جام جم آنلاين: براي فهميدن دلايل لرزه‌خيزي ايران بايد به سال‌هاي دور بر‌گرديم، يعني زماني كه نه‌تنها هنوز اثري از انسان روي زمين پيدا نشده بود، بلكه حتي دايناسورها هم نيامده بودند كه روزي مجبور شوند بروند.
واقعيت اين است كسي به درستي نمي‌داند چطور، اما پوسته سياره‌اي كه ما روي آن زندگي مي‌كنيم پوسته كروي يكپارچه نيست.
بعضي‌ها برخورد شهابسنگ‌ها و بعضي ديگر سرد شدن ناگهاني پوسته زمين بر اثر بارش باران‌هاي اسيدي را مسئول اين اتفاق مي‌دانند، اما هرچه باشد ما مي‌دانيم پوسته زمين حدود 2.5 ميليارد سال قبل ترك‌خورده و به چند صفحه بزرگ تقسيم شده است.
اما اين پايان ماجرا نيست چون نه‌تنها اين پوسته ديگر يكپارچه نيست بلكه صفحات آن بر اثر پديده‌اي به نام تكتونيك صفحه‌اي نسبت به هم مي‌لغزند؛ لغزشي كه دائم شكل خشكي‌ها و دريا‌هاي زمين را تغيير مي‌دهد.
پانگئا
صفحات لغزان داستان ما 280 ميليون سال براي آخرين بار تا اين لحظه به دور هم جمع شده و يك ابر قاره بزرگ به نام پانگئا را پديد آوردند. بعد در حوالي 230 ميليون سال قبل اين قاره بزرگ بر اثر تكتونيك صفحه‌اي يا همان حركت صفحات پوسته نسبت به هم دوباره ترك خورد. در همان زمان‌ها بود كه براي اولين بار قسمت‌هايي از سرزميني كه ما امروز به نام ايران مي‌شناسيم از زير آب خارج شد.
رشته كوه‌هاي البرز و زاگرس به دليل همين فشار و چين‌خوردن لايه‌هاي پوسته زمين در قسمت صفحه ايران پديد آمده‌اند، اما پيدا‌شدن كوه‌ها تنها تاثير اين فشار نبوده است.
بر اثر اين فشار صفحه ايران طي 200 ميليون سال گذشته بخصوص در نقاط برخورد دشت و همان كوه‌ها ترك‌هاي زيادي برداشته، ترك‌هايي که هر از گاهي نسبت به هم مي‌لغزند.
گسل‌ها
ترك‌هايي كه پوسته زمين در صفحه ايران برداشته به‌اندازه ترك‌هايي كه صفحات پوسته را از هم جدا مي‌كنند، نيست و به همين دليل به آنها گسل مي‌گويند. برخي موارد اين ترك‌ها آنقدر شديد بوده كه باعث بالا آمدن مواد مذاب و شكل‌گيري آتشفشان‌هايي مثل دماوند، سبلان و سهند شده‌است.
در برخي موارد دو قسمت پوسته كه اطراف يك گسل هستند طي زمان و به آرامي نسبت به هم مي‌لغزند، اما گاهي اين دو تكه به هم گير مي‌كنند و در نتيجه انرژي در آنها ذخيره مي‌شود.
اين روند آنقدر ادامه پيدا مي‌كند تا جايي كه مقاومت سنگ‌ها تمام شده و بشكنند. در اين صورت حركت ناگهاني اتفاق مي‌افتد و مقدار زيادي انرژي آزاد شده و پوسته زمين را مي‌لرزاند، به اين اتفاق زلزله مي‌گويند البته گاهي هم هيچ تركي در كار نيست و صفحه ايران تحت فشار ترك جديدي بر‌مي‌دارد و يك گسل جديد متولد مي‌شود.
سراسر فلات ايران سرشار از ترك‌هاي كوچك و بزرگي است كه هروقت طاقتشان تمام شود دوباره مي‌شكنند و باعث ايجاد زلزله مي‌شوند؛ اتفاقي كه نه مي‌توان جلوي آن را گرفت و نه مي‌توان زمان وقوع آن را حدس زد.
