONT="]۲۳۹[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]همانند اورانيوم[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]۲۳۵[/FONT][FONT="]خود ميتواند به عنوان سوخت هستهاي مجددا مورد استفاده قرار بگيرد[/FONT][FONT="]. [/FONT]