درس دوم:مصوت ها وانواع آن
مصوت های زبان ترکی از دو نظر به دو دسته تقسیم می شوند،
طریق اول بر پایه کوتاه یا بلند بودن هجا می باشد،همانند آنچه که در اکثر زبانها،مانند فارسی،عربی،انگلیسی و غیره می باشد،
به عنوان مثال مصوت "آ"در فارسی و عربی مصوت بلند(یا کشیده)محسوب می شوند،این نوع تقسیم بندی، بیشتر کاربرد در شعر دارد، تقسیم بندی نوع مصوت های فارسی و عربی همانند هم اند،از آن گونه شعر عروض که فنی به کامل عربی ست،به راحتی در شعر کلاسیک فارسی جا افتاده است.(فارسی و عربی شش مصوت دارند)
اما مصوت های ترکی از نظر کوتاه یا بلند بودن هجا،مغایر با زبان فارسی وعربی است.به عنوان مثال مصوت"Aa" در ترکی کوتاه است.این، سرودن شعر کلاسیک ترکی را به روش عروض عربی دشوار می نماید،حال آنکه درسایر مصوت ها نیز گاهاً دو گانگی هجایی دیده می شود،مانند مصوت"Üü".این بحث مربوط به بخش دستور زبان نمی شود واز پردازش به آن خودداری می نمائیم.
نوع دوم سنجش مصوت ها که تا آخر درس نیز با آن سروکار خواهیم داشت،دسته بندی از نظر آهنگ می باشد.این نوع دسته بندی منحصر به زبان و مصوت های ترکی ست،زبان آموزان عزیز بدون تمایز این دو آهنگ،پیشبردی در یادگیری زبان ترکی نخواهند داشت.
تقسیم بندی مصوت ها از منظر آهنگ،
دسته اول،گروهی که نرم و یا صدایشان بم شنیده میشود و آهنگ پایینی دارند.این حروف 4 تا هستند؛
A,O,I,U
دسته دوم،حروفی که صدایشان تیز و یا نازک و بعبارتی آهنگ بالایی دارند.5 تای بعدی این حروف ها هستند؛
Ə,E,Ü,Ö,İ