مهدي كياني
کاربر فعال مهندسی هوافضا
هليکوپتر تهاجمي آپاچي
نمايي کلي از هليکوپتر آپاچي :
هليکوپتر تهاجمي آپاچي ساخت شرکت بوئينگ براي ارتش آمريکا که جايگزين هليکوپترهاي کبرا (AH-1 Cobra) شده است و AH ابتداي نام هليکوپتر مخفف Attacker Helicopter است .
تاريخچه هليکوتر آپاچي:
در سال1972 ارتش ايالات متحده در حال آماده کردن طرح (AAH)براي هليکوپتر پيشرفته تهاجمي (Advanced Attack Helicopter) بود و بعد از آماده شده اين طرح مناقصه اي براي شاخت اين هليکوپتر برگزار شد و از ميان 5 پيشنهاد ارائه شده 2 پيشنهاد گروه هيوز و شرکت بل در نهايت مورد توجه مسئولان ارتش آمريکا قرار گرفتند و بعد از ساخت نمونه ابتدايي طرحهاي اين دو شرکت در نهايت هم مدل 97/YAH-64 شرکت هيوز بر مدل 409/YAH-63 شرکت بل پيروز و براي طرح هليکوپتر آپاچي براي ارتش آمريکا انتخاب شد .
اولين پرواز نمونه اوليه هليکوپتر آپاچي در 30 سپتامبر1975 بود اما تا سال 1982 و تا دريافت اولين سفارش نمونه ي ديگري از آن ساخته نشد در سال 1983 اولين نمونه ساخته شده هليکوپتر آپاچي در بيرون از ساختمان شرکت هيوز در آيريزونا ناپديد شد و بعدها معلوم شد که سقوط کرده که تاثير بدي بر طرح و مسئولان شرکت هيوز گذاشت . يک سال بعد از اين حادثه مسئولان شرکت مک دانل داگلاس طرح هليکوپتر آپاچي را به مبلغ500 مليون دلار از شرکت هيوز خريداري کردند و اين طرح بعد از ادغام دو شرکت مک دانل داگلاس و بويينگ در سال 1996 طرح هليکوپتر آپاچي از سوي صنايع هليکوپتر بويينگ ادامه يافت .
توسعه و بهينه سازي هليکوپتر آپاچي :
دو نمونه از هليکوتر در خدمت ارتش آمريکا هستند نمونه اول AH-64A يا همان نمونهابتدايي ساخته شده و نمونه دومدي AH-64D با لقب لانگ بو است .از اين هليکوپتر نمونه هاي B و C هم ساخته شده ولي هرگز وارد خدمت نشدند . انگليس نمونه وست لند (Westland) از اين هليکوتر با کد (WAH-64) که مدل سفارشي شده و تغييريافته هليکوتر آپاجي مدل دي (AH-64D) است را براي ارتش اين کشور توليد ميکند .
ساختمان هليکوپتر آپاچي به گونه اي طراحي و ساخته شده که توانايي پايداري در تمام محيطهاي جوي را دارد و خلبان هليکوپتر ميتواند با استفاده از سيستم پيشرفته (IHADSS) که سيستم کشف و شناسايي و هدفگيري اهداف نصب شده در کلاه خلبان است در روز و شب و تمام شرايط آب هوايي به خوبي ماموريتهاي خود را انجام دهد. (IHADSS مخفف Integrated Helmet and Display Sight System ). هليکوپتر آپاچي از وسايل پيشرفته و دقيق ديگر مانند آخرين سيستمهاي آيونيکي و الکترونيکي که امکان شناسايي اهداف کاذب را به خلبان ميدهد و دوربين مادون قرمز براب استفاده در شب و نقشه راهنماي زمين و موقعيت ديجيتال خودکار و سيستم مکان ياب (GPS) استفاده ميکند .هليکوپتر آپاچي از سيستم /15YMOS 15X که يک سيستم الکترونيکي تعمير تسليحات است به همراه سيستم MOS 15R براي راهنمايي خلبان براي پيروزي آسان در نبردها است هم استفاده ميکند.
مشخصات عمومي هليکوپتر آپاچي:
به طور عمومي هليکوپترهاي آپاچي بر خلاف ظاهر ترسناک و پر ابهت خود ضعفهاي زيادي دارند که با دانستن اين نقاط ضعف ميتوان به راحتي به آپاچي ضربه زد و حتي اين هليکوپتر را نابود کرد . هدف از ساخت اين هليکوپتر درگير شدن و نابود کردن وسايل زرهي و مواضع دشمن در فواصل معين است . هليکوپتر آپاچي در ماموريتهاي خودميتواند تا حدودي مستقل عمل کند که به دليل سيستمهاي پيشرفته هدايت و ناوبري و سلاحهاي گوناگون ميباشد .
در ماموريتهاي هليکوپتر آپاچي يک نقص عمده در هليکوپتر آپاچي شناسايي شد که آسيب پذيري زياد اين هليکوپتر در برابر حملات نيروي زميني يا آتش نيروي هاي زميني (آتش پدافند و موشکهاي دوش پرتاب و .... ) بود . در جنگ دوم عراق در سال2003 حدود80% هليکوپترهاي آپاچي بر اثر آتش زميني آسيب ديدند و در جاهاي کوهستاني آسيب پذيري بيشتري دارند و عموما هليکوپتر آپاچي در جنگ شهري و يا در برابر نيروهايي که کمين کرده اند ضعف دارد . زيرا نيروهاي پياده از حفاظت بيشتري براي استتار و مخفي شدن برخوردار هستند و هليکوپتر آپاچي هم نميتواند در اکثر مواقع اين کمين ها را شناسايي کند . در جنگ عراق نيروهاي عراقي و نيروهاي شورشي بعد از جنگ با هدف قرار دادن سيستم کنترل هليکوپتر و ورودي و خروجي موتورهاي هليکوپتر بارها باعث صدمه ديدن و فرود اظطراري و يا حتي از کار افتادن اين هليکوپتر شده است . هليکوپتر آپاچي در برابر آتش سلاحهايي مانند مسلسل هم تا حدي آسيب پذير است و اين هليکوپتر براي حمله به هدف از فاصله بيشتر از 850 متر استفاده ميکند. از ديگر نقاظ ضعف اين هليکوپتر آپاچي اين اسن که تنها ميتواند به روي يک هدف تمرکز کند و با يک هدف درگير شود و در صورت وجود تعداد زيادي هدف و فاصله داشتن اهداف آسيب پذير و ناکارامد است .
براي مقابله با اين وضعيت دشوار در نقاط مختلف هليکوپتر ژره محافظ بيشتر استفاده کرده اند ولي با وجود تمام اين سخنان هليکوپتر آپاچي از ساير هليکوپترها ديگر موفق تر است به دليل آنکه تسليحات بيشتري حمل ميکند و سرعت بيشتري دارد و از قدرت مانور زيادي برخوردار است . هليکوپتر آپاچي با تمام ضعفهايي که دارد مقاوم ترين و موفق ترين هليکوپتر ارتش آمريکا است و با توجه امکان استفاده از موشکهاي سايدوايندر امکان درگيري و نبرد با هواپيماها را هم دارد . از هليکوپتر هاي آپاچي بيشتر به صورت ترکيبي استفاده ميشود يعني اينکه در يک گروه به پرواز در مي آيند و يک گروه وظيفه حمله به اهداف را دارد و گروه ديگر براي پشتياني از هليکوپترهاي مهاجم در برابر خطرات است . از هليکوپتر آپاچي براي پشتيباني نيروي زميني و هدايت آتش توپخانه هم استفاده ميشود
معرفي نمونه هاي مختلف هليکوپتر آپاچي :
*هليکوپتر آپاچي مدل اي AH-64A:
اين نمونه مدل اوليه اين هليکوتر است و هم اکنون در حال جايگزيني با نمونه جديدتر هليکوپتر آپاچي يعني لانگ بو ميباشد .
*هليکوپتر آپاچي مدل دي AH-64D :
اين نمونه مدل بهينه سازي شده نمونه ابتدايي ميباشد که در آن از گيرنده هاي حساس و پيشرفته و تسليحات پيشرفته تر استفاده شده است و از مهمترين تغييرات در اين نمونه نسبت به نمونه ابتدايي در اضافه کردن FCR رادار کنترل آتش(Fire Control Radar)است که در بالاي پره هاي هليکوپتر نصب شده است و از آن در شناسايي اهداف و خطراتي که هليکوپتر را تهديد ميکن استفاده ميکنند ارتفاع زيادتر سيستم FCR و پوشش جاذب امواج رادار به خلبان هليکوپتر کمک ميکند تا با پنهان شد در پشت يک درخت و يا ساختمان و يا هر نوع مانع ديگه بدون انکه ديده شود محيط را زير نظر داشته باشد و اهداف را شناسايي کند و با استفاده از اصل غافلگيري به انها حمله کند . سيستم FCR توانايي شناسايي موشکهاي شليک شده به سوي هليکوپتر را دارد و با هشدار به خلبان ميتواند از هليکوپتر دفاع کند . از ديگر تفاوتهاي نمونه لانگ بو با نمونه ابتدايي در استفاده از موتورهايT700-GE-701C و کاکپيت يکپارچه براي ديد بهتر ميباشد .
استفاده کنندگان از هليکوپتر آپاچي:
ايالات متحده :
اولين نبرد اين هليکوپتر بعد از ورود به خدمت در سال 1989 در هنگام حمله به پاناما بود . از هنگام ورود به خدمت تا به حال اين هليکوپتر در ماموريتهاي مهمي مانند جنگ اول و دوم خليج فارس و افغانستان شرکت داشته است . هليکوپترهاي آپاچي بزرگترين شکارچي تانکها و وسايل زرهي عراق در جنگ با اين کشور بودند و قسمت زيادي از توان زرهي عراق را نابود کردند .
اسراييل:
اسراييل با بهينه سازي اين هليکوپتر آپاچي مدل اي(AH-64A) و سازگاري با سلاحهاي ساخت اين کشور از اين هليکوپتر براي شليک موشکهاي هدايت شونده وساير موشکها استفاده ميکند .
مشتريان و قيمت هليکوپتر آپاچي :
قيمت نمونه ابتدايي هليکوپتر آپاچيAH-64A 14.5 مليون دلار است و سنگاپور در سالهاي1999 تا2001 تعداد 20 فروند هليکوپتر آپاچي نوع دي هر کدام به مبلغ 56.25 مليون دلار را خريداري کرد . يونان در سال2003 12 فروند هليکوپتر آپاچي دي جمعا به مبلغ675 مليون دلار را سفارش داد که اين رقم شامل تسليحات و قطعات يدکي هم ميشود .