قلعه باستاني زيويه به فاصله ۵۵ كيلومتري جنوب شرق شهرستان سقز و در شمال روستايي موسوم به همين نام واقع شده است. قلعه زيويه يكي از قلعه هاي باستاني استان كردستان است كه در سال ۱۹۴۷ كشف شد.
اين قلعه بر روي تپه اي بنا شده كه بر نواحي پيرامون آن مشرف بوده و تسلط كامل داشته است كه امروزه از نظر گردشگري نيز چشم انداز بسيار زيبايي دارد.
زيويه هم از نظر معماري و هم از نظر آثار هنري يكي از شاخص ترين مكان هاي دوره تاريخي محسوب مي شود و احتمالاً مربوط به اقوام ماننايي است كه ۲۷۰۰ سال پيش مي زيسته اند و محل حكومت آنها شمال غرب ايران بوده است.
نخستين باري كه از «زيويه» نامي آورده شد در سالنامه آشوري مربوط به سارگن دوم است.
وي به هنگام لشكركشي به سرزمين ماننا عنوان مي كند كه پس از تسخير پايتخت ماننايي ها يعني ايزيرتر و شكست پادشاه آنها به نام «ايرانزو» ۲ قلعه مهم مركزي سرزمين ماننا بنام هاي زيپيه (ايزيپيه ازيپنا) و آرماثيت را متصرف شد كه اغلب نويسندگان و پژوهشگران را عقيده بر اين است كه اين زيپيه همين زيويه فعلي است و احتمال دارد كه محل قلعه آرماثيت نيز در روستاي «قپلانتو» در ۵ كيلومتري زيويه باشد. در ضمن چنان كه مي دانيم مسكن و مأواي ماننايي ها كه يكي از قبايل متحد با مادها بودند در جنوب درياچه اروميه و شمال كردستان فعلي بوده است.
در اين كه قلعه زيويه يك قلعه حكومتي مهم و قابل توجه بوده، شكي نيست و بيشتر محققان بر اين عقيده استوارند؛ نويسندگان و باستان شناسان بسياري درباره زيويه اظهار نظر كرده اند از جمله پرفسور گيرتنس محقق و باستانشناس فرانسوي، مؤلف كتاب «هنر ايران در دوره ماد و هخامنشي معتقد است كه اين قلعه يك قلعه حكومتي بوده و گنجينه به دست آمده را دفينه اي مي داند كه در كنار جسد يك پادشاه سكايي گذارده شده است.
اهميت، اعتبار و شهرت جهاني زيويه به زماني برمي گردد كه در حوالي سال ۱۳۲۵ شمسي تعدادي از آثار آن در اثر بارندگي شديد و فرو ريختن قسمتي از خاك تپه به صورت اتفاقي كشف شد. به دنبال وقوع اين امر و پيگيري هاي شخصي به نام «ايوب ربنو» مجوزي تحت عنوان حفاري تجاري در زيويه از سوي مقام ها صادر شد و اين شخص در ۸ سال متوالي در حدود ۹۵ درصد از سطح تپه را كاوش كرد و آنچه از بقاياي معماري قلعه در جوار اشيا و آثار به دست مي آمد را تخريب كرد و با دستياري و همكاري اعضاي هيأت خويش توانست به غارت و چپاول آثار زيويه بپردازد و اكثر آثار گران بها و ارزنده اين محوطه باستاني را به خارج از كشور انتقال دهد كه در حال حاضر زينت بخش بزرگترين و مهم ترين گالري ها و موزه هاي دنيا چون لوور در فرانسه، بريتانيا در انگلستان، رميتاژ در لنينگراد و... است و تنها تعداد معدودي اشيا طلايي، نقره اي و سفالي در اختيار سازمان ميراث فرهنگي كردستان قرار گرفته است. وي با خيانتي كه مرتكب شد ضربه بسيار جبران ناپذيري بر علم باستانشناسي ايران وارد كرد كه تاكنون تاوان آن را نتوانسته بپردازد و امروز نيز آثار جنايت وي باقيمانده است تا حدي كه در اغلب بخش هاي حفاري شده درگيري هاي بسياري را موجب مي شود و عمليات حفاري را با مشكلات بي شماري روبه رو مي سازد.
از نظر كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي كردستان سفالينه هاي به دست آمده و ديگر آثار كشف شده از اين قلعه باستاني نشان مي دهد كه از اواسط قرن هشتم قبل از ميلاد تا اوايل دوره هخامنشي، زندگي در اين قلعه وجود داشته و با به سلطنت رسيدن داريوش هخامنشي و تهاجم وي به سرزمين مادها زندگي در اين قلعه به پايان رسيده است.
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1467735
اين قلعه بر روي تپه اي بنا شده كه بر نواحي پيرامون آن مشرف بوده و تسلط كامل داشته است كه امروزه از نظر گردشگري نيز چشم انداز بسيار زيبايي دارد.
زيويه هم از نظر معماري و هم از نظر آثار هنري يكي از شاخص ترين مكان هاي دوره تاريخي محسوب مي شود و احتمالاً مربوط به اقوام ماننايي است كه ۲۷۰۰ سال پيش مي زيسته اند و محل حكومت آنها شمال غرب ايران بوده است.
نخستين باري كه از «زيويه» نامي آورده شد در سالنامه آشوري مربوط به سارگن دوم است.
وي به هنگام لشكركشي به سرزمين ماننا عنوان مي كند كه پس از تسخير پايتخت ماننايي ها يعني ايزيرتر و شكست پادشاه آنها به نام «ايرانزو» ۲ قلعه مهم مركزي سرزمين ماننا بنام هاي زيپيه (ايزيپيه ازيپنا) و آرماثيت را متصرف شد كه اغلب نويسندگان و پژوهشگران را عقيده بر اين است كه اين زيپيه همين زيويه فعلي است و احتمال دارد كه محل قلعه آرماثيت نيز در روستاي «قپلانتو» در ۵ كيلومتري زيويه باشد. در ضمن چنان كه مي دانيم مسكن و مأواي ماننايي ها كه يكي از قبايل متحد با مادها بودند در جنوب درياچه اروميه و شمال كردستان فعلي بوده است.
در اين كه قلعه زيويه يك قلعه حكومتي مهم و قابل توجه بوده، شكي نيست و بيشتر محققان بر اين عقيده استوارند؛ نويسندگان و باستان شناسان بسياري درباره زيويه اظهار نظر كرده اند از جمله پرفسور گيرتنس محقق و باستانشناس فرانسوي، مؤلف كتاب «هنر ايران در دوره ماد و هخامنشي معتقد است كه اين قلعه يك قلعه حكومتي بوده و گنجينه به دست آمده را دفينه اي مي داند كه در كنار جسد يك پادشاه سكايي گذارده شده است.
اهميت، اعتبار و شهرت جهاني زيويه به زماني برمي گردد كه در حوالي سال ۱۳۲۵ شمسي تعدادي از آثار آن در اثر بارندگي شديد و فرو ريختن قسمتي از خاك تپه به صورت اتفاقي كشف شد. به دنبال وقوع اين امر و پيگيري هاي شخصي به نام «ايوب ربنو» مجوزي تحت عنوان حفاري تجاري در زيويه از سوي مقام ها صادر شد و اين شخص در ۸ سال متوالي در حدود ۹۵ درصد از سطح تپه را كاوش كرد و آنچه از بقاياي معماري قلعه در جوار اشيا و آثار به دست مي آمد را تخريب كرد و با دستياري و همكاري اعضاي هيأت خويش توانست به غارت و چپاول آثار زيويه بپردازد و اكثر آثار گران بها و ارزنده اين محوطه باستاني را به خارج از كشور انتقال دهد كه در حال حاضر زينت بخش بزرگترين و مهم ترين گالري ها و موزه هاي دنيا چون لوور در فرانسه، بريتانيا در انگلستان، رميتاژ در لنينگراد و... است و تنها تعداد معدودي اشيا طلايي، نقره اي و سفالي در اختيار سازمان ميراث فرهنگي كردستان قرار گرفته است. وي با خيانتي كه مرتكب شد ضربه بسيار جبران ناپذيري بر علم باستانشناسي ايران وارد كرد كه تاكنون تاوان آن را نتوانسته بپردازد و امروز نيز آثار جنايت وي باقيمانده است تا حدي كه در اغلب بخش هاي حفاري شده درگيري هاي بسياري را موجب مي شود و عمليات حفاري را با مشكلات بي شماري روبه رو مي سازد.
از نظر كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي كردستان سفالينه هاي به دست آمده و ديگر آثار كشف شده از اين قلعه باستاني نشان مي دهد كه از اواسط قرن هشتم قبل از ميلاد تا اوايل دوره هخامنشي، زندگي در اين قلعه وجود داشته و با به سلطنت رسيدن داريوش هخامنشي و تهاجم وي به سرزمين مادها زندگي در اين قلعه به پايان رسيده است.
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1467735
