جام جم آنلاین: آنتی‌اكسیدان‌ها انواع خاصی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنزیم‌ها هستند كه بدن را در برابر بیماری‌ها و مشكلاتی از قبیل سرطان، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، آرتروز و آب‌مروارید محافظت می‌كند.
این مواد، سرعت اكسیداسیون چربی‌ها را كاهش می‌دهند، آن را مهار می‌كنند یا به تاخیر می‌اندازند ولی كیفیت یك محصول اكسید شده را بهبود نمی‌بخشند.
آنتی‌اكسیدان‌ها، مواد ارزشمندی هستند كه در مقابل رادیكال‌های آزاد ـ كه برای سلامتی مضر هستند ـ از بدن محافظت می‌كنند.
این مواد، رادیكال‌های آزاد را قبل از این‌كه بتوانند سلول‌های سالم را مورد حمله قرار دهند و موجب صدمات شوند، خنثی می‌كنند. این در حالی است كه بیشتر از 50 بیماری وجود دارد كه رادیكال‌های آزاد در آنها نقش دارند.
همه سلول‌های بدن حاوی اتمی با هسته بار مثبت و الكترون‌های با بار منفی به دور آن هستند.
وقتی كه بدن در معرض آلودگی هوا، دود سیگار، مواد شیمیایی، آفت‌كش‌ها، الكل، داروها، دودهای سمی، غذاهای سرخ شده، چربی‌های غیراشباع و... قرار می‌گیرد، الكترون‌ها می‌توانند از مدار خود خارج شوند.
در این حالت، اتمی كه الكترون از دست داده است، ناپایدار می‌شود و سعی می‌كند تا از اتم‌های نزدیك به خود الكترون بگیرد تا جایگزین الكترون ازدست رفته كند و در نتیجه واكنش‌های زنجیره‌ای اتفاق می‌افتند.
رادیكال‌های آزاد، هریك از اتم‌ها یا مولكول‌هایی هستند كه دارای الكترون جفت‌نشده باشند.
واكنش‌های زنجیره‌ای كه توسط الكترون‌های جفت نشده انجام می‌شوند، می‌توانند رادیكال‌های آزاد را به جریان خون بفرستند و احتمالا سرطان، بیماری‌های قلبی و... را به وجود آورند.
رادیكال‌های آزاد می‌توانند در ابتدا به غشاء سلولی سپس به ساختارهای درون سلولی مانند میتوكندری و هسته و در انتها به DNA آسیب برسانند و موجب موتاسیون شوند كه همین موضوع می‌تواند باعث بروز سرطان شود.
غشاء سلولی آسیب‌دیده براحتی به ویروس‌ها اجازه ورود به بدن را می‌دهد. در جریان خون نیز رادیكال‌های آزاد به رگ‌های خونی آسیب می‌رسانند.
در نقطه مقابل، آنتی‌اكسیدان‌ها به ترمیم آسیب‌های وارد شده به بدن توسط این رادیكال‌های آزاد به دو روش كمك می‌كنند.
آنتی‌اكسیدان‌های موجود در چای سبز از مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده در سلول های سرطانی جلوگیری می‌كند اما روی سلول های عادی تأثیری ندارد و می‌تواند یك ماده ایده‌آل برای شیمی درمانی باشد.
این مواد در مرحله اول از تشكیل رادیكال های آزاد در بدن جلوگیری می‌كنند و در مراحل بعدی نیز تاثیر آنها روی بدن و بروز مشكلات را كاهش می‌دهند.
مكانیسم اثر این آنتی‌اكسیدان‌ها به این ترتیب است كه با دادن اتم هیدروژن به رادیكال آزاد تشكیل شده، از گسترش واكنش‌های زنجیره‌ای اكسیداسیون جلوگیری می‌كنند، به این ترتیب كارایی و درجه تاثیر یك آنتی اكسیدان، به سهولت جدا شدن اتم هیدروژن از آن مربوط می‌شود.
بدیهی است كه رادیكال آزاد بجا ماده از آنتی‌اكسیدان پس از دادن هیدروژن نباید سبب تولید رادیكال آزاد اسید چرب و آغاز اكسیداسیون شود. همچنین توسط اكسیژن سریعا اكسید نشود.
آنتی‌اكسیدان‌های برگ سبز چای
خصوصیات دارویی چای غالبا به كاتچین‌های آن نسبت داده می‌شود.
كاتچین‌های چای شامل: آنتی‌اكسیدان‌های EGCG ، ECG، EGC و EC هستند. در بین این آنتی‌اكسیدان‌ها EGCG بیشترین مقدار را داراست قدرت آنتی‌اكسیدانی EGCG ،100 برابر ویتامین C و 25 برابر ویتامین E است.
عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در بیماری‌های عصبی از نابودی سلول‌های عصبی جلوگیری می‌كند. EGCG روی سلول‌های سرطانی پوست، سیستم لنف و پروستات در انسان و حیوان مورد آزمایش قرار گرفته است.
استفاده از این ماده منجر به مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده در سلول‌های سرطانی می‌شود، ولی روی سلول‌های عادی تأثیری ندارد.
چون مواد شیمی‌درمانی مورد استفاده در درمان سرطان در حال حاضر، سلول‌ها را با مكانیزمی غیر از مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده از بین می‌برند بنابراین EGCG می‌تواند یك ماده ایده‌آل برای شیمی‌درمانی باشد چرا كه اثرات جانبی كمی دارد یا اصلا اثر جانبی ندارد.
البته به دلیل این‌كه اولا باید مقادیر زیاد چای به منظور استفاده از اثرات درمانی آن استفاده شود و ثانیا این‌كه چای حاوی كافئین است كه اثرات نامطلوب بر سیستم قلبی ـ عروقی می‌گذارد و در عین حال، اثرات موتاژنیك دارد، نمی‌توان چای سبز زیاد مصرف كرد بنابراین لزوم جداسازی كافئین از برگ سبز چای، استخراج و تولید عصاره آنتی‌اكسیدانی از برگ سبز چای مشخص می‌شود.
از عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در مواد آرایشی به عنوان مثال برای محافظت در برابر نور خورشید به منظور جلوگیری یا كاهش میزان آسیب به بافت‌ها در اثر رادیكال‌های آزاد استفاده می‌شود.
قرار گرفتن در معرض نور UV باعث افزایش تعداد رادیكال‌های آزاد در پوست می‌شود كه می‌تواند باعث آسیب به DNA شود.
رادیكال‌های آزاد به فرآیند پیرشدن، تحلیل‌رفتن در اثر بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های قلبی، التهاب مفاصل و سرطان مربوط می‌شود.
ویتامین E می‌تواند به ترمیم پراكسید لیپیدهای به وجود آمده توسط رادیكال‌های آزاد كمك كند اما از به وجودآمدن آنها جلوگیری نمی‌كند.
ملاتونین می‌تواند از تاثیرات رادیكال‌های هیدروكسید جلوگیری كند اما نمی‌تواند رادیكال‌های اكسیژن را به دام بیندازد.
این در حالی است كه كاتچین‌های برگ سبز چای نه‌تنها می‌توانند از پراكسیداسیون لیپیدها جلوگیری كنند، بلكه می‌توانند رادیكال‌های هیدروكسید و اكسیژن را به دام بیندازند.
علاوه بر این خصوصیات، عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در داروسازی، مواد آرایشی، روغن‌های ضروری و پلاستیك‌ها برای بسته‌بندی غذا به طور گسترده‌ای كاربرد دارند.
همه این قابلیت‌ها باعث شده‌اند بیش از 40 محصول بر پایه برگ سبز چای در سطح دنیا به بازار عرضه شود.
مطالعات نشان می‌دهند پلی‌فنل‌های ضدالتهابی موجود در عصاره برگ سبز چای، بعضی از اثرات مضر قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش را كاهش دهد.
خصوصیات معجزه‌آسای برگ سبز چای و عصاره آن موجب شده تا بسیاری از متخصصان و كارشناسان استفاده از محصولاتی كه به نوعی حاوی این مواد هستند را به همه توصیه كنند.
منبع:پایگاه زیست شناسی ایران
این مواد، سرعت اكسیداسیون چربی‌ها را كاهش می‌دهند، آن را مهار می‌كنند یا به تاخیر می‌اندازند ولی كیفیت یك محصول اكسید شده را بهبود نمی‌بخشند.
آنتی‌اكسیدان‌ها، مواد ارزشمندی هستند كه در مقابل رادیكال‌های آزاد ـ كه برای سلامتی مضر هستند ـ از بدن محافظت می‌كنند.
این مواد، رادیكال‌های آزاد را قبل از این‌كه بتوانند سلول‌های سالم را مورد حمله قرار دهند و موجب صدمات شوند، خنثی می‌كنند. این در حالی است كه بیشتر از 50 بیماری وجود دارد كه رادیكال‌های آزاد در آنها نقش دارند.
همه سلول‌های بدن حاوی اتمی با هسته بار مثبت و الكترون‌های با بار منفی به دور آن هستند.
وقتی كه بدن در معرض آلودگی هوا، دود سیگار، مواد شیمیایی، آفت‌كش‌ها، الكل، داروها، دودهای سمی، غذاهای سرخ شده، چربی‌های غیراشباع و... قرار می‌گیرد، الكترون‌ها می‌توانند از مدار خود خارج شوند.
در این حالت، اتمی كه الكترون از دست داده است، ناپایدار می‌شود و سعی می‌كند تا از اتم‌های نزدیك به خود الكترون بگیرد تا جایگزین الكترون ازدست رفته كند و در نتیجه واكنش‌های زنجیره‌ای اتفاق می‌افتند.
رادیكال‌های آزاد، هریك از اتم‌ها یا مولكول‌هایی هستند كه دارای الكترون جفت‌نشده باشند.
واكنش‌های زنجیره‌ای كه توسط الكترون‌های جفت نشده انجام می‌شوند، می‌توانند رادیكال‌های آزاد را به جریان خون بفرستند و احتمالا سرطان، بیماری‌های قلبی و... را به وجود آورند.
رادیكال‌های آزاد می‌توانند در ابتدا به غشاء سلولی سپس به ساختارهای درون سلولی مانند میتوكندری و هسته و در انتها به DNA آسیب برسانند و موجب موتاسیون شوند كه همین موضوع می‌تواند باعث بروز سرطان شود.
غشاء سلولی آسیب‌دیده براحتی به ویروس‌ها اجازه ورود به بدن را می‌دهد. در جریان خون نیز رادیكال‌های آزاد به رگ‌های خونی آسیب می‌رسانند.
در نقطه مقابل، آنتی‌اكسیدان‌ها به ترمیم آسیب‌های وارد شده به بدن توسط این رادیكال‌های آزاد به دو روش كمك می‌كنند.
آنتی‌اكسیدان‌های موجود در چای سبز از مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده در سلول های سرطانی جلوگیری می‌كند اما روی سلول های عادی تأثیری ندارد و می‌تواند یك ماده ایده‌آل برای شیمی درمانی باشد.
این مواد در مرحله اول از تشكیل رادیكال های آزاد در بدن جلوگیری می‌كنند و در مراحل بعدی نیز تاثیر آنها روی بدن و بروز مشكلات را كاهش می‌دهند.
مكانیسم اثر این آنتی‌اكسیدان‌ها به این ترتیب است كه با دادن اتم هیدروژن به رادیكال آزاد تشكیل شده، از گسترش واكنش‌های زنجیره‌ای اكسیداسیون جلوگیری می‌كنند، به این ترتیب كارایی و درجه تاثیر یك آنتی اكسیدان، به سهولت جدا شدن اتم هیدروژن از آن مربوط می‌شود.
بدیهی است كه رادیكال آزاد بجا ماده از آنتی‌اكسیدان پس از دادن هیدروژن نباید سبب تولید رادیكال آزاد اسید چرب و آغاز اكسیداسیون شود. همچنین توسط اكسیژن سریعا اكسید نشود.
آنتی‌اكسیدان‌های برگ سبز چای
خصوصیات دارویی چای غالبا به كاتچین‌های آن نسبت داده می‌شود.
كاتچین‌های چای شامل: آنتی‌اكسیدان‌های EGCG ، ECG، EGC و EC هستند. در بین این آنتی‌اكسیدان‌ها EGCG بیشترین مقدار را داراست قدرت آنتی‌اكسیدانی EGCG ،100 برابر ویتامین C و 25 برابر ویتامین E است.
عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در بیماری‌های عصبی از نابودی سلول‌های عصبی جلوگیری می‌كند. EGCG روی سلول‌های سرطانی پوست، سیستم لنف و پروستات در انسان و حیوان مورد آزمایش قرار گرفته است.
استفاده از این ماده منجر به مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده در سلول‌های سرطانی می‌شود، ولی روی سلول‌های عادی تأثیری ندارد.
چون مواد شیمی‌درمانی مورد استفاده در درمان سرطان در حال حاضر، سلول‌ها را با مكانیزمی غیر از مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده از بین می‌برند بنابراین EGCG می‌تواند یك ماده ایده‌آل برای شیمی‌درمانی باشد چرا كه اثرات جانبی كمی دارد یا اصلا اثر جانبی ندارد.
البته به دلیل این‌كه اولا باید مقادیر زیاد چای به منظور استفاده از اثرات درمانی آن استفاده شود و ثانیا این‌كه چای حاوی كافئین است كه اثرات نامطلوب بر سیستم قلبی ـ عروقی می‌گذارد و در عین حال، اثرات موتاژنیك دارد، نمی‌توان چای سبز زیاد مصرف كرد بنابراین لزوم جداسازی كافئین از برگ سبز چای، استخراج و تولید عصاره آنتی‌اكسیدانی از برگ سبز چای مشخص می‌شود.
از عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در مواد آرایشی به عنوان مثال برای محافظت در برابر نور خورشید به منظور جلوگیری یا كاهش میزان آسیب به بافت‌ها در اثر رادیكال‌های آزاد استفاده می‌شود.
قرار گرفتن در معرض نور UV باعث افزایش تعداد رادیكال‌های آزاد در پوست می‌شود كه می‌تواند باعث آسیب به DNA شود.
رادیكال‌های آزاد به فرآیند پیرشدن، تحلیل‌رفتن در اثر بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های قلبی، التهاب مفاصل و سرطان مربوط می‌شود.
ویتامین E می‌تواند به ترمیم پراكسید لیپیدهای به وجود آمده توسط رادیكال‌های آزاد كمك كند اما از به وجودآمدن آنها جلوگیری نمی‌كند.
ملاتونین می‌تواند از تاثیرات رادیكال‌های هیدروكسید جلوگیری كند اما نمی‌تواند رادیكال‌های اكسیژن را به دام بیندازد.
این در حالی است كه كاتچین‌های برگ سبز چای نه‌تنها می‌توانند از پراكسیداسیون لیپیدها جلوگیری كنند، بلكه می‌توانند رادیكال‌های هیدروكسید و اكسیژن را به دام بیندازند.
علاوه بر این خصوصیات، عصاره برگ سبز چای و به خصوص EGCG در داروسازی، مواد آرایشی، روغن‌های ضروری و پلاستیك‌ها برای بسته‌بندی غذا به طور گسترده‌ای كاربرد دارند.
همه این قابلیت‌ها باعث شده‌اند بیش از 40 محصول بر پایه برگ سبز چای در سطح دنیا به بازار عرضه شود.
مطالعات نشان می‌دهند پلی‌فنل‌های ضدالتهابی موجود در عصاره برگ سبز چای، بعضی از اثرات مضر قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش را كاهش دهد.
خصوصیات معجزه‌آسای برگ سبز چای و عصاره آن موجب شده تا بسیاری از متخصصان و كارشناسان استفاده از محصولاتی كه به نوعی حاوی این مواد هستند را به همه توصیه كنند.
منبع:پایگاه زیست شناسی ایران