بشر از دير باز سرگرم اموري نظير شمارش ، اندازه گيري و ضبط كردن اشياء و نيز گزارش دادن اطلاعات در مورد اشياء به همنوعان خود بوده است . واژه ( اشياء ) مي تواند دلالت بر تعداد گوسفندان يك گله ، وزن يك كودك ، ابعاد يك زمين ، مدت زمان طي شده از آخرين خشكسالي يا شدت يك زمين لرزه را داشته باشد .
در مقابل كلمه ي Computer در دائره المعارفها نوشته شده است : محاسبه كردن ، تخمين زدن ، حساب كردن و ما Computer را به نام ماشين محاسبه گر مي خوانيم .
كامپيوتر آخرين زنجير از حلقه ماشين هاي محاسبه گر و ذخيره كننده اطلاعات مي باشد . البته چيزي كه كامپيوتر را از ديگر ماشينهاي محاسبه گر جدا كرده است ، در واقع سرعت ، دقت و اطمينان بالا در انجام كارهاست .
كامپيوترهاي امروزي در مقياس ميليونها عمليات در ثانيه اندازه گيري مي شود . هر چند ممكن است اين عمليات ساده باشد ، اما تركيب آنها به روشهاي مختلف ، منجر به ظهور آرايش عظيمي از عملكردهاي مفيد مي گردد . اين موضوع تقريبا تمام اتفاقي است كه طي سه چهار دهه اخير ( كه معادل است با كل تاريخ كامپيوترهاي تجاري ) به وقوع پيوسته است .
كامپيوترهاي امروزي بسيار كوچكتر طراحي شده اند . به طوري كه به راحتي بر روي يك ميز جا مي گيرند . چيزي كه قبلا يك اتاق بزرگ را به طور كامل اشغال مي كرد ، امروزه در يك جعبه كوچك جا مي شود . در عين حال كه كامپيوترهاي امروزي توانايي ذخيره اطلاعات بيشتر و سرعت بيشتر در محاسبه را دارند .
کامپيوتر ماشيني است که سه کار انجام ميدهد : ورودي ساخت يافته را ميپذيرد، آن را بر طبق قوانين از پيش تعريف شده اي پردازش ميکند، و نتايج را به عنوان خروجي نمايش ميدهد.
مدت زمان انجام يك كار بوسيله كامپيوتر، به عوامل متعددي بستگي دارد كه اولين آنها ، سرعت پردازشگر Processor كامپيوتر است . پردازشگر يك تراشه الكترونيكي كوچك در قلب كامپيوتر بوده و سرعت آن بر حسب مگاهرتز MHz سنجيده مي شود . هر چه مقدار اين پارامتر بيشتر باشد ، پردازشگر سريعتر خواهد بود و در نتيجه قادر خواهد بود ، محاسبات بيشتري را در هر ثانيه انجام دهد . سرعت پردازشگر به عنوان يكي از مشخصه هاي يك كامپيوتر به قدري در تعيين كارآيي آن اهميت دارد كه معمولا به عنوان يكي از اجزاي تشكيل دهنده نام كامپيوتر از آن ياد مي شود . تراشه پردازشگر و اجزاي الكترونيكي كه آن را پشتيباني مي كنند ، مجموعا به عنوان واحد پردازش مركزي يا CPU شناخته مي شوند .
واحد پردازش مرکزي با حروف اختصاري CPU -Central Processing Unit واحد محاسباتي و کنترلي کامپيوتر است که دستورالعمل ها را تفسير و اجرا ميکند. کامپيوترهاي بزرگ و ميني کامپيوتر هاي قديمي بردهايي پر از مدارهاي مجتمع داشته اند که عمل واحد پردازش مرکزي را انجام داده است. واحدهاي پردازش مرکزي ، تراشه هايي که ريز پردازنده ناميده ميشوند ، امکان ساخت کامپيوترهاي شخصي و ايستگاههاي کاري را ميسر ساخته اند. در اصطلاح عاميانه CPU به عنوان مغز کامپيوتر شناخته ميشود.
هنگاميكه به قصد خريد يك كامپيوتر وارد بازار مي شويد ، بلافاصله با انتخابهاي بسيار متعددي مواجه مي شويد . اين انتخابها ، حتي افرادي را كه در به كارگيري كامپيوتر داراي تجربه هستند ، دچار سردرگمي مي كنند . در نتيجه ، براي اتخاذ يك تصميم معقول لازم است با عملكرد اجزاي اصلي يك سيستم كامپيوتري و معيارهايي كه بايد بر اساس آنها تصميم بگيريد ، آشنا باشيد وگر نه قطعا در انتخاب يك سيستم كامپيوتري كه نياز شما را پاسخگو باشد دچار مشكل خواهيد شد . همانطور كه مي دانيد كامپيوتر كاربردهاي فراواني دارد و مقدار حافظه ي آن مي بايستي متناسب با نوع كاري كاربر تنظيم گردد تا بتواند از لحاظ سرعت ، امنيت، مقدار ذخيره سازي اطلاعات و ديگر تجهيزات پاسخگو باشد . حال آنكه در خريد يك سيستم كامپيوتري وجود برخي از قطعات لازم و اجباري و برخي ديگر حالت اختياري دارد. به عنوان مثال اگر يك Pc داراي كارت گرافيكي نباشد قطعا استفاده از آن غير ممكن خواهد بود اما اگر همان سيستم قلم نوري نداشته باشد شايد كاربر با مشكل چنداني مواجه نشود . پس مهمترين مساله در انتخاب قطعات سخت افزاري نياز كاري كاربر مي باشد .
سخت افزار عبارتست از تجهيزات فيزيکي که سيستم کامپيوتري را تشکيل ميدهند از جمله نمايشگر ( مونيتور )، چاپگر ، صفحه کليد ، کابلها و غيره . سخت افزار به همراه نرم افزار براي انجام وظايف بر روي کامپيوتر کار ميکند. سخت افزار از تعدادي قطعات تشکيل ميشود که هر کدام کاربرد مشخصي دارند.
نرم افزار وجه غير قابل لمس به كارگيري كامپيوتر مي باشد . نرم افزار يك نام عام است كه به تمام برنامه ها ( كه خود مجموعه اي از دستورالعملها مي باشند ) اطلاق شده و نحوه رفتار كامپيوتر را تعيين مي كنند . هنگاميكه سخن از نرم افزار به ميان مي آيد منظور مجموعه اي از صفر و يك هايي است كه براي سخت افزار قابل خواندن باشد اما براي يك برنامه نويس لازم نيست كه با زبان برنامه نويسي ماشين آشنا باشد اكثر نرم افزارهايي كه شايد خود شما هم نام آنها را شنيده باشيد اين قابليت را دارند كه دستورالعملها را به زبان ماشين تبديل نمايند( مانند زبان C ) . ضمن اينكه هر نرم افزار قابليت هاي خاص خود را دارد كه كار كردن با آنها را سخت يا آسان مي كند . برخي از نرم افزارها هم الزاما به زبان ماشين نوشته مي شوند( مانند زبان اسمبلي ). به طور كلي هر نرم افزار به يكي از دو دسته نرم افزارهاي سيستمي و نرم افزارهاي كاربردي تعلق دارد .
نرم افزار (Soft ware ) يا برنامه هاي کامپيوتري دستور العملهايي هستند که باعث کار کردن سخت افزار (Hardware) ميشوند. نرم افزار سيستم ( سيستمهاي عامل ) که کار کامپيوتر را کنترل ميکنند و برنامه هاي کاربردي مانند برنامه هاي واژه پردازي صفحه گسترده ها ، پايگاه داده ها که وظايف را براي کاربران کامپيوتر انجام ميدهند ، دو نوع اصلي نرم افزار هستند. نرم افزار شبکه که باعث ارتباط گروهي از کامپيوتر ها ميشود و نرم افزار برنامه نويسي که ابزار هايي را براي نوشتن برنامه ها در اختيار برنامه نويسان قرار ميدهد دو گروه اضافي ديگر هستند.
كامپيوترها در گروههاي مختلفي دسته بندي مي شوند ، هر چند مرز اين گروهها هميشه كاملا واضح نبوده و مي توان آنها را به صورت طيفي يا تغيير تدريجي در نظر گرفت . در يك سوي اين طيف ، كامپيوترهاي Main Frame قرار دارند .
از خصوصيات اين كامپيوترها مي توان به موارد زير اشاره كرد :
1- بزرگ و گران قيمت هستند .
2- مورد استفاده آن در شركتهاي بزرگ ، سازمانهاي دولتي و موسسه هاي علمي – تحقيقاتي است .
3- از آنها مي توان بصورت پيوسته در 24 ساعت روز و 365 روز سال استفاده كرد .
4- توانايي پردازش تعداد عظيمي كار و محاسبات بسيار پيچيده را دارند .
در انتهاي ديگر اين طيف ، كامپيوترهايي قرار دارند كه اغلب ما با آنها آشنا هستيم ، اين كامپيوترها را كامپيوترهاي شخصي يا PC مي نامند كه البته قبلا با عنوان ميكرو كامپيوتر شناخته مي شدند .
از خصوصيات اين كامپيوترها مي توان به موارد زير اشاره كرد :
1- نسبت به كامپيوترهاي Main Frame ارزان هستند .
2- تنوع زيادي در شكل و كاربرد آنها وجود دارد .
يكي از اشكال كامپيوترهاي PC ، كامپيوترهاي روميزي هستند .
كامپيوترهاي روميزي معمولا حاوي اجزاي جداگانه اي شامل يك واحد سيستم ، يك صفحه نمايش و يك صفحه كليد هستند . نوع ديگري از كامپيوترهاي شخصي ، كامپيوترهاي لپ تاپ Lap-Top Notebook هستند كه امكان جابه جا كردن آنها بيشتر بوده و داراي يك صفحه نمايش تخت از نوع كريستال مايع يا LCD مي باشند . در اين نوع كامپيوترها ، صفحه كليد و واحد سيستم بوسيله يك لولا به يكديگر متصل مي شوند . در عين حال ، كامپيوترهاي لپ تاپ قدري گرانتز از PC ها هستند .
اما بين دو انتهاي طيفي كه انواع كامپيوترها را دسته بندي مي كند ، ميني كامپيوترها قرار دارند . از خصوصيات اين نوع كامپيوترها مي توان به موارد زير اشاره كرد :
1- مورد استفاده در شركتهايي با توانايي متوسط
2- داراي توان پردازشي بالا ، ظرفيت ذخيره سازي و اطمينان بيشتر نسبت به PC ها .
در انتهاي اين قسمت لازم است به نوع ديگري از كامپيوترها اشاره كرد :
كامپيوترهاي شبكه ( سرورهاي شبكه ) كامپيوترهايي هستند كه يك شبكه كامپيوتري را مديريت ، پشتيباني و از نظر امنيتي محافظت مي كنند . كاربران شبكه مي توانند از منابع ( شامل داده ها ، نرم افزارها و سخت افزارها ي ) موجود در سرور شبكه استفاده كنند . در گذشته اين كاربران تنها از پايانه هاي گنگ استفاده مي كردند ، پايانه هاي گنگ وسايلي ( شامل تنها يك صفحه نمايش و يك صفحه كليد ) بودند كه به سادگي ورودي را از كاربر پذيرفته و نتايج را نمايش مي دادند . در اين حالت ، تمام عمليات پردازش و نگهداري داده ها توسط كامپيوتر سرور انجام مي شود .
اما امروزه اكثر كاربران شبكه از پايانه هاي هوشمند سود مي جويند . پايانه هاي هوشمند كامپيوترهايي از نوع PC هستند كه خود نيز داراي قابليت پردازش و نگهداري اطلاعات به صورت محلي هستند .
کامپيوتر ها را به صورت سوپر کامپيوتر ، کامپيوترهاي بزرگ ، سوپر ميني کامپيوتر ، ميني کامپيوترها، ايستگاههاي کاري و ريز کامپيوترها رده بندي ميکنند.
سوپر کامپيوتر عبارتست از يک کامپيوتر بزرگ فوق العاده سريع و گران قيمت که براي انجام محاسبات پيچيده و پيشرفته مورد استفاده قرار میگيرد. به عنوان مثال اين نوع کامپيوتر ميتواند تعداد محاسبات بي شماري را براي رسم و حرکت دادن يک سفينه فضايي در يک تصوير متحرک انجام دهد. ابر کامپيوتر ها در مواردي چون پيش بيني وضع هوا ، مدل سازي و شبيه سازي علمي و کشف منابع نفتي و .... مورد استفاده قرار ميگيرد .
اغلب مردم زمانيکه با واژه " تکنولوژی " برخورد می نمايند ، بی اختيار "کامپيوتر" برای آنها تداعی می گردد. امروزه کامپيوتر در موارد متعددی بخدمت گرفته می شود. برخی از تجهيزات موجود در منازل ، دارای نوع خاصی از " ريزپردازنده" می باشند. حتی اتومبيل های جديد نيز دارای نوعی کامپيوتر خاص می باشند. کامپيوترهای شخصی ، اولين تصوير از انواع کامپيوترهائی است که در ذهن هر شخص نقش پيدا می کند. بدون شک مطرح شدن اين نوع از کامپيوترها در سطح جهان، باعث عموميت کامپيوتر در عرصه های متفاوت بوده است . کامپيوتر شخصی وسيله ای "همه منظوره " بوده که توان عملياتی خود را مديون يک ريزپردازنده است. اين نوع از کا مپيوترها دارای بخش های متعددی نظير : حافظه ، هارد ديسک، مودم و... بوده که حضور آنها در کنار يکديگر به منظور انجام عمليات مورد نظر است . علت استفاده از واژه " همه منظوره " بدين دليل است که می توان بکمک اين نوع از کامپيوترها عمليات متفاوتی ( تايپ يک نامه ، ارسال يک نامه الکترونيکی، طراحی و نقشه کشی و ...) را انجام داد .
کامپيوتر شخصي ( Personal Computer ) ، با علامت اختصاري PC کامپيوتري است که براي استفاده اشخاص طراحي شده است. کامپيوتر هاي شخصي نيازي به اشتراک گذاري منابع پردازشي ، ديسک و چاپگر با کامپيوترهاي ديگر ندارند. ايده و فکر کامپيوتر شخصي حداقل بطور اوليه آزاد کردن افراد از وابستگي به منافع شديداً کنترل شونده کامپيوتر هاي بزرگ و کوچک بوده است. مثلاً در يک سازمان يا شرکت ، مديران داده پردازي داراي اختيار بلا منازع در انتخاب برنامه ها و قالب داده هايي بودند که افراد بايد مورد استفاده قرار ميدادند.
Laptop يکی از انواع متفاوت کامپيوترهای موجود است . اين نوع از کامپيوترها دارای قدرت محاسباتی و عملياتی نظير کامپيوترهای شخصی می باشند. با توجه به ويژگی های متعدد اين نوع از کامپيوترها خصوصا" قابليت حمل، می توان آنها را در موارد متفاوت و بصورت فرامکانی استفاده کرد .
سير تکاملی کامپيوترهای Laptop
اولين مرتبه ايده ايجاد يک کامپيوتر Laptop ، توسط شخصی با نام "Alen Key" در سال 1970 مطرح گرديد. در سال 1979 اولين کامپيوتر Laptop توسط "William Moggridge" طراحی گرديد. کامپيوتر فوق دارای 340 کيلوبايت حافظه بود. در سال 1983 ، توسط " Gavilan Compute " يک Laptop با مشخصات زير توليد گرديد :
64 کيلوبايت حافظه RAM ( امکان ارتقاء آن تا 128 کيلوبايت وجود داشت )
از سيستم عامل اختصاصی شرکت Gavilan استفاده می کرد( قابليت استفاده از MS-DOS نيز وجود داشت ).
ريزپردازنده 8080
موس touchpad
چاپگر قابل حمل
وزن آن 4 کيلوگرم و بهمراه چاپگر 6/4 کيلوگرم
کامپيوتر فوق دارای يک فلاپی درايو بود که با ساير فلاپی درايوهای موجود ، سازگار نبود.
در سال 1984 ، شرکت "اپل " مدل Apple II را معرفی کرد. کامپيوتر فوق از لحاظ اندازه نظير يک کامپيوتر notebook بود. سيستم فوق دارای يک ريزپردازنده 65 C02 يکصد وبيست و هشت کيلوبايت حافظه ، يک فلاپی درايو 5.25 ، دو پورت سريال ، يک پورت موس ، يک کارت مودم و منبع تغذيه خارجی ، بود. وزن کامپيوتربدون در نظر گرفتن مانيتور، 5 کيلوگرم بود. در کامپيوتر فوق از يک مانيتور نه اينچ تک رنگ و يا يک پانل اختياری LCD استفاده می شد. . در ادامه و در سال 1986 ، شرکت IBM نمونه محصول خود را در اين زمينه عرضه کرد. در سيستم فوق از ريزپردازنده 8080 ، 256 کيلوبايت حافظه ، دو عدد فلاپی درايو 3.5 اينچ ، يک LCD ، پورت های سريال و موازی و يک محل خاص برای يک مودم خارجی ، استفاده می گرديد. کامپيوتر فوق بهمراه نرم افزارهای اختصاصی نظير واژه پرداز ، دفترچه تلفن و ... عرضه گرديد. وزن سيستم فوق 5.4 کيلوگرم و به قيمت 3500 دلار فروخته می گرديد.
در ادامه شرکت های متعدد اقدام به توليد کامپيوترهای Laptop نمودند. امروزه اين نوع از کامپيوترها دارای قابليت ها ی فراوانی بوده که استفاده کنندگان مربوطه را در تمام سطوح راضی می نمايد .
کامپيوتر Laptop، کامپيوتري کوچک و قابل حمل ميباشد که داراي صفحه تصوير مسطح و صفحه کليدي است که روي هم تا ميشوند . کامپيوتر هاي Laptop که با باتري کار ميکنند اغلب داراي يک صفحه تصوير LCD ( نمايشگر کريستال مايع ) ميباشند. بعضي از مدلها ميتوانند با يک ايستگاه جفت شوند و به عنوان يک سيستم روميزي کامل در دفتر عمل کنند. در بعضي از کامپيوتر هاي Laptop مجموعه اي از برنامه هاي کاربردي تجاري در ROM تعبيه شده است.
کامپيوتر قياسي يا آنالوگ کامپيوتري است که بجاي اطلاعات کد دهي شده رقمي مانند اعداد در مبناي دو داده هاي دائمي در حال تغيير و پيوسته مانند تغييرات ولتاژ را مورد پردازش قرار ميدهد. کامپيوترهاي ديجيتالي ( رقمي ) مقادير را با سيگنالهاي گسسته بيان ميکند. ريز پردازنده ، ديجيتالي ( رقمي ) است اما میتواند با کمک يک مبدل قياسي به رقمي از اطلاعات قياسي استفاده کند و همچنين با کمک يک مبدل رقمي به قياسي ،اطلاعات رقمي را به قياسي تبديل کند.
سيستم عامل بدون شک مهمترين نرم افزار در کامپيوتر است . پس از روشن کردن کامپيوتر اولين نرم افزاری که مشاهده می گردد سيستم عامل بوده و آخرين نرم افزاری که قبل از خاموش کردن کامپيوتر مشاهده خواهد شد، نيز سيستم عامل است . سيستم عامل نرم افزاری است که امکان اجرای تمامی برنامه های کامپيوتری را فراهم می آورد. سيستم عامل با سازماندهی ، مديريت و کنترل منابع سخت افزاری امکان استفاده بهينه و هدفمند آنها را فراهم می آورد. سيستم عامل فلسفه بودن سخت افزار را بدرستی تفسير و در اين راستا امکانات متعدد و ضروری جهت حيات ساير برنامه های کامپيوتری را فراهم می آورد.
تمام کامپيوترها از سيستم عامل استفاده نمی نمايند. مثلا" اجاق های مايکروويو که در آشپزخانه استفاده شده دارای نوع خاصی از کامپيوتر بوده که از سيستم عامل استفاده نمی نمايند. در اين نوع سيستم ها بدليل انجام عمليات محدود و ساده، نيازی به وجود سيستم عامل نخواهد بود. اطلاعات ورودی و خروجی با استفاده از دستگاههائی نظير صفحه کليد و نمايشگرهای LCD ، در اختيار سيستم گذاشته می شوند. ماهيت عمليات انجام شده در يک اجاق گاز مايکروويو بسيار محدود و مختصر است، بنابراين همواره يک برنامه در تمام حالات و اوقات اجراء خواهد شد.
برای سيستم های کامپيوتری که دارای عملکردی بمراتب پيچيده تر از اجاق گاز مايکروويو می باشند، بخدمت گرفتن يک سيستم عامل باعث افزايش کارآئی سيستم و تسهيل در امر پياده سازی برنامه های کامپيوتری می گردد. تمام کامپيوترهای شخصی دارای سيستم عامل می باشند. ويندوز يکی از متداولترين سيستم های عامل است . يونيکس يکی ديگر از سيستم های عامل مهم در اين زمينه است . صدها نوع سيستم عامل تاکنون با توجه به اهداف متفاوت طراحی و عرضه شده است. سيستم های عامل مختص کامپيوترهای بزرگ، سيستم های روبوتيک، سيستم های کنترلی بلادرنگ ، نمونه هائی در اين زمينه می باشند.
سيستم عامل با ساده ترين تحليل و بررسی دو عمليات اساسی را در کامپيوتر انجام می دهد :
- مديريت منابع نرم افزاری و سخت افزاری يک سِستم کامپيوتری را برعهده دارد. پردازنده ، حافظه، فضای ذخيره سازی نمونه هائی از منابع اشاره شده می باشند .
- روشی پايدار و يکسان برای دستيابی و استفاده از سخت افزار بدو ن نياز از جزئيات عملکرد هر يک از سخت افزارهای موجود را برای برنامه های کامپيوتری فراهم می نمايد.
اولين وظيفه يک سيستم عامل، مديريت منابع سخت افزاری و نرم افزاری است . برنامه های متفاوت برای دستيابی به منابع سخت افزاری نظير: پردازنده ، حافظه، دستگاههای ورودی و خروجی، حافظه های جانبی، در رقابتی سخت شرکت خواهند کرد. سيستم های عامل بعنوان يک مدير عادل و مطمئن زمينه استفاده بهينه از منابع موجود را برای هر يک از برنامه های کامپيوتری فراهم می نمايند.
وظيفه دوم يک سيستم عامل ارائه يک رابط ( اينترفيس ) يکسان برای ساير برنامه های کامپيوتری است . در اين حالت زمينه استفاده بيش از يک نوع کامپيوتر از سيستم عامل فراهم شده و در صورت بروز تغييرات در سخت افزار سيستم های کامپيوتری نگرانی خاصی از جهت اجرای برنامه وجود نخواهد داشت، چراکه سيستم عامل بعنوان ميانجی بين برنامه های کامپيوتری و سخت افزار ايفای وظيفه کرده و مسئوليت مديريت منابع سخت افزاری به وی سپرده شده است .برنامه نويسان کامپيوتر نيز با استفاده از نقش سيستم عامل بعنوان يک ميانجی براحتی برنامه های خود را طراحی و پياده سازی کرده و در رابطه با اجرای برنامه های نوشته شده بر روی ساير کامپيوترهای مشابه نگرانی نخواهند داشت . ( حتی اگر ميزان حافظه موجود در دو کامپيوتر مشابه نباشد ) . در صورتيکه سخت افزار يک کامپيوتر بهبود و ارتقاء يابد، سيستم عامل اين تضمين را ايجاد خواهد کرد که برنامه ها، در ادامه بدون بروز اشکال قادر به ادامه حيات وسرويس دهی خود باشند. مسئوليت مديريت منابع سخت افزاری برعهده سيستم عامل خواهد بود نه برنامه های کامپيوتری، بنابراين در زمان ارتقای سخت افزار يک کامپيوتر مسئوليت سيستم عامل در اين راستا اولويت خواهد داشت . ويندوز 98 يکی از بهترين نمونه ها در اين زمينه است . سيستم عامل فوق بر روی سخت افزارهای متعدد توليد شده توسط توليدکنندگان متفاوت اجراء می گردد. ويندوز 98 قادر به مديريت و استفاده از هزاران نوع چاپگر ديسک و ساير تجهيزات جانبی است .
سيستم عامل ( Operating System ) با حروف اختصاري OS نرم افزاري است که مسئول کنترل و بکار گيري منابع سخت افزاري مانند حافظه ، واحد پردازش مرکزي ( CPU) فضاي ذخيره سازي ديسک و تجهيزات جانبي ميباشد. سيستم عامل مبنايي است که برنامه هاي کاربردي مانند برنامه هاي واژه پردازي و صفحه گسترده ها بر اساس آن ساخته ميشود. متداولترين سيستم عامل تا کنون Unix, Windows, OS/2 Mac OS, MS-DOS بوده اند.
MS-DOS - Microsoft Disk Operating System سيستم عامل تک کاربره با خط فرماني که در سال 1981 براي کامپيوترهاي شخصي آي بي ام و سازگار با آن توسط مایکروسافت منتشر شد. نسخه اصلي DOS توسط يک شرکت کوچک در سياتل به منظور کارهاي آزمايشگاهي ايجاد شده بود. از آنجا که مایکروسافت قرار بود سيستم عاملي براي IBM تهيه کند لذا آن نسخه را خريداري نمود و برنامه را تهيه کرد. مايکروسافت بعدها نگارشهاي بالاتري از MS-DOS ارائه نمود. MS-DOS تا مدتها يکي از گسترده ترين سيستمهاي عامل محسوب ميشد.
سيستم مديريت پايگاه داده ها (Database Management System ) با حروف اختصاري DBMS يک لايه نرم افزاري بين پايگاه داده ها و کاربر است. اين سيستم تمام درخواستهاي کاربر نسبت به پايگاه داده ها ( مثلاً پرس و جو و نوسازي ) را کنترل ميکند. بنابراين کاربر الزامي به پيگيري جزئيات فيزيکي محل فايلها و قالبها ، طراحي شاخص دهي و غيره نخواهد داشت. علاوه بر اين DBMS کنترل تمرکز يافته مربوط به حفاظت داده ها را نيز ميسر ميسازد. از معروفترين سيستمهاي مديريت پايگاه داده ميتوان به دي بيس، فاکس پرو، پارادکس، اکسس، اينفورميکس و اوراکل اشاره کرد.
DSS - Decision Support System مجموعه اي از برنامه ها و داده هاي مرتبط است که مدير را در تحليل و تصميم گيري ياري ميسازد. کمک اين گونه سيستمها در تصميم گيري بيش از سيستمهاي اطلاعات مديريت (MIS) يا سيستمهاي اطلاعاتي اجرايي (EIS) است. اين سيستمها داراي يک بانک اطلاعاتي ، متشکل از مجموعه دانش موجود درباره يک زبان ، که براي فرموله کردن مسائل و پرسش بکار ميرود و يک برنامه مدل سازي براي آزمايش تصميمات ممکن است.
سيستم عامل شبکه سر نام عبارت ( Network Operating System ) و مخفف آن NOS ميباشد. در شبکه هاي محلي معماري سرويس گيرنده سرويس دهنده NOS شامل دو بخش است. بزرگترين و پيچيده ترين بخش نرم افزار سيستم ، در حال اجرا بر روي سرويس دهنده است. اين نرم افزار سيستم ، اعمال بسياري شامل اطلاعات حسابهاي کاربردي و دستيابي به شبکه ، امنيت ، به اشتراک گذاري منابع ، اعمال سرپرستي ، نظارت بر UPS و توان مصرفي ، حفاظت داده ها و کشف و کنترل خطا را هماهنگ ميسازد. در شبکه هاي نظير به نظير بخشي از NOS بر روي هر PC يا ايستگاه کاري متصل به شبکه نصب و در بالاي سيستم عامل PC اجرا ميگردد.
مدت زمان انجام يک کار بوسيله کامپيوتر ، به عوامل متعددي بستگي دارد که اولين آنها ، سرعت پردازشگر ( Processor) کامپيوتر ميباشد. پردازشگر يک تراشه الکترونيکي در قلب کامپيوتر بوده و سرعت آن بر حسب واحد مگاهرتز (MHz ) سنجيده ميشود. هر چه مقدار اين پارامتر بيشتر باشد پردازشگر سريعتر خواهد بود و در نتيجه قادر خواهد بود محاسبات بيشتري را در هر ثانيه انجام دهد. سرعت پردازشگر به عنوان يکي از مشخصه هاي يک کامپيوتر به قدري در تعيين کارايي آن اهميت دارد که معمولاً به عنوان يکی از اجزاي تشکيل دهنده نام کامپیوتر از آن ياد ميکنند. تراشه پردازشگر و اجزاي الکترونيکي که آنرا پشتيباني ميکنند ، مجموعاً بعنوان واحد پردازش مرکزي يا CPU شناخته ميشود.
حافظه با هدف ذخيره سازی اطلاعات ( دائم ، موقت ) در کامپيوتر استفاده می گردد. از انواع متفاوتی حافظه درکامپيوتر استفاده می گردد .
RAM
ROM
Cache
Dynamic RAM
Static RAM
Flash Memory
Virtual Memory
Video Memory
BIOS
استفاده از حافظه صرفا" محدود به کامپيوترهای شخصی نبوده و در دستگاههای متفاوتی نظير : تلفن های سلولی، PDA ، راديوهای اتومبيل ، VCR ، تلويزيون و ... نيز در ابعاد وسيعی از آنها استفاده بعمل می آيد.هر يک از دستگاههای فوق مدل های متفاوتی از حافظه را استفاده می نمايند.
مبانی اوليه حافظه
با اينکه می توان واژه " حافظه " را بر هر نوع وسيله ذخيره سازی الکترونيکی اطلاق کرد، ولی اغلب از واژه فوق برای مشخص نمودن حافظه های سريع با قابليت ذخيره سازی موقت استفاده بعمل می آيد. در صورتيکه پردازنده مجبور باشد برای بازيابی اطلاعات مورد نياز خود بصورت دائم از هارد ديسک استفاده نمايد، قطعا" سرعت عمليات پردازنده ( با آن سرعت بالا) کند خواهد گرديد. زمانيکه اطلاعات مورد نياز پردازنده در حافظه ذخيره گردند، سرعت عمليات پردازنده از بعد دستيابی به داده های مورد نياز بيشتر خواهد گرديد. از حافظه های متعددی بمنظور نگهداری موقت اطلاعات استفاده می گردد.
مجموعه متنوعی ازانواع حافظه ها وجود دارد . پردازنده با توجه به ساختار سلسله مراتبی فوق به آنها دستيابی پيدا خواهد کرد. زمانيکه در سطح حافظه های دائمی نظير هارد و يا حافظه دستگاههائی نظير صفحه کليد، اطلاعاتی موجود باشد که پردازنده قصد استفاده از آنان را داشته باشد ، می بايست اطلاعات فوق از طريق حافظه RAM در اختيار پردازنده قرار گيرند. در ادامه پردازنده اطلاعات و داده های مورد نياز خود را در حافظه Cache و دستورالعمل های خاص عملياتی خود را در رجيسترها ذخيره می نمايد.
تمام عناصر سخت افزاری ( پردازنده، هارد ديسک ، حافظه و ...) و عناصر نرم افزاری ( سيستم عامل و...) بصورت يک گروه عملياتی بکمک يکديگر وظايف محوله را انجام می دهند . بدون شک در اين گروه " حافظه " دارای جايگاهی خاص است . از زمانيکه کامپيوتر روشن تا زمانيکه خاموش می گردد ، پردازنده بصورت پيوسته و دائم از حافظه استفاده می نمايد. بلافاصله پس از روشن نمودن کامپيوتر اطلاعات اوليه ( برنامه POST) از حافظه ROM فعال شده و در ادامه وضعيت حافظه از نظر سالم بودن بررسی می گردد ( عمليات سريع خواندن ، نوشتن ) .در مرحله بعد کامپيوتر BIOS را ازطريق ROM فعال خواهد کرد. BIOS اطلاعات اوليه و ضروری در رابطه با دستگاههای ذخيره سازی، وضعيت درايوی که می بايست فرآيند بوت از آنجا آغاز گردد، امنيت و ... را مشخص می نمايد. در مرحله بعد سيستم عامل از هارد به درون حافظه RAM استقرار خواهد يافت . بخش های مهم و حياتی سيستم عامل تا زمانيکه سيستم روشن است در حافظه ماندگار خواهند بود. در ادامه و زمانيکه يک برنامه توسط کاربر فعال می گردد، برنامه فوق در حافظه RAM مستقر خواهد شد. پس از استقرار يک برنامه در حافظه و آغاز سرويس دهی توسط برنامه مورد نظر در صورت ضرورت فايل های مورد نياز برنامه فوق، در حافظه مستقر خواهند شد.و در نهايت زمانيکه به حيات يک برنامه خاتمه داده می شود (Close) و يا يک فايل ذخيره می گردد ، اطلاعات بر روی يک رسانه ذخيره سازی دائم ذخيره و نهايتا" حافظه از وجود برنامه و فايل های مرتبط ، پاکسازی ! می گردد.
همانگونه که اشاره گرديد در هر زمان که اطلاعاتی ، مورد نياز پردازنده باشد، می بايست اطلاعات درخواستی در حافظه RAM مستقر تا زمينه استفاده از آنان توسط پردازنده فراهم گردد. چرخه درخواست اطلاعات موجود درRAM توسط پردازنده ، پردازش اطلاعات توسط پردازنده و نوشتن اطلاعات جديد در حافظه يک سيکل کاملا" پيوسته بوده و در اکثر کامپيوترها سيکل فوق ممکن است در هر ثانيه ميليون ها مرتبه تکرار گردد.
به محل ذخيره کردن محاسباتي که توسط کامپيوتر انجام ميگيرد حافظه گويند. در کامپيوتر ها دو نوع متداول حافظه وجود دارد. در واقع حافظه اصلي کامپيوتر شامل دو بخش است : حافظه فقط خواندني (ROM) و حافظه با دسترسي تصادفي (RAM)
حافظه (RAM(Random Access Memory شناخته ترين نوع حافظه در دنيای کامپيوتر است . روش دستيابی به اين نوع از حافظه ها تصادفی است . چون می توان به هر سلول حافظه مستقيما" دستيابی پيدا کرد . در مقابل حافظه های RAM ، حافظه های(SAM(Serial Access Memory وجود دارند. حافظه های SAM اطلاعات را در مجموعه ای از سلول های حافظه ذخيره و صرفا" امکان دستيابی به آنها بصورت ترتيبی وجود خواهد داشت. ( نظير نوار کاست ) در صورتيکه داده مورد نظر در محل جاری نباشد هر يک از سلول های حافظه به ترتيب بررسی شده تا داده مورد نظر پيدا گردد. حافظه های SAM در موارديکه پردازش داده ها الزاما" بصورت ترتيبی خواهد بود مفيد می باشند ( نظير حافظه موجود بر روی کارت های گرافيک ). داده های ذخيره شده در حافظه RAM با هر اولويت دلخواه قابل دستيابی خواهند بود.
مبانی حافظه های RAM
حافظه RAM ، يک تراشه مدار مجتمع (IC) بوده که از ميليون ها ترانزيستور و خازن تشکيل شده است .در اغلب حافظه ها با استفاده و بکارگيری يک خازن و يک ترانزيستور می توان يک سلول را ايجاد کرد. سلول فوق قادر به نگهداری يک بيت داده خواهد بود. خازن اطلاعات مربوط به بيت را که يک و يا صفر است ، در خود نگهداری خواهد کرد.عملکرد ترانزيستور مشابه يک سوييچ بوده که امکان کنترل مدارات موجود بر روی تراشه حافظه را بمنظور خواندن مقدار ذخيره شده در خازن و يا تغيير وضعيت مربوط به آن ، فراهم می نمايد.خازن مشابه يک ظرف ( سطل) بوده که قادر به نگهداری الکترون ها است . بمنظور ذخيره سازی مقدار" يک" در حافظه، ظرف فوق می بايست از الکترونها پر گردد. برای ذخيره سازی مقدار صفر، می بايست ظرف فوق خالی گردد.مسئله مهم در رابطه با خازن، نشت اطلاعات است ( وجود سوراخ در ظرف ) بدين ترتيب پس از گذشت چندين ميلی ثانيه يک ظرف مملو از الکترون تخليه می گردد. بنابراين بمنظور اينکه حافظه بصورت پويا اطلاعات خود را نگهداری نمايد ، می بايست پردازنده و يا " کنترل کننده حافظه " قبل از تخليه شدن خازن، مکلف به شارژ مجدد آن بمنظور نگهداری مقدار "يک" باشند.بدين منظور کنترل کننده حافظه اطلاعات حافظه را خوانده و مجددا" اطلاعات را بازنويسی می نمايد.عمليات فوق (Refresh)، هزاران مرتبه در يک ثانيه تکرار خواهد شد.علت نامگذاری DRAM بدين دليل است که اين نوع حافظه ها مجبور به بازخوانی اطلاعات بصورت پويا خواهند بود. فرآيند تکراری " بازخوانی / بازنويسی اطلاعات" در اين نوع حافظه ها باعث می شود که زمان تلف و سرعت حافظه کند گردد.
سلول های حافظه بر روی يک تراشه سيليکون و بصورت آرايه ای مشتمل از ستون ها ( خطوط بيت ) و سطرها ( خطوط کلمات) تشکيل می گردند. نقطه تلاقی يک سطر و ستون بيانگر آدرس سلول حافظه است .
حافظه های DRAM با ارسال يک شارژ به ستون مورد نظر باعث فعال شدن ترانزيستور در هر بيت ستون، خواهند شد.در زمان نوشتن خطوط سطر شامل وضعيتی خواهند شد که خازن می بايست به آن وضعيت تبديل گردد. در زمان خواندن Sense-amplifier ، سطح شارژ موجود در خازن را اندازه گيری می نمايد. در صورتيکه سطح فوق بيش از پنجاه درصد باشد مقدار "يک" خوانده شده و در غيراينصورت مقدار "صفر" خوانده خواهد شد. مدت زمان انجام عمليات فوق بسيار کوتاه بوده و بر حسب نانوثانيه ( يک ميلياردم ثانيه ) اندازه گيری می گردد. تراشه حافظه ای که دارای سرعت 70 نانوثانيه است ، 70 نانو ثانيه طول خواهد کشيد تا عمليات خواندن و بازنويسی هر سلول را انجام دهد.
سلول های حافظه در صورتيکه از روش هائی بمنظور اخذ اطلاعات موجود در سلول ها استفاده ننمايند، بتنهائی فاقد ارزش خواهند بود. بنابراين لازم است سلول های حافظه دارای يک زيرساخت کامل حمايتی از مدارات خاص ديگر باشند.مدارات فوق عمليات زير را انجام خواهند داد :
مشخص نمودن هر سطر و ستون (انتخاب آدرس سطر و انتخاب آدرس ستون )
نگهداری وضعيت بازخوانی و باز نويسی داده ها ( شمارنده )
خواندن و برگرداندن سيگنال از يک سلول ( Sense amplifier)
اعلام خبر به يک سلول که می بايست شارژ گردد و يا ضرورتی به شارژ وجود ندارد ( Write enable)
ساير عمليات مربوط به "کنترل کننده حافظه" شامل مواردی نظير : مشخص نمودن نوع سرعت ، ميزان حافظه و بررسی خطاء است .
حافظه های SRAM دارای يک تکنولوژی کاملا" متفاوت می باشند. در اين نوع از حافظه ها از فليپ فلاپ برای ذخيره سازی هر بيت حافظه استفاده می گردد. يک فليپ فلاپ برای يک سلول حافظه، از چهار تا شش ترانزيستور استفاده می کند . حافظه های SRAM نيازمند بازخوانی / بازنويسی اطلاعات نخواهند بود، بنابراين سرعت اين نوع از حافظه ها بمراتب از حافظه های DRAM بيشتر است .با توجه به اينکه حافظه های SRAM از بخش های متعددی تشکيل می گردد، فضای استفاده شده آنها بر روی يک تراشه بمراتب بيشتر از يک سلول حافظه از نوع DRAM خواهد بود. در چنين مواردی ميزان حافظه بر روی يک تراشه کاهش پيدا کرده و همين امر می تواند باعث افزايش قيمت اين نوع از حافظه ها گردد. بنابراين حافظه های SRAM سريع و گران و حافظه های DRAM ارزان و کند می باشند . با توجه به موضوع فوق ، از حافظه های SRAM بمنظور افزايش سرعت پردازنده ( استفاده از Cache) و از حافظه های DRAM برای فضای حافظه RAM در کامپيوتر استفاده می گردد.
RAM سر نام عبارت (Random Access Memory ) به مفهوم حافظه با دستيابي مستقيم يا دستيابي تصادفي ، محلي است که دستورالعمل ها و داده هاي برنامه در آن ذخيره ميشوند. بطوري که مستقيماً براي واحد پردازش مرکزي (CPU) قابل دستيابي باشند. RAM حافظه خواندني / نوشتني نيز ناميده ميشود. لازم به ذکر است که با قطع ناگهاني برق تمام اطلاعات اين حافظه از بين خواهد رفت .
حافظه ROM يک نوع مدار مجتمع (IC) است که در زمان ساخت داده هائی در آن ذخيره می گردد. اين نوع از حافظه ها علاوه بر استفاده در کامپيوترهای شخصی در ساير دستگاههای الکترونيکی نيز بخدمت گرفته می شوند. حافظه های ROM از لحاظ تکنولوژی استفاده شده، دارای انواع زير می باشند:
ROM
PROM
EPROM
EEPROM
Flash Memory
هر يک از مدل های فوق دارای ويژگی های منحصربفرد خود می باشند . حافظه های فوق در موارد زيردارای ويژگی مشابه می باشند:
داده های ذخيره شده در اين نوع تراشه ها " غير فرار " بوده و پس از خاموش شدن منبع تامين انرژی اطلاعات خود را از دست نمی دهند.
داده های ذخيره شده در اين نوع از حافظه ها غير قابل تغيير بوده و يا اعمال تغييرات در آنها مستلزم انجام عمليات خاصی است.
مبانی حافظه های ROM
حافظه ROM از تراشه هائی شامل شبکه ای از سطر و ستون تشکيل شده است ( نظير حافظه RAM) ، هر سطر وستون در يک نقطه يکديگر را قطع می نمايند. تراشه های ROM دارای تفاوت اساسی با تراشه های RAM می باشند. حافظه RAM از " ترانزيستور " بمنظور فعال و يا غيرفعال نمودن دستيابی به يک " خازن " در نقاط برخورد سطر و ستون ، استفاده می نمايند.در صورتيکه تراشه های ROM از يک " ديود" (Diode) استفاده می نمايد. در صورتيکه خطوط مربوطه "يک" باشند برای اتصال از ديود استفاده شده و اگر مقدار "صفر" باشد خطوط به يکديگر متصل نخواهند شد. ديود، صرفا" امکان حرکت " جريان " را در يک جهت ايجاد کرده و دارای يک نقطه آستانه خاص است . اين نقطه اصطلاحا" (Forward breakover) ناميده می شود. نقطه فوق ميزان جريان مورد نياز برای عبور توسط ديود را مشخص می کند. در تراشه ای مبتنی بر سيليکون نظير پردازنده ها و حافظه ، ولتاژ Forward breakover تقريبا" معادل شش دهم ولت است .با بهره گيری از ويژگی منحصر بفرد ديود، يک تراشه ROM قادر به ارسال يک شارژ بالاتر از Forward breakover و پايين تر از ستون متناسب با سطر انتخابی ground شده در يک سلول خاص است .در صورتيکه ديود در سلول مورد نظر ارائه گردد، شارژ هدايت شده (از طريق Ground ) و با توجه به سيستم باينری ( صفر و يک )، سلول يک خوانده می شود ( مقدار آن 1 خواهد بود) در صورتيکه مقدار سلول صفر باشد در محل برخورد سطر و ستون ديودی وجود نداشته و شارژ در ستون ، به سطر مورد نظر منتقل نخواهد شد.
همانطور که اشاره گرديد، تراشه ROM ، مستلزم برنامه نويسی وذخيره داده در زمان ساخت است . يک تراشه استاندارد ROM را نمی توان برنامه ريزی مجدد و اطلاعات جديدی را در آن نوشت . در صورتيکه داده ها درست نبوده و يا مستلزم تغيير و يا ويرايش باشند، می بايست تراشه را دور انداخت و مجددا" از ابتدا عمليات برنامه ريزی يک تراشه جديد را انجام داد.فرآيند ايجاد تمپليت اوليه برای تراشه های ROM دشوار است .اما مزيت حافظه ROM بر برخی معايب آن غلبه می نمايد. زمانيکه تمپليت تکميل گرديد تراشه آماده شده، می تواند بصورت انبوه و با قيمت ارزان به فروش رسد.اين نوع از حافظه ها از برق ناچيزی استفاده کرده ، قابل اعتماد بوده و در رابطه با اغلب دستگاههای الکترونيکی کوچک، شامل تمامی دستورالعمل های لازم بمنظور کنترل دستگاه مورد نظر خواهند بود.استفاده از اين نوع تراشه ها در برخی از اسباب بازيها برای نواختن موسيقی، آواز و ... متداول است .
ROM سرنام عبارت (Read Only Memory ) يا حافظه فقط خواندني ، حافظه اي بر پايه نيمه هادي است که دستورالعمل ها يا داده هاي قابل خواندن و غير قابل تغييري را در خود جاي ميدهد. ROM بخشي از انبار اوليه کامپيوتر است که محتوياتش را زمان خاموش کردن دستگاه از دست نميدهد و شامل برنامه هاي ضروری سيستم است . دستورالعمل هاي راه اندازي در ROM نگهداري ميشود و هنگام روشن کردن کامپيوتر کار راه اندازي سيستم به عهده آنها است.
بر روی هر کامپيوتر حداقل يک هارد ديسک وجود دارد.برخی از سيستم ها ممکن است دارای بيش از يک هارد ديسک باشند. هارد ديسک يک محيط ذخيره سازی دائم برای اطلاعات را فراهم می نمايد . اطلاعات ديجيتال در کامپيوتر می بايست بگونه ای تبديل گردند که بتوان آنها را بصورت دائم بر روی هارد ديسک مغناطيسی ذخيره کرد.
مبانی هارد ديسک
هارد ديسک در سال 1950 اختراع گرديد. هارد ديسک های اوليه شامل ديسک های بزرگ با قطر 20 اينچ بوده و توان ذخيره سازی چندين مگابايت بيشتر را نداشتند. به اين نوع ديسک ها در ابتدا " ديسک ثابت " می گفتند. در ادامه بمنظور تمايز آنها با فلاپی ديسک ها از واژه " هارد ديسک " استفاده گرديد. هارد ديسک ها دارای يک Platter ( صفحه ) بمنظور نگهداری محيط مغناطيسی می باشند. عملکرد يک هارد ديسک مشابه يک نوار کاست بوده و از يک روش يکسان برای ضبط مغناطيسی استفاده می نمايند. هارد ديسک ونوار کاست از امکانات ذخيره سازی مغناطيسی يکسانی نيز استفاده می نمايند.در چنين مواردی می توان بسادگی اطلاعاتی را حذف و يا مجددا" بازنويسی کرد. اطلاعات ذخيره شده بر روی هر يک از رسانه های فوق ، ساليان سال باقی خواهند ماند. عليرغم وجود شباهت های موجود ، رسانه های فوق در مواردی نيز با يکديگر متفاوت می باشند:
- لايه مغناطيسی بر روی يک نوار کاست بر روی يک سطح پلاستيکی نازک توزيع می گردد. در هارد ديسک لايه مغناطيسی بر روی يک ديسک شيشه ای ويا يک آلومينيوم اشباع شده قرار خواهد گرفت . در ادامه سطح آنها بخوبی صيقل داده می شود.
- در نوار کاست برای استفاده از هر يک از آيتم های ذخيره شده می بايست بصورت ترتيبی ( سرعت معمولی و يا سرعت بالا) در محل مورد نظر مستقر تا امکان بازيابی ( شنيدن ) آيتم دلخواه فراهم گردد. در رابطه با هارد ديسک ها می توان بسرعت در هر نقطه دلخواه مستقر و اقدام به بازيابی ( خواندن و يا نوشتن ) اطلاعات مورد نظر کرد.
در يک نوار کاست ، هد مربوط به خواندن / نوشتن می بايست سطح نوار را مستقيما" لمس نمايد. در هارد ديسک هد خواندن و نوشتن در روی ديسک به پرواز در می آيد! ( هرگز آن را لمس نخواهد کرد )
- نوار کاست موجود در ضبط صوت در هر ثانيه 2 اينچ جابجا می گردد. گرداننده هارد ديسک می تواند هد مربوط به هارد ديسک را در هر ثانيه 3000 اينچ به چرخش در آورد .
يک هارد ديسک پيشرفته قادر به ذخيره سازی حجم بسيار بالائی از اطلاعات در فضائی اندک و بازيابی اطلاعات با سرعت بسيار بالا است . اطلاعات ذخيره شده برروی هارد ديسک در قالب مجموعه ای از فايل ها ذخيره می گردند. فايل نامی ديگر برای مجموعه ای از بايت ها است که بنوعی در آنها اطلاعاتی مرتبط به هم ذخيره شده است . زمانيکه برنامه ای اجراء و در خواست فايلی را داشته باشد، هارد ديسک اطلاعات را بازيابی و آنها برای استفاده پردازنده ارسال خواهد کرد.
برای اندازه گيری کارآئی يک هارد ديسک از دو روش عمده استفاده می گردد:
- ميزان داده (Data rate) . تعداد بايت هايی ارسالی در هر ثانيه برای پردازنده است . اندازه فوق بين 5 تا 40 مگابايت در هر ثانيه است .
- زمان جستجو (Seek Time) . مدت زمان بين درخواست يک فايل توسط پردازنده تا ارسال اولين بايت فايل مورد نظربرای پردازنده را می گويند.
ذخيره سازی داده ها
اطلاعات بر روی سطح هر يک از صفحات هارد ديسک در مجموعه هائی با نام سکتور و شيار ذخيره می گردد. شيارها دوايرمتحدالمرکزی می باشند ( نواحی زرد) که بر روی هر يک از آنها تعداد محدودی سکتور(نواحی آبی ) با ظرفيت بين 256 ، 512 بايت ايجاد می گردد. سکتورهای فوق در ادامه و همزمان با آغاز فعاليت سيستم عامل در واحد های ديگر با نام " کلاستر " سازماندهی می گردند. زمانيکه يک درايو تحت عملياتی با نام Low level format قرار می گيرد، شيارها و سکتورها ايجاد می گردند. درادامه و زمانيکه درايو High level format گرديد، با توجه به نوع سيستم عامل و سياست های راهبردی مربوطه ساختارهائی نظير : جدول اختصاص فايل ها، جدول آدرس دهی فايل ها و... ايجاد، تا بستر مناسب برای استقرار فايل های اطلاعاتی فراهم گردد.
ديسکهاي مغناطيسي ( Hard Disk ) قادر به نگهداري داده ها در کامپيوتر هستند ، نوعاً داراي ظرفیتي بين چند گيگا بايت تا چند ده گيگا بايت ميباشد.
اگر تاکنون از کامپيوتر حتی به مدت پنج دقيقه استفاده کرده باشيد بيت و بايت برای شما کلماتی غريب نخواهند بود. ظرفيت حافظه اصلی، هارد ديسک ، فلاپی ديسک ها و... با بايت اندازه گيری می گردد. در زمان مشاهده ليست فايل ها توسط برنامه های نمايش دهنده فايل ها ، ظرفيت يک فايل نيز توسط بايت مشخص می گردد. در زمان تهيه يک کامپيوتر با عباراتی مشابه : " اين کامپيوتر دارای يک پردازنده 32 بيتی پنتيوم ، حافظه با ظرفيت 256 مگابايت و هارد ديسک با ظرفيت 10.2 گيگابايت است " ، برخورد داشته ايد. در اين بخش به بررسی مفهومی هر يک از موارد پرداخته تا از اين رهگذر شناخت مناسبی نسبت به آنها بوجود آيد.
اعداد دهدهی : ساده ترين روش شناخت بيت ها مقايسه آنها با " ارقام " است . يک رقم محلی برای ذخيره نمودن مقادير عددی بين صفر تا نه است . ارقام با يکديگر ترکيب و اعداد بزرگ را بوجود می آورند. مثلا" عدد 100618 شامل شش رقم است . در عدد فوق هر رقم دارای جايگاه اختصاصی خود است . مثلا" رقم 8 در اولين جايگاه ( رتبه يکان ) و رقم 1 در دومين جايگاه ( رتبه دهگان ) و رقم 6 در سومين جايگاه ( رتبه صدگان) قرار دارند. نحوه محاسبه عدد فوق بصورت زير است :
روش ديگر برای محاسبه عدد فوق استفاده از توان های متفاوت ده است .
ما از اعداد دهدهی روزانه استفاده می کنيم . در سيستم عدد نويسی فوق از ده رقم برای توليد اعداد استفاده می گردد. سيستم های عدد نويسی بر اساس مبنا های متفاوت ديگر نظير: مبنای هشت، شانزده و دو نيز وجود دارد. برای استفاده از سيستم های متفاوت عدد نويسی قطعا" دلايل قانع کننده ای وجود دارد.
بيت : در کامپيوتر از سيستم عدد نويسی مبنای دو استفاده می شود. سيستم فوق را سيستم عدد نويسی باينری نيز می گويند. علت استفاده از مبنای دو در کامپيوتر سهولت در پياده سازی آنها توسط تکنولوژی های موجود الکترونيک است . می توان کامپيوترهائی را ساخت که از مبنای ده استفاده نمايند ولی قطعا" قيمت ساخت آنها شايد مقرون بصرفه نبوده و استفاده از مبنای دو از بعد پياده سازی مطمئنا" مقرون بصرفه تر از ساير مبناهای عدد نويسی است .در مبنای دو از ارقام باينری ( صفر و يک ) استفاده می گردد. کلمه " بيت " از کلمات Binary digIT اقتباس شده است . در سيستم عدد نويسی مبنای ده از ده رقم و در سيستم عدد نويسی مبنای دو از دو رقم بمنظور توليد اعداد استفاده می گردد.بنابراين يک عدد باينری صرفا" شامل ارقام صفر و يک است . برای محاسبه عدد 1011 از چه روشی استفاده می گردد؟ برای محاسبه عدد فوق در مبنای دو از همان روشی استفاده می گردد که در محاسبه عدد 100618 در مبنای ده استفاده شد با اين تفاوت که از توان های متفاوت عدد دو استفاده خواهد شد.
در مبنای دو هر بيت توان های متفاوت دو را بصورت تصاعدی در بر خواهد داشت . بنابراين بسادگی می توان يک عدد باينری را شمارش نمود. ( 1 و 2 و 4 و 8 و 16 و 32 و 64 و 128 و 256 و ... ) . مثلا" عدد 1001 شامل 1 + 8 بوده که عدد 9 را نشان خواهد داد.
بايت : هر بيت می تواند صرفا" شامل يکی از ارقام صفر و يا يک باشد. ( از لحاظ مقداردهی دارای محدوديت هستند و فقط می توان بکمک آنها دو حالت و يا مفهوم را ارائه داد ). از ترکيب هشت بيت ، يک بايت بوجود می آيد. چرا هشت بيت در يک بايت است ؟ با استفاده از هشت بيت در يک بايت ، می توان 256 مقدار ( صفر تا 255 ) را نشان داد.
از بايت برای ذخيره سازی کاراکترها در مستندات مبتنی بر متن ( Text) استفاده می گردد. در مجموعه کاراکتر اسکی (ASCII) هر يک از مقادير بين صفر تا 127 دارای يک کاراکتر خاص است . اغلب کامپيوترها جدول اسکی را توسعه داده اند تا بتوانند از 256 کاراکتر بطور کامل در يک بايت استفاده نمايند.از 128 بايت بعدی برای موارد خاصی نظير کاراکترهای موجود در يک زبان غير انگليسی استفاده می گردد. کامپيوترها مستندات متنی را در حافظه و يا ديسک بر اساس کدهای فوق ( اسکی ) ذخيره می نمايند. مثلا" از برنامه NotePad در ويندوز برای ايجاد يک فايل متنی با محتويات " Four Seven" استفاده و فايل فوق را با نام Test.txt ذخيره نمائيد. پس از ذخيره نمودن فايل و مشاهده فايل مورد نظر در برنامه های نمايش دهنده مشخصات فايل ها متوجه خواهيد شد که ظرفيت فايل فوق 10 بايت است . ( يک بايت برای هر حرف ) در صورتيکه معيار مشاهده ما به فايل فوق بر اساس ديدگاه کامپيوتر باشد ، بجای هر حرف يک عدد ( معادل کد اسکی ) را مشاهده خواهيم کرد.
با مراجعه به جدول اسکی و مشاهده آن متوجه خواهيد شد که يک نتاظر يک به يک بين کدها و معادل حرفی آنها وجود دارد.
بايت های فراوان ! . برای سنجش ميزان حافظه اصلی ، هارد ديسک و ... که دارای بايت های فراوانی می باشند از مجموعه ای " پيشوند" قبل از نام بايت استفاده می گردد. ( کيلو، مگا ، گيگا نمونه هائی ازاين پيشوندها می باشند) جدول زير برخی از پيشوندها بهمراه کاربرد هر يک را نشان می دهد.
نام
مخفف
اندازه
Kilo
K
2^10 = 1,024
Mega
M
2^20 = 1,048,576
Giga
G
2^30 = 1,073,741,824
Tera
T
2^40 = 1,099,511,627,776
Peta
P
2^50 = 1,125,899,906,842,624
Exa
E
2^60 = 1,152,921,504,606,846,976
Zetta
Z
2^70 = 1,180,591,620,717,411,303,424
Yotta
Y
2^80 = 1,208,925,819,614,629,174,706,176
با توجه به جدول فوق می توان چنين برداشت کرد که : کيلو تقريبا" معادل هزار ، مگا تفريبا" معادل ميليون ، گيگا تقريبا معادل ميليارد و ... است. بنابراين زمانيکه شخصی عنوان می نمايد که دارای هارد ديسکی با ظرفيت دو گيگا بايت است ، معنای سخن وی اينچنين خواهد بود : " هارد ديسک وی دارای توان ذخيره سازی دو گيگا بايت ، يا تقريبا" دو ميليارد بايت و يا دقيقا" 2,147,483,648 بايت است ."
امروزه استفاده از رسانه های ذخيره سازی با ظرفيت بالا بسيار رايج بوده و ما شاهد حضور و استفاده از بانک های اطلاعاتی با ظرفيت بسيار بالا ( چندين ترابايت ) در موارد متعدد هستيم .
بيت شکل خلاصه شده (Binary Digital ) و مقدار يک صفر در سيستم عددي دودويي ميباشد. در پردازش و ذخيره سازي، بيت کوچکترين واحد اطلاعاتي است که کامپیوتر مورد استفاده قرار ميدهد و بطور فيزيکي بوسيله پالسي که به يک مدار ارسال ميگردد و يا به شکل نقطه کوچکي روي ديسک مغناطيسي که قابليت ذخيره سازي يک يا صفر را دارد، مشخص ميشود. بيتها کمترين اطلاعات قابل فهم براي انسان را ارائه ميکنند. بيتها در گروه هاي هشت تايي ، بايتها را تشکيل ميدهند که جهت ارائه تمام انواع اطلاعات از جمله حروف الفبا و رقمهاي صفر تا نه مورد استفاده قرار ميگيرند.
هر بايت شامل هشت بيت ميباشد . هر بيت را ميتوانيد بصورت يک سوئيچ الکتريکي با دو وضعيت ON يا OFF و يا يک عدد باينري در مبناي 2 با دو مقدار 0 يا 1 تصور کرد.
BITNET سر نام ( Because It's Time Network ) يک شبکه گسترده ( WAN ) است که در سال 1981 توسط موسسه همکاري براي تحقيقات و آموزش شبکه سازي (CREN ) در واشنگتن به کار افتاد. اين شبکه که اينک از بين رفته است ، پست الکترونيکي و خدمات انتقال فايل بين کامپيوتر هاي بزرگ انستيتو هاي آموزشي و تحقيقاتي در آمريکاي شمالي ، اروپا و ژاپن را ارائه مي نمود. اين شبکه بجاي TCP/IP از پروتکل NJE -Network Job Entry IBM استفاده ميکرد و قادر به تبادل پست الکترونيکي در اينترنت نيز بود.
Static random access memory)SRAM) . اين نوع حافظه ها از چندين ترانزيستور ( چهار تا شش ) برای هر سلول حافظه استفاده می نمايند. برای هر سلول از خازن استفاده نمی گردد. اين نوع حافظه در ابتدا بمنظور cache استفاده می شدند.
Dynamic random access memory)DRAM) . در اين نوع حافظه ها برای سلول های حافظه از يک زوج ترانزيستورو خازن استفاده می گردد .
Fast page mode dynamic random access memory)FPM DRAM) . شکل اوليه ای از حافظه های DRAM می باشند.در تراشه ای فوق تا زمان تکميل فرآيند استقرار يک بيت داده توسط سطر و ستون مورد نظر، می بايست منتظر و در ادامه بيت خوانده خواهد شد.( قبل از اينکه عمليات مربوط به بيت بعدی آغاز گردد) .حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 176 مگابايت در هر ثانيه است .
Extended data-out dynamic random access memory)EDO DRAM) . اين نوع حافظه ها در انتظار تکميل و اتمام پردازش های لازم برای اولين بيت نشده و عمليات مورد نظر خود را در رابطه با بيت بعد بلافاصله آغاز خواهند کرد. پس از اينکه آدرس اولين بيت مشخص گرديد EDO DRAM عمليات مربوط به جستجو برای بيت بعدی را آغاز خواهد کرد. سرعت عمليات فوق پنج برابر سريعتر نسبت به حافظه های FPM است . حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 176 مگابايت در هر ثانيه است .
Synchronous dynamic random access memory)SDRM) از ويژگی "حالت پيوسته " بمنظور افزايش و بهبود کارائی استفاده می نمايد .بدين منظور زمانيکه سطر شامل داده مورد نظر باشد ، بسرعت در بين ستون ها حرکت و بلافاصله پس از تامين داده ،آن را خواهد خواند. SDRAM دارای سرعتی معادل پنج برابر سرعت حافظه های EDO بوده و امروزه در اکثر کامپيوترها استفاده می گردد.حداکثر سرعت ارسال داده به L2 cache معادل 528 مگابايت در ثانيه است .
Rambus dynamic random access memory )RDRAM) يک رويکرد کاملا" جديد نسبت به معماری قبلی DRAM است. اين نوع حافظه ها از Rambus in-line memory module)RIMM) استفاده کرده که از لحاظ اندازه و پيکربندی مشابه يک DIMM استاندارد است. وجه تمايز اين نوع حافظه ها استفاده از يک گذرگاه داده با سرعت بالا با نام "کانال Rambus " است . تراشه های حافظه RDRAM بصورت موازی کار کرده تا بتوانند به سرعت 800 مگاهرتز دست پيدا نمايند.
Credit card memory يک نمونه کاملا" اختصاصی از توليدکنندگان خاص بوده و شامل ماژول های DRAM بوده که دريک نوع خاص اسلات ، در کامپيوترهای noteBook استفاده می گردد .
PCMCIA memory card .نوع ديگر از حافظه شامل ماژول های DRAM بوده که در notebook استفاده می شود.
FlashRam نوع خاصی از حافظه با ظرفيت کم برای استفاده در دستگاههائی نظير تلويزيون، VCR بوده و از آن به منظور نگهداری اطلاعات خاص مربوط به هر دستگاه استفاده می گردد. زمانيکه اين نوع دستگاهها خاموش باشند همچنان به ميزان اندکی برق مصرف خواهند کرد. در کامپيوتر نيز از اين نوع حافظه ها برای نگهداری اطلاعاتی در رابطه با تنظيمات هارد ديسک و ... استفاده می گردد.
VideoRam)VRAM) يک نوع خاص از حافظه های RAM بوده که برای موارد خاص نظير : آداپتورهای ويدئو و يا شتاب دهندگان سه بعدی استفاده می شود. به اين نوع از حافظه ها multiport dynamic random access memory) MPDRAM) نيز گفته می شود.علت نامگذاری فوق بدين دليل است که اين نوع از حافظه ها دارای امکان دستيابی به اطلاعات، بصورت تصادفی و سريال می باشند . VRAM بر روی کارت گرافيک قرار داشته و دارای فرمت های متفاوتی است. ميزان حافظه فوق به عوامل متفاوتی نظير : " وضوح تصوير " و " وضعيت رنگ ها " بستگی دارد.
RAM شامل دو نوع است : ايستا و پويا . متداولترين و ارزانترين RAM در واقع نوعي خازن است که ميتواند شارژ الکتريکي را در خود حفظ کرده و نشان دهنده يک بيت از داده باشد. متاسفانه خازن فقط به مدت کوتاهي ميتواند شارژ الکتريکي را در خود حفظ کند و بايد بطور مرتب محتوياتش تجديد شود. به همين دليل RAM مبتني بر اين روش را (RAM پويا ) يا " DRAM " ميگويند. نمونه سريعتر و گران قيمت تري از RAM نيز وجود دارد که در آن از کليد هاي بسيار کوچکي به نام فليپ فلاپ استفاده شده است . اين کليد ها قطعه هاي پايداري بوده و تا زماني که جريان الکتريکي جديدي به آنها اعمال نشده باشد ميتوانند محتويات يک بيت را در خود نگهداري کنند. RAM مبتني بر اين روش ( RAM ايستا ) يا " SRAM " ناميده ميشود.
توليد تراشه های ROM مستلزم صرف وقت و هزينه بالائی است .بدين منظور اغلب توليد کنندگان ، نوع خاصی از اين نوع حافظه ها را که PROM )Programmable Read-Only Memory) ناميده می شوند ، توليد می کنند.اين نوع از تراشه ها با محتويات خالی با قيمت مناسب عرضه شده و می تواند توسط هر شخص با استفاده از دستگاههای خاصی که Programmer ناميده می شوند ، برنامه ريزی گردند. ساختار اين نوع از تراشه ها مشابه ROM بوده با اين تفاوت که در محل برخورد هر سطر و ستون از يک فيوز( برای اتصال به يکديگر) استفاده می گردد. يک شارژ که از طريق يک ستون ارسال می گردد از طريق فيوز به يک سلول پاس داده شده و بدين ترتيب به يک سطر Grounded که نماينگر مقدار "يک" است ، ارسال خواهد شد. با توجه به اينکه تمام سلول ها دارای يک فيوز می باشند، درحالت اوليه ( خالی )، يک تراشه PROM دارای مقدار اوليه " يک" است . بمنظور تغيير مقدار يک سلول به صفر، از يک Programmer برای ارسال يک جريان خاص به سلول مورد نظر، استفاده می گردد.ولتاژ بالا، باعث قطع اتصال بين سطر و ستون (سوختن فيوز) خواهد کرد. فرآيند فوق را " Burning the PROM " می گويند. حافظه های PROM صرفا" يک بار قابل برنامه ريزی هستند. حافظه های فوق نسبت به RAM شکننده تر بوده و يک جريان حاصل از الکتريسيته ساکن، می تواند باعث سوخته شدن فيوز در تراشه شده و مقدار يک را به صفر تغيير نمايد. از طرف ديگر ( مزايا ) حافظه ای PROM دارای قيمت مناسب بوده و برای نمونه سازی داده برای يک ROM ، قبل از برنامه ريزی نهائی کارآئی مطلوبی دارند.
حافظه EPROM
استفاده کاربردی از حافظه های ROM و PROM با توجه به نياز به اعمال تغييرات در آنها قابل تامل است ( ضرورت اعمال تغييرات و اصلاحات در اين نوع حافظه ها می تواند به صرف هزينه بالائی منجر گردد)حافظه هایEPROM)Erasable programmable read-only memory) پاسخی مناسب به نياز های مطرح شده است ( نياز به اعمال تغييرات ) تراشه های EPROM را می توان چندين مرتبه باز نويسی کرد. پاک نمودن محتويات يک تراشه EPROM مستلزم استفاده از دستگاه خاصی است که باعث ساطع کردن يک فرکانس خاص ماوراء بنفش باشد.. پيکربندی اين نوع از حافظه ها مستلزم استفاده از يک Programmer از نوع EPROM است که يک ولتاژ را در يک سطح خاص ارائه نمايند ( با توجه به نوع EPROM استفاده شده ) اين نوع حافظه ها ، نيز دارای شبکه ای مشتمل از سطر و ستون می باشند. در يک EPROM سلول موجود در نقطه برخورد سطر و ستون دارای دو ترانزيستور است .ترانزيستورهای فوق توسط يک لايه نازک اکسيد از يکديگر جدا شده اند. يکی از ترانزيستورها Floating Gate و ديگری Control Gate ناميده می شود. Floating gate صرفا" از طريق Control gate به سطر مرتبط است. ماداميکه لينک برقرارباشد سلول دارای مقدار يک خواهد بود. بمنظور تغيير مقدار فوق به صفر به فرآيندی با نام Fowler-Nordheim tunneling نياز خواهد بود .Tunneling بمنظور تغيير محل الکترون های Floating gate استفاده می گردد.يک شارژ الکتريکی بين 10 تا 13 ولت به floating gate داده می شود.شارژ از ستون شروع و پس از ورود به floating gate در ground تخليه خواهد گرديد. شارژ فوق باعث می گردد که ترانزيستور floating gate مشابه يک "پخش کننده الکترون " رفتار نمايد . الکترون های مازاد فشرده شده و در سمت ديگر لايه اکسيد به دام افتاده و يک شارژ منفی را باعث می گردند. الکترون های شارژ شده منفی ، بعنوان يک صفحه عايق بين control gate و floating gate رفتار می نمايند.دستگاه خاصی با نام Cell sensor سطح شارژ پاس داده شده به floating gate را مونيتور خواهد کرد. در صورتيکه جريان گيت بيشتر از 50 درصد شارژ باشد در اينصورت مقدار "يک" را دارا خواهد بود.زمانيکه شارژ پاس داده شده از 50 درصد آستانه عدول نموده مقدار به "صفر" تغيير پيدا خواهد کرد.يک تراشه EPROM دارای گيت هائی است که تمام آنها باز بوده و هر سلول آن مقدار يک را دارا است.
بمنظور باز نويسی يک EPROM می بايست در ابتدا محتويات آن پاک گردد. برای پاک نمودن می بايست يک سطح از انرژی زياد را بمنظور شکستن الکترون های منفی Floating gate استفاده کرد.در يک EPROM استاندارد ،عمليات فوق از طريق اشعه ماوراء بنفش با فرکانس 253/7 انجام می گردد.فرآيند حذف در EPROM انتخابی نبوده و تمام محتويات آن حذف خواهد شد. برای حذف يک EPROM می بايست آن را از محلی که نصب شده است جدا کرده و به مدت چند دقيقه زير اشعه ماوراء بنفش دستگاه پاک کننده EPROM قرار داد.
حافظه های EEPROM و Flash Memory
با اينکه حافظه ای EPROM يک موفقيت مناسب نسبت به حافظه های PROM از بعد استفاده مجدد می باشند ولی کماکان نيازمند بکارگيری تجهيزات خاص و دنبال نمودن فرآيندهای خسته کننده بمنظور حذف و نصب مجدد آنان در هر زمانی است که به يک شارژ نياز باشد. در ضمن، فرآيند اعمال تغييرات در يک حافظه EPROM نمی تواند همزمان با نياز و بصورت تصاعدی صورت پذيرد و در ابتدا می بايست تمام محتويات را پاک نمود.حافظه های Electrically Erasable Programmable Read Only Memory)EEOPROM) پاسخی مناسب به نيازهای موجود است . در حافظه های EEPROM تسهيلات زير ارائه می گردد:
برای بازنويسی تراشه نياز به جدا نمودن تراشه از محل نصب شده نخواهد بود.
برای تغيير بخشی از تراشه نياز به پاک نمودن تمام محتويات نخواهد بود.
اعمال تغييرات در اين نوع تراشه ها مستلزم بکارگيری يک دستگاه اختصاصی نخواهد بود.
در عوض استفاده از اشعه ماوراء بنفش، می توان الکترون های هر سلول را با استفاده از يک برنامه محلی و بکمک يک ميدان الکتريکی به وضعيت طبيعی برگرداند. عمليات فوق باعث حذف سلول های مورد نظر شده و می توان مجددا" آنها را بازنويسی نمود.تراشه های فوق در هر لحظه يک بايت را تغيير خواهند داد.فرآيند اعمال تغييرات در تراشه های فوق کند بوده و در مواردی که می بايست اطلاعات با سرعت تغيير يابند ، سرعت لازم را نداشته و دارای چالش های خاص خود می باشند.
توليدکنندگان با ارائه Flash Memory که يک نوع خاص از حافظه های EEPROM می باشد به محدوديت اشاره شده پاسخ لازم را داده اند.در حافظه Flash از مدارات از قبل پيش بينی شده در زمان طراحی ، بمنظور حذف استفاده می گردد ( بکمک ايجاد يک ميدان الکتريکی). در اين حالت می توان تمام و يا بخش های خاصی از تراشه را که " بلاک " ناميده می شوند، را حذف کرد.اين نوع حافظه نسبت به حافظه های EEPROM سريعتر است ، چون داده ها از طريق بلاک هائی که معمولا" 512 بايت می باشند ( به جای يک بايت در هر لحظه ) نوشته می گردند. شکل زير حافظه BIOS را که نوع خاصی از حافظه ROM مدل Flash memory است ، نشان می دهد.
EPROM سر نام عبارت (Erasable Programmable Read Only Memory ) است که به آن حافظه فقط خواندني قابل برنامه ریزي نيز گفته ميشود. EPROM ها تراشه هاي حافظه غير فرار ( پايدار ) هستند که پس از ساخت برنامه ريزي ميشوند. تفاوت اين نوع حافظه با حافظه PROM ، قابليت پاک شدن برنامه هاي درون آن ميباشد. در اين تراشه ها اشعه ماوراء بنفش قوي ميتواند اتصالهاي قطع شده تراشه را دوباره برقرار کند. اگر چه قيمت EPROM ها بسيار بيشتر از DROM ها است اما اگر تغييرات زيادي در برنامه ريزي اعمال گردد، EPROM مقرون بصرفه خواهد بود.
گستره وسيعي از وسايل ذخيره سازي قابل جابجايي وجود دارند که به راحتي امکان انتقال آنها از کامپيوتري به کامپيوتر ديگر و يا بکارگيري آنها به عنوان نسخه هاي پشتيبان امنيتي در هنگام از دست رفتن ، خراب شدن يا به سرقت رفتن کامپیوتر وجود دارد.
CD Player مسئوليت يافتن و خواندن اطلاعات ذخيره شده بر روی يک CD را برعهده دارد. يک CD drive دارای سه بخش اساسی است : يک موتور که باعث چرخش ديسک می گردد. چرخش موتور فوق 200 و 500 دور دردقيقه با توجه به شياری است می بايست خوانده شود.
يک ليزر و يک سيستم لنز که برآمدگی های موجود بر روی CD را خواهند خواند.
يک مکانيزم رديابی بمنظور حرکت ليزر بگونه ای که پرتو نور قادر به دنبال نمودن شيار حلزونی باشد.
CD Player يک نمونه مناسب از آخرين فن آوري های موجود در زمينه کامپيوتر است . در سيستم فوق داده ها به شکل قابل فهم و بصورت بلاک هائی از داده شکل دهی شده وبرای يک مبدل ديجيتال به آنالوگ ( زمانيکه Cd صوتی باشد ) و يا يک کامپيوتر ( زمانيکه يک درايو CD-ROM باشد ) ارسال خواهد شد. پس از تابش نور بر روی سطح ديسک ( برآمدگی ها )، بازتابش آن از طريق يک چشم الکترونيکی کنترل می گردد. در صورتيکه بازتابش نور دقيقا" بر روی چشم الکترونيکی منطبق گردد ، عدد يک تشخيص داده شده و در صورتيکه بازتابش نور منطبق بر چشم الکترونيکی نباشد ، عدد صفر تشخيص داده خواهد شد. پس از تشخيص فوق ( صفر و يا يک ) اطلاعات بصورت سيگنا لهای ديجيتال شکل دهی خواهند شد. در ادامه سيگنال های فوق در اختيار يک تبديل کننده قرار خواهند گرفت . تبديل کننده سيگنالهای ديجيتال را به آنالوگ تبديل خواهد کرد. اگر CD مورد نظر حاوی اطلاعات صوتی ( موزيک ) باشد ، در ادامه سيگنال های آنالوگ در اختيار يک تقويت کننده آنالوگ قرار گرفته و پس از تقويت سيگنال مربوطه امکان شنيدن صوت از طريق بلندگوی کامپيوتر بوجود خواهد آمد.
وظيفه اوليه CD player تمرکز ليزر بر روی شيار حاوی برآمدگی های ايجاد شده است . پرتوهای نور از بين لايه پلی کربنات عبور و توسط لايه آلومينيم بازتابش خواهند شد. يک چشم الکترونيکی ( Opto-electronic ) از تغييرات بوجود آمده در نور استنباطات خود را خواهد داشت . با توجه به برآمدگی های موجود در سطح ديسک ، بازتابش نور منعکس شده تفاوت های موجود را مشخص وچشم الکترونيکی تغييرات حاصل از انعکاس را تشخيص خواهد داد. الکترونيک های موجود در درايو تغييرات نور منعکس شده را بمنظور خواندن بيت ها ، تفسير می نمايد.
مشکل ترين بخش سيستم فوق نگهداری پرتو های نور در مرکز شيارهای داده است . عمليات فوق بر عهده "سيستم ردياب" مي باشد .سيستم فوق ماداميکه CD خوانده می شود ، بصورت پيوسته ليزر راحرکت و آن را از مرکز ديسک دور خواهد کرد. به موازات حرکت خطی فوق ، موتور مربوطه (Spindle motor) می بايست سرعت CD را کاهش داده تا در هر مقطع زمانی ، اطلاعات با يک نسبت ثابت از سطح ديسک خوانده شوند.
CD-ROM - Compact Disk Read Only Memory رسانه ذخيره سازي نوري است که ظرفيت ذخيره سازي 650 مگابايت را دارد. سرعت منفرد (1X ) در گرداننده هاي CD-ROM ، 150 کيلو بايت در ثانيه است. چون داده ها توسط گرداننده هاي CD-ROM مبتني بر زمان نيست ميتوان با چرخاندن اين داده ها توسط گرداننده هاي با سرعت خطي بالاتر خواندن آنها را افزايش داد. به عنوان مثال يک گرداننده 24 ساعته (24X ) سرعت انتقالي برابر 3/6 مگابايت در ثانيه ( 24*150kb/s) دارد.
هر وسيله اي که خارج از واحد سيستم ( Case ) قرار داشته باشد وسيله جانبي ناميده ميشود. در اغلب سيستم هاي کامپيوتري ، سه وسيله جانبي ضروري موسوم به صفحه کليد (Keyboard) ، ماوس ( Mouse ) و صفحه نمايش (Monitor) وجود دارد.
به صفحه نمايش کامپيوتر مانيتور Monitor ( به معني آگاهي دهنده ) گفته ميشود. چرا که براي آگاهي يافتن از وقايعي که در کامپيوتر شما در حال وقوع هستند استفاده ميکند. مانيتور از وسايل ورودی - خروجي کامپيوتر ميباشد.
چاپگر يا Printer ، از ابزار هاي خروجي کامپيوتر است که متن يا تصوير ايجاد شده به وسيله کامپيوتر را بر روي کاغذ ( يا رسانه مشابه ديگر ) پياده ميکند. چاپگر ها از جنبه هاي مختلف تقسيم بندي ميشوند که متداولترين مشخصه آنها ضربه اي يا غير ضربه اي بودن آنهاست. در چاپگرهاي ضربه اي هر چاپگر با کاغذ تماس فيزيکي دارد. مثل چاپگر هاي ماتريسي نقطه اي و چرخ و فلکي ، اما در چاپگر هاي غير ضربه اي هر چاپگر با کاغذ تماس ندارد که به عنوان نمونه ميتوان از چاپگر هاي ليزري و جوهر افشان و حرارتي نام برد.
چاپگر ليزری
چاپگرهای ليزری با توجه به ويژگی های منحصربفرد خود طی ساليان اخير با استقبال عموم کاربران کامپيوتر در سراسر جهان مواجه شده اند. شرکت های توليدکننده اين نوع چاپگرها متناسب با خواسته های جديد و همزمان با پيشرفت تکنولوژی ، مدل های متفاوتی از اين نوع چاپگرها را به بازار عرضه نموده اند.
مبانی چاپگرهای ليزری
استفاده از الکتريسيته ساکن در تکنولوژی چاپگرهای ليزری، يکی از اصول مهم و اوليه است . الکتريسيته ساکن يک شارژ الکتريکی است که توسط اشياء عايق ايجاد می گردد. بدن انسان نمونه ای در اين زمينه بوده که می تواند باعث ايجاد الکتريسيته ساکن گردد. انرژی حاصل از الکتريسيته ساکن باعث ايجاد چسبندگی بين اشياء می گردد. ( نظير لباس های داخل يک ماشين خشک کن ). رعد و برق حاصل از يک ابر صاعقه دار نيز حامل الکتريسيته ساکن بوده که مسير ابر تا زمين را طی خواهد کرد.
چاپگر ليزری از پديده فوق بعنوان يک نوع " چسب موقت " استفاده می نمايد. هسته اساسی سيستم فوق ، دستگاهی با نام " نورپذير" (Photoreceptor) است . ماهيت فيزيکی دستگاه فوق، يک استوانه و يا يک سيلندر است. دستگاه فوق از مواد هادی نور تشکيل شده که توسط کوانتوم نور تخليه می گردند. در ابتدا ، استوانه يک شارژ مثبت را از طريق يک سيم حامل جريان الکتريکی (Corona Wire) ، پيدا می کند . همزمان با چرخش استوانه ، چاپگر يک پرتو نور ليزری نازک را بر سطح استوانه بمنظور تخليه الکتريکی بخش مربوطه ، می تاباند. در ادامه ليزر حروف و تصاير را بر سطح استوانه خواهد نوشت .( يک الگو از شارژ الکتريکی ) . سيستم فوق می تواند با شارژ معکوس هم کار نمايد، در اين حالت يک شارژ الکترواستاتيک مثبت بر روی يک شارژ منفی بعنوان زمينه در نظر گرفته خواهد شد.
پس از عملکرد الگوی موردنظر ، چاپگر سطح استوانه را با گرد جوهر ( پودر مشکی رنگ با کيفيت مناسب ) شارژ شده مثبت، می پوشاند. با توجه با اينکه پودر فوق دارای شارژ مثبت است ، تونر به ناحيه تخليه شده استوانه ( بار منفی ) چسبانده می گردد.( در اين حالت شارژ زمينه مثبت نخواهد شد ) . عمليات فوق مشابه نوشتن بر روی سودا و چسباندن آن بر روی سطح مورد نظر است .
پس از چسباندن پودر مورد نظر ، استوانه حول يک کاغذ می چرخد .قبل از اينکه کاغذ زير استوانه قرار بگيرد ، يک شارژ منفی توسط سيم انتقالی Corona به آن داده می شود. شارژ فوق بمراتب قويتر از شارژ منفی الکترواستاتيک مربوط به تصوير بوده و کاغذ قادر به رها کردن پودر مربوطه خواهد بود. همزمان با حرکت کاغذ (با سرعت معادل استوانه) بر روی کاغذ تصوير مربوطه درج خواهد شد. بمنظور ممانعت از چسبيدن کاغذ به استوانه ، بلافاصله پس از درج تصويرعمليات تخليه شارژ توسط يک سيم Detac corona انجام خواهد شد.
درنهايت ، چاپگر کاغذ را از بين يک Fuser ( يک زوج غلتک گرم ) عبور داده می شود. در حين انجام فرآيند فوق، گردجوهر پاشيده شده در کاغذ تنيده می گردد. غلتک ها باعث حرکت کاغذ به سمت سينی خروجی خواهند شد. Fuser باعث گرم شدن کاغذ نيز خواهد شد بهمين دليل زمانيکه کاغذ از چاپگر خارج می گردد ، داغ است .
چه عاملی باعث می شود که کاغذ سوزانده نگردد؟ مهمترين عامل سرعت است . سرعت حرکت کاغذ توسط غلتک ها بگونه ای خواهد بود که باعث عدم سوختگی کاغذ خواهد شد.
پس از ريختن پودر بر روی کاغذ ، سطح استوانه تحت تاثير يک لامپ تخليه قرار می گيرد. اين لامپ روشن تمام سطح "نور پذير" استوانه را تحت تاثير قرار داده و تصاوير الکتريکی را پاک خواهد کرد. در ادامه سطح استوانه توسط سيم شارژCorona تحت تاثير شارژ مثبت قرار می گيرد.
کنترل کننده
قبل از انجام هر گونه عمليات توسط چاپگر ليزری ، می بايست صفحه حاوی داده در اختيار آن قرار گرفته و در ادامه در رابطه با نحوه ايجاد خروجی مورد نظر تصميم گيری می گردد. عمليات فوق بر عهده کنترل کننده چاپگر خواهد بود. کنترل کننده چاپگر بعنوان برد اصلی چاپگر ليزری ايفای وظيفه می نمايد. کنترل کننده فوق از طريق يک پورت ارتباطی نظير : پورت موازی و يا پورت USB با کامپيوتر ارتباط برقرار می نمايد. در صورتيکه چاپگر به چندين کامپيوتر متصل باشد ، کاربران متفاوت قادر به ارسال درخواست های چاپ خود خواهند بود. در اين حالت کنترل کننده ، هر يک از درخواست های واصله را بصورت جداگانه پردازش خواهد کرد.
بمنظور گفتمان بين کنترل کننده و کامپيوتر ، می بايست آنها با يک زبان مشترک صحبت نمايند. در چاپگرهای اوليه ، کامپيوتر يک نوع فايل متنی خاص را بهمراه مجموعه ای از کدهای اطلاعاتی برای چاپگر ارسال می کرد. با توجه به ماهيت چاپگرهای اوليه و محدوديت فونت های موجود ، روش فوق بخوبی تامين کننده نيازهای اطلاعاتی چاپگر بود. امروزه از صدها نوع فونت استفاده می گردد.بدين منظور لازم است که اطلاعات مورد نياز چاپگر با استفاده از يک زبان پيشرفته در اختيار آن گذاشته شود. متداولترين زبانهای موجود در اين زمينه زبان PCL)Printer Command Language) مربوط به شرکت هيولت پاکارد و " پوست اسکريپت " مربوط به Adobe است . زبانهای فوق برای تشريح صفحه از يک نوع بردار استفاده می نمايند. بردار فوق مقادير رياضی از اشکال geometric می باشند. ( بصورت مجموعه ای از نقاط نخواهد بود ) چاپگر بردار را اخذ و در ادامه آن را به يک صفحه bitmap تبديل می نمايد.
برخی از چاپگرها از يک دستگاه اينترفيش گرافيکی GDI)Graphical device interface) در عوض PCL استاندارد، استفاده می نمايند. درسيستم فوق ، کامپيوتر بردار مربوط به نقاط را خود ايجاد می نمايد، بدين ترتيب کنترل کننده پردازشی در اين زمينه را انجام نداده و صرفا" دستورالعمل های نقاط را برای ليزر ارسال می نمايد. در اغلب چاپگرهای ليزری ، کنترل کننده می بايست عمليات مربوط به سازماندهی داده های دريافتی از کامپيوتر را خود انجام دهد. اطلاعات فوق شامل : دستورات مربوط به نوع عمليات ، نوع کاغذ ، نحوه برخورد با فونت ها و ... است . کنترل کننده بمنظور انجام عمليات مربوطه بطرز صحيح می بايست اطلاعات فوق را با اولويت درست دريافت نمايد.
پس از سازماندهی داده ها ، کنترل کننده عمليات آماده سازی صفحه را آغاز خواهد کرد. تنظيم حاشيه ها ی متن ، سازماندهی کلمات و استقرار تصاوير مورد نظر و ... را انجام داده و ماحصل عمليات فوق ايجاد برداری حاوی نقاط متفاوت است . چاپگر بمنظور چاپ يک صفحه به اطلاعات فوق نياز خواهد داشت .
در اکثر چاپگرهای ليزری ، کنترل کننده قادر به ذخيره درخواست های مربوط به چاپ در حافظه اختصاصی خود است . با استفاده از ويژگی فوق ، کنترل کننده قادر به استقرار چندين کار در حافظه می باشد ( ايجاد يک صف از کارها ) . پس از استقرار هر درخواست چاپ در حافظه اختصاصی ، امکان چاپ آنها در زمان مربوطه فراهم خواهد شد. در موارديکه از يک سند می بايست چندين نسخه چاپ گردد ، داده های مربوطه صرفا" يک بار برای چاپگر ارسال و بدين طريق در زمان صرفه جوئی خواهد شد.
ليزر
نقش سيتم ليزر چاپگر در ايجاد خروجی مورد نظر بسيار حائز اهميت است . در چاپگرهای ليزری قديمی ، سيستم فوق از عناصر زير تشکيل شده بود :
يک ليزر
يک آيينه قابل حرکت
يک لنز
ليزر داده های مربوط به صفحه را دريافت ( نقاط ) و بر اساس اطلاعات فوق متن و تصوير مورد نظر را ايجاد می کرد. در هر زمان(لحظه) يک خط افقی چاپ می گرديد. همزمان با حرکت پرتو های نور بر روی استوانه ، ليزر يک پالس نوری برای هر يک از نقاط مورد نظر جهت چاپ را منعکس می نمود. برای فضا های خالی پالسی توليد نمی گرديد. ليزر نقشی در حرکت پرتو های نور نداشته و باعث تابش نور از طريق يک آيينه قابل حرکت است. همزمان با حرکت آيينه ، توسط مجموعه ای از لنزها نور تابانده می گرديد.با تنظيم فاصله بين آيينه و نقاط در زمان تابش نور ، از بهم ريختگی تصوير پيشگيری بعمل می آمد.
دستگاه ليزری صرفا" در جهت افقی حرکت می کرد.پس از پيمايش افقی ، چاپگر استوانه مربوطه را حرکت داده تا زمينه ايجاد خط بعدی توسط دستگاه ليزر فراهم گردد.
برخی از چاپگرهای ليزری از مجموعه ای ديود نوری (LED) برای نوشتن محتويات صفحه استفاده می نمايند. هر يک از نقاط دارای نور اختصاصی خود خواهد بود. چاپگرهای با تکنولوژی فوق نسبت به چاپگرهائی که از دستگاه ليزری استفاده می نمايند ، دارای قيمت ارزان تری می باشند.
تونر
يکی از مهمترين شاخص های يک چاپگر ليزری ، تونر است . تونر يک نوع پودر الکتريکی شارژ شده بوده که دارای دو عنصر اصلی : رنگ دانه و پلاستيک است . رنگ دانه ها تامين کننده رنگ مورد نياز می باشند ( در چاپگرهای تک رنگ ، رنگ فوق مشکی است ) .رنگ دانه ها با پلاستيک آميخته شده اند. بدين ترتيب زمانيکه تونر از بين غلتک های داغ عبور می نمايد ، گداخته خواهند گرديد.
پودر در يک toner hopper ( يک محفظه کوچک در داخل يک روکش قابل حرکت ) ذخيره می گردد. چاپگر تونر مورد نياز خود را از طريق developer unit ( تامين کننده دانه ) از محفظه دريافت می دارد. developer ، يک مجموعه از لانه های مغناطيسی با شارژ منفی است . دانه های فوق به يک پاک کن فلزی قابل چرخش ، متصل خواهند شد. با حرکت ميله فوق دانه هایمغناطيسی در محفظه گفته شده قرار خواهند گرفت . با توجه به اينکه دانه های مغناطيسی دارای شارژ منفی می باشند ، تامين کننده دانه ها ، دانه های مثبت تونر را جمع آوری خواهد کرد.درادامه پاک کن، ذرات را تميز و آنها را برای استوانه ارسال می دارد. تصاوير الکترواستاتيک دارای شارژ منفی قويتر نسبت به تامين کننده دانه ها بوده و استوانه شامل ذرات چسبانده شده را از خود دور می نمايد. در ادامه استوانه در طول کاغذ حرکت و بموازات آن کاغذ تحت تاثير يک ميدان قرار گرفته( يک سيم detac corona ) و تخليه الکتريکی می گردد.در وضعيت فوق تنها عاملی که باعث نگهداری تونر بر سطح کاغذ می گردد ، نيروی جاذبه است .بمنظور چسباندن تونر بر روی سطح کاغذ ، می بايست کاغذ از طريق غلتک های داغ بحرکت درآيد. در اغلب چاپگرها ، Toner hopper ، developer,drum assembly در يک کارتريج قابل تعويض قرار می گيرند.
مزايای يک چاپگر ليزری
مهمترين مزايای چاپگرهای ليزری : سرعت ، دقت و مقرون بصرفه بودن است . يک ليزر قادر به حرکت بسيار سريع بوده و طبيعی است سرعت نوشتن آن بمراتب بيشتر از چاپگرهای جوهر افشان باشد. چاپگرهای ليزری بمراتب گرانتر نسبت به چاپگرهای جوهرافشان می باشند. در مقابل پودر مصرفی آنها زياد گران نبوده و هزينه نگهداری آنان بالا نخواهد بود.
چاپگرهای رنگی
در ابتدا اغلب چاپگرهای ليزری بصورت تک رنگ ( سياه رنگ نوشته و سفيد رنگ کاغذ ) بودند. امروزه چاپگرهای ليزری رنگی نيز متداول و توسط توليدکنندگان متفاوت عرضه شده اند. عملکرد چاپگرهای رنگی در اکثر موارد مشابه چاپگرهای سياه و سفيد است . يکی از تفاوت های عمده چاپگرهای رنگی با سياه و سفيد نحوه انجام فرآيند چاپ با توجه به ماهيت رنگی بودن آنان است . چاپگرهای رنگی برای انجام فرآيند مربوطه از چهار فاز متفاوت استفاده می نمايند. در هر فاز يکی از رنگ های فيروزه ای ( آبی ) ، سرخابی ( قرمز ) ، زرد وسياه استفاده می گردد. با ترکيب چهار رنگ فوق مجموعه ای گسترده از رنگ ها بوجود می آيد. برخی از چاپگرها دارای چهار تونر و developer unit مجزا بر روی يک چرخ دوار می باشند. برخی ديگر از چاپگرها برای هر يک از رنگ ها، از دستگاه های ليزر ، استوانه و تونر مجزا استفاده می نمايند.
در صورتيکه هم اکنون در حال مطالعه اين مطلب در منزل و يا محل کار خود می باشيد، مطلب فوق از طريق مودم در اختيار شما گذاشته شده است . واژه " مودم " از ترکيب کلمات "modulator-demodulator" اقتباس شده است .از مودم برای ارسال داده های ديجيتال از طريق خطوط تلفن استفاده بعمل می آيد. مودم ارسال کننده اطلاعات، عمليات مدوله نمودن داده را به سيگنال هائی که با خطوط تلفن سازگار می باشند، انجام خواهد داد. مودم دريافت کننده اطلاعات، عمليات " دی مدوله " نمودن سيگنال را بمنظور برگشت به حالت ديجيتال انجام می دهد. مودم های بدون کابل داده های ديجيتال را به امواج راديوئی تبديل می نمايند.
مودم ازسال 1960 در کامپيوتر و بمنظور ارسال و دريافت اطلاعات توسط ترمينال ها و اتصال به سيستم های مرکزی، مورد استفاده قرار گرفته است .شکل زير نحوه ارتباط فوق در کامپيوترهای بزرگ را نشان می دهد.
سرعت مودم ها در سال 1960 حدود 300 بيت در ثانيه (bps) بود. در آن زمان يک ترمينال ( يک صفحه کليد و صفحه نمايشگر) قادر به تماس تلفنی با کامپيوتر مرکزی بود. فراموش نکنيم که در آن زمان وقت کامپيوتر بصورت اشتراکی مورد استفاده قرار می گرفت و سازمانها و موسسات با خريداری نمودن زمان مورد نظر خود، امکان استفاده از کامپيوتر اصلی را بدست می آورند. مودم ها در آن زمان اين امکان را بوجود می آورند که موسسات ياد شده قادر به ارتباط با سيستم مرکزی با سرعتی معادل 300 بيت در ثانيه باشند.در چنين حالتی زمانيکه کاربری از طريق ترمينال کاراکتری را تايپ می کرد، مودم کد معادل کاراکتر تايپ شده را بر اساس استاندارد اسکی، برای کامپيوتر مرکزی ارسال می نمود. در موارديکه کامپيوتر مرکزی اطلاعاتی را بمنظور نمايش برای ترمينال ارسال می کردد نيز از مودم استفاده می گرديد.
همزمان با عرضه کامپيوترهای شخصی در سال 1970 استفاده از سيستم های بولتنی(BBS(Bulletin board system مطرح گرديد. اشخاص و يا موسسات با استفاده ازيک و يا چند مودم و برخی نرم افزارهای مربوط به BBS ، سيستم را پيکربندی نموده و کاربران ديگر با استفاده از مودم قادر به تماس با سيستم بولتنی، بودند. در چنين مواردی کاربران برنامه شبيه ساز کننده ترمينال، را بر روی کامپيوتر خود اجراء می نمودند و بدين ترتيب سيستم آنان مشابه يک ترمينال رفتار می نمود. از سيستم های بولتنی اغلب برای اطلاع رسانی استفاده می گرديد. سرعت مودم ها در آن زمان حدود 300 بيت در ثانيه بود. در اين حالت در هر ثانيه حدود 30 حرف می توانست ارسال گردد. تا زمانيکه کاربران حجم بالائی از اطلاعات را ارسال نمی کردند مشکلات ارتباطی از بعد سرعت چندان مشهود نبود ولی بمحض ارسال داده های با حجم بالا نظير برنامه ها و تصاوير به سيستم های بولتنی و يا دريافت اطلاعا ت از طريق آنان سرعت 300 بيت در ثانيه پاسخگو نبود . تلاش های فراوانی در جهت افزايش سرعت مودم ها صورت گرفت . ماحصل تلاش های فوق افزايش نرخ انتقال اطلاعات در مودم ها بود .
- از سال 1960 تا 1983 سرعت 300 بيت در ثانيه
- از سال 1984 تا 1985 سرعت 1200 بيت در ثانيه
- از سال 1986 تا 1989 سرعت 2400 بيت در ثانيه
- از اواخر سال 1990 تا اوايل 1991 9600 بيت در ثانيه
- سرعت 19/2 کيلو بيت در ثانيه
- سرعت 28/8 کيلو بيت در ثانيه
- سرعت 33/6 کيلو بيت در ثانيه
- سرعت 56 کيلو بيت در ثانيه ( در سال 1998 استاندارد گرديد )
- خطوط ADSL با حداکثر سرعت 8 مگابيت در ثانيه ( از سال 1999 متداول شده است )
- مود مهای با سرعت 300 بيت در ثانيه
در آغاز از مودم های با سرعت 300 بيت در ثانيه استفاده می گرديد . طرز کار مودم های فوق بسيار ساده بود. مودم های فوق از يک Frequency shift keying FSK برای ارسال اطلاعات ديجيتال از طريق خطوط تلفن استفاده می کردند. در FSK از يک فرکانس ( tone) متفاوت برای بيت های متفاوت استفاده می گرديد. زمانيکه يک مودم متصل به ترمينال با مودم متصل به کامپيوتر تماس می گرفت، مودم متصل به ترمينال مودم، originate ناميده می شود. مودم فوق برای مقدار" صفر" ، فرکانس 1070 هرتز و برای مقدار" يک"، فرکانس 1270 هرتز را ارسال می نمايد. مودم متصل به کامپيوتر را مودم Answer می نامند. مودم فوق برای ارسال مقدار" صفر" ، فرکانس 2025 هرتز و برای مقدار" يک" ، فرکانس 2225 هرتز را ارسال می کرد.با توجه به اينکه مودم های فرستنده و گيرنده از فرکانس های متفاوت برای ارسال اطلاعات استفاده می کردند، امکان استفاده از خط بصورت همزمان فراهم می گرديد. عمليات فوق Full-duplex ناميده می شود. مودم هائی که صرفا" قادر به ارسال اطلاعات در يک جهت در هر لحظه می باشند half-duplex ناميده می شوند.
فرض کنيد دو مودم متصل و کاربر ترمينال ( فرستنده ) حرف a را تايپ نمائيد. کد اسکی حرف فوق 97 دهدهی و يا 01100001 باينری است . دستگاهی با نام UART موجود در ترمينال بايت ها را به بيت تبديل و آنها را از طريق پورت سريال (RS-232 Port) در هر لحظه ارسال می دارد. مودم ترمينال به پورت سريال متصل بوده و در هر لحظه يک بيت را دريافت می دارد.در ادامه اطلاعات مورد نظر از طريق خط تلفن ارسال خواهند شد.
مودم های سريعتر
بمنظور ايجاد مودمهای سريعتر طراحان مودم مجبور به استفاده از روش های مناسبتری نسبت به FSK بودند. در ابتدا ازPhase-Shift Keying PSK و در ادامه از روش Quadrature amplitude modulation)QAM) استفاده کردند. روشهای فوق امکان ارسال حجم بالائی از اطلاعات را فراهم می نمودند.
تمام مودم های با سرعت بالا بنوعی از مفهوم " تنزل تدريجی " استفاده می نمايند. اين بدان معنی است که آنها قادر به تست خط تلفن و تنظيم سرعت مناسب می باشند.
در ادامه تحولات مربوط به مودم مودم های Asymmetric digital subscriber line)ADSL) بوجود آمدند. از واژه "غير متقارن" بدين دليل استفاده شده چون مودم های فوق قادر به ارسال اطلاعات با سرعت بالاتر در يک مسير نسبت به مسير ديگر می باشند. مودم های ADSL از اين حقيقت که هر منزل و يا محل کار دارای يک کابل مسی اختصاصی بين محل مورد نظر و شرکت مخابرات مربوطه می باشند، استفاده نموده اند. خط فوق قادر به حمل حجم بالائی از داده نسبت به سيگنال 3000 هرتزی مورد نياز برای کانال های صوتی تلفن می باشد . در صورتيکه مرکز تلفن مربوط و منزل و محل کار کاربر هر دو از مودم های ADSL در دو طرف خط استفاده نمايند، بخشی از کابل مسی بين منزل و مرکز تلفن می تواند بعنوان يک کانال انتقال اطلاعات ديجيتال با سرعت بالا مطرح گردد. ظرفيت خطوط فوق در حد ارسال يک ميليون بيت در ثانيه بين منزل و مرکز تلفن (UpStream) و هشت مگابيت در ثانيه بين مرکز تلفن و منزل (Downstream) تحت شرايط ايده آل است . با استفاده از يک خط می توان بصورت همزمان مکالمات تلفنی و داده های ديجيتال را ارسال کرد.
رويکرد استفاده شده در مودم های ADSL از اصول ساده ای تبعيت می نمايد. پهنای باند خطوط تلفن بين 24000 هرتز و 1100000 هرتز به باندهای 4000 هرتزی تقسيم می گردد.و يک مودم مجازی برای هر باند در نظر گرفته می شود. هر يک از 249 مودم مجازی باند مربوط به خود را تست و بهينه ترين حالت را برای خود در نظر خواهند گرفت .برآيند سرعت تمام 249 مودم مجازی، مجموع سرعت کانال خواهد بود.
پروتکل Point-to-point
امروزه از ترمينال های واقعی و يا شبيه سازی شده بمنظور اتصال به يک کامپيوتر استفاده نمی شود. از مودم ها بمنظور اتصال به يک مرکز ارائه دهنده خدمات اينترنت (ISP) استفاده و مرکز فوق امکان ارتباط با اينترنت را فراهم می آورد. مودم مربوطه مسئوليت روتينگ بسته های اطلاعاتی بسته بندی شده بر اساس پروتکل TCP/IP بين مودم استفاده شده و ISP را برعهده خواهد داشت . روش استاندارد استفاده شده برای روتينگ بسته های اطلاعاتی از طريق مودم، Point-to-point protocol)ppp) ناميده می شود. TCP/IP موجود بر روی کامپيوتر کاربر بصورت عادی داده گرام های خود را ايجاد می نمايد داده گرام های فوق برای انتقال در اختيار مودم گذاشته می شوند. ISP مربوطه داده گرام ها را دريافت و آنها را در مسير مناسب هدايت ( ارسال) خواهد کرد. در زمان دريافت اطلاعات از طريق ISP و استقرار آنها بر روی کامپيوتر کاربر از فرآيندی مشابه استفاده می گردد.
داده کامپيوتر در قالب رقم (Digital) ذخيره ميشود و در حالي که خطوط تلفن داده ها را در قالبي قياسي (Analog ) منتقل ميکنند. به اطلاعاتي رقمي ميگوييم که توسط اعداد گسسته قابل نمايش باشد . به داده اي قياسي گوييم که توسط کميتهاي متغير پيوسته نمايش داده ميشوند. هنگامي که دو کامپيوتر را از طريق خط تلفن متصل ميکنيم، نياز به ابزاري به عنوان واسط بين کامپيوتر خود و سيستم تلفن داريم که داده ها را از قالبي رقمي به قالبي تلفيقي ( Modulation) نموده تا از طريق خط تلفن قابل انتقال باشند. همچنين در انتهاي ديگر داده قياسي را به قالب رقمي اوليه اش تفکيک ( Demodulation ) مينمايد. اين ابزار " Modulation / Demodulation " ( تلفيق کننده / تفکيک کننده ) يا Modem ناميده ميشود.
کامپيوترها ميتوانند تمام انواع داده هايي را که امکان تبديل آنها به ارقام وجود دارد، از قبيل موزيکها ، تصاوير ، ترسيمات متحرک ، تصاوير ويدئويي و گفتارها ، به کاربسته و دستکاري کنند. وجود اين قابلیت منجر به رشد و تعالي برنامه هاي کاربردي متعددي شده است که به واسطه آنها ميتوان متنها، تصاوير ويدئويي و اصوات را به منظور ارائه بسته هاي مختلف آموزشي ، اطلاعاتي يا سرگرمي ترکيب کرد. در يک تعريف ميتوان گفت : به کاربرد کامپيوتر براي ارائه متن ، تصاوير ويدئويي ، انيميشن و صوت بصورت مختلط چند رسانه اي يا Multi Media گفته ميشود. عناصر سخت افزاري مرتبط با اين کاربرد عبارتند از اسکنر ، کارت صوتي، بلند گو و ميکروفن.
استفاده از اسکنر طی ساليان اخير در اغلب ادارات و موسسات متداول شده است . اسکنرها دارای مدل ها ی متفاوتی می باشند .
- اسکنرهای مسطح : اين نوع اسکنرها ، روميزی نيز ناميده می شوند. اسکنرهای فوق دارای قابليت های فراوانی بوده و از متداولترين اسکنرهای موجود می باشند.
- اسکنرهای Sheet-fed : اين نوع اسکنرها نظير يک چاپگر قابل حمل عمل می نمايند.در اسکنرهای فوق هد اسکنر ثابت بوده و در عوض سند مورد نظر برای اسکن ، حرکت خواهد کرد.
- اسکنرهای Handheld : اسکنرهای فوق از تکنولوژی بکار گرفته شده در اسکنرهای مسطح استفاده می نمايند. در اسکنرهای فوق در عوض استفاده از يک موتور برای حرکت از نيروی انسانی استفاده می گردد.
- اسکنرهای استوانه ای : از اسکنرهای عظيم فوق ، مراکز انتشاراتی معتبر و بزرگ استفاده می نمايند. با استفاده از اسکنرهای فوق می توان تصاوير را با کيفيت و جزئيات بالا اسکن نمود.
ايده اوليه تمامی انواع اسکنرها ، تجزيه و تحليل يک تصوير و انجام پردازش های مربوطه است . در ادامه به بررسی اسکنرهای مسطح که متداولترين نوع در اين زمينه می باشند ، خواهيم پرداخت .
مبانی اسکنرها
يک اسکنر مسطح از عناصر زير تشکيل شده است :
- CCD-Charge-Coupled device Array
- آينه ها
- هد مربوط به اسکن
- صفحه شيشه ای
- لامپ
- لنز
- *****ها
- روکش
- موتور Stepper
- تثبيت کننده - Stablizer
- تسمه
- منبع تغذيه
- پورت های اينترفيس
- مدار کنترل کننده
هسته اساسی يک اسکنر CCD است . CCD رايج ترين تکنولوژی برای اخذ تصاوير در اسکنرها است . CCD شامل مجموعه ای از ديودهای حساس نوری نازک بوده که عمليات تبديل تصاوير ( نور ) به الکترون ها ( شارژ الکتريکی ) را انجام می دهد. ديودهای فوق ،Photosites ناميده می شوند. هر يک از ديودهای فوق حساس به نور می باشند.
تصوير اسکن شده از طريق مجموعه ای از آينه ها ، ***** ها و لنزها به CCD خواهد رسيد پيکربندی واقعی عناصر فوق به مدل اسکنر بستگی دارد ولی اصول اغلب آنها يکسان است .
نحوه اسکن تصاوير
عمليات زير مراحل اسکن نمودن يک تصوير را توضيح می دهد :
- متن ( سند ) مورد نظر را بر روی سينی شيشه ای قرار داده و روکش مربوط را بر روی آن قرار دهيد. درون روکش در اغلب اسکنرها سفيد بوده و در برخی ديگر سياه رنگ است . روکش يک زمينه يکسان را فراهم کرده تا نرم افزار اسکنر قادر به استفاده از يک نقطه مرجع برای تشخيص اندازه سندی باشد که اسکن می گردد. در اکثر اسکنرها می توان روکش فوق را در زمان اسکن يک شی حجيم نظير يک کتاب قطور ، استفاده نکرده و عملا" آن را کنار گذاشت .
- يک لامپ بمنظور روشن نمودن ( نورانی کردن ) سند استفاده می گردد. در اسکنرهای قديمی لامپ فوق از نوع فلورسنت بوده و در اسکنرهای جديد از لامپ های زنون و يا لامپ های کاتدی فلورسنت استفاده می گردد.
- تمام مکانيزم ( آينه ها ، لنزها ، ***** و CCD) هد اسکن را تشکيل می دهند. هد اسکن توسط يک تسمه که به يک موتورStepper متصل است به آرامی در طول سند مورد نظر برای اسکن ، حرکت خواهد کرد. هد اسکن به يک ميله " تثبيت کننده " (Stabilizer) متصل بوده تا اين اطمينان بوجود آيد که در زمان اسکن هد مربوطه تکان نخواهد خورد. زمانيکه يک مرتبه بطور کامل سند ، اسکن گردد عملا" يک Pass ( فاز ) سپری شده است .
- تصوير موجود بر روی سند توسط يک آينه زاويه ای به آينه ديگر منعکس می گردد. در برخی اسکنرها صرفا" از دو آينه استفاده می گردد ، برخی ديگر از اسکنرها از سه آينه استفاده می نمايند. هر يک از آينه ها خميده شده تا امکان تمرکز بهتر بر روی تصوير برای انعکاس فراهم گردد .
- آخرين آيينه ، تصوير را بر روی يک لنز منعکس خواهد کرد. لنز از طريق يک ***** بر روی تصوير در CCD متمرکز خواهد شد.
سازماندهی ***** و لنزها ، متفاوت بوده و بستگی به نوع اسکنر دارد. برخی از اسکنرها برای اسکن يک سند از سه فاز استفاده می نمايند. در هر فاز از يک ***** متفاوت ( قرمز ، سبز ، آبی ) بين لنز و CCD استفاده می گردد. در نهايت نرم افزار مربوطه نتايج بدست آمده در هر فاز را با يکديگر ترکيب تا تصوير تمام رنگی نهائی بوجود آيد.
در اکثر اسکنرهای جديد ، سندهای مورد نظر در يک فاز اسکن می گردند. لنز تصوير ( سند ) مورد نظر را به سه بخش تقسيم می نمايد. هر يک ازبخش های فوق از طريق يک ***** ( قرمز ، آبی ، سبز ) اسکن و در يک ناحيه مجزا در CCD مستقر می گردند. در ادامه اسکنر داده های هر بخش را با يکديگر ترکيب و تصوير تمام رنگی نهائی ايجاد خواهد شد.
وضوح تصوير و درون يابی
اسکنرها دارای مدل های متفاوت با توجه به دقت وضوح تصوير و شفافيت می باشند. اکثر اسکنرهای مسطح دارای حداقل وضوح تصوير 300 * 300 Dpi )Dot per inch) می باشند . Dpi مربوط به اسکنر توسط تعدادی از سنسورهای موجود در يک سطر ( جهت X نرخ نمونه برداری ) از CCD با دقت مضاعف موتور Stepper ( جهت Y نرخ نمونه برداری ) مشخص می گردد. مثلا" اگر دقت 300*300 dpi باشد ، و اسکنر يک صفحه A4 را اسکن نمايد ، CCD دارای 2550 سنسور بوده که در هر سطر افقی سازماندهی می گردند. يک اسکنر تک فازه دارای سه سطر از سنسورهای فوق و در مجموع 1650 سنسور را دارا خواهد بود. موتور Stepper در مثال فوق قادر به حرکت در گام هائی به اندازه يک سيصدم ، اينچ خواهد بود . يک اسکنر با دقت 300 * 600 دارای يک آرايه CCD به ميزان 5100 سنسور در هر سطر خواهد بود.
ميزان شفافيت ارتباط مستقيم با کيفيت لنز و منبع نور دارد. اسکنری که از لامپ زنون و لنزهای با کيفيت بالا استفاده می نمايد ، قطعا" يک تصوير با کيفيت و شفاف تر نسبت به اسکنری که از لامپ های فلورسنت و لنزهای معمولی استفاده می کند ، ايجاد خواهد کرد.
درون يابی (InterPolation) ، فرآيندی است که نرم افزارهای اسکن استفاده تا از طريق آن آگاهی ودانش خود را نسبت به دقت و وضوح تصوير افزايش دهند. بدين منظور از پيکسل های اضافه ای استفاده می گردد. پيکسل های اضافه معدل پيکسل های همجوار می باشند. مثلا" اگر اسکنری از بعد سخت افزاری دارای دقت 300*300 باشد ، دقت درون يابی معادل 300 * 600 خواهد بود. در اين حالت نرم افزار يک پيکسل را بين هر پيکسلی که اسکن می گردد توسط يک سنسور CCD انجام خواهد داد.
Bit Depth ، يکی ديگر از اصطلاحاتی است که در رابطه با اسکنر مطرح می شود. واژه فوق به تعداد رنگ هائی که اسکنر قادر به توليد آنها می باشد ، اطلاق می گردد. هر پيکسل بمنظور توليد رنگ های استاندارد (True color) به 24 بيت نياز دارد.
ارسال تصوير
پس از اسکن يک تصوير ، می بايست تصوير اسکن شده به کامپيوتر منتقل گردد. برای اتصال اسکنر به کامپيوتر سه گزينه متفاوت وجود دارد :
استفاده از پورت موازی ( کندترين روش ارسال تصوير خواهد بود )
استفاده از SCSI .اسکنرها از يک کارت اختصاصی SCSI که بر روی برد اصلی نصب می گردد، استفاده می نمايند.
استفاده از پورت USB . اسکنرمی بايست دارای يک کانکتور از نوع USB باشد.
بمنظور استفاده از اسکنر ، می بايست درايور مربوطه نصب گردد. درايور فوق مسئول تبين نحوه ارتباط با اسکنر خواهد بود. اکثر اسکنرها از زبان TWAIN برای صحبت کردن استفاده می نمايند. درايور TWAIN نظير يک اينترفيس بين برنامه ها( برنامه هائی که استاندارد TWAIN را حمايت می نمايند ) و اسکنر عمل می نمايد. در اين راستا برنامه ها نيازی به آگاهی از جزئيات عملکرد يک اسکنر بمنظور ايجاد ارتباط با آن نخواهند داشت. مثلا" با استفاده از برنامه فتوشاپ ( نرم افزار فوق استاندارد TWAIN را حمايت می نمايد) می توان بسادگی فرمان اسکن يک تصوير را صادر و از نتايج بدست آمده در محيط فتوشاپ استفاده کرد.
پويشگر يا اسکنر ( Scanner ) از جمله وسايل ورودي نوري ميباشد که با استفاده از تجهيزات حساس به نور ، تصويري از طرح روي يک برگ کاغذ يا هر موضوع ديگر ميسازد. تصوير مزبور به سيگنالهاي ديجيتال تبديل ميشود تا بوسيله نرم افزار تشخيص نوري کاراکتر ها ، و يا نرم افزار هاي گرافيکي ديگر پردازش شود. اسکنر ها در انواع مختلفي عرضه ميشوند. از جمله اسکنر هاي تخت ( هد اسکن از روي يک شيء ساکن حرکت ميکند ) اسکنرهاي تغذيه اي ( شيء از روي هد اسکن ثابت حرکت داده ميشود) اسکنر هاي غلطکي ( شيء حول هد اسکن ثابت دوران ميکند ) و اسکن هاي دستي ( کاربر اسکنر را روي شيء ثابت حرکت ميدهد. )
امروزه استفاده از دوربين های وب بسيار متداول شده است . در زمان استفاده از اينترنت و وب ، می توان با نصب يک دوربين به کامپيوتر خود ، امکان مشاهده تصوير خود را برای سايرين فراهم نمود. دوربين های وب دارای مدل های ساده تا پيچيده می باشند. استفاده از دوربين صرفا" به وب ختم نشده و امروزه شاهد بکارگيری اين نوع از دوربين ها در موارد متفاوت نظير : ترافيک ، تجارت ، موارد شخصی و خصوصی می باشيم . با نصب يک دوربين وب در مکان مورد نظر، امکان مشاهده محل فوق برای علاقه مندان فراهم می گردد.
يک دوربين وب ساده ، يک دوربين ديجيتالی است که به کامپيوتر متصل می گردد. اين نوع دوربين ها بمنظور اتصال به کامپيوتر عمدتا" از پورت های USB استفاده می نمايند.( دوربين های اوليه از طريق يک کارت اختصاصی و يا پورت موازی به کامپيوتر متصل می شدند) پس از نصب فيزيکی يک دوربين وب ، درايور مربوطه از طريق سيستم عامل بخدمت گرفته خواهد شد ( پس از تشخيص توسط سيستم عامل ، درايور مربوطه می بايست نصب گردد ) . پس از نصب فيزيکی و نصب منطقی ، امکان استفاده از دوربين فراهم خواهد شد. بدين منظور لازم است که نرم افزار کاربردی مربوطه نيز نصب گردد. نرم افزار فوق ، بصورت تکراری تصاويری ( فريم ) را از دوربين اخذ خواهد کرد .
بمنظور استفاده از دوربين های وب در محيط اينترنت به امکانات زير نياز خواهد بود :
يک دوربين که به کامپيوتر متصل شده باشد.
يک نرم افزار که قادر به تامين فريمها بصورت ادواری ( تکراری) از دوربين باشد.
يک خط با پهنای باند قابل قبول برای اتصال کامپيوتر به اينترنت
در صورتيکه پهنای باند خط ارتباطی با اينترنت مناسب نباشد ، تصاوير قادر به بازخوانی / بازنويسی مجدد نخواهند بود.
يکی از مسايل مرتبط با دوربين های وب در زمان اتصال به کامپيوتر( از طريق يک کابل USB )، محدوديت طول کابل است . حداکثر طول کابل پنج متر می تواند باشد.. بمنظور حل مشکل فوق می توان ازدوربين هائی که دارای يک کانکتور خارجی ويدئويی می باشند ، استفاده کرد.
عملکرد دوربينهاي ديجيتال يا WebCam دقيقاً شبيه به دوربينهاي استاندارد معمول ميباشد با اين تفاوت که در آنها از فيلم عکاسي استفاده نشده و تصاوير به صورت ديجتالي در حافظه دوربين ضبط ميشوند. پس از ضبط شدن تصاوير در حافظه دوربين اين امکان وجود خواهد داشت که آنها را به کامپيوتر خود منتقل کنيد.
بلندگو ها که امروز به بخشي از تجهيزات استاندارد ( تقريباً ) تمام کامپيوترهاي جديد تبديل شده اند براي پخش موسيقي و ساير صدا ها مورد استفاده قرار ميگيرند.
بسياري از نرم افزارهاي کاربردي را ميتوانيد با فرامين گفتاري کنترل کنيد ، به عبارت ديگر به جاي وارد کردن يک فرمان از طريق تجهيزاتي نظير صفحه کليد يا ماوس کافي است فرمان مزبور را تلفظ نماييد. مشروط بر آنکه ميکروفن در مقابل دهان شما باشد.
Application Program Interface ، که به اختصار API خوانده ميشوند تعريفي کامل از تمام توابع سيستم عامل که در دسترس يک برنامه کاربردي قرار دارند ( توابعي که برنامه کاربردي ميتواند به منظور انجام وظايفي مانند مدیريت پرونده ها و نمايش اطلاعات بر روي صفحه تصوير کامپيوتر از آنها استفاده نمايد) و همچنين نحوه استفاده ازآن توابع ميباشد. API در سيستمهاي عاملي که رابط گرافیک کاربر را پشتيباني می کنند توابعي را نيز براي پشتيباني پنجره ها، شکلها ، فهرستهاي گزينشي عمودي ( Pull Down ) و ساير اجزاي رابط تعريف می نمايند.
به نرم افزار هايي گفته ميشود که از سوي فرد يا سازمان توليد کننده به عنوان نسخه مجاز به خريدار فروخته شده باشد و خريدار تنها بتواند آن را تحت شرايط خاصي مورد استفاده قرار دهد.
به نرم افزار هايي گفته ميشود که بدون دريافت هيچ هزينه اي در اختيار استفاده کنندگان قرار ميگيرند. معمولاً توليد کنندگان اين نوع نرم افزار ها اجازه استفاده از آنها را به کاربران ميدهند. اما فروشنگان آنها را مجاز نمي شمرند.
به نرم افزار هايي گفته ميشود که نوعاً بدون دريافت هيچ هزينه اي در اختيار افراد قرار ميگيرند اما توليد کننده آن از کاربر ميخواهد در صورت تمايل به استفاده مستمر از نرم افزار مبلغ اندکي را به عنوان هزينه مجوز پرداخت نمايند. به اين ترتيب ، کاربراني که اين مبلغ را پرداخت مينمايند از دستيابي سرويس و نسخه هاي روز آمد شده نرم افزار بهره مند خواهند شد.
نسخه هاي کپي نرم افزار ها يا فايلها که براي رعايت احتياط روي يک رسانه ذخيره سازي ثانويه مانند ديسک يا نوار ايجاد شده اند، هنگام بروز مشکل در رسانه اوليه خيال کاربر را از امن بودن اطلاعات راحت ميکند.
ويروس های کامپيوتری از جمله موارد اسرارآميز و مرموز در دنيای کامپيوتر بوده که توجه اغلب کاربران را بخود جلب می نمايد. ويروس های کامپيوتری بخوبی قدرت آسيب پذيری سيستم های اطلاعاتی مبتنی بر کامپيوتر را به ما نشان می دهند. يک ويروس مدرن و پيشرفته قادر به بروز آسيب های کاملا" غيرقابل پيش بينی در اينترنت است . مثلا" ويروس مليزا (Melissa) ، که در سال 1999 متداول گرديد ، از چنان قدرت و توانی برخوردار بود که شرکت های بزرگی نظير مآيکروسافت و ساير شرکت های بزرگ را مجبور به خاموش نمودن کامل سيستم های پست الکترونيکی نمود. ويروس "ILOVEYOU" ، که در سال 2000 رايج گرديد ، باعث آسيب های فراوان در اينترنت و شبکه های کامپيوتری گرديد.
ويروس های کامپيوتری به دو گروه عمده تقسيم می گردند. گروه اول را "ويروس های سنتی " و گروه دوم را "ويروس های مبتنی بر پست الکترونيکی " می نامند. خصوصيات ، عملکرد و نحوه پيشگيری از هر يک از گروه های فوق متفاوت بوده و در اين راستا لازم است ، اطلاعات لازم در اين خصوص را کسب کرد.
انواع آلودگی
آلودگی الکترونيکی دارای اشکال منتفاوتی است . متداولترين موارد آلودگی الکترونيکی عبارتند از :
- ويروس : ويروس يک قطعه نرم افزار کوچک بوده که بر دوش يک برنامه حقيقی حمل می گردد. مثلا" يک ويروس می تواند خود را به برنامه ای نظير واژه پرداز متصل ( الحاق ) نمايد. هر مرتبه که برنامه واژه پرداز اجراء می گردد ، ويروس نيز اجراء و اين فرصت ( شانس ) را پيدا خواهد کرد که نسخه ای از خود را مجددا" توليد ( الحاق يک نسخه از خود به ساير برنامه ها ) و يا يک خرابی عظيم را باعث گردد.
- ويروس های مبتنی بر پست الکترونيکی : ويروس هائی از اين نوع از طريق پيام های پست الکترونيکی منتقل می گردند. اين نوع ويروس ها بصورت خودکار برای افراد متعدد ، پست خواهند شد. گزينش افراد برای ارسال نامه الکترونيکی بر اساس دفترچه آدرس پست الکترونيکی ، انجام می گيرد.
- کرم ها : يک کرم ، برنامه نرم افزاری کوچکی بوده که با استفاده از شبکه های کامپيوتری و حفره های امنيتی موجود ، اقدام به تکثير خود می نمايند. نسخه ای از "کرم " ، شبکه را پيمايش تا ماشين های ديگر موجود در شبکه را که دارای حفره های امنيتی می باشند ، تشخيص و نسخه ای از خود را تکثير نمايند. کرم ها با استناد به حفره های امنيتی موجود ، نسخه ای از خود را بر روی ماشين های جديد تکثير می نمايند.
- اسب های تراوا: يک اسب تراوا، نوع خاصی از برنامه های کامپيوتری می باشند . برنامه های فوق اين ادعا را دارند که قادر به انجام يک عمليات خاص می باشند ( مثلا" ادعای آنان می تواند شامل يک بازی کامپيوتری باشد ). برنامه های فوق برخلاف ادعای خود نه تنها عمليات مثبتی را انجام نخواهند داد بلکه باعث بروز آسيب های جدی پس از فراهم نمودن شرايط اجراء، می باشند. ( مثلا" ممکن است اطلاعات موجود بر روی هارد ديسک را حذف نمايند) . اسب های تراوا دارای روشی برای تکثير خود نمی باشند.
ويروس چيست ؟
ويروس های کامپيوتری بدين دليل ويروس ناميده شده اند ، چون دارای برخی وجوه مشترک با ويروس های زيست شناسی می باشند. يک ويروس کامپيوتری از کامپيوتری به کامپيوتر ديگر عبور کرده ، دقيقا" مشابه ويروس های زيست شناسی که از شخصی به شخص ديگری منتقل می گردند.
ويروس زيست شناسی يک موجود زنده نيست . ويروس بخشی از DNA بوده و داخل يک روکش حفاظتی قرار می گيرد . ويروس بر خلاف سلول ، قادر به انجام عمليات و يا تکثير مجدد خود نمی باشد. ( ويروس زنده و در قيد حيات نمی باشد ) .يک ويروس زيست شناسی می بايست DNA خود را به يک سلول تزريق نمايد. DNA ويروسی در ادامه با استفاده از دستگاه موجود سلول ، قادر به تکثير خود می گردد. در برخی حالات ، سلول با ذرات ويروسی جديد آلوده تا زمانيکه سلول فعال و باعث رها سازی ويروس گردد.در حالات ديگر ، ذرات ويروس جديد باعث عدم رشد سلول در هر لحظه شده و سلول همچنان زنده باقی خواهد ماند.
ويروس های کامپيوتری دارای وجوه مشترک فوق می باشند. يک ويروس کامپيوتری می بايست بر دوش ساير برنامه ها و يا مستندات قرار گرفته تا در زمان لازم شرايط اجرای آن فراهم گردد.پس از اجرای يک ويروس ، زمينه آلوده نمودن ساير برنامه ها و يا مستندات نيز فراهم می گردد.
کرم چيست ؟
کرم ، يک برنامه کامپيوتری است که قابليت تکثير خود از ماشينی به ماشين ديگر را دارا است . شبکه های کامپيوتری بستر مناسب برای حرکت کرمها و آلوده نمودن ساير ماشين های موجود در شبکه را فراهم می آورند. با استفاده از شبکه های کامپيوتری ، کرمها قادر به تکثير باورنکردنی خود در اسرع زمان می باشند. مثلا" کرم "Code Red" ، که در سال 2001 مطرح گرديد ، قادر به تکثير خود به ميزان 250.000 مرتبه در مدت زمان نه ساعت بود. کرمها در زمان تکثير، زمان کامپيوتر و پهنای باند موجود را استفاده می نمايند. کرم Code Red ، در زمان تکثير به ميزان قابل ملاحظه ای سرعت ترافيک اطلاعاتی بر روی اينترنت را کند می نمود. هر نسخه از کرم فوق ، پيمايش اينترنت بمنظور يافتن سرويس دهندگان ويندوز NT و يا 2000 را آغاز می کرد. هر زمان که يک سرويس دهنده ناامن ( سرويس دهنده ای که بر روی آن آخرين نرم افزارهای امنيتی مايکروسافت نصب نشده بودند ) پيدا می گرديد ، کرم نسخه ای از خود را بر روی سرويس دهنده تکثير می کرد. نسخه جديد در ادامه عمليات پيمايش برای يافتن ساير سرويس دهندگان را آغاز می نمايد. با توجه به تعداد سرويس دهندگان ناامن ، يک کرم قادر به ايجاد صدها و هزاران نسخه از خود است .
نحوه تکثير به چه صورت است ؟
ويروس های اوليه ، کدهائی محدود بوده که به يک برنامه متداول نظير يک بازی کامپيوتری و يا يک واژه پرداز ، الحاق می گرديدند. کاربری ، يک بازی کامپيوتری آلوده را از يک BBS اخذ و آن را اجراء می نمايد. .ويروس ، بخش کوچکی از نرم افزار بوده که به يک برنامه بزرگ متصل می گردد. ويروس های فوق بگونه ای طراحی شده بودند که در زمان اجرای برنامه اصلی ، بعلت فراهم شدن شرايط مساعد ، اجراء می گرديدند. ويروس خود را بدرون حافظه منتقل و در ادامه بدنبال يافتن ساير برنامه های اجرائی موجود بر روی ديسک ، بود. در صورتيکه اين نوع برنامه ها ، پيدا می گرديدند ، کدهای مربوط به ويروس به برنامه اضافه می گرديدند. در ادامه ويروس ، برنامه واقعی را فعال می کرد. کاربران از فعال شدن و اجرای ويروس آگاه نشده و در اين راستا روش های خاصی نيز وجود نداشت. متاسفانه ويروس، نسخه ای از خود را تکثير و بدين ترتيب دو برنامه آلوده می گرديدند. در آينده با توجه به فراهم شدن شرايط لازم ، هر يک از برنامه های فوق ساير برنامه ها را آلوده کرده و اين روند تکراری ادامه می يابد.
در صورتيکه يکی از برنامه های آلوده از طريق ديسکت به شخص ديگری داده شود و يا فايل آلوده برای يک BBS ارسال تا بر روی سرويس دهنده قرار گيرد ، امکان آلوده شدن ساير برنامه ها نيز فراهم خواهد شد. فرآيند فوق نحوه تکثير يک ويروس کامپيوتری را نشان می دهد.
تکثير و گسترش از مهمترين ويژگی های يک ويروس کامپيوتری بوده و در صورت عدم امکان فوق ، عملا" موانع جدی در تکثير ويروس های کامپيوتری بوجود آمده و برخورد با اين نوع برنامه با توجه به ماهيت محدود ميدان عملياتی ، کار پيچيده ای نخواهد بود. يکی ديگر از ويژگی های مهم ويروس های کامپيوتری ، قابليت حملات مخرب آنان بمنظور آسيب رساندن به اطلاعات است . مرحله انجام حملات مخرب عموما" توسط نوع خاصی چاشنی ( نظير ماشه اسلحه ) صورت می پذيرد. نوع حملات متنوع بوده و از نمايش يک پيام ساده تا پاک نمودن تمام اطلاعات موجود را می تواند شامل گردد. ماشه فعال شدن ويروس می تواند بر اساس يک تاريخ خاص و يا تعداد نسخه های تکثير شده از يک ويروس باشد . مثلا" يک ويروس می تواند در تاريخ خاصی فعال و يا پس از ايجاد يکصد نسخه از خود ، فعال و حملات مخرب را آغاز نمايد.
ايجاد کنندگان ويروس های کامپيوتری افرادی آگاه و با تجربه بوده و همواره از آخرين حقه های موجود استفاده می نمايند. يکی از حقه های مهم در اين خصوص ، قابليت استقرار در حافظه و استمرار وضعيت اجرای خود در حاشيه می باشد ( ماداميکه سيستم روشن است). بدين ترتيب امکان تکثير اين نوع ويروس ها با شرايط مطلوبتری فراهم می گردد. يکی ديگر از حقه های موجود ، قابليت آلوده کردن " بوت سکتور " فلاپی ديسک ها و هارد ديسک ها ، می باشد. بوت سکتور شامل يک برنامه کوچک بمنظور استقرار بخش اوليه يک سيستم عامل در حافظه است . با استقرار ويروس های کامپيوتری در بوت سکتور ، اجراء شدن آنها تضمين خواهد شد. ( شرايط مناسب برای اجرای آنها بوجود می آيد). بدين ترتيب يک ويروس بلافاصله در حافظه مستقر و تا زمانيکه سيستم روشن باشد به حضور مخرب خود در حافظه ادامه خواهند داد. ويروس های بوت سکتور قادر به آلوده نمودن ساير بوت سکتورهای فلاپی ديسک های سالمی که دردرايو ماشين قرار خواهند گرفت ، نيز می باشد. در مکان هائی که کامپيوتر بصورت مشترک بين افراد استفاده می گردد ( نظير دانشگاه ها ) ، بهترين شرايط برای تکثير ويروس های کامپيوتری بوجود خواهد آمد ( نظير يک آتش سوزی بزرگ بوده که بسرعت همه چيز را نابود خواهد کرد ).
ويروس های قابل اجراء و بوت سکتور در حال حاضر تهديدی جدی تلقی نمی گردند. مهمترين علت در صحت ادعای فوق ، حجيم شدن ظرفيت برنامه های کامپيوتری است . امروزه اغلب برنامه های کامپيوتری بر روی ديسک های فشرده (CD) ذخيره و در اختيار متقاضيان قرار می گيرند. اطلاعات ذخيره شده بر روی ديسک های فشرده ، غير قابل تغيير بوده و تقريبا" آلودگی اطلاعاتی بر روی آنان غيرممکن است . استفاده از فلاپی ديسک برای توزيع و استفاده برنامه های کامپيوتری نظير آنچه که در اواسط 1980 استفاده می گرديد ، عموميت ندارد. و اين خود می تواند عاملی موثر در عدم گسترش سريع ويروس های اجرائی و خصوصا" ويروس های بوت سکتوری باشد.
در حال حاضر امکان وجود ويروس های اجرائی و يا بوت سکتور ، همچنان نيز وجود داشته و صرفا" امکان گسترش سريع آنها سلب شده است . محيط های مبتنی بر فلاپی ديسک ها ، برنامه های کوچک و ضعف موجود در برخی از سيستم های عامل ، حضور ملموس اين نوع ويروس های کامپيوتری را در دهه 80 ميسر و توجيه پذير کرده بود.
ويروس های پست الکترونيکی
آخرين اطلاعات موجود در رابطه با ويروس های کامپيوتری به " ويروس پست الکترونيکی " اشاره دارد. عملکرد ويروس "مليزا " در سال 1999 بسيار ديدنی بود. ويروس فوق از طريق مستندات ( سندها ) از نوع Word شرکت مايکروسافت ، گسترش و توسط پست الکترونيکی ارسال و توزيع می گرديد. عملکرد ويروس فوق بشکل زير بود :
فردی اقدام به ايجاد يک ويروس کرده ، آن را بعنوان يک سند Word برای " گروه های خبری اينترنت " ، ارسال می کرد. در ادامه هر فرد ديگری که فايل فوق را اخذ و آن را بر روی سيستم خود فعال می کرد ، زمينه اجراء و فعال شدن ويروس را هم فراهم می کرد. ويروس در ادامه ، سند ( بهمراه خود ويروس ) را از طريق يک پيام پست الکترونيکی برای اولين پنجاه نفر موجود در دفترچه آدرس ، ارسال می کرد. پيام الکترونيکی شامل يک متن دوستانه بهمراه نام شخص بود، بنابراين گيرنده بدون هيچگونه نگرانی اقدام به بازنمودن نامه می کرد. در ادمه ويروس ، پنجاه پيام جديد را از کامپيوتر گيرنده پيام ، ارسال می کرد. ويروس مليزا ، سريعترين ويروس از بعد گسترش تاکنون بوده است . همانگونه که در ابتدا اشاره گرديد ، عملکرد و سرعت باورنکردنی گسترش ويروس فوق باعث گرديد که تعدادی از شرکت های بزرگ ، سيستم های پست الکترونيکی خود را غيرفعال نمايند.
عملکرد ويروس ILOVEYOU ، که در سال 2000 مطرح گرديد ، بمراتب ساده تر از ويروس مليزا بود. ويروس فوق شامل کد محدودی بود که بعنوان يک Attachment ( ضميمه ) به يک پيام پست الکترونيکی متصل می شد. افراديکه پيام را دريافت می کردند با فعال نمودن ضميمه ، امکان اجرای ويروس را فراهم می کردند. کد ارسال شده در ادامه نسخه هائی از خود را تکثير و برای افراديکه نام آنها در دفترچه آدرس بود، ارسال می کرد.
ويروس مليزا از قابليت های برنامه نويسی توسط VBA)Visual Basic for Application) که در Ms Word وجود دارد ، استفاده می کرد. VBA يک زبان برنامه نويسی کامل بوده که امکانات متعددی نظير : تغيير محتويات فايل ها و يا ارسال پيام های پست الکترونيکی را فراهم می آورد. VBA دارای يک امکان مفيد و در عين حال خطرناک با نام " اجرای خودکار " است . يک برنامه نويس قادر به درج يک برنامه درون يک سند بوده و بلافاصله پس از باز نمودن سند ، شرايط اجرای کدهای فوق فراهم خواهد شد. ويروس مليزا بدين طريق برنامه نويسی شده بود. هر شخص که سند آلوده به ويروس مليزا را فعال می نمود ، بلافاصله زمينه فعال شدن ويروس نيز فراهم می گرديد. ويروس فوق قادر به ارسال 50 پيام پست الکترونيکی بوده و در ادامه يک فايل مرکزی با نام NORMAL.DOT را آلوده تا هر فايل ديگری که در آينده ذخيره می گردد ، نيز شامل ويروس گردد.
برنامه های مايکروسافت دارای يک ويژگی خاص با نام " حفاظت ماکروها در مقابل ويروس " بوده که از فايل ها و مستندات مربوطه را در مقابل ويروس حفاظت می نمايد. زمانيکه ويژگی فوق فعال گردد ، امکان " اجرای خودکار " ، غيرفعال می گردد. در چنين حالتی در صورتيکه يک سند سعی در اجرای خودکار کدهای ويروسی نمايد ، يک پيام هشداردهنده برروی نمايشگر ظاهر می گردد. متاسفانه ، اکثر کاربران دارای شناخت لازم و مناسب از ماکروها و ماکروهای ويروسی نبوده و بمحض مشاهد پيام هشداردهنده ، از آن چشم پوشی و صرفنظر می نمايند. در چنين مواردی ، ويروس با خيال آسوده اجراء خواهد شد. برخی ديگر از کاربران امکان حفاظتی فوق را غير فعال نموده و ناآگاهانه در توزيع و گسترش ويروس های کامپيوتری نظير مليزا ، سهيم می گردند.
پيشگيری از ويروس
با رعايت چندين نکته ساده می توان يک پوشش مناسب ايمنی در مقابل ويروس های کامپيوتری را ايجاد کرد :
● از سيستم های عامل ايمن و مطمئن نظير : يونيکس و ويندوز NT استفاده تا پوشش حفاظتی مناسبی در مقابل ويروس های سنتی ( نقطه مقابل ويروس های پست الکترونيکی ) ايجاد گردد.
● در صورتيکه از سيستم های عامل غير مطمئن و ايمن استفاده می گردد ، سيستم خود را مسلح به يک نرم افزار حفاظتی در رابطه با ويروس ها ، نمائيد.
● از نرم افزارهائی که توسط منابع غير مطمئن توزيع و ارائه می گردند ، اجتناب و نرم افزارهای مربوطه را از منابع مطمئن تهيه و نصب نمائيد. در ضمن امکان بوت شدن از طريق فلاپی ديسک را با استفاده از برنامه BIOS ، غير فعال کرده تا بدين طريق امکان آلوده شدن ويروس از طريق يک ديسکت که بصورت تصادفی در درايو مربوطه قرار گرفته شده است ، اجتناب شود.
● امکان "حفاظت ماکرو در مقابل ويروس " را در تمام برنامه های مايکروسافت فعال نموده و هرگز امکان اجرای ماکروهای موجود در يک سند را تا حصول اطمينان از عملکرد واقعی آنها ندهيد.
● هرگز بر روی ضمائمی که بهمراه يک پيام پست الکترونيکی ارسال شده و شامل کدهای اجرائی می باشند ، کليک ننمائيد. ضمائمی که دارای انشعاب DOC ( فايل های word) ، انشعاب XLS( صفحه گسترده ) ، تصاوير( فايل های با انشعاب GIF و يا JPG و ...) بوده ، صرفا" شامل اطلاعات بوده و خطرناک نخواهند بود ( در رابطه با فايل های word و Execl به مسئله ماکرو و ويروس های مربوطه دقت گردد ) . فايل های با انشعاب EXE,COM و يا VBS اجرائی بوده و در صورت آلوده بودن به ويروس ، با اجرای آنان بر روی سيستم خود زمينه فعال شدن آنها فرام خواهد شد. بنابراين لازم است از اجرای هرگونه فايل اجرائی که بهمراه پست الکترونيکی برای شما ارسال می گردد ( خصوصا" موارديکه آدرس فرستنده برای شما گمنام و ناشناخنه اس ) ، صرفنظر نمائيد.
با تحقق اصول فوق ، يک پوشش ايمنی مناسب در رابطه با ويروس های کامپيوتری بوجود می آيد.
علت ايجاد ويروس های کامپيوتری
انسان ويروس ها را ايجاد می نمايند. برنامه نويس مجبور به نوشتن کد لازم ، تست آن بمنظور اطمينان از انتشار مناسب آن و در نهايت رها سازی و توزيع ويروس است . برنامه نويس همچنين می بايست نحوه حملات مخرب را نيز طراحی و پياده سازی نمايد ( تبين و پياده سازی سياست حملات مخرب). چرا انسان ها دست به چنين اقداماتی زده و خالق ويروس های کامپيوتری می گردند؟
در رابطه با سوال فوق ، حداقل سه دليل وجود دارد :
● دليل اول : اولين دليل مربوط به دلايل روانی با گرايش مخرب در وجود اين نوع افراد است . دليل فوق صرفا" به دنيای کامپيوتر برنمی گردد. مثلا" فردی بدون دليل ، شيشه اتومبيل فرد ديگری را شکسته تا اقدام به سرقت نمايد، نوشتن و پاشينن رنگ بر روی ساختمانها ، ايجاد حريق تعمدی در يک جنگل زيبا ، نمونه هائی در ساير زمينه ها بوده که بشريت به آن مبتلا است .برای برخی از افراد انجام عمليات فوق ، نوعی هيجان ايجاد می کند. در صورتيکه اين نوع اشخاص دارای توانائی لازم در رابطه با نوشتن برنامه های کامپيوتری باشند ، توان و پتانسيل خود را صرف ايجاد ويروس های مخرب خواهند کرد.
● دليل دوم : دليل دوم به هيجانات ناشی از مشاهده اعمال نادرست برمی گردد. تعدادی از افراد دارای يک شيفتگی خاص بمنظور مشاهده حوادثی نظير انفجار و تصادفات می باشند. قطعا" در مجاورت منزل شما به افرادی برخورد می نمايد که عاشق يادگيری نحوه استفاده از باروت ( و يا ترقه ) بوده و اين روند ادامه داشته و همزمان با افزايش سن اين افراد آنها تمايل به ايجاد بمب های بزرگتر را پيدا می نمايند. فرآيند فوق تا زمانيکه فرد مورد نظر خسته شده و يا به خود آسيبی برساند ، ادامه خواهد يافت . ايجاد يک ويروس کامپيوتری که بسرعت تکثير گردد مشابه موارد فوق است . افراديکه ويروس های کامپيوتری را ايجاد می نمايند ، بمبی درون کامپيوتر را ايجاد کرده اند و بموازات افزايش کامپيوترهای آلوده ، صدای انفجار بيشتری بگوش فرا خواهد رسيد.
● دليل سوم : دليل سوم به حس خود بزرگ جلوه دادن و هيجانات ناشی از آن برمی گردد. ( نظير صعود به قله اورست ) اورست موجود است و هر فرد می تواند مدعی صعود به آن گردد. در صورتيکه برنامه نويسی يک حفره امنيتی موجود در يک سيستم را مشاهده و امکان سوءاستفاده از آن وجود داشته باشد ، سريعا" بدنبال سوءاستفاده از وضعيت فوق (قبل از اينکه سايرين اقدام به ناکام نمودن وی را در اين زمينه داشته باشند) ، بر خواهند آمد.
متاسفانه اکثر ايجاد کنندگان ويروس های کامپيوتری فراموش کرده اند که آنها باعث ايجاد خرابی واقعی برای افراد واقعی هستند ( هيچ چيز در خيال و رويا نمی باشد ) حذف تمام اطلاعات موجود بر روی هارد ديسک اشخاص ، يک خرابکاری واقعی و نه خيالی! است .صرف زمان زياد در يک شرکت بزرگ برای برطرف نمودن فايل های آلوده به ويروس يک خرابکاری واقعی و نه خيالی ! است. حتی ارسال يک پيام ساده و بی محتوا نيز بدليل تلف شدن زمان ، يک نوع خرابکاری است . خوشبختانه قانون در اين زمينه سکوت نکرده و در اين راستا قوانين لازم تصويب و مجازات های سنگين برای افراديکه ويروس های کامپيوتری را ايجاد می نمايند ، پيش بينی شده است .
تاريخچه
ويروس های سنتی کامپيوتر در اواخر 1980 بشدت گسترش يافتند. موضوع فوق دارای چندين دليل است .
● دليل اول ، به گسترش استفاده از کامپيوترهای شخصی برمی گردد. قبل از 1980 استفاده از کامپيوتر در منازل بسيار کم و در مواردی شامل استفاده محدود بصورت سرگرمی و اسباب بازی بود. کامپيوترهای واقعی کمياب و صرفا" در اختيار متخصصين و کارشناسان مجرب گذاشته می گرديد. در سال 1980 ، استفاده از کامپيوتر بشدت گسترش و در موارد متعددی بخدمت گرفته گرديد.
● دومين دليل ، به استفاده از سيستم های BBS برمی گردد. افراد از طريق مودم به يک BBS متصل و انواع برنامه های مورد نياز خود را اخذ (Download) می کردند. بازيهای کامپيوتری نمونه ای از برنامه های کامپيوتری بودند که بشدت با استقبال مواجه و همواره از طريق مراکز BBS توزيع و منتشر می شدند. طبيعی است آلوده بودن يکی از بازيهای کامپيوتری که علاقه مندانن زيادی داشت ، می توانست در مدت زمان کوتاهی باعث انتشار و تکثير يک ويروس کامپيوتری گردد.
● سومين دليل ، استفاده فراوان از فلاپی ديسک ها بمنظور استفاده از برنامه های کامپيوتری بود. در سال 1980 ، برنامه ها دارای ظرفيت کم بوده و امکان استقرار يک سيستم عامل ، يک واژه پرداز و مستندات فراوانی در يک و يا دو فلاپی ديسک وجود داشت . اغلب کامپيوترها در آن زمان دارای هارد ديسک نبوده و می بايست برای راه اندازی کامپيوتر از فلاپی ديسک استفاده می شد ، استفاده از فلاپی ديسک ها ، زمينه ای مساعد برای توزيع و انتشار برنامه های آلوده را فراهم می کرد.
ويروسهاي کامپيوتري نرم افزارهايي هستند که بدون آگاهي يا مجوز شما به ماشينتان راه پيدا ميکنند. بعضي از ويروسها طوري طراحي ميشوند که برنامه هاي نسبتاً ضروري که فقط پيامهايي را نمايش ميدهند يا موسيقي مينوازند را فعال ميکنند. ساير ويروسها ميتوانند با ضرب کردن برنامه يا پاک کردن محتواي گرداننده ديسک سخت به کامپيوترتان ضرر برسانند. بيش از 000/50 ويروس کامپيوتري شناخته شده است.
ويندوز ( Windows ) سيستم عاملي است که در سال 1983 توسط مايکروسافت معرفي شد. ويندوز يک محيط رابط کاربر گرافيکي چند وظيفه اي است که بر روي کامپيوترهاي مبتني بر داس ( ويندوز Workgroups Windows for ) و به عنوان سيستم عاملي مستقل اجرا ميشوند. در ويندوز فهرستهاي گزينشي نواحي پنجره اي روي صفحه نمايش و يک ابزار ورودي مانند ماوس بکار برده ميشود.
سيستم عاملي که در سال 1993 توسط شرکت مايکروسافت ارائه گرديد. Windows NT بر خلاف نگارشهاي اوليه ويندوز به وجود سيستم عامل MN-DOS وابسته نبود. Windows NT يک سيستم عامل چند وظيفه اي ، 32 بيتي با ويژگيهاي شبکه سازي ، چند پردازشي و امنيتي ميباشد. اين سيستم عامل بر روي سخت افزار هاي متنوعي از جمله سيستمهاي 8086 و 80486 پنتيوم اينتل و DEC Alpha AXP و همچنين کامپيوترهاي چند پردازنده اي به اجرا در مي آيد و تا 4 گيگا بايت حافظه مجازي را پشتيباني ميکند.
پردازنده پنتيوم در سال 1993 توسط اينتل معرفي شد. سرعت پالس ساعت اين گروه از پردازنده پنتيوم 60 و 66 مگا هرتز ( و با منبع تغذيه 5 ولت کار ميکند ) بعد از آن پردازنده هاي پنتيوم ديگري با سرعت 75 مگاهرتز ، 90 مگا هرتز ، 120 مگا هرتز، 133 مگا هرتز ، 166 مگا هرتز و 2000 مگا هرتز توليد شدند. پنتيوم 133 مگا هرتزي به عنوان مثال ميتوانست 9/218 دستور در ثانيه را اجرا کند. پردازنده پنتيوم از 2/3 ميليون ترانزيستور تشکيل شده است.
واضح است اولين كاري كه بايد قادر به انجام آن باشيد روشن كردن كامپيوتر و شناختن وقايعي است كه هنگام انجام اين كار رخ مي دهد . وقتي كامپيوتر خود را روشن مي كنيد ابتدا كاراكترهاي سفيد رنگي در زمينه ي سياه و سفيد مانيور به نمايش در مي آيند . اين اطلاعات مشخص مي كنند كه PC - Personal computer ، در حال بررسي سخت افزار و نرم افزار شماست . برخي از اين اطلاعات در تراشه هاي حافظه فقط خواندني (Ram) و برخي ديگر نيز در هارد ديسك كامپيوتر نگهداري مي شوند . اگر همه چيز به خوبي پيش رود ، مي توانيد صفحه مقدماتي ويندوز XP و بعد از آن Desktop ويندوز را در صفحه نمايش مشاهده كنيد . مدت زمان لازم براي مشاهده Desktop ويندوز XP چند دقيقه است ولي در سيستم هاي امروزي عواملي نظير سرعت پردازشگر و تعداد برنامه هايي كه هنگام راه اندازي سيستم بايد به طور اتوماتيك اجرا شوند ، اين زمان را تحت تاثير قرار مي دهند و طبيعتا آنرا كوتاهتر مي كنند .
نكته : تصاويري كه بعد از راه اندازي سيستم خود در صفحه نمايش مشاهده مي كنيد به كارخانه اي كه كامپيوتر شما را توليد كرده است بستگي دارد .
نكته :اگر كامپيوتر براي استفاده بيش از يك كاربر تنظيم شده باشد يا چنانچه به يك شبكه متصل باشيد براي نمايش صفحه Desktop بايد با استفاده از نام كاربري و كلمه ي عبور خود وارد ويندوز شويد .
انتخاب يك برنامه جهت اجراي آن در هنگام راه اندازي كامپيوتر به نياز فرد بستگي دارد . عموما تنظيمات مربوط به اجرا شدن نرم افزارها در هنگام راه اندازي ويندوز در گزينه ي Setting و تب General پايه ريزي مي شود كه مي توان به دلخواه اين تنظيمات را تغيير داد .
هنگاميكه مي خواهيد براي اولين بار از محيط ويندوز استفاده كنيد پنجره اي شناور در منوي Taskbar ظاهر شده و فرصتي را براي گشت و گذار در ويندوز XP در اختيار شما قرار مي دهد (Tour Windows XP) اگر اين پنجره را در مراحل اوليه كاربرد ويندوز مشاهده نكرديد براي نمايش آن از منوي Start به ترتيب گزينه هاي All program- Accessories – tour windows xp را انتخاب كنيد .
خوب است قبل از شروع به كار با ويندوز از پنجره ي Windows XP Tour ، گشت و گذاري در محيط ويندوز داشته باشيد . توجه كنيد كه بعد از اجراي Tour ، پنجره اي به صورت Wizard ( راهبرهاي كمكي ويندوز ) باز شده و شامل دو گزينه مي باشد : در گزينه ي اول امكان استفاده از صوت و تصوير متحرك (animation) براي كاربر وجود دارد و در گزينه ي دوم استفاده از نسخه ي تصويري و متني كه از طريق Internet يا IE ( مرورگر وب ) در اختيار شما قرار مي گيرد . هنگام انتخاب اين گزينه برنامه ي IE به طور اتوماتيك اجرا مي شود .
خاموش كردن كامپيوتر :
خوب است قبل از خاموش كردن كامپيوتر خود تمام برنامه هاي كاربردي در حال اجرا را ببنديد . در صورتيكه اين كار را انجام ندهيد اتفاقات مختلفي ممكن است رخ دهد :
1- احتمالا پيام هايي را مشاهده خواهيد كرد كه تقاضاي بستن فايل هايي را كه مشغول كار روي آنها بوديد مي كنند .
2- ممكن است پيغامي را مشاهده كنيد كه در بردارنده ي برنامه هايي است كه هنوز در احال اجرا هستند . گزينه اي كه متعاقب اين پيام در اختيار شما قرار مي گيرد و مي تواند به قطع عملكرد برنامه ختم شود كه در پاره اي مواقع منجر به از دست دادن تغييرات انجام شده خواهد شد .
3- احتمال باز شدن اتوماتيك و بدون اجرا توسط شما براي پنجره هايي كه در هنگام خاموش كردن كامپيوتر باز بوده اند ( پس از راه اندازي مجدد ) وجود دارد .
بنابراين قبل از خارج شدن از محيط ويندوز و خاموش كردن كامپيوتر برنامه هاي در حال اجرا و پنجره هاي باز شده را ببنديد .
در نهايت براي خاموش كردن كامپيوتر برروي منوي Start و گزينه ي Turn off computer كليك كرده تا پنجره مربوطه به آن در صفحه ي نمايش ظاهر شود .
اگر بخواهيد كامپيوتر را مجدد راه اندازي كنيد در پنجره ي مربوط به Turn off computer گزينه ي Restart را انتخاب كنيد .
كاربردهاي راه اندازي مجدد Restart :
1- در موارديكه يك نرم افزار جديد در كامپيوتر نصب مي كنيد و براي هماهنگ شدن برنامه با محيط ويندوز نياز است كه يك بار PC خود را Restart كنيد . شايد راه اندازي مجدد كامپيوتر از مراحل نصب يك نرم افزار باشد و در مواقع ديگر اين امر بنا به دليلي كه قيد شد به دلخواه كاربر انجام شود .
2- در هنگاميكه به دليل بالا بودن حجم يك برنامه يا اجراي همزمان چند برنامه يا مواردي از اين دست كه موجب عدم اعمال حركت يا دستور توسط ماوس و به نوعي ديگر قفل كردن سيستم مي شود نياز است كه PC مجددا راه اندازي شود كه اين عمل در اغلب اوقات جوابگوي ناهنجاريهاي پيش آمده خواهد بود .
Stand by:
گزينه ي ديگري كه در پنجره ي Turn off computer وجود دارد Stand by است . با انتخاب اين گزينه مانيتور و هارد ديسك خاموش شده ولي با حركت ماوس و يا فشردن هر كليد از صفحه ي كيبورد ، سيستم مجددا فعال مي شود .
Hibernate:
ممكن است گزينه ي ديگري را تحت عنوان Hibernate در پنجره ي Turn off computer مشاهده كنيد . در كامپيوترهاي Laptop اين گزينه هم از طريق دكمه است و هم با بستن سرپوش Laptop فعال مي شود و در كامپيوترهاي معمولي در هنگام مشاهده ي پنجره ي Turn off computer و در صورت عدم وجود اين گزينه به صورت پيش فرض با فشردن كليد Shift از صفحه كليد گزينه ي Stand by تبديل به Hibernate خواهد شد . اما كاربرد اين عبارت به اين صورت است كه يك ذخيره سازي از كليه ي جزئيات و تنظيمات كنوني ويندوز تهيه كرده و با راه اندازي مجدد وضعيت به زمان قبل از Hibernate باز خواهد گشت .
نكته : قبل از تنظيم سيستم خود در حالت Stand by از ذخيره شدن كليه ي فعاليتهاي خود در سيستم مطمئن شويد چرا كه در صورت قطع برق تمام تغييرات اعمال شده ي آخرين ذخيره سازي از بين رفته و از طرف ديگر هنگام اتصال شما به شبكه نمي توان احتمال عدم استفاده از اين گزينه را كتمان كرد .
عموما اين صفحه زماني به نمايش در مي آيد كه شما كامپيوتر خود را با موفقيت راه اندازي كرده باشيد . اگر براي اولين بار پس از نصب ويندوز وارد اين محيط شديد صفحه ي نمايش شما داراي تصوير پيش فرض ويندوز XP خواهد بود كه در ابتدا فقط يك آيكون به نام Recycle bin را در آن مشاهده خواهيد كرد . در ادامه خواهيد آموخت كه مي توان تصوير پس زمينه را تغيير داد .
از آيكون هاي ديگري كه به صورت پيش فرض در محيط ويندوز شما وجود دارند ولي از همان ابتدا در صفحه ي Desktop قابل مشاهده نيستند مي توان به My Computer ، My Document و Internet Explorer اشاره كرد .
لازم به ذكر است با كليك بر روي منوي Start ، گزينه هاي قيد شده قابل دسترسي مي باشند .
آشنايي با عملكرد آيكونهاي موجود در Desktop :
Recycle Bin : فايلهاي حذف شده از محيط ويندوز را در خود نگه مي دارد با اين توضيح كه تمامي اين فايلها قابل دستيابي مجدد مي باشند .
فضاي Recycle Bin ثابت بوده و در صورت پر شدن اين حجم ، فايهاي قديمي تر به طور اتوماتيك از آن خارج و فايلهاي جديد جايگزين مي شوند . بنابراين در صورت نياز به بازيابي از قرار گرفتن فايل به صورت طولاني مدت در اين محدوده جلوگيري كنيد .
نكته : در صورت اطمينان از عدم نياز فايل مورد نظر مي توان آنرا به طور مستقيم و بدون واسطه ي Recycle Bin از محيط ويندوز حذف كرد به اين ترتيب كه پس از انتخاب فايل همزمان كليدهاي Delete و Shift بفشاريد و گزينه ي Yes از پنجره ي هشدار در مورد عدم دستيابي مجدد به فايل را انتخاب نماييد .
نكته : پاك كردن اطلاعات از روي ديسك هاي قابل حمل ( فلاپي ديسك – Flash memory و ... ) به صورت مستقيم انجام شده با اين معني كه اين فايلها پس از حذف به Recycle Bin انتقال نيافته و متعاقب آن فايل قابل بازگشت نخواهد بود .
My document: محلي كه اسناد خود را در آن نگهداري مي كنيد . از آنجا كه ويندوز XP اين امكان را فراهم آورده تا چندين كاربر براي اين محيط تعريف شوند لذا به ازاي هر كاربر پوشه ي My document جداگانه ساخته كه متمايز از يكديگر خواهند بود . بصورت پيش فرض My document شامل دو پوشه ي my picture و my music بوده كه اين دو نيز به ترتيب داراي فايل هاي تصويري و صوتي به صورت Sample ( مثالي ) هستند .
شايد دسترسي سريع به My document را بتوان علت اصلي ذخيره سازي اسناد در آن دانست در غير اين صورت بيان اينكه چه عناويني را در اين پوشه ذخيره كنيد بسيار مشكل است .
My Computer : درگاه رسيدن به ديسكها و درايوهاي موجود در سيستم ، كه شامل سه قسمت مي باشد :
1- قسمت اول Files stored on this computer نام دارد كه حاوي دو پوشه ي Shared Document ( اسنادي كه براي كليه ي كاربران قابل دسترسي است ) و User Document كه در آن براي هر كاربر پوشه هاي مخصوص به او اختصاص داده مي شود .
2- قسمت دوم Hard Disk drives نام دارد كه حاوي تمام درايوها و پوشه ها و فايلهاي موجود در كامپيوتر بوده و قابليت دسترسي به آنها را فراهم مي آورد . به تعبير ديگر حتي كليه ي اطلاعات ذخيره شده در My document نيز از طريق اين قسمت قابل دسترسي مي باشد .
3- و قسمت آخر كه Devices with removable storage نام دارد كه مديريت تمام درايوهاي قابل جابجايي نظير Floppy disk ، Cool disk و Tape drive ها را در اختيار كاربر قرار مي دهد .
به نواري كه در حالت پيش فرض در پايين ترين ناحيه از صفحه ي نمايش خود قرار دارد دقت كنيد ، آن نوار وظيفه نام دارد :
مي توان محيط ويندوز را طوري تنظيم كرد كه Taskbar در بالاي صفحه يا كنار صفحه به نمايش در آيد و يا حتي زماني كه از آن استفاده نمي كنيد مخفي باشد ( Auto-hide the taskbar) .
- Notification area ( فضاي اعلانات يا ناحيه توجه ): عموما شامل برنامه هايي است كه مورد نياز شما هستند و در كنار ساعت قرار گرفته اند . از آن جمله مي توان به برنامه هاي كنترل حجم صدا ، سيستم امنيتي ويندوز و غيره اشاره كرد .
هنگاميكه اشاره گر ماوس را بر روي ساعت نگه داريد ، تاريخ روز جاري را به نمايش در مي آورد . عموما آيكونهاي موجود در ناحيه توجه مربوط به برنامه هايي است كه نياز به توجه دارند ( به عنوان مثال برنامه هايي كه به صورت آيكونهاي موجود در ناحيه توجه به صورت محدود در سيستم شما نصب مي شوند و پس از گذشت چند روز غير فعال مي گردند مگر اينكه نسخه ي اصلي برنامه از طريق اينترنت خريداري گردد و يا اقدام به رجيستر كردن برنامه شود .)
برخي ديگر از آيكونهاي موجود در ناحيه ي توجه حاوي اطلاعات اجمالي از برنامه مربوطه مي باشند به اين صورت :
- برنامه هاي در حال اجرا : به برنامه هايي اطلاق مي شود كه هم اكنون مورد استفاده ي شما قرار دارند و پنجره هاي آنها به صورت minimize در نوار وظيفه مشاهده مي شوند .
براي سوئيچ كردن بين چند برنامه يا پنجره كه به صورت همزمان در سيستم مورد استفاده قرار گرفته اند . كليد Alt را پايين نگه داشته و با هر بار فشردن كليد Tab پنجره ها را يكي پس از ديگري انتخاب كنيد .
- Quick launch : همانطور كه از نام آن پيداست حاوي آيكونهايي است كه با يك كليك مي توان آنها را اجرا كرد. قابليت تنظيمات آن به گونه اي است كه مي توان برنامه ها را به آن اضافه (add) يا از آن حذف (Remove) كرد . در صورت عدم مشاهده در نوار وظيفه با كليد راست بر روي Taskbar و انتخاب گزينه ي Toolbar و سپس انتخاب Quick launch مي توانيد آنرا در نوار وظيفه ظاهر كنيد .
1- ابتدار فولدر مورد نظر را انتخاب ، سپس بر روي آن راست كليك كرده و گزينه ي Copy را از منوي باز شده انتخاب مي نماييم . سپس به محيط مقصد رفته و با راست كليك مجدد گزينه ي Paste را كليك مي كنيم .
2- انتخاب Folder ، سپس از منوي Edit گزينه ي Copy را كليك مي كنيم و بعد از آن به درايو مقصد رفته از منوي Edit گزينه ي Past را كليك مي كنيم .
3- مي توان از كليدهاي ميانبر استفاده كرد . به اين صورت كه ابتدا فولدر مورد نظر را انتخاب كرده سپس براي Copy كردن ، كليدهاي Ctrl + C و براي Past كردن كليدهاي Ctrl +V را همزمان فشار مي دهيم .
4- به وسيله ماوس يعني انتخاب Folder و كشيدن Folder مورد نظر به پنجره ي دلخواه (Drag & Drop)
ايجاد كليد ميانبر براي Folder
روش هاي ايجاد Short cut
1- كليك راست روي فولدر مورد نظر و انتخاب گزينه ي Create shortcut
2- انتخاب كردن فولدر مورد نظر و سپس از منوي File گزينه ي New و در نهايت انتخاب زير منوي Short cut
در فضاي خارج از مكان فولدرهاي يك درايو راست كليك كرده و از منوي باز شده گزينه ي New و سپس زير منوي Shortcut را انتخاب كنيد پنجره اي با عنوان Create shortcut باز مي شود . در قسمت Brows نرم افزار مورد نظر را انتخاب كرده و Ok كنيد ، سپس كليد Next را فشار دهيد و در آخر نام مورد نظر را براي Shortcut وارد كرده و كليد Finish را فشار دهيد . قابل ذكر است كه اين آيكون ها داراي يك فلش كوچك در قسمت پايين و سمت چپ شكل فولدر مي باشد .
file:///F:/New%20Folder%20%282%29/courses.asp6.htm#connectنكته : اگر قصد ايجاد Shortcut در محيط Desktop را داريد از فرمان Send to استفاده كنيد و يا Drag & Drop كنيد .
فرمان Send To :
همانطور كه در بالا قيد شد يكي از روشهاي Shortcut فرمان Send to مي باشد . براي اين كار نرم افزار يا فايل مورد نظر را Select كرده بر روي آن راست كليك كنيد سپس گزينه ي Send to و از زير منوي باز شده ، مقصد را انتخاب كنيد .
براي حذف يك فايل چندين روش وجود دارد كه در ذيل به آنها اشاره خواهد شد :
1- انتخاب فايل يا فولدر مورد نظر و فشردن كليد Del از صفحه كليد
2- انتخاب فايل يا فولدر مورد نظر ، فشردن كليك سمت راست ماوس و انتخاب گزينه ي Delete از منوي باز شده
3- انتخاب فايل يا فولدر سپس كشيدن آن توسط ماوس به پنجره ي Recycle Bin ( سطل زباله )
4- انتخاب فايل يا فولدر مورد نظر و سپس انتخاب گزينه ي Delete از منوي File
5- انتخاب فايل يا فولدر مورد نظر و فشردن دكمه ي Delete از نوار ابزار پنجره ي جاري
نكته :همانطور كه در قبل گفته شد حذف يك فايل يا فولدر در ويندوز XP در دو مرحله انجام مي گيرد . در مرحله ي اول فايلها وارد پنجره ي Recycle bin شده و در مرحله ي دوم از آنجا حذف مي گردند . اگر مي خواهيد فايل يا فولدري را به صورت مستقيم حذف نماييد كليدهاي Shift+Del را همزمان بفشاريد .
نكاتي در رابطه با Recycle Bin (سطل زباله):
سطل زباله يا Recycle Bin مكاني است كه فايلها پس از حذف در آن ذخيره مي شوند تا در صورتيكه كاربر نياز مجدد به بازگشت فايل پيدا نمود اين امكان براي او وجود داشته باشد . پس امكان بازيابي فايل ها به مكان اوليه از امكانات اين پنجره مي باشد . در صورتيكه بخواهيد چنين كاري انجام دهيد به روش زير عمل كنيد :
ابتدا بر روي فايل يا فولدر مورد نظر كليك نماييد تا به حالت Select درآيد ، سپس از منوي File بر روي گزينه ي Restore كليك كنيد تا فايل دلخواه شما به مكان اوليه بازگردانده شود .
اما ممكن است بخواهيد كليه ي فايل هاي موجود در Recycle Bin را به مكان اوليه بازگردانيد . پس از منوي File بر روي گزينه ي Restore all كليك كنيد . و روش آخر انتخاب فايل يا فولدر مورد نظر و يا كليه ي آنها توسط ماوس بوده كه پس از آن كليك سمت راست ماوس را فشرده بر روي گزينه ي Restore كليك نماييد .
اگر مايل هستيد پنجره ي Recycle Bin را خالي از هر گونه شي نماييد از منوي File بر روي گزينه ي Empty Recycle Bin كليك كنيد . اين مرحله از حذف ، حذف كامل بوده و ديگر امكان بازيابي فايل مقدور نمي باشد .
Cut و Past:
در صورتيكه مايل هستيد يك فايل يا گروهي از فايلها يا فولدرها را از يك مكان برداشته و به مكان ديگر ببريد ، آن فايل يا فولدر را به حالت Select در آوريد ، سپس با فشردن كليك سمت راست ماوس و انتخاب گزينه ي Cut و يا از منوي Edit و انتخاب گزينه ي Cut آن فايل را بصورت موقت از مكان خود حذف و در حافظه قرار مي دهيد ، حال به مقصد مورد نظر برويد و با فشردن كليك سمت راست ماوس و انتخاب گزينه ي Paste و يا از منوي Edit ، انتخاب گزينه ي Past آن فايل يا فولدر را به مكان دلخواه انتقال دهيد .
بر روي فضاي خالي در محيط مربوطه راست كليك كرده ، از منوي باز شده عبارت Arrange Icon را انتخاب نماييد . كشوي باز شوي زير با عمل كردهاي قيد شده مشاهده مي گردد :
- By Name: آيكونها بر اساس نام و به ترتيب صعودي مرتب مي شوند.
- By Type: آيكونها بر اساس پسوند مشخص مي شوند با اين توضيح كه ابتدا فولدرهايي كه پسوند ندارند از روي نام مرتب كرده ، سپس فايل هاي داراي پسوند يكسان را از روي نامشان مرتب مي كند.
- By Size: بر اساس حجم اشغال شده توسط فايل ها آنها را مرتب مي كند.
- By Date: بر اساس تاريخ ايجاد فايل آنها را مرتب مي كند. نكته :اگر بخواهيم تمام پنجره هاي روي Desktop را بر روي Taskbar نيز داشته باشيم بر روي نوار وظيفه راست كليك كرده و گزينه ي Toolbars را انتخاب كرده و سپس گزينه ي Desktop را فعال كنيد .
براي باز كردن برنامهNotepad مي توان در محيط Desktop در يك محيط خالي راست كليك كرده و از كشوي باز شوي New گزينه ي Text Document را انتخاب كرد و يا بر روي Start كليك كرده گزينه ي Accessories و سپس انتخاب برنامه ي Notepad .
اين برنامه براي تايپ متنهاي ساده كه بدون قالب خاصي باشد استفاده مي شود ، همچنين يكي از استفاده هاي ديگر اين برنامه براي طراحان Web مي باشد . بدين صورت كه آنها تگ هاي HTML را در Notepad وارد كرده و سپس آن فايل را با پسوند مربوطه Save مي نمايند . شرحي كوتاه بر منوي هاي برنامه Notepad :
منوي File
- گزينه ي New : ايجاد يك فايل متني جديد
- گزينه ي Open : فراخواني فايل هاي موجود
- گزينه ي Save : ذخيره كردن يك متن با نام پيش فرض برنامه
- گزينه ي Save as : ذخيره كردن يك متن با نام دلخواه
- گزينه ي Page setup : تنظيمات مربوط به صفحه ، اندازه كاغذ ، حاشيه و ...
- گزينه ي Print : براي چاپ متن
- گزينه ي Exit : خروج از Notepad
منوي Edit
- گزينه ي Undo : بازگرداني آخرين عمل انجام شده
- گزينه ي Cut : جدا كردن يك قسمت متن و انتقال آن در حافظه ي موقت.
- گزينه ي Copy : نسخه برداري از يك قسمت يا متن .
- گزينه ي Past : مكمل گزينه ي Cut مي باشد . در واقع متن جدا شده از متن كه در حافظه ي موقت ذخيره
شده بود بوسيله ي فرمان Cut در محل دلخواه فراخواني مي شود .
- گزينه ي Delete : معادل فشردن كليد Del مي باشد براي پاك كردن يك قسمت .
- گزينه ي Find : در صورتي كه بخواهيم يك حرف ، كلمه و يا عبارت خاص را در متن تايپ شده جستجو كنيم از اين عبارت استفاده مي كنيم . كلمه ي مورد جستجو را در جعبه ي مربوط به Find What وارد مي كنيم .
با اين توضيح كه :
-اگر گزينه ي Mach case را فعال كنيم دقيقا مانند عبارت تايپ شده عمل جستجو را انجام مي دهد يعني بين حروف كوچك و بزرگ حساسيت نشان مي دهد .
- اگر بخواهيم عمل جستجو از بالا به پايين انجام شود در قسمت Direction گزينه ي Down را فعال كرده و اگر بخواهيم از پايين به بالا انجام شود گزينه ي Up را فعال مي كنيم .
- گزينه ي Find next : در صورت اجراي فرمان Find براي ادامه ي جستجو از اين فرمان استفاده مي شود .
- گزينه ي Replace : براي جستجوي يك حرف يا كلمه و جايگزين كردن آن با حرف يا كلمه اي ديگر .
- گزينه ي go To : براي رفتن به سطري خاص در متن وارد شده از اين گزينه استفاده مي شود .
- گزينه ي Select All : براي انتخاب تمامي متن يكجا استفاده مي شود .
- گزينه ي Time/Date : براي درج تاريخ و ساعت سيستم در مكان دلخواه استفاده مي شود .
منوي Format :
- Word Warp : از شكسته شدن متن تا زمانيكه از Enter استفاده مي شود جلوگيري مي كند .
- Font : در صورتيكه بخواهيد Font نوشته شده بر روي صفحه ي Notepad را تغيير دهيد از اين گزينه استفاده مي شود .
با كليك بر روي دكمه ي Start و يا فشردن كليدهاي Ctrl + Esc اين منو ظاهر مي شود :
در قسمت بالاي منوي Start نام كاربر (user) را مشاهده مي كنيد ، در قسمت چپ برنامه هاي جانبي ويندوز نظير IE و E-mail و يك ليست از آخرين برنامه هايي كه مورد استفاده قرار داده ايد را مي بينيد ، و در نهايت عبارت All Programs كه در نگارش هاي قبلي ويندوز Programs ناميده مي شد و متشكل از اكثر نرم افزارهاي موجود در كامپيوتر شما است .
در قسمت راست منوي Start گزينه هايي قابل دسترسي اند كه عموما عنوان دكمه هاي وظيفه به آنها اطلاق مي شود كه به طور مفصل به تفسير آنها خواهيم پرداخت . منوي Start نسبت به نگارشهاي قبلي ويندوز داراي دستورات كمتري بوده كه از آن جمله مي توان به Setting and favorites كه در ويندوز 98 و ME وجود داشتند اشاره كرد .
نكته :با كليك راست بر روي منوي Start و انتخاب گزينه ي Properties مي توانيد به منوي Start كلاسيك كه مربوط به نگارشهاي قديمي ويندوز است دست يابيد .
عنوان ديگر اين قسمت استفاده از منوي Start پيش فرض ويندوز XP است كه در حال حاضر در محيط ويندوز شما فعال مي باشد .
Control panel:
شامل عناويني است كه تقريبا اجازه هدايت تمام تنظيمات ويندوز را به كاربر مي دهد كه آنرا به تفصيل مورد بررسي قرار خواهيم داد .
Printer and faxes:
به كمك اين گزينه كاربر قادر خواهد بود دستگاههاي پرينتر و فاكس را به محيط ويندوز شناسانده و از آنها استفاده كند .
ممكن است در هنگام كار در محيط ويندوز با مشكلي روبرو شويد ، با استفاده از اين گزينه مي توانيد به اطلاعات كاملي پيرامون مسئله ي پيش آمده دست يابيد .
براي دست يابي به گزينه ي Help در محيط ويندوز 2 راه پيش روي شماست :
1- با كليك بر روي منوي Start و انتخاب گزينه ي Help and support ، پنجره ي اصلي اين گزينه گشوده شده كه نماي كلي از محتويات دستوري شما را به معرض نمايش مي گذاردو قادر خواهيد بود كه گزينه ي مورد نظر خود را از ميان آن بيابيد .
• Pick a help topic :
اين قسمت شامل عنوانهاي كلي ويندوز در مجموعه ي Help and support مي باشد كه با انتخاب هر كدام از موارد ذكر شده مي توان اطلاعات مورد نظر را بدست آورد . به عنوان مثال با كليك بر روي گزينه ي Hardware اطلاعاتي راجع به سخت افزارهاي نصب شده در سيستم خود خواهيد ديد .
• Ask for assistance
كه خود شامل دو زير عنوان به نامهاي Remote Assistance و Support in windows xp newsgroups مي باشد كه در عبارت اول قادر خواهيد بود از طريق اتصال به اينترنت ميز كار (Desktop )خود را در اختيار يك كاربر ماهر قرار داده تا مشكلات نرم افزاري سيستم شما را برطرف كند . و عبارت دوم امكان عضو شدن در سايت خبري مايكروسافت را مهيا ساخته كه در آن مي توان از اطلاعات و راهنمايي هاي سودمندي در رابطه با ويندوز xp بهره جست .
عموما براي دستيابي به توضيحات دلخواه از اين روش استفاده نمي شود چرا كه پس از گشودن آن احتياج است كه وارد مجموعه ها و زير مجموعه هاي مربوط به مطلب مورد نظر شويد كه در نهايت وقت زيادي را صرف خواهيد كرد .
2- راه دوم براي رسيدن به اين گزينه فشردن كليد F1 است . با انجام اين عمل ، پنجره اصلي Help گشوده نشده بلكه اطلاعاتي كه در معرض شما قرار مي گيرد به محتواي كاري كه در حال انجام آن هستيد مربوط مي شود .
در نتيجه دسترسي سريع به عناوين مورد نظر ، اين شيوه را در نزد كاربران نسبت به راه حل اول مرسوم تر مي نمايد .
اين تصوير پنجره ي Help را پس از فشردن كليد F1 نشان مي دهد. لازم به توضيح است فشردن كليد F1 ، هنگام كار با نرم افزارهاي كاربردي پنجره ي Help مربوط به همان برنامه را نمايان خواهد كرد .
نكته ي قابل توجه ديگر در اين عكس اين است كه پنجره ي Help حالت خود توضيحي دارد و در عين حال مي توان از منابع درج شده در سمت چپ اين صفحه براي دريافت اطلاعات بيشتر بهره جست و مضاف بر آن مي توان از شاخص هاي Search و Index به عنوان راه حل هاي ديگري براي يافتن اطلاعات نام برد .
بدين ترتيب كه براي استفاده از گزينه ي Search ، عبارت مورد نظر خود را در كادر متني تعريف شده در بالاي پنجره ي Help تايپ كرده و بر روي پيكان سمت راست اين كادر كليك كنيد و يا كليد Enter را بفشاريد . با انجام اين عمل فهرستي از مولفه هاي Help در قالب 3 تيتر ( عنوان ) به نمايش در خواهد آمد .
1- suggested topics
2- Full-text search matches
3- Microsoft knowledge base
گزينه ي 1 ، ويندوز در قالب راهنمايي مواردي را در راستاي عبارت مورد جستجوي شما يافته و با طبقه بندي مناسب به نمايش مي گذارد .
گزينه ي 2 ، ويندوز در متن كليه ي صفحات Help and support ( صفحات راهنمايي ) به جستجوي عبارت مورد نظر پرداخته و نتايج خود را تحت عناويني كه اين عبارت در آنها يافت نشده نمايان مي سازد .
گزينه ي 3 ، با استفاده از سايت رسمي مايكروسافت و استفاده از مقالات متعدد مي توانيد به اطلاعات مورد نظر خود دست يابيد ( در اين حالت بايد به اينترنت متصل باشيد )
Index ( فهرست كردن )
همانطور كه از نام آن پيداست با انتخاب اين گزينه از صفحه ي Help and support تمامي عناويني كه قابليت جستجو دارند به ترتيب حروف الفبا فهرست و دسته بندي شده و به كمك Scrollbar (پيمايش صفحه ) مي توانيد به موضوعات مورد نظر خود دست يابيد يا عبارت مورد نظر را در كادر بالاي همين ناحيه تايپ كرده و بر روي گزينه ي Display كليك كنيد تا توضيحات مربوطه به نمايش در آيد .
گزينه ي What is This
عموما هنگام كار با پنجره هاي دستوري قسمت بالاي پنجره (دركنار گزينه ي Close ) با علامت سوال برخورد كرده ايد . اگر بر روي آن كليك كنيد ، در كنار نشانگر ماوس علامت سوالي ؟ ايجاد خواهد شد و در صورت كليك كردن نشانگر بر روي هر Object ( عنصر ) داخل كادر ، پنجره ي شناوري كه حاوي توضيحاتي پيرامون عنصر مورد نظر است ، ظاهر مي شود و با كليك مجدد بر روي كادر دستوري بسته خواهد شد .
راه ديگر براي دستيابي به اين اطلاعات كليك راست بر روي Object مورد نظر و انتخاب گزينه ي What is this از منوي ظاهر شده مي باشد .
Pick a task
مرسوم ترين اطلاعات درخواستي و كاربردهاي روزمره ويندوز را مي توان در اين ناحيه مشاهده كرد .
Did you know?
در اين ناحيه مواردي ، تحت عنوان تذكر يا نكته در اختيار كاربر قرار مي گيرد و روند كاركرد او را در محيط ويندوز بهبود مي بخشد .
ممكن است به سبب گستردگي سيستم عامل ، نرم افزار هاي نصب شده . مواردي از اين دست كه حاكي از پيچيده بودن مولفه هاي كاربردي كامپيوتر شماست ، محل و مشخصات فايلهاي ذخيره شده خود را فراموش كنيد . در اين مواقع مي توانيد با ابزار كارآمدي به نام Search فايلهاي مورد نظر خود را جستجو كنيد .جهت باز كردن كادر محاوره اي Search از طريق منوي Start و انتخاب گزينه ي Search اقدام كنيد .
همانطور كه در تصوير مي بينيد در قسمت چپ صفحه ، راهنمايي هايي در راستاي تسريع جستجو قيد شده است كه بنا بر فرمت فايل مورد نظر طبقه بندي شده اند .
- or video ، music ، Pictures
در رابطه با يافتن فايلهاي تصويري ، صوتي و ويدئويي مي باشد و با كليك بر روي آن پنجره ي سمت چپ كادر محاوره اي Search بصورت زير در خواهد آمد .
ابتدا نوع فايل مورد جستجو را انتخاب كرده و در نوار سفيد رنگ درج شده نام كامل يا بخشي از نام فايل مورد نظر را تايپ كنيد . سپس با فشردن دكمه ي Search جستجو آغاز خواهد شد .
- (Document(word
processing ,spreadsheet ,etc
جهت جستجوي فايهاي اسنادي نظير Word و Excel و ... از اين گزينه استفاده مي شود .
در كادر ظاهر شده پس از وارد كردن نام فايل و با انتخاب يكي از زير عنوانهاي Don’t remember ( نامعلوم ) ، Within the last week ( هفته ي گذشته ) ، Path month ( ماه قبل ) و Within the past year ( سال گذشته ) زمان آخرين تغييرات اعمال شده بر روي فايل مورد نظر را تعيين كرده و جستجو را با فشردن دكمه ي Search آغاز كنيد .
نكته : شايان ذكر است كه در هر دو مورد ذكر شده ( فايلهاي صوتي و تصويري و فايلهاي مستند ) مي توان از گزينه ديگر ابزار Search به نام Advance search ياجستجوي پيشرفته (قيد شده در زير نوار سفيد رنگ نام فايل ) جهت كامل كردن مشخصات فايل مورد جستجو بهره جست .
- All files and folders
همانطور كه از نام آن پيداست به كمك اين گزينه مي توان هر نوع فايل و يا پوشه اي را جستجو كرد . با انتخاب اين گزينه كادر سمت چپ پنجره Search به صورت تصوير زير در خواهد آمد .
در نوار All or part of the file name نام فايل را قيد كنيد ، در نوار پاييني (A ward or phrase in the file) محتواي فايل در كادر Look in حوزه ي جستجو را تعيين كنيد .
نوار A ward or phrase in the file در مواقعي كاربرد دارد كه فايل مورد نظر متني بوده و يا رشته اي از متن فايل مورد جستجو را داشته و قيد نماييد . در جستجوي فايل هاي اسنادي كه قبلا توضيح داده شد با انتخاب گزينه ي Advance option مي توانيد به نوار A ward or phrase in the file دست يابيد . ابزار جستجو را تا حد امكان گسترش دهيد تا هر چه سريعتر به فايلهاي مورد نظر خود دست يابيد .
- Computer or people
جستجوي كامپيوترها و اشخاص مورد نظر در شبكه داخلي يا اينترنت را مهيا مي سازد . با انتخاب آن و به كمك دو گزينه ظاهر شده مي توان كامپيوتر مورد نظر را در شبكه داخلي (a computer on the network) و شخص مورد نظر را در كتاب آدرس ويندوز (People in the address book) كه قبلا توسط خود شما پيكربندي شده جستجو كرد و يا در صورت اتصال به اينترنت از قابليت هاي جستجو در شبكه جهاني بهره جست .
- Change performances
اين گزينه قابليت تغيير دادن برخي تنظيمات را به صورت دلخواه فراهم مي آورد .
o Without an animated screen character
بدون همراهي كاراكتر انيميشن
o With a different character
همراه با كاراكتر متفاوت
o With indexing service -for
همراه با سرويس فهرست بندي جهت سريعتر شدن جستجوي موضعي
o Change file and folders search behavior
تغيير وضعيت جستجوي فايل ها و پوشه هاي استاندارد و پيشرفته
o Change internet search behavior
تغيير وضعيت جستجوي اينترنتي
o Show balloon tips
برگشت به صفحه ي اصلي Search
o Turn auto complete off
فعال سازي كامل كردن اتوماتيك ( با درج يك حرف ، كلمات مورد جستجوي اخير كه با اين حرف آغاز مي شوند به نمايش در مي آيند )
علائم جانشين در Search :
منظور از علائم جانشين در كادر محاوره اي Search ، ؟ و * مي باشند كه در نامگذاري فايلها قابل استفاده نيستند ولي در جستجوي فايلهاي مورد نظر كاربرد ويژه اي دارند . كاراكتر ؟ مي تواند تنها به جاي يك حرف مورد استفاده قرار گيرد و زماني مي توان آن را به كاربرد كه حرفي از كلمه اي را فراموش كرده و يا حتي نمي خواهيد آن را مشخص كنيد . به عنوان مثال با درج عبارت F?P.doc كليه فايلهاي اسنادي سه حرفي كه با حرف F آغاز و با حرف P خاتمه مي يابند جستجو مي شوند و علامت سئوال مي تواند هر حرفي كه در عنوان اين فايل باشد جستجو نمايد . كاراكتر * به جاي هر تعداد حرف به كار مي رود ( بدون محدوديت حروف ) و به عنوان مثال اگر عبارت *.doc را در كادر جستجو تايپ كنيد تمامي فايلهاي اسنادي در حوزه جستجو صرف نظر از نام آنها به نمايش در مي آيند .
كادر مكالمه Run از طريق منوي Start قابل دسترسي است .
براي اجراي برنامه ي مورد نظر از طريق كادر محاوره اي Run مي بايست در نوار Open اين برنامه نام دقيق درايو ، پوشه و فايل مورد نظر را تايپ كنيد و يا از گزينه ي Brows استفاده كرده و فايل مورد نظر را به برنامه ي Run شناسانده سپس بر روي دكمه ي Ok كليك كنيد .
اگر فايل مورد نظر را قبلا توسط برنامه Run اجرا كرده باشيد مي توانيد براي اجراي مجدد بر روي فلش سمت راست كادر Open كليك كرده و نام فايل را انتخاب كنيد .
Start up :
بر روي منوي Start كليك كرده ، گزينه ي All programs را فعال كنيد ، گزينه ي Start Up مشاهده مي گردد .
در محيط Windows مي توانيد تعيين كنيد كه هنگام راه اندازي سيستم نرم افزار يا فايل مورد دلخواهتان به اجرا در آيد . براي انجام اين كار لازم است از فايل دلخواه يك Short cut تهيه كنيد . يعني يك كپي از فايل مورد نظر بگيريد سپس بر روي منوي Start كليك كرده بر روي گزينه ي All Program رفته از منوي باز شده گزينه ي Start up را انتخاب كنيد . ماوس را بر روي اين گزينه نگاه داشته ، كليك سمت راست ماوس را فشار دهيد و گزينه ي Open را انتخاب كنيد . پنجره اي باز مي شود كه در آن مي توانيد فايلي كه قبلا Copy كرده ايد را Past كنيد . حال اگر سيستم تان را Restart كنيد برنامه مورد نظرتان بصورت اتوماتيك به اجرا در مي آيد .
نكته اي راجع به منوي Start :
در صورتيكه بخواهيد پنجره اي مانند My document ، Control Panel و ... را بطور مستقيم باز نماييد كافي است بر روي منوي Start كليك كرده و پنجره دلخواه را انتخاب كنيد . لازم به ذكر است اين پنجره مي تواند تعدادي از آخرين نرم افزارهاي استفاده شده توسط شما در محيط ويندوز را به نمايش در آورد . اين تعداد قابل تنظيم توسط خود شما مي باشد به اين صورت كه بر روي Task Bar كليك سمت راست كرده گزينه ي Properties انتخاب كنيد سپس بر روي سر برگ Start menu رفته گزينه ي Start menu رافعال و سپس بر روي قسمت Customize كليك كنيد . در Box مربوط به Programs تعداد نرم افزارهاي اجرايي در منوي Star را انتخاب نماييد و اگر بخواهيد ليست نرم افزارهاي اجرايي را پاك كنيد گزينه ي Clear List را انتخاب كرده بر روي كليد OK كليك كنيد .
پانل كنترل از طريق منوي Start و كليك بر روي عنوان Control panel قابل دسترسي است و آيكونهايي را به نمايش در مي آورد كه به كمك آنها قادر خواهيد بود بسياري از تنظيمات ويندوز و سخت افزارهاي نصب شده در كامپيوترتان را مديريت كنيد و در صورت نصب كردن نرم افزار آنها را كنترل نماييد .
در سمت چپ پانل كنترل دو زير عنوان وجود دارد كه به كمك اولين زير عنوان خواهيد توانست به نمايش كلاسيك ( ويندوز 98 ، me و 95 ) برويد و براي بازگشت به نماي كلي يا Category view كه خاص ويندوز XP مي باشد بار ديگر بر روي آن كليك كنيد . در زير عنوان هم مي توانيد به گزينه هاي به روز كردن ويندوز و استفاده از Help and support در حوزه ي پانل كنترل دست يابيد .
در اين قسمت كليه ي آيكونهاي قيد شده در پانل كنترل را مورد بررسي قرار مي دهيم .
http://www.ostadonline.com/courses.asp?a=39مديريت آنچه در صفحه مانيتور كامپيوتر شما به نمايش در مي آيد از طريق كادر محاوره اي Display Properties امكان پذير است .
دستيابي به اين پنجره از طريق پانل كنترل و انتخاب گزينه ي Display و هم با كليك راست بر روي يك نقطه ي خالي از صفحه ي Desktop و انتخاب گزينه ي properties امكانپذير مي باشد .
كادر محاوره اي Display Properties به صورت پيش فرض شامل پنج تب يا سربرگ مي باشد كه به توضيح يك يك آنها خواهيم پرداخت .
- سربرگ Themes :
اين قسمت مديريت تم هاي صفحه نمايش را به عهده دارد . تم ها در برگيرنده ي فونت ، رنگ ، آيكون ، اشاره گر ماوس ، صفحه Desktop و محافظ صفحه نمايش مي باشند كه با تغيير آنها به طور همزمان تمامي موارد ياد شده را تغيير خواهيد داد .
براي اعمال تغييرات دلخواه ، از كشوي بازشوي مربوط به قسمت Theme ، حالت دلخواه را انتخاب كنيد تا در صفحه ي Sample پيش نمايش آن را مشاهده نماييد . در اين حالت با كليك بر روي دكمه ي Apply و سپس Ok ، Theme جاري اعمال خواهد شد .
تغييرات و ذخيره سازي Theme ها :
ممكن است تم انتخاب شده با مشخصات پيش فرض ، مطلوب شما واقع نشده باشد ، لذا مي توانيد با اعمال تغييراتي بر روي فونت ، اندازه ، رنگ و ... و با كليك بر روي دكمه ي Save as ، تم تغيير يافته را در پوشه ي مورد نظر ذخيره كنيد . تم ذخيره شده به كادر كشويي تم اضافه مي شود . براي حذف آن مي توانيد پس از انتخاب آن از دكمه ي Delete استفاده كنيد .
- سربرگ Desktop :
Desktop يا پس زمينه مي تواند تصوير يا رنگ باشد . پس از باز شدن اين Page ، پيش نمايش صفحه ي Desktop كنوني خود را خواهيد ديد و با انتخاب هر كدام از تصاوير در كادر Background پيش نمايش تغيير خواهد كرد . پس از انتخاب تصوير مورد نظر با كليك بر روي Apply و سپس Ok تصوير پس زمينه كامپيوترتان تغيير خواهد يافت . اگر بخواهيد از رنگ به عنوان پيش نمايش استفاده كنيد بايد از كادر Background گزينه ي None را انتخاب كرده تا ويندوز بفهمد كه از انتخاب تصوير به عنوان پيش نمايش منصرف شده ايد سپس براي انتخاب رنگ بر روي كادر كشويي Color كليك كنيد ، رنگ مورد نظر را انتخاب كرده و سپس Apply و Ok كنيد .
ممكن است در انتخاب تصوير براي پيش نمايش Desktop به مشكل عدم همخواني اندازه ي تصوير با اندازه ي صفحه نمايش برخورد كنيد . در اين هنگام به كمك كادر Position قادر خواهيد بود بهترين انتخاب را براي تصوير مورد نظر رقم بزنيد . كادر كشويي Position شامل سه گزينه بوده كه هر يك را بررسي خواهيم كرد :
• Center: تصوير را در مركز صفحه نمايش قرار داده و اجازه مي دهد تا رنگ صفحه ي Desktop در تصوير مورد نظر به نمايش در آيد . اين عمل در مواقعي اتفاق مي افتد كه سايز تصوير از صفحه ي نمايش كوچكتر باشد .
• Tile : با تكرار تصوير ، كل صفحه نمايش را پر مي كند ، اين انتخاب درپاره اي مواقع تصاوير جذابي را ايجاد مي كند .
• Stretch : با كشيدن تصوير در كل صفحه نمايش آن را اعمال مي كند .
با انتخاب گزينه ي Brows مي توانيد تصاوير دلخواه را از هر كجاي كامپيوترتان به كادر Background كشيده و در پس زمينه استفاده كنيد.
• Customize desktop :
در ادامه ي بررسي تب Desktop به دكمه ي Customize desktop بر مي خوريم كه به آن و جزئياتش اشاره مي كنيم .
با كليك بر روي اين دكمه پنجره اي ديگر به عنوان Desktop Item باز مي شود كه خود شامل دو سربرگ زير مي باشد :
1. General : شامل دو قسمت مي باشد كه اولي Desktop icon نام دارد كه در كادر تعريفي آن به عنوانهاي My computer ، My network places ، My document و Internet explorer بر مي خوريم كه هر كدام از آنها قابليت انتخاب شدن را دارند و اين به معناي نمايش آيكونهاي عناوين ياد شده در صفحه ي Desktop مي باشد . در ادامه ي پاراگراف Desktop icon ، آيكونهاي عناوين كادر تعريفي آن را مشاهده مي كنيد كه به كمك دكمه ي Change icon قادر به تغيير پيش نمايش اين عناوين خواهيد بود و پس از تغيير و در صورت تمايل به بازگشت به تصوير اوليه مي توانيد بر روي دكمه ي Restore Default كليك كنيد .
پارت دوم از صفحه ي general ، Desktop clean up نام دارد و در كادر تعريفي خود عبارت اجرا شدن ويزار Desktop Cleanup در هر 60 روز ، تيك خورده است و اين به معناي پاك كردن آيتم هايي در صفحه ي Desktop مي باشد كه كمتر از سايرين مورد استفاده قرار مي گيرند و با توجه به اينكه هر چه تعداد آيتم ها كمتر باشد سرعت Load شدن ويندوز افزايش مي يابد ، لذا ويندوز برنامه هايي را طي تنظيماتي به كاربر معرفي كرده تا روند كاري ويندوز بهبود يابد . حتي كاربر مي تواند به صورت دستي و با كليك بر روي دكمه ي Desktop Cleanup و در امتداد آن عبور از مراحل ويزارد برنامه نسبت به پاك كردن آيتم هاي Desktop اقدام كند كه پس از انجام اين عمل و انتخاب آيكونهاي مورد نظر توسط كاربر ، يك پوشه در Desktop با عنوان Un used desktop shortcuts ايجاد شده و آيكونهاي انتخاب شده در مرحله ي ويزارد در آن قرار مي گيرد .
2. Web : صفحه ي Desktop علاوه بر تصاوير يا رنگ مي تواند يك صفحه ي Web باشد كه از طريق اينترنت به روز شود . البته اين امر زماني منطقي است كه از خطوط پر سرعت اينترنت بهره مند هستيد ، علاوه بر آن مي توانيد صفحه وبي را كه در هارد ديسك خود ذخيره كرده ايد ، به عنوان پس زمينه استفاده كنيد كه در اين صورت نمايش آن ارتباطي به اتصال كامپيوتر شما با اينترنت ندارد .
حتي كاربر قادر است صفحات وب دلخواه را به كادر Web Page در تب Web اضافه كند . البته به صورت پيش فرض صفحه ي My Current home page در اين كادر به نمايش در مي آيد كه با تيك زدن آن و تاييد تمام مراحل ويزارد ، صفحه ي Home page در Internet Explorer به عنوان پس زمينه ي Desktop انتخاب مي شود .
جهت اضافه كردن صفحه ي وب جديد به اين كادر بر روي دكمه ي New كليك كرده تا پنجره ي New desktop item باز شود سپس در كادر Location ، آدرس سايت مورد نظر خود را تايپ كرده يا به كمك دكمه ي Brows از پوشه ي Favorites خود آدرسي را انتخاب كرده ، سپس تمام پنجره هاي ويزارد را در ادامه ي كار تاييد كنيد تا شاهد نمايش آدرس جديد در كادر Web Page باشيد .
جهت عدم تغييرات در اندازه ي صفحه ي وب انتخابي به عنوان پس زمينه Desktop گزينه ي Lock desktop items را تيك بزنيد . پس از باز شدن صفحه ي وب مورد نظر در پس زمينه ي Desktop ، نوار Tools در لبه ي بالايي صفحه ي وب ايجاد مي شود كه كاربر را جهت جابجايي صفحه ي وب ، تغيير اندازه و ... ياري خواهد رساند ، در ضمن در قسمت چپ اين نوار فلش رو به پاييني وجود دارد كه در صورت كليك كردن بر روي آن كاربر قادر خواهد بود دستوراتي را تنظيم كند تا مثلا صفحه ي وب پس زمينه در مواقع دلخواه به روز شوند يا چه مقدار فضا اشغال كنند و ...
صفحه ي وب پس زمينه ي Desktop به صورت پيش فرض برنامه ريزي نشده كه بطور اتوماتيك به روز شود بلكه كاربر مي بايست با انتخاب گزينه ي Synchronize در منوي Tools يا تعيين برنامه زمان بندي نسبت به ، به روز شدن صفحه ي وب اقدام كند بنابراين با كليك بر روي گزينه ي Properties از فلش رو به پايين سمت چپ نوار Tools پنجره اي به نام My current homepage properties باز مي شود كه شامل سه تب مي باشد .
- Web document : شامل توضيحات عمومي راجع به صفحه ي وب انتخابي مي باشد .
- Schedule : شامل برنامه ي زمان بندي جهت به روز كردن صفحه ي وب مورد نظر است .
به اين ترتيب كه دو عبارت بالاي كادر اين صفحه تعيين كننده ي تنظيمات زمانبندي مي باشد .
عبارت اول صفحه ي وب را زماني به روز مي كند كه گزينه ي Synchronize را از منوي Tools انتخاب كرده باشيد .
عبارت دوم پيروي از عنوان تعيين شده در كادر تنظيمات زمانبندي را پيشنهاد مي كند . بر روي دكمه ي Add كليك كنيد تا پنجره ي New Schedule باز شود .
در اين پنجره تعداد روزهاي متناوب به روز شدن و ساعت مورد نظر را انتخاب كنيد ، همچنين در كادر Name براي برنامه ي زمانبندي خود اسمي انتخاب كنيد . حتي مي توانيد تعيين كنيد كه كامپيوتر شما در زمان تعيين شده به صورت اتوماتيك به اينترنت وصل شود . پنجره را با كليك بر روي دكمه ي Ok ببنديد و تمامي مراحل ويزارد را با كليك بر روي دكمه ي OK تاييد كنيد تا برنامه زمان بندي شده را فعال كرده باشيد .
- Download : در اين تب بارگذاري تعداد لينك هاي موجود در وب مورد نظر را تعيين مي كنيد و يا حجم تخصيص داده شده توسط هارد ديسك خود را به اين صفحه معين مي نماييد . همچنين معين مي كنيد كه اگر اين صفحه تغيير كرد به آدرس مورد نظر كه به صورت پيش فرض غير فعال است ايميل شود .
- سربرگ Screen saver :
اين گزينه مخصوص زماني است كه بخواهيد يك محافظ صفحه نمايش براي سيستم خواد تعريف كنيد . جهت انتخاب و فعال كردن اين گزينه پس از آنكه در فضايي خالي از صفحه نمايش راست كليك نموديد ، گزينه ي Properties و بر روي سربرگ Screen saver كليك كنيد و يا از منوي Start گزينه ي Control panel را انتخاب و بر روي Desktop كليك نماييد سپس به سربرگ Screen saver برويد .
همانطور كه ملاحظه مي كنيد ، يك كادر پيش نمايش كوچك وجود دارد كه نوع محافظ صفحه نمايش شما را نشان مي دهد . شما مي توانيد با استفاده از كشوي باز شوي مربوطه ، يكي از حالتهاي دلخواه را با حركت ماوس بر روي گزينه ها انتخاب و پيش نمايش آنرا بصورت كوچك در كادر نمايش مشاهده نماييد . ممكن است بخواهيد در محافظ صفحه نمايش انتخابي خود تغييراتي اعمال كنيد . براي اينكار پس از انتخاب محافظ صفحه نمايش ، بر روي دكمه ي Setting كليك كنيد .
- هر محافظ صفحه نمايش تنظيماتي خاص دارد كه در اين قسمت قابل اجرا مي باشد ، تنظيماتي مانند رنگهاي مورد استفاده ، سرعت چرخش و نوع بازي كردن تصاوير در صفحه ، اندازه ي تصاوير ، ضخامت خطوط و ... قابل تغيير مي باشند .
- دكمه ي Preview محافظ صفحه نمايش شما را بصورت Full-screen و يا متناسب با اندازه ي مانيتور شما به نمايش در مي آورد . اگر نشانگر ماوس را حركت دهيد از اين حالت خارج مي شويد .
- در كارد محاوره اي تعبيه شده در مقابل گزينه ي Wait مي توانيد مدت زمان انتظار سيستم را بر حسب دقيقه وارد كنيد . يعني سيستم شما پس از چه مدت زماني كه هيچ عملي ( تايپ ، حركت ماوس و يا ... ) از سوي شما انجام نگرفت محافظ صفحه نمايش را فعال كند . بديهي است با يك حركت ماوس و يا فشردن هر يك از كليدهاي صفحه كليد از اين حالت خارج خواهيد شد .
- اگر مي خواهيد امنيت كاربري سيستم خود را افزايش دهيد و اجازه ندهيد هنگاميكه شما در پشت سيستم قرار نداريد ، كاربر ديگري وارد محيط ويندوز شما شود مي توانيد براي محافظ صفحه نمايش خود رمز عبور تعيين كنيد . براي اينكار گزينه ي On resume password protect را فعال نماييد
- سربرگ Appearance :
براي تغيير و يا انتخاب رنگهاي مختلف محيط Desktop از اين قسمت استفاده مي شود ، همانطور كه مشاهده مي كنيد محيط Desktop و كادرهاي محاوره اي مختلف محيط ويندوز داراي مجموعه اي از رنگهاي هماهنگ است . ممكن است شما بخواهيد اين رنگ بندي را به سليقه ي خود تغيير دهيد . اگر مي خواهيد از رنگهاي پيش فرض ويندوز استفاده كنيد از كشوي بازشوي Color scheme رنگ بندي دلخواهتان را با حركت ماوس بر روي گزينه ها انتخاب كنيد و تغييرات اعمال شده را در كادر نمايش مشاهده نماييد . اما ممكن است بخواهيد مجموعه ي رنگ را به دلخواه خودتان تنظيم كنيد . براي اينكار بر روي دكمه ي Advanced كليك كنيد . در اين قسمت با حركت ماوس بر روي گزينه هاي مختلف و مشاهده ي تغييرات ايجاد شده در كادر نمايش ، تنظيمات دلخواهتان را اعمال كنيد .
براي تعيين اندازه ي فونتهاي بكار برده شده در Desktop ويندوز XP ، بر روي كشوي بازشوي Font Size كليك كنيد و در نهايت براي تغيير اندازه ي آيكونها بر روي دكمه ي Effect كليك نماييد ، انتخاب و فعال كردن عبارت Use large icons باعث بزرگ شدن اندازه ي آيكونها در محيط Desktop مي شود .
- سربرگ Setting :
سربرگ Setting جهت تغيير كيفيت وضوح صفحه نمايش مي باشد . همانطور كه مي دانيد ابعاد Desktop تشكيل شده است از نقاط ريزي به نام پيكسل . هر پيكسل نقاط رنگي است كه در نهايت اشكال و ابعاد مختلف را با كنار هم قرار گرفتن براي شما مي سازد . ابعاد مانيتور بر حسب اينچ ثابت است . پس شما بايستي با كم يا زياد كردن تعداد نمايش پيكسل ها در صفحه كيفيت وضوح صفحه نمايش را كم يا زياد كنيد . بديهي است هنگاميكه تعداد پيكسل ها افزايش يابد ، اندازه پيكسل كوچك شده و در قسمت Screen Resolution ، نوار لغزنده را به كمك نشانگر ماوس جابجا كنيد تا حالت دلخواه خود را بيابيد . بهترين وضوح تصور براي مانيتورهاي 14 اينچ ، 480*640 – مانيتورهاي 15 اينچ ، 600*800 – مانيتورهاي 17 اينچ 768*1024 و مانيتورهاي 19 تا 21 اينچ 1200*1600 مي باشد . با اين توضيح كه ويندوز XP كيفيت وضوح تصوير كمتر از 600*800 را پشتيباني نمي نمايد
