Loving Geologist
عضو جدید
سنگ های قیمتی در محیط های مختلف زمین شناسی مشاهده شده اند، در ذیل به آنها اشاره می گردد:
1- ذخایر تشکیل شده در نزدیک سطح زمین
الف) پلاسرها: محرک اصلی اینها آب می باشد. جواهرات در پلاسرهای آمریکا، سواحل جنوب و جنوب غربی استرالیا، آفریقا دیده شده اند. در پلاسرها الماس های خوبی یافت شده است همچنین در آفریقا، و استرالیا. در پلاسرها یاقوت های قرمز باارزش، یشم، تورمالین، توپاز، اسپینل، آکومارین، کریزوبریل وجود دارند. پلاسرهای زامبیا، برزیل، ونزوئلا، گینه نو، و فلات قاره هند معروف هستند. تعدادی از یاقوت های سرخ و کبود دنیا در پلاسرهای برمه و تانزانیا وجود دارند. در سریلانکا جزیره ای به نام جزیره جواهرات وجود دارد که پلاسرهای غنی از جواهرات دارد که این جواهرات شامل یاقوت، گارنت، زیرکن، و سنگ ماه است.
ب)ذخایر تشکیل شده توسط آبهای سطحی، فرورو، و زیرزمینی
آب جزء حلال های قوی است و توانایی بالایی در تخریب تمام کانی ها دارد. آب باران با CO2 ترکیب شده و اسیدکربنیک را تولید می کند که با پیریت ترکیب شده و اسید سولفوریک بوجود می آید اگر این اسید به کانی هایی که کربنات یا مس دارند وارد شود یک کانی نیمه قیمتی به نام مالاکیت را تشکیل می دهد. مالاکیت در روسیه، آفریقا، و افغانستان فراوان است. رودوکروسیت یعنی کربنات منگنز خیلی خوشرنگ بوده و معمولا زمانی تشکیل می شود که در محلولهای اسیدی منگنز وجود داشته باشد. اگر آبهای فرورو سیلیس را حل کنند و به داخل زمین نفوذ کنند در داخل زمین آگات را بوجود می آورند. بعضی از آمیتیست ها به این روش تشکیل می شوند مانند زامبیا، اورال روسیه. اگر محلول اسیدی که مقداری مس را در خودش حل کرده وارد تراکی آندزیت شود و سیلیکات، Al، و فسفات را بگیرد یک کلوئیدی را تشکیل می دهد که حاصلش فیروزه است. سر دسته اینها اوپال قیمتی است. در مناطق گرم و خشک و مناطقی که بارش های ناگهانی دارند سطح آبهای زیرزمینی بالا می آید و حفرات را پر می کند و سیلیس را حل کرده و به سمت پایین می روند زمانی که دوباره بارندگی شد آبهای سیلیس دار دوباره بالا می آیند و در فصل های خشک که سطح آبهای زیرزمینی پایین می آیند و آبهای سیلیس دار خشک می شوند حالت ژلی یافته و بین کریستال و آمورف هستند .
2-ذخایر تشکیل شده توسط فرآیند آذرین- هیدروترمالی
الف) نهشته های هیدروترمالی: زمانی که ماده مذاب به سطح زمین می رسد به آرامی در حال سرد شدن است و سیالاتی از این ماده مذاب حاصل می شود البته باید عمق کمتر از 5 کیلومتر باشد زیرا فشار مانع تشکیل این سیالات می شود. این سیالات 50 تا 500 درجه هستند. این سیالات زمانی که به سطح زمین می رسند به دلیل افت فشار سیالیت بیشتری یافته و راحت به داخل شکستگی های سنگ نفوذ می کنند و ذخایر پرفیری را بوجود می آورند. این سیالات بخشی از داشته هایشان را از ماده مذاب و بخشی را از مسیرشان بدست می آورند. و معمولا در رگه هایی که تمرکز کانی ها صورت می گیرد سیلیس وجود داشته و نقش مهمی در تجمع کانی ها دارد با ارزشترین جواهراتی که به این روش حاصل می شوند توپاز و زمرد است. زمرد کلمبیا معروف است.
ّب) در پگماتیت های گرانیتی: جواهراتی از قبیل توپاز، بریل، فلورین، تورمالین، آپاتیت است که متاسفانه پگماتیت های ایران جواهرات ندارند. بااهمیت ترین پگماتیت دنیا پگماتیت میناس گرایس است که آکومارین، آمیتیست، توپاز، و اسپودومن دارد. بازالت های آلکالن به دلیل اینکه عمیق بوده مواد فرار بالا و عناصر کمیاب بالایی دارند توانایی تولید جواهرات را دارند. بخشی از یاقوت دنیا در این بازالت یافت می شود مخصوصا در آفریقا، تایلند، و کامبوج.
3- ذخایر تشکیل شده توسط دگرگونی ناحیه ای:
الف) دگرگونی ناحیه ای فشار پایین تا حرارت متوسط تا بالا: بهترین و باارزشترین یاقوت دنیا با نام خون کبوتری در سنگ مرمرهای موجود در معدن موقوک برمه است که رنگ منحصر به فرد دارد. یک مرمر سفید با لکه های قرمز است. در این معدن اسپینل و لعل سرخ نیز یافت می شود.
ب) دگرگونی فشاربالا حرارت متوسط تا پایین: در چنین سنگهایی یشم و ژادئیت (کلینوپیروکسن) تشکیل می شود که در استرالیا، هند، چین وجود دارد.
4- ذخایر تشکیل شده از اعماق زیاد:
الف) حاصل از صفحات گوشته ای رانده شده: این ذخایر از عمق می آیند و جواهراتی از قبیل پریدوت و اولیوین در این گروه قرار می گیرند مثل شبه جزیره سینا در مصر.
ب) کیمبرلیت های آفریقا: پایپ های تنوره های الماس است که همان کیمبرلیت های آفریقا هستند که سریع ترین حرکت به سطح زمین را این مواد مذاب دارند زیرا غنی از گاز co2 بوده و به سرعت بالا می آیند و به این دلیل الماس بوجود می آید اگر این سرعت بالا آمدن کم باشد به جای الماس گرافیت حاصل می شود. در سپرهای پایدار که شکستگی های عمیق دارند احتمال تشکیل الماس وجود دارد.
1- ذخایر تشکیل شده در نزدیک سطح زمین
الف) پلاسرها: محرک اصلی اینها آب می باشد. جواهرات در پلاسرهای آمریکا، سواحل جنوب و جنوب غربی استرالیا، آفریقا دیده شده اند. در پلاسرها الماس های خوبی یافت شده است همچنین در آفریقا، و استرالیا. در پلاسرها یاقوت های قرمز باارزش، یشم، تورمالین، توپاز، اسپینل، آکومارین، کریزوبریل وجود دارند. پلاسرهای زامبیا، برزیل، ونزوئلا، گینه نو، و فلات قاره هند معروف هستند. تعدادی از یاقوت های سرخ و کبود دنیا در پلاسرهای برمه و تانزانیا وجود دارند. در سریلانکا جزیره ای به نام جزیره جواهرات وجود دارد که پلاسرهای غنی از جواهرات دارد که این جواهرات شامل یاقوت، گارنت، زیرکن، و سنگ ماه است.
ب)ذخایر تشکیل شده توسط آبهای سطحی، فرورو، و زیرزمینی
آب جزء حلال های قوی است و توانایی بالایی در تخریب تمام کانی ها دارد. آب باران با CO2 ترکیب شده و اسیدکربنیک را تولید می کند که با پیریت ترکیب شده و اسید سولفوریک بوجود می آید اگر این اسید به کانی هایی که کربنات یا مس دارند وارد شود یک کانی نیمه قیمتی به نام مالاکیت را تشکیل می دهد. مالاکیت در روسیه، آفریقا، و افغانستان فراوان است. رودوکروسیت یعنی کربنات منگنز خیلی خوشرنگ بوده و معمولا زمانی تشکیل می شود که در محلولهای اسیدی منگنز وجود داشته باشد. اگر آبهای فرورو سیلیس را حل کنند و به داخل زمین نفوذ کنند در داخل زمین آگات را بوجود می آورند. بعضی از آمیتیست ها به این روش تشکیل می شوند مانند زامبیا، اورال روسیه. اگر محلول اسیدی که مقداری مس را در خودش حل کرده وارد تراکی آندزیت شود و سیلیکات، Al، و فسفات را بگیرد یک کلوئیدی را تشکیل می دهد که حاصلش فیروزه است. سر دسته اینها اوپال قیمتی است. در مناطق گرم و خشک و مناطقی که بارش های ناگهانی دارند سطح آبهای زیرزمینی بالا می آید و حفرات را پر می کند و سیلیس را حل کرده و به سمت پایین می روند زمانی که دوباره بارندگی شد آبهای سیلیس دار دوباره بالا می آیند و در فصل های خشک که سطح آبهای زیرزمینی پایین می آیند و آبهای سیلیس دار خشک می شوند حالت ژلی یافته و بین کریستال و آمورف هستند .
2-ذخایر تشکیل شده توسط فرآیند آذرین- هیدروترمالی
الف) نهشته های هیدروترمالی: زمانی که ماده مذاب به سطح زمین می رسد به آرامی در حال سرد شدن است و سیالاتی از این ماده مذاب حاصل می شود البته باید عمق کمتر از 5 کیلومتر باشد زیرا فشار مانع تشکیل این سیالات می شود. این سیالات 50 تا 500 درجه هستند. این سیالات زمانی که به سطح زمین می رسند به دلیل افت فشار سیالیت بیشتری یافته و راحت به داخل شکستگی های سنگ نفوذ می کنند و ذخایر پرفیری را بوجود می آورند. این سیالات بخشی از داشته هایشان را از ماده مذاب و بخشی را از مسیرشان بدست می آورند. و معمولا در رگه هایی که تمرکز کانی ها صورت می گیرد سیلیس وجود داشته و نقش مهمی در تجمع کانی ها دارد با ارزشترین جواهراتی که به این روش حاصل می شوند توپاز و زمرد است. زمرد کلمبیا معروف است.
ّب) در پگماتیت های گرانیتی: جواهراتی از قبیل توپاز، بریل، فلورین، تورمالین، آپاتیت است که متاسفانه پگماتیت های ایران جواهرات ندارند. بااهمیت ترین پگماتیت دنیا پگماتیت میناس گرایس است که آکومارین، آمیتیست، توپاز، و اسپودومن دارد. بازالت های آلکالن به دلیل اینکه عمیق بوده مواد فرار بالا و عناصر کمیاب بالایی دارند توانایی تولید جواهرات را دارند. بخشی از یاقوت دنیا در این بازالت یافت می شود مخصوصا در آفریقا، تایلند، و کامبوج.
3- ذخایر تشکیل شده توسط دگرگونی ناحیه ای:
الف) دگرگونی ناحیه ای فشار پایین تا حرارت متوسط تا بالا: بهترین و باارزشترین یاقوت دنیا با نام خون کبوتری در سنگ مرمرهای موجود در معدن موقوک برمه است که رنگ منحصر به فرد دارد. یک مرمر سفید با لکه های قرمز است. در این معدن اسپینل و لعل سرخ نیز یافت می شود.
ب) دگرگونی فشاربالا حرارت متوسط تا پایین: در چنین سنگهایی یشم و ژادئیت (کلینوپیروکسن) تشکیل می شود که در استرالیا، هند، چین وجود دارد.
4- ذخایر تشکیل شده از اعماق زیاد:
الف) حاصل از صفحات گوشته ای رانده شده: این ذخایر از عمق می آیند و جواهراتی از قبیل پریدوت و اولیوین در این گروه قرار می گیرند مثل شبه جزیره سینا در مصر.
ب) کیمبرلیت های آفریقا: پایپ های تنوره های الماس است که همان کیمبرلیت های آفریقا هستند که سریع ترین حرکت به سطح زمین را این مواد مذاب دارند زیرا غنی از گاز co2 بوده و به سرعت بالا می آیند و به این دلیل الماس بوجود می آید اگر این سرعت بالا آمدن کم باشد به جای الماس گرافیت حاصل می شود. در سپرهای پایدار که شکستگی های عمیق دارند احتمال تشکیل الماس وجود دارد.
