آیا در سفر می توان به نیت روزه قضا، روزه گرفت؟
آیا در سفر می توان به نیت روزه قضا، روزه گرفت؟
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند:
شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ؛
ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهى است كه خداوند در آن حسنات را مى افزاید و گناهان را پاك مىكند و آن ماه بركت است.
(بحارالأنوار، ج 96، ص 340، ح 5)
برنامه های اسلام، برای رسیدن انسان به سعادت جاودانه تدوین شده، سعادتی که پهنایی به گستردگی دنیا و آخرت دارد. در این میان، روزه عبادتی است که در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش به سزایی دارد.
روزه، برای رستگاری انسان و رهایی او از قید تن و توجه او به افق های سبز معنویت، واجب گردیده است. انسان خو گرفته با روزمرگی در یک پودمان معنوی یک ماهه، رهایی از بند مادی گرایی و زنگار زدایی از دل را با هم تجربه می کند.
در این میان برای بهره برداری هرچه بهتر از این فرصت الهی قدم اول این است که با احکام روزه و روزه داری کاملا آشنا باشیم.
ما در این مقاله سعی بر این داریم تا بعضی دانستنیهای فقهی روزه را بررسی کنیم:
اقسام روزه
روزه بر چهار قسم است: اوّل ـ روزه واجب، مانند روزه ماه رمضان.
دوّم ـ روزه حرام، مانند: روزه روز عید فطر و روز عید قربان.
سوّم ـ روزه مستحب، مانند: روزه روز عید غدیر، و روزه روز مبعث.
چهارم ـ روزه مكروه، مانند: روزه روز عاشورا.
نیت
1 ـ در روزه نیّت یكى از واجبات است.
2 ـ قبل از طلوع صبح ماه مبارك رمضان، انسان باید نیّت كند كه: (فردا روزه مىگیرم قربة الىالله).
3 ـ اگر شب ندانست كه فردا جزء ماه رمضان است، ولى پیش از ظهر برایش معلوم شد كه امروز جزء ماه رمضان است، همان وقت نیّت روزه مى كند.
4 ـ در روزه مستحبّى وقت نیّت تا قبل از غروب امتداد دارد، ولى به شرط آنكه تا آن وقت كه نیّت مىكند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد.
5 ـ اگر ندانست كه فردا آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، نیّت آخر شعبان مىكند، یا نیّت روزه دیگرى را مىنماید، هرگاه بعدا معلوم شد كه آن روز اوّل ماه رمضان بوده است، همان روزهاى كه گرفته است كفایت مىكند، و نیازى به گرفتن قضا نیست.
6 ـ در روز ماه مبارك رمضان نباید قصد بجا آوردن كارهائى كه روزه را باطل مى كند بنماید، و اگر قصد كرد روزهاش باطل مى شود، هرچند كه آن عمل را انجام نداده باشد، ولى بر او واجب است تا غروب كارى كه روزه را باطل مى كند انجام ندهد.
قضاء و كفاره
هرگاه انسان یكى از چیزهائى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد، بر او قضاء واجب مى شود، بدین ترتیب كه پس از سپرى شدن ماه مبارك رمضان باید به جاى آن روزى كه روزهاش را باطل كرده است یك روز به عنوان قضاء بگیرد، و بیشتر چیزهائى كه روزه را باطل مىكنند موجب كفّاره نیز مى شوند.
كفّاره یكى از سه چیز است:
1 ـ شصت روز پى در پى روزه گرفتن.
2 ـ شصت مسكین را سیر كردن.
3 ـ یك بنده مۆمن را آزاد كردن.
و در صورتى كه انسان روزه ی ماه رمضان را با چیز حرامى باطل كند، مانند آنكه خداى ناخواسته زنا كند، یا شراب بنوشد، یا لواط نماید، بر او كفّاره ی جمع واجب مىگردد، و كفّاره ی جمع عبارت است از هر سه كفّارهاى كه یاد شد: شصت روز پى در پى روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر كند، و یك بنده را آزاد نماید. البتّه علاوه بر اینها توبه و حدّ شرعى بر او واجب مى گردد.
مروری بر برخی استفتائات در باب روزه و روزه داری:
سۆال: فردی که باید 31 روز پی در پی روزه بگیرد اگر نتواند (بدلیل بیماری) پی در پی بودنش را رعایت کند، حکمش چیست؟
جواب: پس از بیماری بقیه آن را بلافاصله بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1664)
سۆال: اگر کسی از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد کدام را باید اول قضا نماید؟ حال اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد چه باید کرد؟
جواب: قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد باید اول قضای رمضان آخر را بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1698)
سۆال: اگر کسی قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است، چه حکمی پیدا می کند؟
جواب: قضای سال او محسوب می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1699)
سۆال: اگر انسان روزه واجبی گرفته باشد و اشتباها چیزی بخورد و به خیال این که روزه اش باطل شده افطار کند، آیا کفاره آن روز بر او واجب است یا فقط قضا کفایت می کند؟
جواب: اگر جاهل مقصر بوده که در یاد گرفتن مسأله کوتاهی کرده و روزه ماه رمضان را افطار کرده، قضا و کفاره واجب است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 963، م 1659)
سۆال: آیا در سفر می شود به نیت روزه قضا، روزه گرفت؟
جواب: روزه در سفر صحیح نیست مگر این که با قصد ده روز در یک محل بماند و روزه بگیرد و در این صورت گرفتن روزه قضا هم مانع ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 988، م 1714)
منابع:
سایت اندیشه قم
کتاب : چگونه روزه بگیریم ـ آیة الله سید محمد شیرازی
سایت تقریب
سایت آوینی
بخش احکام اسلامی تبیان