معماری و زلزله

[Hosein Kian]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]پيش بيني زلزله به وسيله ابرهای زلزله[/FONT]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] طبق اطلاعات ثبت شده نخستين نمونه‌ي مشاهده شده از اين نوع ابرها به 381 سال قبل در منطقه‌ي[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] chronide واقع در استان Lon-De چین باز مي‌گردد: "هوا گرم و آفتابي بود ... آسمان آبي و شفاف بود ... ناگهان لكه‌هاي سياه ابر كه همانند مار بسيار بلند بود تمام عرض آسمان را گرفت و زلزله‌اي به بزرگي 7 ريشتر, در 25 اكتبر 1622 درمنطقه به وقوع پيوست." روش مورد بحث، چندی پیش در ژاپن و چين مورد استفاده قرار گرفت... بدين ترتيب در صبح 6 مارس1987 ، زلزله‌اي پيش بيني گرديد كه فرداي آن روز به مورخ 7 مارس 1978 به قدرت 8.7 ريشتر به وقوع پيوست[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
پس از کسب اين موفقیت، پيش بيني زلزله به وسیله این ابرها، مدتي در این دو کشور مورد استفاده قرار گرفت، اما از سال 1985 استفاده از آن منسوخ گرديد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
تئوري (شكل گيري ابرهاي مذكور[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]):
وقتي يك صخره‌ي عظيم، تحت اثر نيروهاي خارجي قرار گيرد، قطعات ضعيف آن شكسته شده و قطعات قوی آن ترک میخورند لذا منجر به ايجاد علائمي مي‌گردد كه به پيش بيني زلزله كمك مي‌كند. همچنين افزايش فشار آب حفره‌اي، باعث بالا آمدن سطح آب مي‌گردد و آب به ترك‌ها وارد مي‌شود. فشار و دماي بالا، به تبخير آب و نهايتا نشت آن با فشار از ميان شكاف گسل‌ها منجر شده و برخورد بخار به هواي سرد به تشكيل ابر مي‌انجامد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
عكس زير، مربوط به زلزله‌هاي تانگشان مي‌باشد كه در سال 1976 به قدرت 8.7 ريشتر به وقوع پيوست. در عکس سوراخ¬شدن سقف يك ساختمان بر اثر فوران بخار آب از زير آن قابل مشاهده است. چون اين زلزله حائز شواهد منجر به پیش¬بینی زيادي نبود، شهر تخليه نشد و زلزله جان 750 هزار نفر را گرفت[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].

آقاي zhonghao shou حدود 16 سال از زندگي خود رادر جهت مطالعه برروي ابرهاي زلزله صرف نموده است. وي در پيش بيني تعداد زيادي از زلزله‌هاي بزرگ توفيق يافته[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif] ...
ازجمله زلزله‌ي بم, كه مطالعات و پيش بيني وي دراين باب, مورد تائيد اكثر منابع ايراني قرارگرفته است[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
اولين پيش بيني آقاي zhou به 20 ژوئن 1990 بازمي‌گردد, كه 18 ساعت پس از پيش بيني وي, زلزله‌اي به قدرت 7/7 ريشتر در رودبار و منجيل حدود 35000 كشته و تعداد زيادي زخمي بر جاي گذاشت[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]
Shou در سال 1993 به كاليفرنيا رفت و زلزله‌اي ژانويه 1996 كاليفرنيا راشخصا به طوركامل احساس نمود. اين امر او را بر آن داشت كه به مطالعات خود در مورد زلزله ادامه دهد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
Shou ادعا مي‌كند كه نظريه‌اش تا 300 سال ديگر به اثبات خواهد رسيد و انسان به پيش بيني قاطع و كامل زلزله قادر خواهد گرديد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
در روش پيش بينی او 5 مشخصه درمورد ابرهاي زلزله بيان شده است[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]:
1- شكل گيري ابرهاي زلزله معمولابه طور بسيار ناگهاني حتي گاهي اوقات درچند ثانيه صورت مي‌پذيرد در حالي كه ابرهاي طبيعي كه درچارچوب هواشناسي مي‌گنجند اين گونه نيستند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
2- ابرهاي زلزله كار, بدليل فشار زيادي كه درحين خروج از زمين دارند, داراي يك شكل خاص مي‌باشند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
مثلا بعضابه فرم چند خط موازي در يك امتداد بروز مي‌كنند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
درصورتي كه ابرهاي طبيعي, داراي شكل و فرم توده‌اي و حجيم هستند.[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]
[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]3- [/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]گاهي اوقات اين ابرها برخلاف جهت باد حركت مي‌كنند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
مثلا در جولاي 1999يك رشته ابر به طول 800 کیلومتر برفراز هند و سريلانكا ديده مي‌شود كه نشان دهنده‌ي زلزله‌اي به قدرت بيش از 7 ريشتر بود[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
Shou پيش بيني كرد كه مركز زلزله بين ايران تا ايتاليا مي‌باشد چون شرايط جوي نامناسب از پيش بيني مركز دقيق زلزله جلوگيري می‌كند. بالاخره در 17 آگوست 1999 زلزله‌اي به قدرت 7.8 ريشتر در تركيه به وقوع مي‌پيوندد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].

[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]

4- [/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]اگر هواي اطراف مركز زلزله سرد باشد اكثرا ابرها به صورت چند رشته موازي بوجود مي‌آيند. چون به محض خروج از زمين با هواي سرد برخورد مي‌كنند و ابر تشكيل مي‌دهند. اين ابرها توسط ماهواره‌ي IndoEx در تاريخ 20 دسامبر 2003 از ايران گرفته شده است و زلزله ی بم در 25 دسامبر به وقوع مي‌پيوندد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].

[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]5- [/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]اگر يك توده‌ي ابر طبيعي در بالاي مركز زلزله قرار داشته باشد در ابتدا بخارهاي آب به علت گرمايي كه دارند باعث بوجود آمدن يك حفره بزرگ در داخل ابر طبيعي مي‌شوند. مثلا عكس زير از زلزله‌ي 6.1 ریشتریافغانستان گرفته شده است[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
در اين موارد, علوم آب و هوايي نمي‌توانند علت بوجود آمدن اين تغييرات را توضيح دهند و اين نشان دهنده ي غيرطبيعي بودن ابرها مي‌باشد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
همچنين آقاي shou با استفاده از روشهاي زير مكان و زمان زلزله را مشخص مي‌كند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]:
1- مركز زلزله جايي است كه ابرها از آنجا بوجود مي‌آيند[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
2- قدرت زلزله بستگي به سرعت ومقدار بوجود آمدن ابرها دارد[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
3- زمان بوجود آمدن زلزله پس ازمشاهده‌ي ابر حداكثر 107 روز است. البته درحدود 500 مورد پيش بيني اين زمان كمتر از 30 روز بوده است[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif].
بيش از 70% از پيش بيني‌هايي كه آقاي shou در طول سالهاي 1996 تا 2001 به مركز زمين شناسي آمريكا ارسال نموده كاملا درست بوده است.[/FONT]

​

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]ابرهای زلزله کالیفرنیا اگوست ۱۹۹۷ :[/FONT]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]

[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]یک دوره زمانی از ابرهای زلزله بم :[/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]

[/FONT]​

 

[doomann]

ممنون از مطلب خوب شما . لطفا برای احترام به حقوق نویسنده و خودمون منبع مطلبتون رو حتما ذکر کنید .

 

[Hosein Kian]

زلزله طبس

زلزله طبس

آرامش در زلزله "طبس"​

روستای کریت در جنوب طبس گلشن​

​

امروز سالروززمینلرزه مخرب طبس در بیست و پنج شهریور پنجاه و هفت است. زلزله در ساعت هفت و پنج دقیقه عصر به وقت محلی با بزرگای هفت و چهار رخ داد. رکورد شتابنگاری حاصله در محل ساختمان شیروخورشید طبس هنوز قوی ترین نگاشت شتابنگاری از نظر محتوی انرژی و و مشاهده شدن دامنه های بلند در فرکانسهای مختلف است. این زلزله با گسل زمینلرزه ای حدود هشتادکیلومتری و عمق حدود ده کیلومتر همراه بود. گسل زمینلرزه ای از فاصله حدود ده کیلومتری شهر طبس گلشن عبور می کرد. "گلشن" را به خاطر باغ گلشن به طبس می گفتند و هنوز میگویند. واقعا در منطقه بیابانی مرکزی ایران وجود واحه زیبائی مثل شهر طبس همچون نگینی درخشان بود. شهر طبس شهری بود با بناهای تاریخی فراوان و میراث فرهنگی مختلف که در آن زلزله کاملا ازبین رفت. عملا در اثر زلزله طبس چیزی از شهر باقی نماند. در این مورد به یادداشت سه روز پیش آقای دکتر آریامنش در زير آورده شده . او در همان لحظه زلزله در پهنه زلزله زده بود و آن شب وحشتناک را برایم با تاثرفراوان تعریف کرده است و گوشه ای از آن را در همین یادداشت خویش نیز آورده است. آنطور که دکتر آریامنش تعریف می کرد وقتی در طبس به دنبال بازماندگان می گشته اند، چون چیزی باقی نمانده بوده اولا باید می رفتند به باغ گلشن تا از نظر جغرافیائی خودشان را توجیه کنند و بدانند که به کدام سمت بروند. توجه کنید که شب تازه آغاز شده بوده و تاریکی مطلق - چون برق هم طبیعتا قطع شده بوده - با فریادها و ناله های مجروحان چه فضائی رابرای بازماندگان ایجاد کرده بود. حدود بیست هزار نفر از مردم در این زلزله کشته شدند. کانون زلزله در نزدیکی کریت واقع بود و خرابی ها از دیهوک در جنوب شرق تا اسفهک و سپس خود طبس گسترش می یافت. شهر طبس در مدت حدود سه سال بازسازی شد ولی شهری که امروز به عنوان طبس در قلب کویر مرکزی ایران وجود دارد نسبتی با طبس زیبای تاریخی قبل از زلزله ندارد! شهری است مثل همه شهر ها و حاشیه شهرهای تازه ساز - و اغلب بی هویت!- ایران. ای کاش برای بازسازی فکری به حال هویت تاریخی علاوه بر ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله میشد.
ضمنا زلزله طبس در بهبوهه انقلاب در ایران رخ داد - حدود یک هفته پس از واقعه هفده شهریور در تهران -. همان موقع ظاهرا در طبس رخداد زلزله را به انفجار -و رخدادی غیر طبیعی - در کویر نسبت می دهندکه البته بر اساس نگاشتهای برجای مانده از آن معلوم است درست نیست و کاملا بر اساس پژوهشهای متعدد مشخص شده است که زلزله طبس یک زلزله کاملا طبیعی بوده که پس از یک نبود لرزه ای طولانی - که هنوز نمی دانیم چند هزار ساله بوده است - اتفاق افتاد. آقای دکتر آریامنش حدود سه سال پیش تز فوق لیسانس خود را با دکتر عکاشه و اینجانب در طبس کار کردو نتیجه پژوهش او بسیار جالب بود. در آن تحقیق معلوم شد که سطح های زمینریختی یاژئومورفیک متعددی در پای دامنه کوههای شتری درشرق طبس وجود دارد که با گسلهای کواترنر از هم تفکیک می شوند. یکی از این گسلهای کواترنر همان گسل زمینلرزه ای طبس بود که اگر برای طبس و هر شهر دیگر ایران مطالعاتی نظیر آنچه درتز فوق لیسانس آقای آریامنش انجام شد انجام دهیم می توانیم مکان گسلهای کواترنر و - گسلهای زمینلرزه ای بالقوه بعدی را حدس بزنیم. یعنی بفهمیم که در زلزله های احتمالی بعدی چه محلهائی ممکن است گسیخته شود. چیزیکه حتی قبل از زلزله طبس قابل تشخیص بود. به هر حال هنوز برای شناخت دقیق زلزله طبس در آغاز راهیم. هنوز مطالعه دیرینه لرزه شناسی برای تعیین سن گسیختگی های قبلی در راستای گسل زمینلرزه ای طبس انجام نشده است و هنوز نمی دانیم نبود - گپ- لرزه ای طبس چند هزار ساله است. هنوز ریز پهنه بندی لرزه ای طبس صورت نگرفته است و همچنین هیچ تلاشی نیز برای باز زنده سازی بافت تاریخی (قبل از زلزله) و اساسا دوباره سازی بناهای تاریخی براساس مستندسازی های قبلی درطبس انجام نشده است. یکی از این مستند سازی ها در کتاب جالب" طبس، شهری که بود- نوشته مهندس دانش دوست" انجام شده است. در این مسیر باید شهرداری و شورای شهر طبس و نماینده طبس در مجلس شورای اسلامی پیشگام شوندو میراث فرهنگی رانیز به کمک بطلبند. هویت تاریخی طبس یاید به این شهربازگردد و اینکار را با دقت و تلاش و درس گیری از تجربیات صورت گرفته در سایر نقاط جهان می توان انجام داد. ضمنا اکنون شهر طبس بخشی از استان یزد است که بنابر این استانداری یزد و سایر نهادهای محلی یزد نیز باید به مطالعاتی که گفتم انجام نشده و باید انجام شود ، توجه کنند. غم انگیز این است که هنوز میشنوم که در ناحیه ای مثل طبس پروژه های عمرانی و معدنی بعضا بدون توجه به ملاحظات زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام میشوند. به هر حال یاد جان باختگان این زلزله را گرامی می داریم و به روانشان درود می فرستیم. عکس فوق نیز از مهندس نادر خلیلی است​

یادداشت ازدکتر آریامنش- خاطرات روز زلزله طبس 1357

دکترمحمد آریامنش . یادداشت را از محل اقامت کنونی - دربنگلور هند - ​

بنام خدا​

موضوع انشا:
تابستان را چگونه گذراندید ؟​

تابستان سال 57 من کلاس چهارم دبستان را در بیرجند تمام کرده بودم بعد از تعطیل شدن مدرسه حدودا" تیر ماه بود که برای گذراندن تعطیلات به طبس رفتیم. آن سالها بدلیل شغل پدرم ، در بیرجند زندگی میکردیم و هر ساله تقریبا" اغلب تعطیلات را مخصوصا" عید نوروز و تابستان را به همراه خانواده به طبس می رفتیم ودر منزل خودمان واقع در میدان شاه آن زمان ایام را سپری میکردیم . شمال ما باغ گلشن طبس و دریای ما هم استخر آب روستاهای اطراف بود. .برادرم و خواهرم دوران دبیرستان خود را در طبس میگذراندند تا مادر بزرگ تنها نباشد . تابستان 57 خیلی قشنگ آغاز شد شاید زیبایی اش برای من این بود که وقتی به طبس رسیدیم پدرم به خاطر موفقیت در امتحانات برایم دوچرخه خریده بودند ، یادش بخیر آقای ضرابی یک کلام دوچرخه را با 320 تومان به پدرم فروخت ، مغازه ایشان دقیقا" کنار ساختمان مخابرات قبل از زلزله و دیوار به دیوار خانه ما بود ، و به عبارتی پشت مغازه های مسگر ها. هی .. یادش بخیر که چه صفایی داشت ، صبح زود صدای چکش مسگر ها بلند میشد و تا غروب ادامه داشت ، مخصوصا" تابستانها که بچه مدرسه ایها هرکدام قلم و چکشی بدست می گرفتند تا هم مشغول باشند و هم با حکاکی در سینی های مسین یادی از خود بجای گذاشته باشند .
شبهای باغ گلشن واقعا" زیبا بود ، اصلا آدم باور نمی کرد که در کویر است ،... بگذریم روزها می گذشت و می گذشت و ما باید با نزدیک شدن مدارس دوباره به بیرجند برمی گشتم ، روز 20 شهریور پدرم از بیرجند به طبس آمدند تا باتفاق به بیرجند برگردیم ، چند روزی بیشتر تا اول مهر باقی نمانده بود گفتتند سری به اقوام بزنیم و کم کم آماده برگشتن شویم ، حدودا" صبح روز 24 شهریور بود که برای خداحافظی از اقوام ساکن در اطرف طبس، از شهر خارج شدیم ، غافل از اینکه باید با طبسی های و فامیل ساکن در طبس خداحافظی کنیم ، مخصوصا" دختر عمه ام که آن روز اصرار داشت با ما همسفر شود ، ولی نشد ، های های گریه میکرد که دایی جان من هم می خواهم با شما بیایم . هیچ نمی دانستیم دیگر هیچوقت او را و حتی چهره معصومش را نخواهیم دیدید .... مادرش میگفت فردا، دایی بر میگردند و قرار است به امام زاده برویم ( امام زاده حسین بن موسی الکاظم) . به هر حال فردای آن روز با اصرار مادرم به طبس برنگشتیم، روز 25 شهریور قرار بود شام را در روستا و در نزد عموی مادرم باشیم که با اصرار ایشان حدود ساعت 5 غروب بود که به منزل ایشان رفتیم. هوا واقعا" گرم بود و از هر روز شاید گرمتر بود بر خلاف سایر روزها که اغلب طوفانی بود آن روز اصلا" طوفانی در کار نبود و روی همین اصل فرشی در ایوان پهن کردیم ومشغول صحبت بودیم دقایقی از ساعت 7 گذاشته بود ، آن وقتها در روستاها برق نبود و سر شب باید چراغهای توری را پر نفت می کردند که تا آخر شب که شب نشینی طول میکشید (به قول طبسی ها چراغانی) چراغ توری ، تاب آورد ، چراغ توری را تازه آماده کردند و آویزان بر زنجیر بلندی که به همین منظور از سقف بلند ایوان آویزان شده بود. هوا رفته رفته تاریک می شد ، در طبس ، چه در روستا ها و چه در شهر اغلب مردم معمولا چند تا مرغ و خروس و مرغابی و بو قلمون داشتند ، منازل اغلب بزرگ با حیاطهای بزرگ و حوض آبی هم در وسط حیاط بود که در آن ماهی نگهداری می شد.ما بچه ها در حیاط بازی میکردیم ناگهان فکر کردم چیزی در آب حوض افتاد ، و به سمت دریاچه رفتیم ماهی ها به سطح آب آمده بودند و هراسان بودند همزمان صدای بوقلمون ها پیشی گرفته بود و در پی آن سایر ماکیان همصدا شده بودند و بال بال میزدند و بی تابی می کردند. ، تقریبا" در چند لحظه ظاهرا" این صدا از تمام روستا بگوش میرسید ، خفاشها به طرز عجیبی از این طرف به آن طرف و از آن طرف به این طرف در پرواز بودند ، البته همه این اتفاقات شاید یک تا دو دقیقه شاید هم کمتر طول کشید ، خیلی دقت نداشتیم ، ولی آنقدر موضوع غیر عادی بود که توجه همه جلب شده بود. ناگهان یکی از بستگان که تجربه تلخ زلزله فردوس را به خاطر داشت فریا زد چراغ توری دارد تکان میخورد ممکن است زلزله باشد ، دقیقا" خاطرم هست هنوز هیچ کس هیچ عکس العمل خاصی را نشان نداد ه بود که صدای کوبید ه ای ( مثل جسم سنگینی که از پشت بام می افتد ) فضا را پر کرد و زمین به شدت شروع به تکان خوردن کرد ، چراغی که آویزان بود ابتدا حالت پاندولی داشت و لی در یک لحظه حا لت تقریبا" چرخشی بخود گرفته بود ، زلزله فرا رسید تقریبا" رو طاقچه ها واقعا" چیزی نماند و آنجه بر آن نهاده بودیم بر زمین افتاد. سبوهای آب که بر دیوارها تکیه داده شده بود افتاد و شکست ، ایوانها ترک برداشت ولی هنوز از طبس خبری نبود ، حدود ساعت 9 بود که یکی از اقوام که جان سالم از زلزله طبس بدر برده بود ، سراسیمه وارد شد ...و فریاد زد .. طبس...طبس........ و شروع کرد به فریاد و ناله و در جایش نشست... که ... همه مردند.... همه رفتند... طبس خراب شد..... راستش در آن لحظه فقط گریه و ناله ....بود ... پدرم فورا" جوانها را جمع کردند و گفتند سریعا" هرچه بیل و کلنگ و چراغ قوه دارید با خودتان بر دارید .تا برویم . یادم هست چندین دبه 20 لیتری هم آب برداشتیم و تقریبا" وانت پراز نیروی کمکی به راه افتایم هرچه به طبس نزدیکتر می شدیم موضوع را بیشتر حس می کردیم..پسلرزه ها ی زلزله کاملا" واضح بود چندین بار ماشین از جاده منحرف شد .... من خودم که حتی پسلرزه های 2 سال بعد زلزله طبس را شاهد بودم و در منطقه قاینات ( زلزله زیرکوه 1378) هم حضور داشتم .. چنان پسلرزه های را ندیدم ... مثل آدمی که تب لرز دارد ،واقعا" زمین میلرزید ..... 40 یا 50 دقیقه طول کشید که به طبس رسیدم، شهر در غبار و تاریکی بود ... فریاد و فغان همه جا را پر کرده بود.......البته هنوز دیوارهایی بر جا بود که بعدا" و در اثر پس لزره ها خراب شد... خیابان باغ گلشن تقریبا" مسدود بود ، هیچ جایی قابل شناسایی نبود ، یبشتر از روی درختها و آب انبارها می شد حدود آدرس را پیدا کرد. آب انبارها آگر چه آسیب دیده بود ولی پا برجا مانده بود ..... منزلمان که ادرس کاملا سر راستی داشت و دور میدان مرکزی شهر بود را با زحمت پیدا کردیم .... صدای ناله اجازه نمی داد از کجا شروع کنیم ..... دقایقی بعد از کند و کاو پیکر مادر بزرگم را یافتیم ، خدایش رحمت کند ...لحظات سختی بود .... تا صبح کند و کاو ادامه داشت مرده و زنده ...از زیر خروارها خاک بیرون کشیده میشدند......زمین حرارت داشت شب طوفانی شده بود و ماه گرفتگی بر شدت تاریکی و غربت افزوده بود...... دوست داشتیم به هر ناله ای پاسخ بدهیم ولی واقعا" امکان ناپذیر بود.... دیوارهای گلین و پهن بر سر هر جنبنده ای فرود آمده بود در اولین لحظات او را به دیار ابدی فرستاد و آنان که فریاد داشتند یا آنان بودند که در سردابها ( زیرزمین) بودند و یا آنان بودند که در مسیرهای رفت و آمد تقریبا" آوار کمتری را تحمل می کردند .....صبح نزدیک می شد و با طلوع فجر خرابی طبس نمایانتر می شد......نزدیک صبح بود که پس از تلاش فراوان پیکر دیگر بستگان هم تقریبا بدست آمد ، اغلب جنازه ها فقط از روی لباس شناخنه می شدند و گرنه قابل شناسایی نبودند......شاید اولین گروههایی که به امام زاده رسیدیم ما بودیم ..... تا مکانی را برای دفن اجساد بیابیم ....زمین طبس که قبلا" با بیل دستی قابل حفر بود ، آن روز با کلنگ کنده نمی شد ، گویی خاک غربال شده را غلطک کوبی نموده بودند...... به همین دلیل اغلب جنازه ها در گورستانهای جمعی دفن شد که به ماشین های سنگین حفر شده بود . ...... باد سرد صبحگاهی کویر، بوی مرگ طبس را به چهار سوی عالم برد و روز بعد رادیو با اعلام خبر زلزله طبس، مردمی را روانه طبس نمود تا به فر یاد آسیب دیدگان برسند..... اگرچه افرادی حتی تا روزهای بعد از زلزله از مرگ نجات یافتند ولی تقریبا" بسیاری از ساکنان طبس در اولین دقایق جان باختند ...... و چه راست می گفت عمه ام که فردا قرار است همه با هم به امام زاده برویم .....روحشان شاد و یادشان گرامی باد
....اگرچه از آن صبح سالیان سال میگذرد ... امام زاده بازسازی شد و شهر عوض شد ولی چهره به خاک خفته طبس در آن روز برای بازماندگان زلزله فراموش نشدنی است... طبس را اگر هزاران بار زیباتر از قبل بسازند بازهم برای طبسیها ،آن طبس نمی شود​

<H3 class=post-title align=right>زمینلرزه طبس- یادداشت از دکتر محمد آریامنش که درزمان زلزله در طبس بود



</H3>سالروز زلزله طبس1357-عکسهای طبس امروزی و پس از زمینلرزه









www.yazdfarda.coml

 

[Hosein Kian]

مقاوم سازی ساختمانها در برابر زلزله

مقاوم سازی ساختمانها در برابر زلزله

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]برگردان : مهندس حمید خطابخش
چکیده
شمار زیادی از سازه های موجود که در مناطق زلزله خیز واقع شده اند بر اساس آیین نامه های طراحی لرزه ای قدیمی که دیگر اعتباری ندارند ، ساخته شده اند . علاوه بر آن شماری از زلزله های اصلی که در طول سالهای اخیر اتفاق افتاده اند بر اهمیت سبک شدن برای کاهش خطر لرزه ای تاکید می کنند.
مقاوم سازی لرزه ای سازه های موجود یکی از موثرترین روش ها برای کاهش این خطر است .در سالهای اخیر تحقیقات مهمی به مطالعه در رابطه با راهکارهای مختلف جهت ترمیم و تقویت سازه های بتن مسلح برای بالا بردن عملکرد لرزه ای آنها اختصاص داده شده است .
بهرحال عملکرد لرزه ای سازه میتواند توسط مقاوم سازی یا ترمیم افزایش یابد . که در این مقوله مهندس راهکاری را بر اساس ارزیابی لرزه ای سازه انتخاب می کند.
بنابراین نیازهای اساسی ترمیم و تحقیقات مختلف روی راهکارهای مقاوم سازی میبایست قبل از انتخاب روش روش مقاوم سازی بررسی شود .در این مقاله مشخصات راهکارهای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته و همچنین رابطه بین مقاوم سازی و خصوصیات سازه ای شرح داده شده است.علاوه بر آن چند مورد از مطالعات سازه ای که برای مقاوم سازی اعمال شده ، ارایه شده است.
[/FONT][FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]راهکارهای مقاوم سازی لرزه ای
معرفی
شمار زیادی از راهکارهای موجود مقاوم سازی لرزه ای بسته به نوع و شرایط مختلف سازه موجود است . بنابراین انتخاب نوع مقاوم سازی روند پیچیده ای دارد و تحت تاثیر توام فناوری ، شرایط اقتصادی و اجتماعی قرار دارد .در زیر عواملی که روی انتخاب راهکارهای مقاوم سازی تاثیر می گذارد را بررسی می کنیم :
• مقایسه هزینه مقاوم سازی و اهمبت سازه
• نیروی انسانی موجود
• طول مدت اجرا یا زمان عدم استفاده
• تکمیل و تقوی[/FONT]

​

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]ت بر اساس عملکرد مورد نظر کارفرما
• توجه به تناسب معماری و نقش سازه ای و تکمیل سازه موجود
• تداخل برگشت پذیری
• کنترل کیفیت سطح عملکرد
• اهمیت سیاسی و تاریخی سازه
• سازگاری روش مقاوم سازی با سیستم سازه ای موجود
• عدم نظم در سختی ، مقاومت و شکل پذیری
• تناسب سختی ، مقاومت و شکل پذیری
• کنترل آسیب وارده به مولفه ها و اجزای غیر سازه ای
• ظرفیت مناسب باربری سیستم فونداسیون
• مصالح تعمیر و تکنولوژی موجود
[/FONT]
[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]بطور کلی دو روش برای افزایش ظرفیت لرزه ای سازه های موجود وجود دارد .اولین روش مقاوم سازی سطح سازه است که شامل اصلاحات کلی سیستم سازه ای است .به شکل۶ نگاه کنید. اصلاحات کلی متداول شامل اضافه کردن دیوارهای سازه ای، بادبند های فولادی یا جداکننده های پایه است .دومین روش مقاوم سازی سطحی عضو می باشد. در این روش اعضایی که ظرفیت شکل پذیری ناکافی دارند ظرفیتشان به منظور برآورده کردن حالات حدی افزایش می یابد.مقاوم سازی سطح عضو شامل روشهایی از قبیل اضافه کردن بتن ، فولاد یا زره پوش کردن ستون باالیاف پلیمری مرکب به منظور محدود کردن است.

اصلاح کلی سیستم سازه ای
مقاوم سازی سطح سازه
مقاوم سازی سطح سازه بطور معمول برای افزایش مقاومت جانبی سازه های موجود مورد استفاده قرار می گیرد . از این قبیل مقاوم سازی ساختمانهای بتن مسلح می توان بادبندهای فولادی ، کابلهای پیش تنیده ، دیوارهای پر کننده ، دیوارهای برشی ، پرکننده ها با مصالح بنایی و جداکننده های پایه را نام برد .روشهایی که در زیر شرح داده میشود معمولا برای مقاوم سازی سطح سازه مورد استفاده قرار می گیرد:
اضافه کردن دیوارهای سازه ای بتن مسلح
اضافه کردن دیوارهای سازه ای یکی از متداولترین روشهای مقاوم سازی سطح سازه برای تقویت سازه های موجود می باشد . بطور کلی تعمیر و ترمیم دیوار برشی موجود یا پرکننده برای یکی از دهانه های قاب استفاده می شود .علاوه بر آن به منظور کاهش زمان و هزینه از شاتکریت یا پانلهای پیش ساخته استفاده می شود . تحقیقاتی که در زمینه دیوارهای سازه ای انجام شده است و یافته ها به نسبت تحقیقات دقیق انجام شده گزارش شده است .تحقیقات نشان می دهد که روند پرکنندگی نقش مهمی در پاسخ پانلها و سازه های دیگر ایفا کرده است . روند پرکنندگی با سخت کردن سازه می تواند برش پایه را افزایش دهد .اثرات واژگونی و برش پایه در محل پر کننده سخت کننده متمرکز شده است .بنابراین در این محلها فونداسیون میبایست تقویت شود.
JIRSA و KREGER در ۱۹۸۹ دیوارهای پرکننده یک طبقه را در کاربرد برای چهار نمونه آزمایش کردند.در آزمایش آنها از یک قاب بتن مسلح سه دهانه ، تک طبقه غیر شکل پذیر تا تکنیکهای ساختمان سازی در دهه ۱۹۵۰ را مدل کنند. در این سازه فاصله آرماتورهای برشی ستون زیاد بود و فشردگی وصله ها برای تامین مقاومت کششی نهایی کافی نبود .در آزمایش آنها ابتدا دیوارهای سه گانه در محل بازشو تغییر یافت .آرماتورهای طولی در نزدیکی ستونهای موجود برای افزایش پیوستگی فولاددر ۴ نمونه اضافه شد.در ابتدای ۳آزمایش شکستهای ناشی از وصله های لب به لب ناقص ستونبا وجود ترمیم پرکننده هاایجاد شد.
نمودار تاریخچه بارگذاری-تغییر مکان دیوار پر کننده
استفاده از بادبندهای فولادی
اضافه کردن بادبندهای فولادی برای تقویت کلی و سخت کردن ساختمانهای موجود می تواند موثر باشد .بادبندهای هم مرکز یا برون مرکز می توانند در دهانه های انتخابی یک قاب بتن مسلح برای افزایش مقاومت جانبی سازه استفاده شود.مزیت این روش آنست که دیگر به تقویت فونداسیون نیاز نیست چون بادبندهای فولادی معمولا بین اعضای موجود قرار میگیرند.
افزایش بارگذاری روی فونداسیون موجود در محل بادبندها ممکن است پس هنوز بایدفونداسیون مورد ارزیابی قرار گیرد .علاوه بر آن اتصال بین قاب بتنب موجود و اعضای بادبندی باید به دقت انجام شود زیرا اتصال در طول مدت زلزله آسیب پذیر است.
گزارشات چندبن محقق حاکی از موفقیت استفاده از بادبندها برای ارتقای رفتار سازه های بتن مسلح است .علاوه بر آن استفاده از بادبندهای فولادی پس کشیده توسط میراندا و برترو در ۱۹۹۰ به منظور ارتقای پاسخ ساختمانهای مدارس کم ارتفاع در مکزیک مورد بررسی قرار گرفته است.
مارسی و گل در ۱۹۹۶ روی یک سازه ساختمانی دال ستون که با مقیاس یک سوم ، دو دهانه ، دو طبقه قاب بتن مسلح ساخته شده بود آزمایش کردند .آنها این آزمایش را در ۲ مرحله با بادبندهای فولادی برون محور و هم محور آزمایش کردند و آنها را با قاب بتنی اصلی مقایسه کردند .شکل ۹ قاب نمونه مهاربندی نشده را نشان میدهد .شکل۱۰ با مقایسه منحنیهای هیسترزیس قاب مقاوم سازی نشده و مقاوم سازی شده نشان دهنده افزایش مقاومت ، سختی و استهلاک انرژی ناشی از مقاوم سازی است.این آزمایش برای هر دو نمونه مقاوم سازی شده درست بود .مخصوصا نتایج بعد از اتصال بتن و بادبند نشان داد که قاب رفتاری بسیار شکل پذیر دارد. به طوریکه در ۱۵ چرخه بارگذاری بدون شکست باقی ماند.
[/FONT]

​

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]جداسازی لرزه ای
اخیرا ، شمار زیادی از محققان روی جداسازی لرزه ای بعنوان روشی برای مقاوم سازی تحقیقاتی انجام داده اند. هدف این نوع از مقاوم سازی ، جدا کردن سازه از زمین در طول حرکت زمین هنگام وقوع زلزله است .محل قرارگیری بین روبنا و فونداسیون آن است .بدلیل خصوصیات عالی استهلاک انرژی این روش بهترین برای ساختمان با ارتفاع کم و بار زیاد است.
استهلاک انرژی اضافی متداولترین روش برای زیاد کردن استهلاک انرژی یک سازه شامل قرار دادن میراگرهای اصطکاکی ، ویسکوالاستیک و هیسترزیس بعنوان مولفه های مهاربندی قابها می باشد .تعدادی از محققان مطالعاتی بر روی استهلاک انرژی اضافی داشته اند .از طرف دیگر FEMA ۳۵۶ در مورد بعضی جنبه های منفی این روش صحبت می کند.
هنگامیکه تغییر مکانهای جانبی در اثر استفاده از استهلاک انرژی اضافی کاهش پیدا می کنند نیروها در سازه افزایش می یابد.
مقاوم سازی سطح عضو
مقاوم سازی سطح عضو می تواند با استراتژی موثرتری نسبت به مقاوم سازی سطح سازه انجام شود .زیرا اعضایی که نیاز به افزایش عملکرد لرزه ای آنها در سازه وجود دارد انتخاب شده و مقاوم سازی میشوند . مقاوم سازی سطح عضو شامل اضافه کردن بتن ، فولاد یا الیاف پلیمری مرکب برای استفاده در ستونها و اتصالات بتن مسلح می باشد.مخصوصا در سازه های دال تخت اگر دال برای اثرات ترکیبی بارهای جانبی و ثقلی طراحی نشده باشد شکست ناشی از برش پانچ اتفاق می افتد.پس مقاوم سازی محلی کارایی بسیار مهمی در اتصالات ستون به دال دارد .اخیرا تحقیقاتی در رابطه با مقاوم سازی سطح عضو در آمریکا در مورد ستونها ، اتصالات تیر به ستون و اتصالات دال به ستون انجام شده است.
زره پوش کردن ستون
مقاوم سازی ستون امری حیاتی برای عملکرد لرزه ای سازه محسوب می شود .برای جلوگیری از سازوکار طبقه در طول زلزله ، ستون ها نباید ضعیفترین اعضای یک سازه ساختمانی باشند .پاسخ ستون در یک سازه ساختمانی توسط ترکیب نیروی محوری ، خمشی و برشی کنترل میشود .بنابراین زره پوش کردن ستون می تواند برای افزایش مقاومت برشی و خمشی ستون استفاده شود تا ستون آسیب نبیند .اخیرا تحقیقاتی با تکیه بر کاربرد کامپوزیتها انجام شده است .بویژه مصالح الیاف پلیمری مرکب برای مقاوم سازی ستون استفاده می شود.
اگر زره پوش ها بطور موثر ستون را محصور کنند از شکست ستون در ناحیه مفصل پلاستیک جلوگیری می شود.
مقاوم سازی اتصالات دال به ستون
در اتصالات دال به ستون شکست برش پانچ ناشی از انتقال لنگرهای نامتعادل بحرانی ترین نوع از آسیب سازه ای است . مقاوم سازی اتصالات دال به ستون به منظور جلوگیری از شکستهای ناشی از برش سودمند است و تحقیقات زیادی در رابطه با مقاوم سازی اتصالات دال به ستون انجام شده که شامل اضافه کردن بتن به سرستون یا صفحات فولادی به دو قسمت دال است که می تواند از شکست های ناشی از برش پانچ جلوگیری کند .هر دو راه حل نشان دهنده افزایش مقاومت دور تا دور سطح برش پانچ میباشد .جزییات این روش در شکل۱۲ نشان داده شده است.
[/FONT]

​

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]مقاوم سازی اتصالات دال به ستون
گزینش روشهای مقاوم سازی
الناشای و پینهو در ۱۹۹۸ پیشنهادات دیگری در رابطه با روشهای مقاوم سازی ارایه کردند که توسط تاثیر روی خصوصیات پاسخ سازه ای طبقه بندی شده بود .این تئوری یک راه اقتصادیتر را ارائه داد زیرا فقط نیاز به تغییر خصوصیت سازه داشت .آنها این تئوری را توسط افزایش یک به یک ۳ پارامتر پاسخ طراحی یعنی سختی ، مقاومت و شکل پذیری آزمایش کردند .دیوارهای بتنی به منظور برنامه آزمایش استفاده شدند و اطلاعات آزمایش با نتایج تحلیل کامپیوتری مقایسه شدند . تاثیر مداخله روشهای گزینش روی رفتار کلی مشخص و معین شد. شکل۱۳ ارزیابی و مقطع عرضی نمونه را نشان میدهد.
[/FONT]

​

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]ارزیابی و مقطع عرضی نمونه
صفحات فولادی مهار شده خارجی به منظور افزایش سختی بدون هیچ تغییری در مقاومت و شکل پذیری استفاده شد .در این زمینه ارتفاع ، عرض و ضخامت صفحه پارامترهای مهمی برای کنترل میزان افزایش سختی می باشند . برای بدست آوردن بهترین نتایج تا جایی که ممکن بود صفحات نزدیک لبه ها قرار داده شدند .آرماتورهای مهار نشده خارجی می توانند تنها به منظور افزایش مقاومت استفاده شوند .استفاده از بازوی اهرم بلندتر و ضخامت یا مقاومت نهایی کوچکتر بهترین نتایج را می دهد .بالا خره ، برای تنها افزایش شکل پذیری می توان از صفحات فولادی با محدود شدگی خارجی استفاده کرد .برای بدست آوردن بهترین نتایج ، صفحات به هم بسته شدند و ارتفاع مجموع صفحات به بیشترین مقدار خود رسید.
[/FONT]

​

[FONT=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]نتیجه گیری
مقاوم سازی لرزه ای یک روش موثر برای کاهش خطر لرزه ای برای سازه های موجود است .روشهای متعددی برای بهبود رفتار لرزه ای سازه های بتن مسلح وجود دارد .بدست آوردن اطلاعات دقیق در حین ساخت و اطلاعات تحلیلی ارزیابی سازه موجود و انتخاب استراتژی مقاوم سازی بسیار مهم است . شماری از مطالعات تحلیلی و آزمایشگاهی بر روشهای مقاوم سازی لرزه ای و گسترش فعالیتهای کنترل آسیب لرزه ای متمرکز شده است .تحقیقات اضافی نیز باید رای انتخاب روش مقاوم سازی بر مبنای عملکرد ، اقتصاد و قابلیت ساخت سازه انجام شود .

نقل : تارنمای گسترش مهندسی عمران
[/FONT]

 

[Hosein Kian]

ارزیابی ساختمان در برابر زلزله

ارزیابی ساختمان در برابر زلزله

چگونه مقاومت ساختمان مسکونی خود را در مقابل زلزله های احتمالی ارزیابی کنیم؟


ارزیابی آسیب پذیری لرزه ای ساختمان های موجود، عملکرد آنها را در مقابل زلزله های احتمالی آتی پیش بینی می کند. شما می توانید با یک بررسی ساده و بر اساس مراحل ذکر شده در ذیل، ساختمان خود را ارزیابی و در صورت نیاز، با مراجعه به متخصصان مهندسی زلزله، تدابیری برای مقاوم سازی آن اتخاذ کنید.
در مناطق زلزله خیز، ساختمان باید به گونه ای طراحی و اجرا گردد که در مقابل زلزله های متوسط (مثلاً تا شدت VII مرکالی اصلاح شده) به اسکلت ساختمان آسیبی نرسد. البته همان طور که قبلاً نیز گفته شد آسیب های جزئی به اثاثیه ی منزل، شیشه ها، قاب عکس ها، ... قابل قبول است، اما در مقابل زلزله های شدید (مثلاً تا درجه XI مرکالی اصلاح شده) نباید ساختمان فرو بریزد، اگر چه احتمال وارد آمدن آسیب های قابل ملاحظه به اسکلت ساختمان وجود دارد.
* توجه

از احداث ساختمان در مناطق زیر پرهیز شود:
● در نزدیکی و روی گسل ها
● در زمین های سست و خاک های رسی و نخاله های ساختمانی
● در لبه ی شیب ها یا پرتگاه ها
● در زمین هایی با شیب تند و ناپایدار
برای یک ارزیابی ساده باید ابتدا بر اساس جدول 1 که در آن معیارها و سئوال های مورد نظر قید شده است، به ساختمان خود نمره دهید و آنگاه این نمره را با جدول 2 مقایسه کنید. در این حالت شما پی خواهید برد که ساختمان شما در یک نگاه کلی چه وضعیتی دارد. نسبت خسارت کل ساختمان را می توان به روش زیر محاسبه کرد(روی تصویر پایین کلیک کنید):

فرمول محاسبه خسارت ساختمان
L1 , L2 , L3 , L4 , L5 , L6 نمرات مربوط به سئوال های شش گانه می باشند که با توجه به شدت زلزله ی مورد نظر انتخاب می شوند. این نسبت قاعدتاً باید بین 0 تا 1 باشد. از این رو اگر نتیجه ی محاسبه بیش از 1 گردید، باید همان عدد 1 در نظر گرفته شود. پس (روی تصویر پایین کلیک کنید) :

​

معیارها و سئوال های شش گانه عبارتند از:

● شیب زمین
● نوع زمین
● نوع سیستم ساختمان
● نوع سقف طبقات
● پلان ساختمان
● کیفیت ساختمان
در جدول 1 برای هر کدام از موارد فوق نمراتی تعیین شده است که هر چه نمرات پایین تر باشد، بیانگر وضعیت بهتر موارد قید شده است. در صورتی که پاسخ به هر کدام از موارد فوق برای شما میسر نمی باشد، با یک مهندس عمران مشورت نموده و از ایشان کمک بگیرید.

جدول 1
با کمی دقت در جدول 1 پی می بریم که:
می بایست ساختمان در حداقل شیب احداث شود.
ساختمان در زمین های سخت بنا شود.
ساختمان می بایست دارای سیستم سازه ای مناسب باشد که این سیستم می تواند از نوع فلزی، بتونی یا در ساختمان های آجری حتماً با کلاف قائم و افقی باشد.
سقف ساختمان از نوع دال بتونی باشد.
پلان ساختمان متقارن و دارای حداقل بیرون آمدگی و تو رفتگی باشد.
نهایتاً اینکه ساختمان به نحو مطلوب و مهندسی ساز اجرا شده باشد.

جدول 2
ساختمان های مقاوم در مقابل زلزله


اگر اصول کلی و معیارهای ذیل در یک ساختمان به اجرا در آید، این ساختمان می تواند در برابر زلزله های شدید، مقاومت مناسبی را داشته باشد:
● تهیه ی نقشه های معماری و سازه ای همراه با دفترچه ی محاسباتی که به تأیید مهندسان سازمان نظام مهندسی کشور رسیده باشد.
● استفاده از مصالح استاندارد: مصالح استاندارد دارای کیفیت مطلوب بوده و باید به تأیید مؤسسه ی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران یا مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، رسیده باشد.
● اجرای صحیح کلیه ی مراحل ساخت ساختمان: اجرای ساختمان می بایست توسط مهندسین صاحب صلاحیت به انجام رسیده و در تمام مراحل تحت نظارت مهندس ناظر به انجام رسد.
خوشبختانه در حال حاضر، علم مهندسی زلزله به گونه ای پیشرفت نموده است که در صورت به کارگیری اصول و ضوابط فنی، ساختمان می تواند در مقابل ارتعاشات و حرکات ناشی از زمین لرزه مقاوم باشد و صدمه ای برای ساختمان و ساکنان آن ایجاد نکند.

 

[Hosein Kian]

خانه های ناپایدار

خانه های ناپایدار



در حالی مردم از اخبار مربوط به زلزله با خبر می شوند که معضلات این پدیده طبیعی آشکار می شود ؛ اما حقیقت این است که مردم ایران در هیچ کجای این کشورحتی لحظه ای از خطر زلزله در امان نیستند.
نگاهی به مناطق مختلف ایران روی نقشه ای که مراکز تحقیقاتی تهیه کرده اند نشان می دهد که همه مناطق ایران در مناطقی از کم خطر تا خیلی خطرناک قرار گرفته اند و در واقع جایی از ایران نیست که هرگز در آن زلزله ای رخ ندهد. ژاپن هم این چنین است با این تفاوت که بیشتر زلزله های آن بالای 6 ریشتر است ؛ اما هرگز نمی شنویم که دست کم در طول یک سال یا دو یا حتی 3 سال دچار فاجعه ای به عمق فاجعه زلزله بم یا زلزله بروجرد و دورود شود. همه مناطق ایران در مناطقی از کم خطر تا خیلی خطرناک قرار گرفته اند و در واقع جایی از ایران که هرگز در آن زلزله ای رخ ندهد کمتری می بیند .


موضوعات روشن مربوط به زلزله آنقدر وسیع و متنوع است که اگر گفتگوی امروز را به این مورد اختصاص دهیم ، تکراری نخواهد بود. گفتگوی زیر با دکتر ناهیدرزاقی آذر، متخصص سازه های مقاوم در برابر زلزله انجام شده است.




هر وقت زلزله ای رخ می دهد ، حرف از مقاوم سازی هایی می شود که به ظاهر تا زلزله بعدی بدون هیچ اقدام جدی و عملی هم به فراموشی سپرده می شود ؛ اما برای مردم نگرانی این مساله مهمتر است که آیا می توان وقوع زلزله را پیش بینی کرد؟


انرژی آزاد شده در زمان وقوع زلزله بسیار زیاد است و امکان جلوگیری از وقوع زلزله وجود ندارد ، بنابراین شناخت زلزله و بررسی اثرات آن در ساختمان ها و طراحی و اجرای صحیح بناها می تواند در کاهش خسارات ناشی از وقوع زلزله بسیار موثر باشد. هرچه جرم ساختمان کمتر باشد نیروی زلزله کمتری به آن وارد می شود و آسیب کمتری می بیند



آیا می توان پیش از وقوع زلزله اقداماتی کرد تا خسارات و تلفات آن کمتر بشود؟


زلزله به دلیل بحرانی که ایجاد می کند نیازمند مدیریت و برنامه ریزی صحیح است. اقدامات کاهش خسارت های زلزله در 3 مرحله پیش از وقوع ، هنگام وقوع و پس از آن انجام می شود. بدیهی است که مهمترین و گسترده ترین بخش مدیریت بحران پیش از وقوع زلزله صورت بگیرد ؛ اما از آنجا که بیشتر تلفات و خسارات زلزله ناشی از تخریب ساختمان ها و ابنیه است ، بنابراین در صورتی که اثرات زلزله بر ساختمان ها مشخص و طراحی و اجرای آنها با توجه به این اثرات انجام شود، بیشتر می توان از خطرات زلزله در امان بود.



زلزله چه اثراتی بر ساختمان می گذارد که قابل تشخیص و طراحی است؟


بر اثر حرکات ناشی از زلزله به هر جسمی از جمله ساختمان ، نیرویی وارد می شود که متناسب با جرم آن و شتاب زلزله است و از آنجا که مقدار و جهت این نیرو با زمان تغییر می کند ، ساختمان دچار حرکت و تغییر شکل در بخشهای مختلف می شود که لازم است تعداد و چگونگی وارد شدن این نیرو و عکس العمل مناسب اسکلت ساختمانی ارزیابی شود.



مشاهده می شود که وقوع زلزله در هر منطقه هر بار با شدت یا ریشتر متفاوتی بروز می کند، آیا این مسئله علت خاصی دارد؟


میزان شتاب زلزله بستگی به پتانسیل لرزه خیزی منطقه دارد. همه مناطق کشور دارای لرزه خیز یکسان نیستند. بررسی و مطالعه گسل های موجود ، سوابق لرزه خیزی منطقه و شناخت لرزه زمین ، منجر به تهیه نقشه های پهنه بندی لرزه ای کشور است که در آیین نامه زلزله ایران (2800 ) موجود است. اقدامات کاهش خسارت های زلزله در 3 مرحله پیش از وقوع ، هنگام وقوع و پس از آن انجام می شود. بدیهی است که مهمترین و گسترده ترین بخش مدیریت بحران پیش از وقوع زلزله صورت بگیرد


طبق این نقشه ، ایران به 4 پهنه با لرزه خیزی بسیار زیاد، متوسط و کم تقسیم شده است. بیشتر مناطق ایران در پهنه با خطر لرزه ای بسیار زیاد یا زیاد واقع شده اند. براساس این تحقیقات ، میزان پیشینه شتاب لرزه در هنگام بروز زلزله های شدید و متوسط ارزیابی شده است و به طور حتم باید در محاسبه نیروی وارد بر ساختمان ها در نظر گرفته شود.

به نظر نمی رسد آیین نامه ای به این مهمی برای استفاده سلیقه ای سازندگان ساختمان ها تدوین شده باشد. آیا ارگانی وجود ندارد که اجرای این آیین نامه را در کشور زلزله خیز ایران کنترل کند؟


در گام نخست شهرداری ها موظفند تا ساختمان را از نظر معماری ، سازه ای و تاسیساتی کنترل کنند.

آیا می توان چنین نتیجه گرفت ، فاجعه ای که امروزه از زلزله در کشورمان ایجاد می شود به دلیل اشکال در فرایندی است که از آن یاد کردید؟


خیر. آیین نامه یاد شده در سال 67 به وسیله مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن که وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی است تهیه و تدوین شده و در سالهای بعد 2 ویرایش روی آن صورت گرفت. ساختمان هایی که تخریب می شوند بیشتر زمان ساختشان به پیش از این سال می رسد ؛ البته پیش از این سال آیین نامه هایی بوده که اجرای آنها صرفا برای ساخت ساختمان های بزرگ ، برج ها و ادارات دولتی و وزارتخانه ها به کار می رفته است ؛ اما در فرآیند ساخت خانه های مسکونی و شخصی سازی ها چندان جدی گرفته نمی شد ؛ البته نمی توان نقش ضعیف ارگانها و مسوولان نظارتی بر ساخت را نادیده گرفت. بررسی زلزله های چند سال اخیر اهتمام هر چه بیشتر بر نظارت بر رعایت و اجرای آیین نامه ها و ضوابط فنی ساختمان ها منجر شده است. منظور از مقاوم سازی این است که سازه یا اسکلت ساختمان که بارهای وارده به ساختمان را تحمل می کند ، باید تقویت شود تا بتواند علاوه بر بارهای موجود نیروهای زلزله را تحمل کند



ساختمان های زیادی متعلق به پیش از سال 67 هستند ، آیا برای این ساختمان ها می توان کاری کرد؟


البته ، تحقیقات وسیعی در سراسر جهان و ایران صورت گرفته است تا راه حلی منطقی برای کاهش آسیب پذیری ساختمان های موجود در برابر زلزله پیدا شود.
در واقع باید کاری کرد تا مقاومت لازم برای تحمل زلزله پیش بینی شده در منطقه را به دست آورند . این کار یعنی مقاوم سازی .

مقاوم سازی در خانه های ساخته شده چگونه ممکن می شود؟


منظور از مقاوم سازی این است که سازه یا اسکلت ساختمان که بارهای وارده به ساختمان را تحمل می کند ، باید تقویت شود تا بتواند علاوه بر بارهای موجود نیروهای زلزله را تحمل کند.



چه کسانی طرح مقاوم سازی را تهیه و اجرا می کنند؟


برخی از متخصصان طراحی سازه در زمینه مقاوم سازی صاحب نظر و متخصص هستند ؛ هر چند طی یکی دو سال اخیر که مساله مطرح شده است بسیاری افراد فرصت طلب و سودجو به نام این طرح هزینه زیادی از صاحبان ساختمان ها گرفته اند. خشت و گل نامناسب ترین مصالح ساختمان سازی است که به هیچ وجه مقاومت لازم را در برابر بارهای وارده بویژه زلزله ، ندارند



آیا مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن یا دستگاه های مسوول دیگر ، آیین نامه ایبرای مقاوم سازی تدوین کرده اند؟


بله ، دستورالعمل ها و سفارش نامه هایی از سوی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و دیگر موسسات ذیربط تهیه شده است.

آیا همه ساختمان ها امکان مقاوم شدن از این طریق را دارند؟


بررسی سیستم سازه ای و نوع اسکلت ساختمان نشان خواهد داد که ساختمان قابل مقاوم سازی است یا خیر. بدیهی است که همه ساختمان ها را نمی توان مقاوم سازی کرد ؛ زیرا سازه برخی از آنها به قدری با مصالح نامناسب ساخته شده و یا سیستم سازه ای ندارد که مخارج مقاوم سازی آنها بیش از تخریب و نوسازی آنها خواهد بود. در این خصوص متخصصان باید تحقیق و مطالعه کنند و راه حل منطقی تر ، اقتصادی تر و مناسب تری برای مقاوم سازی یا تخریب و نوسازی برگزینند. مهمترین عامل در تامین ایمنی ساختمان ها در برابر زلزله ، وجود اسکلت منسجم و یکپارچه ای است که اعضای آن را به درستی به هم اتصال بدهد و بارها را به مقصد ، یعنی زمین محل ساخت ، منتقل کند



در بسیاری از شهرستان های کشور به ویژه روستاها ساختمان های خشتی و گلی وجود دارد، آیا این ساختمان ها قابل مقاوم سازی هستند؟


متاسفانه در زلزله های اخیر بناهای خشتی و گلی جزو بیشترین خرابی ها بوده اند. خشت و گل نامناسب ترین مصالح ساختمان سازی است که به هیچ وجه مقاومت لازم را در برابر بارهای وارده به ویژه زلزله ، ندارند و به سبب همین آسیب پذیری بسیار بالا ، مقاوم سازی آنها نیز امکانپذیر نیست و مخارج زیادی را در برمی گیرد که به مراتب بیشتر از تخریب و نوسازی است .

با این همه آسیب پذیری ، بازهم روستاها از خشت و گل ساخته می شوند.


آیین نامه زلزله ایران (2800) در ابتدا به این مساله اشاره دارد که باید از ساختن بناهای خشت و گل دوری کرد.

گفته می شود در برخی کشورها ، زیر ساختمان ها فنر یا اجسامی می گذارند تا هنگام زلزله کل ساختمان به حرکت درآید و از خسارت رسیدن به آن جلوگیری شود. آیا این مطلب صحیح است ؟


بله. درخصوص میرا کردن نیروی زلزله به وسیله فنر یا مواد لاستیکی ، تحقیقات زیادی در جهان انجام گرفته است. این دمپرها ، زیر فوندانسیون ساختمان ، در محل اتصال آن به زمین قرار می گیرند و هنگام زلزله تغییر شکل می یابند و کل ساختمان را یک جا حرکت می دهند و به این ترتیب ، وارد شدن نیروی زلزله به ساختمان یا حرکات اعضای سازه نسبت به یکدیگر و تغییر شکل آنها جلوگیری می شود و دچار خسارت نمی شوند. این روش بسیار پرهزینه است و هنوز هم در دنیا به عنوان یک راه حل رایج و علمی قلمداد نمی شود و به لحاظ تخصص و دقتی که اجرا و کارگذاری و کنترل دمپرها در طول عمر ساختمان نیاز دارند تنها تعداد کمی از ساختمان ها در برخی کشورهای زلزله خیز جهان به این شکل ساخته شده اند. اجرای ساختمان هم مانند پزشکی و دیگر رشته های علمی و فنی باید تنها به عهده مهندسان ساختمان گذارده شود ، نه این که هرکس بتواند بدون هیچ تخصصی به این کار اشتغال ورزد



در آخر اگر به عنوان یک کارشناس ، برای مردم که متقاضی خرید واحد مسکونی هستند و همچنین سازندگان سفارشی دارید ، بفرمایید.


مهمترین عامل در تامین ایمنی ساختمان ها در برابر زلزله ، وجود اسکلت منسجم و یکپارچه ای است که اعضای آن را به درستی به هم اتصال بدهد و بارها را به مقصد ، یعنی زمین محل ساخت ، منتقل کند. در بسیاری از ساختمان ها از آهن ، میلگرد و بتن استفاده شده است ؛ اما سازه انسجام کافی را ندارد، یعنی اعضای آن به درستی به هم متصل نشده اند و با کوچکترین حرکتی از هم جدا می شوند. عامل دیگر سبکی ساختمان است که در ایران متاسفانه فرهنگ صحیحی برای ساخت و ساز در میان عوام وجود ندارد و عامه مردم تصور می کنند که هرچه بیشتر از مصالح سنگین استفاده کنند ، ساختمان محکم تر می شود. حال آن که هرچه جرم ساختمان کمتر باشد نیروی زلزله کمتری را به خود می گیرد و آسیب کمتری به آن وارد می شود. عامل دیگر، اجرای ساختمان از سوی متخصصان و مهندسان ساختمان است. اجرای ساختمان هم مانند پزشکی و دیگر رشته های علمی و فنی باید تنها به عهده مهندسان ساختمان گذارده شود ، نه این که هرکس بتواند بدون هیچ تخصصی به این کار اشتغال ورزد.



منبع :

سایت روزنامه جام جم WWW.JAMEJAMONLINE.IR

 

[Hosein Kian]

چگونگی اندازه گیری زلزله

چگونگی اندازه گیری زلزله

تاریخچه ی ثبت و اندازه گیری زمین لرزه به سالیان بسیار دور برمی گردد. در سال 137 میلادی، در کشور چین، دانشمندان دستگاهی ساختند که امروزه ما آن را لرزه نما می نامیم. این لرزه نما شامل کوزه ای فلزی بود که در جهت های مختلف آن، گوی های فلزی در دهان چند اژدها قرار داده شده بود. هنگام وقوع زمین لرزه، برخی از این گوی ها که در امتداد جابجایی زلزله قرار داشتند، سقوط کرده و در دهان قورباغه های فلزی که در اطراف کوزه تعبیه شده بودند، می افتادند. بدین ترتیب، وقوع و جهت زمین لرزه برای دانشمندان مشخص می گردید.

اما امروزه به کمک دستگاه های حساسی به نام "لرزه نگار" می توان از فاصله ی چند کیلومتری، مشخصات زلزله را ثبت کرد(تصویر بالا). اساس ساختمان این دستگاه ها، وسیله ای است که به آن "لرزه سنج" می گویند. معمولاً لرزه سنج ها را در سه جهت عمود بر هم شمالی– جنوبی، شرقی–غربی و عمودی قرار داده تا لرزش زمین را در سه جهت ثبت کنند.
لرزه نگارها به ساعت های بسیار دقیقی مجهز هستند که قادرند ساعت وقوع زمین لرزه را با دقت بسیار بالایی ثبت کنند.

اما در اندازه گیری زمین لرزه از دستگاه دیگری نیز استفاده می شود که "شتاب نگار" نامیده می شود(تصویر بالا).
مهندسان ساختمان برای طراحی سازه های مقاوم در برابر زلزله، نیاز به شناخت حرکت های شدید زمین دارند که انتظار می رود در طول عمر مفید ساختمان رخ دهد. بهترین روش برای به دست آوردن این حرکات، ثبت شتاب حرکت زمین، در حین رویداد زمین لرزه است. دستگاهی که قادر به ثبت این شتاب هاست، شتاب نگار نامیده می شود. واحد سنجش شتاب ناشی از زمین لرزه، درصدی از شتاب ثقل زمین است.
مقیاس های اندازه گیری زلزله

بارها در هنگام وقوع زلزله با مقیاسی به نام بزرگی (ریشتر) روبرو شده ایم. اما شاید مقیاس دیگری را نیز به نام شدت (مرکالی) شنیده باشیم. این دو مقیاس، مهم ترین مقیاس های اندازه گیری زمین لرزه هستند که قدرت یک زمین لرزه را از دو جنبه به شرح ذیل بیان می کنند:
1- بزرگی زمین لرزه

بزرگی یک زمین لرزه به نوعی، میزان انرژی آزاد شده از زمین را نشان می دهد. واحد سنجش بزرگی به افتخار ابداع کننده ی آن، دکتر چارلز ریشتر، با واحد "ریشتر" بیان می شود.

رابطه ی ریاضی مقیاس ریشتر، لگاریتمی است، یعنی افزایش یک واحد در مقیاس ریشتر، نشان دهنده ی افزایش ده واحدی در دامنه ی موج است. به عبارتی، دامنه ی موج زمین لرزه ی 7 ریشتری، 10 برابر یک زمین لرزه ی 6 ریشتری است.
توسط دانشمندان زلزله شناس، روابط ریاضی بین بزرگی و انرژی زمین لرزه برقرار گردیده است و نکته ی مهم این است که بر اساس این روابط، با افزایش یک واحد در بزرگی زمین لرزه، انرژی آن حدود 32 برابر می شود.
برخی مواقع مشاهده می شود که مقادیر بزرگی گزارش شده به وسیله ی مراکز تحقیقاتی مختلف با یکدیگر متفاوت است. این امر به چند دلیل می تواند رخ دهد که از آن جمله می توان به برآورد ابتدایی بزرگی یک زمین لرزه به وسیله ی داده های تعداد معدودی ایستگاه لرزه نگاری اشاره کرد. معمولاً وقتی داده های بیشتری از ایستگاه های مختلف به مراکز محاسبه ی بزرگی می رسد، عدد اولیه ی بزرگی زمین لرزه تغییر می کند. ضمناً زلزله شناسان از روش های مختلفی برای محاسبه ی بزرگی استفاده می کنند که مقداری اختلاف در حدود 3/0 ± در برآوردهایشان قابل پیش بینی است.

2- شدت زمین لرزه

شدت زمین لرزه مقیاسی کیفی است که میزان لرزش های احساس شده و خساراتی را که در هر نقطه بوجود آمده، نشان می دهد. شدت زمین لرزه دارای مقیاس های مختلفی است که یکی از مهم ترین آنها مقیاس "مرکالی" است.

معمولاً این مقیاس را با نمادهای رومی نشان می دهند و دارای 12 درجه ی مختلف به شرح زیر است:
1- شدت (I): لرزشی احساس نمی شود و تنها دستگاه های حساس لرزه نگار اقدام به ثبت زلزله می نمایند.
2- شدت (II): شخص در حال استراحت یا در طبقات بالای ساختمان لرزش را احساس می کند.
3- شدت (III): لرزش در داخل ساختمان احساس می شود و اشیای آویزان مثل لوستر تکان می خورند. ارتعاشی شبیه به گذر کامیون های سبک دارد.
4- شدت (VI): اشیای آویزان تاب می خورند. ارتعاشی شبیه به گذر کامیون های سنگین دارد. درها و پنجره ها به صدا در می آیند.
5- شدت شدت (V): لرزش در خارج ساختمان احساس می شود و جهت آن، قابل برآورد است. افراد از خواب بیدار می شوند. مایعات به حرکت در می آیند و برخی از آنها به خارج از ظروف می ریزند. اشیاء ناپایدار کوچک جابجا یا واژگون می شوند. درها تکان می خورند و باز و بسته می شوند.
6- شدت (VI): همه ی مردم لرزش را احساس می کنند. بسیاری وحشت کرده و از ساختمان ها خارج می شوند. مبل ها جابجا یا واژگون می شوند. درختان و بوته ها تکان می خورند. گچ ها و پوشش های دیوار ترَک بر می دارند. آسیب به ساختمان ها اندک است.
7- شدت (VII): ایستادن مشکل می شود. رانندگان در وسایل نقلیه نیز لرزش را احساس می کنند. اشیای آویزان شدیداً نوسان پیدا می کنند. بناهای غیر مقاوم آسیب می بینند.
8- شدت (IVII): هدایت وسایل نقلیه مشکل می شود. آسیب اندکی در ساختمان های خوب طراحی شده (مقاوم) مشاهده می شود. بناهایی که در مقابله با نیروی افقی زلزله طراحی نشده اند، آسیب دیده و بخشی از آنها فرو می ریزد.
9- شدت (XI): عموم مردم احساس وحشت می کنند. آسیب های جزئی در ساختمان های مهم که طراحی خاصی داشته اند (مانند بیمارستان ها، ایستگاه های آتش نشانی،...) ظاهر می شود، اما به ساختمان های معمولی مقاوم خسارات قابل توجهی وارد می شود و ساختمان های غیر مقاوم آسیب های بسیار شدیدی را می بینند. لوله های زیرزمینی می شکنند.
10- شدت (X): اغلب بناهای معمولی و پیش ساخته تخریب می شود. پل ها، سدها و خاک ریزها صدمه ی جدی می بینند. در زمین لغزش های بزرگ به وقوع می پیوندد.
11- شدت (IX): خطوط لوله ی زیرزمینی کاملاً آسیب دیده و از سرویس خارج می شوند. اغلب پل ها تخریب شده و تعداد کمی ساختمان باقی می ماند.
12- شدت (IIX): فاجعه به تمام معنا رخ می دهد و کمتر سازه ای می تواند چنین شدتی را تحمل نماید،یعنی تخریب و ویرانی کامل.
در جدول بالا، مقایسه ی تقریبی بین "بزرگی" و "شدت" یک زمین لرزه، و میزان انرژی آزاد شده از آن و تعداد این رویداد در سال نشان داده شده است. برای مشاهده ی تصویر جدول به صورت واضح و بزرگ، روی آن کلیک کنید.