باستانشناسان، خبر از وجود زبانی فراموششده دادهاند که بقایایش همین چندی پیش، در ویرانههای ۲۸۰۰ساله یک کاخ آشوری پیدا شد. این کشف از آن حیث حائز اهمیت است که به درک ریشههای قومی و فرهنگی ِ مردمان کوهنشینی کمک میکند که چندین هزاره پیش، طعمه نسل نخست تمدنهای ساکن بینالنهرین شدند.
شواهدِ حاکی از وجود این زبان مرده، که احتمالاً به مردمان ناشناختهای از سلسلهجبال زاگرس ایران هم تعلق داشته را یک باستانشناس از دانشگاه کمبریج، حین بررسی یک لوح گِلی پیدا کرده است. این لوح باستانی، پیشتر توسط تیمی از باستانشناسان بینالمللی طی کاوشهایشان در کاخ اختصاصی دیوانسالاران آشوری در شهر باستانی توسان، واقع در جنوب شرق ترکیه کشف شده بود.
این لوح، حامل نام ۶۰ زن است که احتمالاً اسرا یا قربانیان یک کوچ اجباری تحت فرمان امپراتوری آشور بودهاند. اما نکته جالب هنگامی رخ نمود که دکتر جان مکگینیس (John MacGinnis)، باستانشناس دانشگاه کمبریج، این اسامی را به دقت بررسی کرد و متوجه شد که در آن میان ۴۵ نام کوچکترین شباهتی به هزاران نام پرکاربرد و آشنای رایج در خاورمیانه باستان، ندارند. از آنجا که اسامی آشنای این منطقهْ معمولاً بهشکل ترکیبی، و متشکل از دو یا چند اسم کامل و یا مختصر از همان واژگان پرکاربرد زبان بومی ِ هر ناحیهاند، پژوهشگران هم ساخت منحصر به فرد ۴۵ اسم اسرارآمیز این لوح گلی را مدرکی بر وجود یک زبان کاملاً مستقل و بیگانه دانستهاند.
این لوح اساساً از متعلقات بایگانی کاخ بوده – که توسط مقامات سلطنتی آشور، بهمنظور ثبت تصمیمات و امور اجرایی، سیاسی و نیز اقتصادی استفاده میشده است. این ۶۰ زن (که نام ۴۵ تن از آنان را مدرکی بر وجود یک زبان ناشناخته دانستهاند) نیز احتمالاً با برخی مقاصد اقتصادی (که میتوانسته به امور زنانهای همچون بافندگی مربوط بوده باشد) به استخدام مقامات کاخ درآمده بودند. در واقع متن این لوح هم اشاره کرده که تعدادی از این زنان به کار در برخی دهات محلی گمارده شده بودند. از بین این اسامی زنانه میتوان به Ushimanay، Alagahnia، Irsakinna و Bisoonoomay اشاره کرد.
حال قرار است که باستانشناسان و زبانشناسان، دست به بررسی موشکافانهتر این اسامی اسرارآمیز بزنند و ببینند آیا ترتیب و تکرار حروفشان، میتواند حکایتگر هیچگونه شباهتی با زبانهای باستانی ِ بهسرقترفته که احتمالاً این زبان نیز بیارتباط با آنها نیست، باشد یا نه.
احتمال میرود که این ۴۵ زن از اهالی بخش شمالی یا مرکزی رشتهکوه زاگرس باشند – چراکه این تنها منطقهای تست که آشوریان در زمان تهیه این لوح، در آن تحرکات نظامی داشتند. شاید این زنان، در نیمه دوم قرن هشتم پیش از میلاد، به اجبار از کوههای سرزمینشان زاگرس، تارانده شده و به کار در شهر توسان واداشته شدهاند – و این میتوانسته محصول فتوحاتی باشد که برخی پادشاهان آشوری از جمله تیکلات پیلاسر سوم و سارگون در این منطقه به دست آورده بودند.
کاوشهای فعلی شهر توسان، هماکنون زیر نظر یک تیم آلمانی به سرپرستی دکتر درک ویک (Dirk Wicke) از دانشگاه مینز انجام میشود و جزئی از پروژه باستانشناختی بزرگمقیاسی است که به سرپرستی پروفسور تیموتی ماتنی (Timothy Matney) از دانشگاه آکرون اوهایو در این شهر آشوری در شرُف انجام است. جزئیات دقیق این کشف، در شماره فعلی ژورنال Near Eastern Studies انتشار یافته است.
بنمایه: ایندیپندنت
برگردان: احسان سنایی
شواهدِ حاکی از وجود این زبان مرده، که احتمالاً به مردمان ناشناختهای از سلسلهجبال زاگرس ایران هم تعلق داشته را یک باستانشناس از دانشگاه کمبریج، حین بررسی یک لوح گِلی پیدا کرده است. این لوح باستانی، پیشتر توسط تیمی از باستانشناسان بینالمللی طی کاوشهایشان در کاخ اختصاصی دیوانسالاران آشوری در شهر باستانی توسان، واقع در جنوب شرق ترکیه کشف شده بود.
این لوح، حامل نام ۶۰ زن است که احتمالاً اسرا یا قربانیان یک کوچ اجباری تحت فرمان امپراتوری آشور بودهاند. اما نکته جالب هنگامی رخ نمود که دکتر جان مکگینیس (John MacGinnis)، باستانشناس دانشگاه کمبریج، این اسامی را به دقت بررسی کرد و متوجه شد که در آن میان ۴۵ نام کوچکترین شباهتی به هزاران نام پرکاربرد و آشنای رایج در خاورمیانه باستان، ندارند. از آنجا که اسامی آشنای این منطقهْ معمولاً بهشکل ترکیبی، و متشکل از دو یا چند اسم کامل و یا مختصر از همان واژگان پرکاربرد زبان بومی ِ هر ناحیهاند، پژوهشگران هم ساخت منحصر به فرد ۴۵ اسم اسرارآمیز این لوح گلی را مدرکی بر وجود یک زبان کاملاً مستقل و بیگانه دانستهاند.
این لوح اساساً از متعلقات بایگانی کاخ بوده – که توسط مقامات سلطنتی آشور، بهمنظور ثبت تصمیمات و امور اجرایی، سیاسی و نیز اقتصادی استفاده میشده است. این ۶۰ زن (که نام ۴۵ تن از آنان را مدرکی بر وجود یک زبان ناشناخته دانستهاند) نیز احتمالاً با برخی مقاصد اقتصادی (که میتوانسته به امور زنانهای همچون بافندگی مربوط بوده باشد) به استخدام مقامات کاخ درآمده بودند. در واقع متن این لوح هم اشاره کرده که تعدادی از این زنان به کار در برخی دهات محلی گمارده شده بودند. از بین این اسامی زنانه میتوان به Ushimanay، Alagahnia، Irsakinna و Bisoonoomay اشاره کرد.
حال قرار است که باستانشناسان و زبانشناسان، دست به بررسی موشکافانهتر این اسامی اسرارآمیز بزنند و ببینند آیا ترتیب و تکرار حروفشان، میتواند حکایتگر هیچگونه شباهتی با زبانهای باستانی ِ بهسرقترفته که احتمالاً این زبان نیز بیارتباط با آنها نیست، باشد یا نه.
احتمال میرود که این ۴۵ زن از اهالی بخش شمالی یا مرکزی رشتهکوه زاگرس باشند – چراکه این تنها منطقهای تست که آشوریان در زمان تهیه این لوح، در آن تحرکات نظامی داشتند. شاید این زنان، در نیمه دوم قرن هشتم پیش از میلاد، به اجبار از کوههای سرزمینشان زاگرس، تارانده شده و به کار در شهر توسان واداشته شدهاند – و این میتوانسته محصول فتوحاتی باشد که برخی پادشاهان آشوری از جمله تیکلات پیلاسر سوم و سارگون در این منطقه به دست آورده بودند.
کاوشهای فعلی شهر توسان، هماکنون زیر نظر یک تیم آلمانی به سرپرستی دکتر درک ویک (Dirk Wicke) از دانشگاه مینز انجام میشود و جزئی از پروژه باستانشناختی بزرگمقیاسی است که به سرپرستی پروفسور تیموتی ماتنی (Timothy Matney) از دانشگاه آکرون اوهایو در این شهر آشوری در شرُف انجام است. جزئیات دقیق این کشف، در شماره فعلی ژورنال Near Eastern Studies انتشار یافته است.
بنمایه: ایندیپندنت
برگردان: احسان سنایی
