مقاله ای از سطوح

[نوروزنیا]

[FONT=&quot]سطوح[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

[FONT=&quot] [/FONT]​

​

[FONT=&quot]سطوح [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]سطوح در تماس با مواد غذایی تمامی تجهیزات باید قابل تمیز شدن باشد و نباید هیچگونه ماده سمی در تماس با مواد غذایی به داخل آن هدایت شود . این سطوح باید در برابر همه مواد تمیز کننده و باکتری زداها ( ضد عفونی کننده ها و مواد شوینده ) مقاوم بوده ، مواد و فلز بکار رفته در ساختارآنها و سطح مماس با محصول نباید قابلیت جذب به وسیله ماده غذایی را داشته باشد و از نظر صیقلی و استقامت نیز از ویژگی های لازم برخوردار باشد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]اصول طراحی بهداشتی برای بخش های در تماس با محصول در جدول 2 فهرست شده است[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]تمامی سطوح مماس با محصول باید به آسانی قابل دید و تمیز کردن دستی باشد و لازم است موثر بودن حذف تمام رسوبات در سطوح ، قابل اثبات باشد اگر از سیستم تمیز کردن در جا[/FONT][FONT=&quot] ( Cip) [/FONT][FONT=&quot]استفاده می شود ، اثبات کردن نتایج ، حاصله و رضایت بخش بودن عملیات ضروری است[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]جریان مواد [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تمام بخش های ورودی و خروجی تجهیزات و لوله ها باید ویژگی تخلیه خود به خودی داشته و به آسانی قابل تمیز کردن باشد از سطوح افقی تا حد ممکن استفاده نشود و به جای آن از سطوح شیب دار استفاده گردد . در مورد سطوح خارجی باید جریان مایع از منبع اصلی محصول به طرف بیرون باشد .جریان مواد [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تمام بخش های ورودی و خروجی تجهیزات و لوله ها باید ویژگی تخلیه خود به خودی داشته و به آسانی قابل تمیز کردن باشد از سطوح افقی تا حد ممکن استفاده نشود و به جای آن از سطوح شیب دار استفاده گردد . در مورد سطوح خارجی باید جریان مایع از منبع اصلی محصول به طرف بیرون باشد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]نصب [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]طراحی باید به گونه ای باشد که از شکل گیری و ریزش هر گونه آب تعریقی[/FONT][FONT=&quot] ( condensation ) [/FONT][FONT=&quot]بر روی تجهیزات و لوله ها در محوطه جلوگیری کند اگر شکل گیری آب تعریق شده اجتناب ناپذیر باشد باید طراحی به شیوه ای انجام شود که آب تعریق شده برروی مواد و محصول نریزد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]تجهیزات و نرده های نگهدارنده[/FONT][FONT=&quot] ( Support structures ) [/FONT][FONT=&quot]باید بر روی سطوح خود به خوبی محکم شوند ( بر روی سقف ، دیوارها یا کف ) . در این حالت نباید هیچ حفره و یا شکافی در مسیر تمیز کردن تجهیزات و ابنیه های عمومی ( سقف ، دیوار ها و کف ) بوده ، بازرسی و نظارت بر آنها به سادگی امکان پذیر باشد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]مواد ساختمانی [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]مواد به کار رفته در ساختمان ماشین آلات غذایی باید با توجه به نوع نیازمندی ها تعیین و استفاده شود . مواد در تماس با محصول باید تحت شرایط عملیات ، حالت خنثی و یا بی اثر[/FONT][FONT=&quot] ( Inert) [/FONT][FONT=&quot]داشته باشد . همچنین نباید هیچگونه واکنشی هنگان فرآیند در برابر مواد پاک کننده و ضد باکتری شیمیایی[/FONT][FONT=&quot] ( [/FONT][FONT=&quot]ضد عفونی کننده ها یا مواد شوینده بهداشتی ) بروز نماید . علاوه بر این سطوح باید در برابر خورندگی مقاوم و دارای ثبات مکانیکی و غیر رسمی باشند[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]سطح در تماس ماشین آلات باید به خوبی پرداخت شود تا هنگام استفاده ، رفتاری مخالف فرآیند را از خود نشان ندهند[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]تمام سطوح مماس باید به آسانی قابل دید و تمیز کؤدن دستی باشد و لازم است موثر بودن حذف تمام رسوبات در سطوح ، قابل اثبات باشد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]غیر رسمی بودن [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]به دلیل غیر قابل قبول بودن حضور هر گونه ماده سمی در مواد غذایی ، طراح باید در انتخاب مواد بکار رفته در ساختار ماشین آلاتی که در تماس مستقیم با محصول است دقت لازم را بکار گیرد . طراح به هنگام استفاده از استیل زنگ نزن[/FONT][FONT=&quot] ( stainless steel [/FONT][FONT=&quot]، انواع پلاستیک ، الاستومرها [/FONT][FONT=&quot]
( [/FONT][FONT=&quot]پلمیر ) ، مواد روان کننده ، چسبنده ، انتقال دهنده جریان ( سیگنال ها ) و غیره قوانین مربوطه را مراعات نماید[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]سطوح غیر قابل تماس با محصول نیز باید دارای ثبات مکانیکی ، پرداخت بسیار خوب و قابلیت تمیز کردن آسان باشند . به طور معمول از فولاد زنگ نزن نوع [/FONT][FONT=&quot]AISI -316 - AISI -316L –AISI-304[/FONT][FONT=&quot] ، که به خوبی در برابر خورندگی مقاومت دارند به طور گسترده استفاده می شود در مواردی بسته به نوع کاربرد آن ممکن است از بعضی پلاستیک ها استفاده شود . پلاستیک ها در مقایسه با فولاد برتری هایی از جمله : هزینه پایین ، وزن کمتر و مقاومت بهتر در برابر مواد شیمیایی را دارند[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]در بعضی کشورها از کدهای کاربردی خاصی برای مواد در تماس با مواد غذایی استفاده می شود . معمولاً در این موارد قانون ِ، تعیین کننده محدوده کاربردهای آن ها است[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]فولاد زنگ نزن [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]در کارخانه های مواد غذایی با توجه به فرآیند ها از انواع فولادهای غیر آهن ربایی ( فولاد نگیر [/FONT][FONT=&quot]Austenitic) [/FONT][FONT=&quot]و زنگ نزن نوع[/FONT][FONT=&quot] AC14,DIN3,AISI12 [/FONT][FONT=&quot]برای سطوح در تماس با مواد غذایی استفاده می شود . انتخاب نوع فولاد تا حد زایادی به خاصیت مقاومت در برابر خورندگی مواد شوینده و جوش پذیری آن بستگی دارد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]از فولاد[/FONT][FONT=&quot] AISI -304 [/FONT][FONT=&quot]یا[/FONT][FONT=&quot] DIN Werkstoff No.1.4301 [/FONT][FONT=&quot]عموماً برای مایعاتی فاقد ترکیبات کلره ، استفاده می شود . زیرا کلر باعث خورندگی موضعی می شود[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]اگر درمایعات فرایند شونده یا شوینده ترکیبات کلر باشد بهتر است از فولاد [/FONT][FONT=&quot]AISI -316 [/FONT][FONT=&quot]حاوی مولیبدیوم یا تیتانیوم استفاده شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]مواد استحکام دهنده پلاستیک نباید در تماس با محصول قرار گیرد مگر اینکه اتصال بین الاستومر و مواد استحکام دهنده آنقدر باشد که مانع نفوذ محصول شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]فشار بیش از حد باعث آسیب دیدن ترکیبات پلاستیکی شده و ممکن است سبب داخل شده الاستومرها به عنوان درزبند در بین سطح فلزی نیز استفاده می شود[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]فشردن الاستومرها باید تحت کنترل و به اتصال حرارتی آن در هنگام پاستوریزاسیون یا استریل کردن محصول یا تجهیزات نیز توجه شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]چسب ها [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]از چسب برای نگهداری واشرها د محل های مورد نظر استفاده می شود این کار همواره باید با نظر سازنده تجهیزات و متناسب با نوع واشر بکار رود . باید مطمئن بود که چسب شرایط بروز خورندگی بر روی تجهیزات فولادی زنگ نزن ایجاد نکرده است . تمام اتصال ها باید بطور پیوسته و بدون عیوب مکانیکی باشد و چسب نتواند از سطوح جدا شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]مواد روا5 ن کننده [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]گریس ها و روغن های روان کننده که در صنایع غذایی بکار می روند باید با موافقت سازمان غذا و دارو آمریکا[/FONT][FONT=&quot] ( FDA) [/FONT][FONT=&quot]و مطابق با گزارش شماره 3570/178 قوانین غذا ، دارو و محصولات زیبایی باشد . در این گزارش ترکیبات مجاز موجود در روغن ها و گریس ها برای مواد روان کننده ، ضد زنگ ، روغن کاری ، مواد کمک کننده به آب بندی واشرها و درزبندیها در تجهیزات در تماس مستقیم با ماده غذایی بیان شده است[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]مواد ایزوله کننده [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]تجهیزات باید به گونه ای ایزوله شود که ورود رطوبت به داخل لایه های آن امکان پذیر نباشد [/FONT][FONT=&quot]
( [/FONT][FONT=&quot]برای مثال : هنگام باز کردن اتصال ها یا ورود آب تعریق به داخل لایه های ایزوله شده ) ورود آب ممکن است موجب تماس سطوح فولاد زنگ نزن با ترکیبات کلر دار و بروز خورندگی شود . امکان دارد بعضی ترکیبات ایزوله کننده ، کلر آزاد کنند که باید در انتخاب آن نیز دقت لازم بکار گرفته شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]سیالات انتقال دهنده جریان ( سیگنال ها[/FONT][FONT=&quot] )
[/FONT][FONT=&quot]گاهی از سیالات خاصی برای انتقال داده های فرایند استفاده می شود ( اندازه گیری فشار با استفاده از فشار روغن بر دیافراگم در فشار سنج روغنی یا دیافراگمی ) در این موارد بر اثر پوسیدگی غشا ، ممکن است مقداری از آن وارد محصول شود . بنابراین سیالاتی مانند روغن سیلیکون یا گلیسرین باید از نوع مجاز و قابل استفاده در صنایع غذایی انتخاب شود[/FONT][FONT=&quot] .



[/FONT][FONT=&quot]ساختار سطوح [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]سطوح صیقلی [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]سطوح مماس با محصول باید کاملاً صیقلی شده و دارای اندیس زبری [/FONT][FONT=&quot]( Ra ) ( Roughness Value) [/FONT][FONT=&quot]قابل قبول و بدون عیب از جمله حفره ، چین و درز باشد[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]برای سطوح بزرگ در تماس با محصول ، اندیس زبری 0.8[/FONT][FONT=&quot] um Ra [/FONT][FONT=&quot]توصیه شده است[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]از اندیس زبری بزرگتر از 8/0 میکرومتر در صورتی که نتایج آزمایش نشانگر قابلیت مناسب تمیز کردن باشد میتوان استفاده کرد . باید توجه داشت که فولاد سرد شکل داده شده ، دارای اندیس زبری 5/0-2/0 میکرومتر است که معمولاً به پولیش نیاز ندارد . مشروط بر اینکه سطح مماس با محصول ، عاری از حفره ، چین و درز باشد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]فولاد[/FONT][FONT=&quot] DIN Werkstoff No. 1.4404 [/FONT][FONT=&quot]و[/FONT][FONT=&quot] AISI-316L [/FONT][FONT=&quot]یا [/FONT][FONT=&quot]DIN Werkstoff No. 1.4404[/FONT][FONT=&quot]اغلب برای تجهیزات و لوله های تماس با مایعات کلردار توصیه می شود که دمای عملیات آنها تقریباً 60 درجه سانتی گراد است ترک ناشی از خورندگی در استیل نوع[/FONT][FONT=&quot] AISI-316 [/FONT][FONT=&quot]بر اثر تماس با ترکیبات کلر دار در دمای زیر 60 درجه سانتی گراد روی نمی دهد اما دمای 150-60 درجه سانتی گراد آسیب رسان است به هر حال فولاد[/FONT][FONT=&quot] AISI -316 [/FONT][FONT=&quot]برای تجهیزاتی مانند دریچه ها،پوشش پمپ ، روتورها و شفت ها و فولاد[/FONT][FONT=&quot] AISI-316L [/FONT][FONT=&quot]برای لوله ها و پایه ها توصیه شده است. در این میان خواص جوش پذیری فولاد هم مد نظر خواهد بود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]فولاد[/FONT][FONT=&quot] AISI -410 [/FONT][FONT=&quot]یا[/FONT][FONT=&quot] DIN Werkstoff No.1.4006 [/FONT][FONT=&quot]و[/FONT][FONT=&quot] AISI -409 ( [/FONT][FONT=&quot]یا[/FONT][FONT=&quot] DIN1.4512) [/FONT][FONT=&quot]ترکیب فولاد[/FONT][FONT=&quot] AISI -329 ( [/FONT][FONT=&quot]یا[/FONT][FONT=&quot] DIN1.4460) [/FONT][FONT=&quot]و آلیاژ ضد خوردگی 825 ( مرجع 5[/FONT][FONT=&quot]( [/FONT][FONT=&quot]نم تواند مقاومت مناسبی را در برابر خوردگی ایجاد نماید ولی ممکن است از این ترکیب برای مصارف ویژه استفاده شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]پلاستیک ها [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]در طراحی بهداشتی ممکن است از گروه خاصی از پلاستیک ها که قابلیت تمیز شدن را دارند استفاده شود . از جمله[/FONT][FONT=&quot] :
- [/FONT][FONT=&quot]پلی پروپیلن[/FONT][FONT=&quot] ( pp) Polypropylene
- [/FONT][FONT=&quot]پلی ونیل کلراید غیر پلاستیکی [/FONT][FONT=&quot]Polyvinyl chloride unplasticized
- [/FONT][FONT=&quot]استال کوپلیمر [/FONT][FONT=&quot]Acetal copolymer
- [/FONT][FONT=&quot]پلی کاربنات [/FONT][FONT=&quot]Polycarbonate
- [/FONT][FONT=&quot]پلی اتیلن با دانسیته بالا[/FONT][FONT=&quot] ( PE) hgh- density Polyethlene
[/FONT][FONT=&quot]اگر استفاده از پلی تترافلوئوریتن[/FONT][FONT=&quot] ) (Polytetrafluoroethylene=PTFE[/FONT][FONT=&quot]مد نظر باشد باید توجه داشت که[/FONT][FONT=&quot] : PTFE [/FONT][FONT=&quot]منافذ زیادی دارد و تمیز کردن آن مشکل است[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]علاوه بر این[/FONT][FONT=&quot] PTFE [/FONT][FONT=&quot]قابلیت ارتجاعی مناسب را نداشته ( خشک می باشد ) لذا نمی توان از آن برای ساخت تجهیزات آسپتیک نامناسب می سازد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]اگر از مواد دیگری مانند شیشه ، فیبر کربنه و فیبر شیشه ای برای استحکام بخشی در پلاستیک استفاده شود . نباید در تماس با محصول قرار گیرند . مگر اینکه ارتباط بین ترکیبات استحکام بخش و پلاستیک به قدری باشد که نفوذ محصول به داخل آنها را غیر ممکن کند[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]الاستومرها [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]از انواع مختلف الاستومرها در صنایع غذایی برای درزبندی ها ، واشرها و حلقه های اتصال دهنده استفاده می شود . مواد توصیه شده عبارتند از[/FONT][FONT=&quot] :
- [/FONT][FONT=&quot]اتیلن پروپیلن دین مونومر[/FONT][FONT=&quot] ( Ethylene propylene diene monomer EPDM) [/FONT][FONT=&quot]که این نوع در برابر روغن و چربی مقاومت ندارد[/FONT][FONT=&quot] .
- [/FONT][FONT=&quot]لاستیک نیتریل [/FONT][FONT=&quot]Nitrile rubber
- [/FONT][FONT=&quot]لاستیک نیتریل بوتیل[/FONT][FONT=&quot] Nitrile butyl rubber
- [/FONT][FONT=&quot]لاستیک سیلیکونی[/FONT][FONT=&quot] ( Silicin rubber ) [/FONT][FONT=&quot]برای استفاده در دمای بالا تا 180 درجه سانتی گراد مناسب است[/FONT][FONT=&quot] .
- [/FONT][FONT=&quot]فلوئورالاستومر[/FONT][FONT=&quot] ( Fluoroelastomer ) [/FONT][FONT=&quot]یا ویتون[/FONT][FONT=&quot] ( Viton) [/FONT][FONT=&quot]برای استفاده در دماهای بالا تا 180 درجه سانیت گراد مناسب است[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]سطوحی که در تماس با محصول نیست باید به قدر کافی صاف باشد تا بتوان آنها را به سادگی تمیز کرد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]جوشکاری [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]اتصالات جوشکاری شده فلزی باید به صورت پیوسته و عاری از هرگونه عیبی باشد در هنگام جوشکاری باید از گاز محافظ در دو سوی سطوح جوشکای استفاده کرد[/FONT][FONT=&quot] . [/FONT][FONT=&quot]اگر جوشکای صحیح انجام پذیرد هیچگونه عملیات پس از جوشکاری پرداخت و یا صیقل کاری نیاز ندارد . برای مجاری ترجیحاً از روش دوار استفاده می شود اگر از ماشین دوار به طور مناسبی استفاده شود . جوش ها از کیفیت بالایی برخوردار خواهند بود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]جوش ها در سمت غیر مماس با محصول نیز باید به صورت پیوسته و دارای سطح صاف باشند تا بتوان به آسانی آنها را تمیز کرد[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]برای ایزولاسیون تجهیزات و مجاری ، از ایزولاسیون خلائی و یا مواد عایق کننده استفاده می شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]پایه ها [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]از پایه های برای نصب سیستم لوله کشی و تجهیزات استفاده می شود پایه ها باید به گونه ای نصب شود که امکام باقی ماندن ذرات آب یا خاک بر روی سطوح یا داخل آن ها نباشد . در انتخاب جنس آن نیز لازم است امکان ناسازگاری و عکس العمل گالوانتیک ( عکس العمل پیل الکتریکی ) بین فلزات ناهمگون در نظر گرفته شود . این عکس العمل در هنگام تماس مداوم دو فلز غیر همجنس روی داده و باعث بروز خورندگی می شود[/FONT][FONT=&quot] .
[/FONT][FONT=&quot]ایزولاسیون [/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]برای ایزولاسیون تجهیزات و مجاری ، از ایزولاسیون خلاء ای و یا مواد عایق کننده استفاده[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][FONT=&quot]می شود.در ایزولاسیون خلاء ای پس از تخلیه هوای بین جداره ها ؛ سیستم جوشکاری دوبل برای جلوگیری از داخل شدن هوا به کار گرفته می شود روش دیگر، استفاده از مواد عایق کننده غیر کلره در جدار داخلی مخازن یا تجهیزات دو جداره است که در این حالت باید پوشش فولادی زنگ نزن بکار رود. پوسته باید کاملاً با جوش مسدود شده تا ورود احتمال هوا یا رطوبت را نا ممکن سازد [/FONT][FONT=&quot][/FONT]​

​