AmiR_112
عضو جدید
فصل سرما كه از راه مي‌رسد سر و كله خيلي از مشكلات هم پيدا مي‌شود و در اين ميان سرماخوردگي و آنفلوآنزا از عمده بيماري‌هايي هستند كه در اين فصول سراغ افراد مي‌آيند. در زمستان سرما بيشتر از آلرژن‌هاي محيط داخل خانه، شما را كه فردي حساس هستيد تحت تأثير قرار مي‌دهد.
از جمله مشكلات ناشي از سرماي زمستان، گرفتگي بيني است كه معمولا خود را با آبريزش، گرفتگي و عطسه نشان مي‌دهد. اين گرفتگي راه تنفس از بيني را مسدود مي‌كند يا كاهش مي‌دهد در نتيجه شما مجبور مي‌شويد از دهان نفس بكشيد و برخي دردسرها تازه از اينجا شروع مي‌شوند. چرا كه هواي سرد زمستان به خاطر كاهش رطوبت بسيار خشك و سرد است و اين سرما و خشكي وارد دهان و حلق مي‌شود و علاوه بر خشكي دهان، گلودرد را به همراه دارد.
درست است كه هواي سرد، گرفتگي بيني را ايجاد و تشديد مي‌كند، ولي با رعايت اصولي مي‌توانيد اين وضعيت را بهبود ببخشيد.
افزايش مخاط بيني يكي از علائم گرفتگي است. بدن هميشه مخاط داخلي را توليد مي‌كند ولي سرما اين مخاط را غليظ‌تر مي‌كند. در اين فصل مصرف مايعاتي از قبيل آب، چاي و آبميوه مي‌تواند مخاط را روان و رقيق كند، بنابراين خروج آنها را آسان‌تر مي‌كند و گرفتگي بيني از بين مي‌رود. در نقطه مقابل مي‌بايست از مصرف نوشيدني‌هاي گازدار كه راه‌هاي هوايي بيني را خشك مي‌كند، خودداري كرد. كنترل هواي بيرون تحت كنترل ما نيست ولي حداقل مي‌توانيم هواي داخل منزل را در حد متعادل حفظ كنيم. از يك دستگاه بخور يا مرطوب كننده براي مبارزه با سرما و خشكي محيط استفاده كنيد تا هواي تنفسي شما مرطوب و گرم شود.
گرفتگي يا احتقان بيني مشكل شايعي است كه افراد زيادي با آن درگير هستند و معمولا با سرماخوردگي معمولي، عفونت سينوسي، آنفلوآنزا و حساسيت يا آلرژي در ارتباط است و ايجاد هر يك از اين عوامل مي‌تواند باعث بروز گرفتگي بيني شود. پيامد اين حالت‌ها انسداد بيني است كه باعث مي‌شود فرد يا اصلا قادر به تنفس از راه بيني نباشد يا از راه بيني به سختي نفس بكشد. به طور كلي گرفتگي بيني زماني رخ مي‌دهد كه بافت داخل بيني و نيز عروق خوني كه در بيني قرار دارند، متورم شوند و حالت تنگي يا گرفتگي ايجاد كند. در اين ميان حساسيت به برخي مواد همچون گرد و غبار، گرده‌هاي گل و گياه، گرده‌هاي ريز موي حيوانات خانگي و حتي قرار گرفتن در معرض دود سيگار هم مي‌تواند باعث بروز گرفتگي و حتي تشديد اين حالت شود. البته برخي افراد به طور مزمن دچار گرفتگي بيني هستند و دليل مشخصي براي احتقان وجود ندارد كه به اين وضعيت رينيت غير آلرژيك مي‌گويند. در برخي از اين افراد كه دچار گرفتگي بيني هستند گاهي آبريزش بيني وجود دارد و در برخي افراد مشاهده نمي‌شود.
البته گرفتگي بيني در افراد بزرگسال و كودكان ممكن است تنها باعث آزار آنها شود و خطر جدي براي آنها در پي نداشته باشد؛ ولي در نوزادان كه معمولا از راه بيني تنفس مي‌كنند، گرفتگي مي‌تواند بسيار خطرناك باشد. در اين ميان درست است كه گرفتگي بيني روي بزرگسالان و كودكان تنها در حد يك آزار است ولي گاهي اين آزار تا حدي مي‌رسد كه فرد را عاصي و مجبور مي‌كند به هر روشي متوسل شود تا از اين گرفتگي خلاص شود. علاوه بر اين، گاهي ممكن است تداوم اين حالت براي مدت طولاني تأثير منفي روي گوش‌ها، شنوايي و نيز نحوه صحبت كردن فرد بگذارد كه به طبع زياد خوشايند نيست. از طرفي گرفتگي بيني مي‌تواند خواب افراد مبتلا را هم مختل كند و افراد در طول شب دچار كم‌خوابي و بي‌خوابي و در طول روز دچار كسلي و خواب آلودگي شده و هنگام خواب خرخر كنند و حتي ممكن است در حين خواب دچار وقفه‌هاي تنفسي شوند و همين عامل مي‌تواند زندگي و كار فرد را نيز تحت‌الشعاع قرار دهد.
جديدترين بررسي‌ها حاكي از آن است كه گرفتگي بيني مي‌تواند علامتي از وجود آسم در بيماران مبتلا باشد. بنابراين چنانچه در طولاني مدت دچار گرفتگي بيني و آبريزش بيني هستيد و علاوه بر آن، دچار خس‌خس سينه مي‌شويد، در فعاليت بدني در نفس كم مي‌آوريد و حتي در خواب دچار مشكل تنفسي مي‌شويد، حتما به پزشك مراجعه كنيد تا دقيق مورد بررسي قرار گيريد.
آنتي هيستامين‌هاي خوراكي: اين گروه از داروها معمول‌ترين داروهايي هستند كه براي آلرژي استفاده مي‌شوند. آنتي هيستامين‌ها فعاليت هيستامين‌ها را كه به عنوان مواد شيميايي در زمان واكنش سيستم ايمني نسبت به آلرژن ترشح مي‌شوند، كاهش مي‌دهند. ترشح هيستامين‌ها منجر به بروز علائم رينيت آلرژيك مي‌شوند. البته آنتي هيستامين‌ها تسكين دائمي ايجاد نمي‌كنند و گرفتگي بيني را نيز كاهش نمي‌دهند، بلكه تنها به‌طور موقت علائمي چون عطسه، خارش، ترشحات بيني و كهيرها را تسكين مي‌دهند.
مهم‌ترين عوارض جانبي اين گروه از داروها خواب آلودگي است و آن هم به خاطر اختلال در عملكرد هيستامين‌هاست كه انتقال دهنده عصبي سلول‌هاي مغزي به شمار مي‌روند. پس در زمان مصرف، از انجام فعاليت‌هاي مهمي كه نياز به تمركز دارند، خودداري كنيد. اضطراب، تهوع، كاهش ميل جنسي، افسردگي، كاهش اشتها، لرزش، خشكي دهان، مشكل در دفع ادرار، ورم معده و سرگيجه از ديگر عوارض مصرف اين داروها هستند.
از انواع آنتي هيستامين‌ها مي‌توان به ديفن‌هيدرامين، كلرفنيرامين، آتاراكس، پرياكتين و فنرگان اشاره كرد. البته در ميان اين داروها، استفاده از ديفن‌هيدرامين به خاطر تأثير سريع و مؤثر آن در مواقع اورژانسي مفيدتر است. افراد مبتلا به آب سياه، زخم‌هاي گوارشي، انسداد مجاري ادراري، بزرگي پروستات، آسم، بيماري مزمن ريوي، تيروئيد پركار، فشار خون بالا و بيماري قلبي بايد با احتياط اين دارو را مصرف كنند. در كودكان زير 6 سال هم تنها با دستور پزشك قابل استفاده است.
البته نسل جديد آنتي هيستامين‌ها مسكن نيست و خواب آلودگي كمتري نسبت به نسل اول ايجاد مي‌كند، ولي بايد تحت نظر پزشك مصرف شود. از جمله اين نسل جديد از آنتي هيستامين‌ها مي‌توان به زيرتك(سيتريزين)، آلگرا(فكسوفنادين)، كلارنيكس(دسلوراتامين) و كلاريتين(لوراتادين) اشاره كرد. در اين ميان زيرتك(سيتريزين) كمترين خواب آلودگي و اختلال رواني را ايجاد مي‌كند و تنها علائم را تسكين مي‌دهد. از علائم آن هم خواب آلودگي، خشكي دهان، خستگي در همه افراد و درد شكمي، سرفه، اسهال، سردرد و گلودرد در كودكان است. ضمن آن‌كه از مصرف مسكن ها، داروهاي خواب‌آور و سست‌كننده عضلات همراه اين دارو خودداري كنيد.
آنتي هيستامين‌هاي استنشاقي: اين دسته از آنتي هيستامين‌ها در قالب اسپري و فاقد استروئيد هستند و تا بيش از 12 ساعت به كاهش علائم كمك مي‌كنند. مهم‌ترين اسپري مورد استفاده قرار گرفته در اين گروه آستلين (آزلاستين) است. اين اسپري‌ها در افرادي كه به آلرژن‌هاي فصلي و مواد حساسيت‌زاي محيطي واكنش نشان مي‌دهند، بسيار مفيد است ولي در كنار اينها ممكن است باعث سردرد، احساس تلخي دهان، اضافه وزن، درد عضلاني و سوزش بيني شود. بيماران كليوي بايد از مقادير كم اين دارو استفاده كنند و در صورتي كه قصد حاملگي داريد يا قرار است تحت جراحي قرار گيريد حتما با پزشك درخصوص مصرف اين دارو مشورت كنيد.
ضد احتقان‌هاي خوراكي و استنشاقي: اين نوع داروهاي ضدحساسيتي، عروق خوني بيني را منقبض كرده و توليد مايعي را كه سبب انسداد سينوس‌ها مي‌شود، كاهش مي‌دهد. دو نوع از ضد احتقان‌ها عبارتند از سودافدرين و فنيل افرين. علاوه بر اين دو نوع، نوع سومي هم با عنوان فنيل پروپانولامين وجود دارد كه به علت خطر بروز خونريزي مغزي مورد تأييد نيست. اين ضد احتقان‌ها براي درمان گرفتگي بيني و حساسيت افراد به گرده و نيز بهبود علائم ويروسي گرفتگي بيني و سينوزيت مؤثرند و مايع عفوني راه‌هاي هوايي را خشك مي‌كند.
معمول‌ترين ضد احتقان‌هايي كه در غالب موارد مورد استفاده قرار مي‌گيرند عبارتند از: بكلومتازون، فلوتيكازون(فلوناز)، تريامسينولون، مومتازون، بودسونيد، آتروهيست پلاس، پروفن و اوكسي متازولين‌ها (مانند افدرين.)
ضد احتقان‌ها با وجود فوايدشان عوارض جانبي هم دارند كه مهم‌ترين آنها بي‌خوابي است كه درست برخلاف خواب‌آور بودن آنتي هيستامين‌ها عمل مي‌كنند. در واقع آنتي هيستامين‌ها و ضد احتقان‌ها عوارض جانبي دارند كه ضد هم هستند و بهترين روش مصرف، تركيب اين دو نوع دارو با يكديگر است كه در اين صورت اثر داروها مضاعف مي‌شود. از عوارض ديگر ضد احتقان‌ها مي‌توان به ناآرامي، مشكل در دفع ادرار، سردرد و افزايش فشار خون اشاره كرد و بهترين زمان مصرف، چندين ساعت پيش از خواب است. استفاده بيش از 3 روز از اين اسپري‌ها باعث عود گرفتگي بيني و حتي تشديد اين وضعيت مي‌شود.
اسپري‌هاي غيراستروئيدي بيني: از نخستين اسپري‌هاي اين گروه مي‌توان از سديم كرومولين (نيزال كروم) نام برد. اين اسپري، داروي بي‌خطري است كه زنان باردار با خيال راحت مي‌توانند از آن استفاده كنند. اين دارو علائم آلرژي را كاهش داده و تنها ممكن است باعث تحريك‌پذيري بيني شود. بهتر است چند هفته پيش از شروع فصل آلرژي از آن استفاده كرده و پيش از مصرف، بيني را با محلول نمكي شستشو دهيد تا راه‌هاي هوايي بيني را تميز كرده و تماس دارو را با مخاط بيني بيشتر كند.
اسپري‌هاي استروئيدي (كورتيكواستروئيدي) بيني: اين نوع اسپري‌ها به خاطر خنثي كردن علائم گسترده‌اي از آلرژي مانند گرفتگي بيني، ترشحات پشت حلق، خارش و عطسه بسيار مؤثرتر از انواع ديگر هستند. اسپري‌هاي استروئيدي التهاب بيني را كاهش داده و راه هوايي را باز مي‌كند بنابراين تنفس از راه بيني راحت تر مي‌شود. اين داروها نيز مانع ترشح هيستامين‌ها مي‌گردند و چون براحتي جذب جريان خون نمي‌شوند، نسبت به استروئيدهاي خوراكي عوارض جانبي كمتري دارند. از معروف‌ترين كورتيكواستروئيدها مي‌توان به تريمسينولون آستونيد، مومتازون، فلوتيكازون(فلوناز)، فلونيزوليد، بودنوزيد و بكلومتازون اشاره كرد. يكي از عوارض اين اسپري‌هاي استروئيدي بيني ايجاد سوراخ در ديواره بيني، استخوان و غضروف جداكننده سوراخ‌هاي بيني است. عوارض ديگر هم عبارتند از بالا بردن فشار خون، زخم داخل بيني، آب مرواريد، آب سياه، اضافه وزن، پوكي استخوان، افزايش چربي خون، تغييرات رفتاري، سردرد و بي‌خوابي.
ضد احتقان‌ها باعث بالا رفتن قند خون در افراد مبتلا به ديابت مي‌شوند و حتي ممكن است سبب افزايش فشار خون بشوند. بنابراين استفاده از ضد احتقان‌ها در افراد مبتلا به ديابت و فشار خون بالا توصيه نمي‌شود. همچنين بيماران كليوي، افراد مبتلا به اختلالات صرعي، آسم، آب سياه، بيماري تيروئيد، مشكلات دفع ادرار ناشي از بزرگ شدن پروستات به خاطر تداخل ضد احتقان‌ها با داروهاي مصرفي در اين بيماران و نيز تشديد وضعيت بيماري آنها نبايد از اين اسپري‌هاي استفاده كنند.
زنان باردار و زناني كه قصد حاملگي دارند بايد پيش از مصرف اين داروها با پزشك مشورت كنند. مطالعات صورت گرفته نشان مي‌دهد ضد احتقان‌ها ممكن است اثرات مخربي روي جنين بگذارند. همچنين اثرات اين داروها وارد شير مادر شده و به اين طريق مي‌تواند روي نوزادان شير خوار اثر بگذارد. پس با احتياط و تحت نظر پزشك اقدام به مصرف اين قبيل داروها كنيد.
در روش ديگر نصف قاشق چايخوري سركه را به همراه نمك در يك فنجان آب ريخته بگذاريد بجوشد. پس از سرد شدن از آن به عنوان اسپري خانگي استفاده كنيد ولي در مصرف آن زياده روي نكنيد. همچنين مي‌توانيد يك تا 2 قاشق تربچه رنده شده را با يك قاشق چايخوري عسل يا سركه سيب مخلوط كرده و آن را استنشاق كنيد.
بوييدن بخار سركه سيبي كه در حال جوشيدن است هم انسداد بيني را باز مي‌كند.
مخلوطي از آب به همراه چند قطره اورگانو (پونه كوهي) و بخور آن به ميزان يك تا 2 بار در روز هم مي‌تواند كارساز باشد.
مصرف چاي‌هاي گياهي مانند چاي بابونه، زنجبيل، نعنا، باديان و چاي سبز اثرات درماني در كاهش گرفتگي بيني دارند.
پيشنهاد ديگر براي رهايي از گرفتگي بيني اين است كه محلول آب نمك را بجوشانيد و پس از سرد شدن با يك قطره چكان، در هر سوراخ بيني 2 قطره از آن بچكانيد و منتظر بمانيد شوري آب را در حلق حس كنيد. سپس در بيني خود هوا پر كنيد. اين عمل بيني را شستشو داده و گرفتگي‌هاي خفيف را رفع مي‌كند. در واقع نقش درماني ندارد و از علائم آلرژي نيز جلوگيري نمي‌كند بلكه تنها علائم را بهبود مي‌دهد.
انداختن دانه‌هاي هل روي ذغال داغ و استنشاق بوي آن هم يكي از بهترين راه‌هاي حل مشكل گرفتگي است.
فراموش نكنيد كه گرفتگي بيني معمولا با دراز كشيدن تشديد مي‌شود. بنابراين هنگام دراز كشيدن و خوابيدن سر خود را كمي بالاتر از بدن قرار دهيد.
در نهايت هم استفاده از برخي اسپري‌هاي فلفل و نيز تزريق ماده بي‌حسي كه نوعي كورتيزون محسوب مي‌شود به اعصاب داخل بيني مي‌تواند گرفتگي را كاهش دهد.
گرفتگي بيني معمولا به دو شكل در افراد ايجاد مي‌شود. از شايع ترين عوامل گرفتگي بيني التهاب مخاط بيني است كه در دو حالت رينيت آلرژيك و غير آلرژيك وجود دارد. رينيت آلرژيك همان طور كه از نامش پيداست نوع حساسيت زاي گرفتگي بيني است كه معمولا با علائمي چون گرفتگي، آبريزش و احساس پري بيني، عطسه و خارش همراه است. افراد مبتلا معمولا نسبت به آلرژن ها، مواد حساسيت‌زاي غذايي، دارويي، شيميايي و استنشاقي واكنش نشان مي‌دهند. برخي تنها در فصول خاصي كه مواد حساسيت زا فراوان است مانند بهار دچار اين حالت مي‌شوند و گروهي نيز در تمام طول سال اين مشكل را دارند.
رينيت غير آلرژيك نوعي از گرفتگي بيني است كه به دلايل غيرحساسيت‌زا ايجاد مي‌شود و ربطي به مواد حساسيت‌زا ندارد، بلكه برخي عوامل هورموني و استفاده از برخي داروها علت اصلي به شمار مي‌روند. بارداري، ديابت، قاعدگي و كم كاري تيروئيد مي‌تواند به دليل تغييرات هورموني ايجاد شده، باعث گرفتگي بيني شود. استفاده از برخي داروها هم مانند قطره‌هاي بيني مي‌تواند علائم را تشديد كرده و وضعيت بيمار را به حال اول بازگرداند و نيز داروهايي كه براي تنظيم فشار خون در دوران حاملگي به بيمار داده مي‌شود، از عوامل مستعد كننده به حساب مي‌آيد.
از جمله مشكلات ناشي از سرماي زمستان، گرفتگي بيني است كه معمولا خود را با آبريزش، گرفتگي و عطسه نشان مي‌دهد. اين گرفتگي راه تنفس از بيني را مسدود مي‌كند يا كاهش مي‌دهد در نتيجه شما مجبور مي‌شويد از دهان نفس بكشيد و برخي دردسرها تازه از اينجا شروع مي‌شوند. چرا كه هواي سرد زمستان به خاطر كاهش رطوبت بسيار خشك و سرد است و اين سرما و خشكي وارد دهان و حلق مي‌شود و علاوه بر خشكي دهان، گلودرد را به همراه دارد.
ايمن شدن در برابر سرما
بيني دماي هوايي را كه وارد ريه‌ها مي‌شود، تنظيم مي‌كند. حتي زماني كه در هواي سرد قرار مي‌گيريد بيني تلاش مي‌كند دماي هواي طبيعي ورودي به ريه‌ها را حفظ كند. بنابراين در صورتي كه دماي هوا سردتر يا گرم‌تر از حد متعادل بيني باشد، باعث گرفتگي بيني و آبريزش مخاط‌هاي آن مي‌شود. سرما با افزايش و غليظ شدن مخاط‌هاي بيني و ريه باعث گرفتگي شده و در اين شرايط بافت بيني تحريك و منجر به بروز واكنش حساسيت‌زا مي‌شود.درست است كه هواي سرد، گرفتگي بيني را ايجاد و تشديد مي‌كند، ولي با رعايت اصولي مي‌توانيد اين وضعيت را بهبود ببخشيد.
افزايش مخاط بيني يكي از علائم گرفتگي است. بدن هميشه مخاط داخلي را توليد مي‌كند ولي سرما اين مخاط را غليظ‌تر مي‌كند. در اين فصل مصرف مايعاتي از قبيل آب، چاي و آبميوه مي‌تواند مخاط را روان و رقيق كند، بنابراين خروج آنها را آسان‌تر مي‌كند و گرفتگي بيني از بين مي‌رود. در نقطه مقابل مي‌بايست از مصرف نوشيدني‌هاي گازدار كه راه‌هاي هوايي بيني را خشك مي‌كند، خودداري كرد. كنترل هواي بيرون تحت كنترل ما نيست ولي حداقل مي‌توانيم هواي داخل منزل را در حد متعادل حفظ كنيم. از يك دستگاه بخور يا مرطوب كننده براي مبارزه با سرما و خشكي محيط استفاده كنيد تا هواي تنفسي شما مرطوب و گرم شود.
گرفتگي يا احتقان بيني مشكل شايعي است كه افراد زيادي با آن درگير هستند و معمولا با سرماخوردگي معمولي، عفونت سينوسي، آنفلوآنزا و حساسيت يا آلرژي در ارتباط است و ايجاد هر يك از اين عوامل مي‌تواند باعث بروز گرفتگي بيني شود. پيامد اين حالت‌ها انسداد بيني است كه باعث مي‌شود فرد يا اصلا قادر به تنفس از راه بيني نباشد يا از راه بيني به سختي نفس بكشد. به طور كلي گرفتگي بيني زماني رخ مي‌دهد كه بافت داخل بيني و نيز عروق خوني كه در بيني قرار دارند، متورم شوند و حالت تنگي يا گرفتگي ايجاد كند. در اين ميان حساسيت به برخي مواد همچون گرد و غبار، گرده‌هاي گل و گياه، گرده‌هاي ريز موي حيوانات خانگي و حتي قرار گرفتن در معرض دود سيگار هم مي‌تواند باعث بروز گرفتگي و حتي تشديد اين حالت شود. البته برخي افراد به طور مزمن دچار گرفتگي بيني هستند و دليل مشخصي براي احتقان وجود ندارد كه به اين وضعيت رينيت غير آلرژيك مي‌گويند. در برخي از اين افراد كه دچار گرفتگي بيني هستند گاهي آبريزش بيني وجود دارد و در برخي افراد مشاهده نمي‌شود.
البته گرفتگي بيني در افراد بزرگسال و كودكان ممكن است تنها باعث آزار آنها شود و خطر جدي براي آنها در پي نداشته باشد؛ ولي در نوزادان كه معمولا از راه بيني تنفس مي‌كنند، گرفتگي مي‌تواند بسيار خطرناك باشد. در اين ميان درست است كه گرفتگي بيني روي بزرگسالان و كودكان تنها در حد يك آزار است ولي گاهي اين آزار تا حدي مي‌رسد كه فرد را عاصي و مجبور مي‌كند به هر روشي متوسل شود تا از اين گرفتگي خلاص شود. علاوه بر اين، گاهي ممكن است تداوم اين حالت براي مدت طولاني تأثير منفي روي گوش‌ها، شنوايي و نيز نحوه صحبت كردن فرد بگذارد كه به طبع زياد خوشايند نيست. از طرفي گرفتگي بيني مي‌تواند خواب افراد مبتلا را هم مختل كند و افراد در طول شب دچار كم‌خوابي و بي‌خوابي و در طول روز دچار كسلي و خواب آلودگي شده و هنگام خواب خرخر كنند و حتي ممكن است در حين خواب دچار وقفه‌هاي تنفسي شوند و همين عامل مي‌تواند زندگي و كار فرد را نيز تحت‌الشعاع قرار دهد.
جديدترين بررسي‌ها حاكي از آن است كه گرفتگي بيني مي‌تواند علامتي از وجود آسم در بيماران مبتلا باشد. بنابراين چنانچه در طولاني مدت دچار گرفتگي بيني و آبريزش بيني هستيد و علاوه بر آن، دچار خس‌خس سينه مي‌شويد، در فعاليت بدني در نفس كم مي‌آوريد و حتي در خواب دچار مشكل تنفسي مي‌شويد، حتما به پزشك مراجعه كنيد تا دقيق مورد بررسي قرار گيريد.
اقدامات پزشكي در درمان گرفتگي
به طور كلي داروهايي كه معمولا براي درمان يا بهبود علائم به كار مي‌روند انواع مختلفي دارند و در هر مورد پزشك بسته به شرايط بيمار و شدت بيماري آنها را تجويز مي‌كند.آنتي هيستامين‌هاي خوراكي: اين گروه از داروها معمول‌ترين داروهايي هستند كه براي آلرژي استفاده مي‌شوند. آنتي هيستامين‌ها فعاليت هيستامين‌ها را كه به عنوان مواد شيميايي در زمان واكنش سيستم ايمني نسبت به آلرژن ترشح مي‌شوند، كاهش مي‌دهند. ترشح هيستامين‌ها منجر به بروز علائم رينيت آلرژيك مي‌شوند. البته آنتي هيستامين‌ها تسكين دائمي ايجاد نمي‌كنند و گرفتگي بيني را نيز كاهش نمي‌دهند، بلكه تنها به‌طور موقت علائمي چون عطسه، خارش، ترشحات بيني و كهيرها را تسكين مي‌دهند.
مهم‌ترين عوارض جانبي اين گروه از داروها خواب آلودگي است و آن هم به خاطر اختلال در عملكرد هيستامين‌هاست كه انتقال دهنده عصبي سلول‌هاي مغزي به شمار مي‌روند. پس در زمان مصرف، از انجام فعاليت‌هاي مهمي كه نياز به تمركز دارند، خودداري كنيد. اضطراب، تهوع، كاهش ميل جنسي، افسردگي، كاهش اشتها، لرزش، خشكي دهان، مشكل در دفع ادرار، ورم معده و سرگيجه از ديگر عوارض مصرف اين داروها هستند.
از انواع آنتي هيستامين‌ها مي‌توان به ديفن‌هيدرامين، كلرفنيرامين، آتاراكس، پرياكتين و فنرگان اشاره كرد. البته در ميان اين داروها، استفاده از ديفن‌هيدرامين به خاطر تأثير سريع و مؤثر آن در مواقع اورژانسي مفيدتر است. افراد مبتلا به آب سياه، زخم‌هاي گوارشي، انسداد مجاري ادراري، بزرگي پروستات، آسم، بيماري مزمن ريوي، تيروئيد پركار، فشار خون بالا و بيماري قلبي بايد با احتياط اين دارو را مصرف كنند. در كودكان زير 6 سال هم تنها با دستور پزشك قابل استفاده است.
البته نسل جديد آنتي هيستامين‌ها مسكن نيست و خواب آلودگي كمتري نسبت به نسل اول ايجاد مي‌كند، ولي بايد تحت نظر پزشك مصرف شود. از جمله اين نسل جديد از آنتي هيستامين‌ها مي‌توان به زيرتك(سيتريزين)، آلگرا(فكسوفنادين)، كلارنيكس(دسلوراتامين) و كلاريتين(لوراتادين) اشاره كرد. در اين ميان زيرتك(سيتريزين) كمترين خواب آلودگي و اختلال رواني را ايجاد مي‌كند و تنها علائم را تسكين مي‌دهد. از علائم آن هم خواب آلودگي، خشكي دهان، خستگي در همه افراد و درد شكمي، سرفه، اسهال، سردرد و گلودرد در كودكان است. ضمن آن‌كه از مصرف مسكن ها، داروهاي خواب‌آور و سست‌كننده عضلات همراه اين دارو خودداري كنيد.
آنتي هيستامين‌هاي استنشاقي: اين دسته از آنتي هيستامين‌ها در قالب اسپري و فاقد استروئيد هستند و تا بيش از 12 ساعت به كاهش علائم كمك مي‌كنند. مهم‌ترين اسپري مورد استفاده قرار گرفته در اين گروه آستلين (آزلاستين) است. اين اسپري‌ها در افرادي كه به آلرژن‌هاي فصلي و مواد حساسيت‌زاي محيطي واكنش نشان مي‌دهند، بسيار مفيد است ولي در كنار اينها ممكن است باعث سردرد، احساس تلخي دهان، اضافه وزن، درد عضلاني و سوزش بيني شود. بيماران كليوي بايد از مقادير كم اين دارو استفاده كنند و در صورتي كه قصد حاملگي داريد يا قرار است تحت جراحي قرار گيريد حتما با پزشك درخصوص مصرف اين دارو مشورت كنيد.
ضد احتقان‌هاي خوراكي و استنشاقي: اين نوع داروهاي ضدحساسيتي، عروق خوني بيني را منقبض كرده و توليد مايعي را كه سبب انسداد سينوس‌ها مي‌شود، كاهش مي‌دهد. دو نوع از ضد احتقان‌ها عبارتند از سودافدرين و فنيل افرين. علاوه بر اين دو نوع، نوع سومي هم با عنوان فنيل پروپانولامين وجود دارد كه به علت خطر بروز خونريزي مغزي مورد تأييد نيست. اين ضد احتقان‌ها براي درمان گرفتگي بيني و حساسيت افراد به گرده و نيز بهبود علائم ويروسي گرفتگي بيني و سينوزيت مؤثرند و مايع عفوني راه‌هاي هوايي را خشك مي‌كند.
معمول‌ترين ضد احتقان‌هايي كه در غالب موارد مورد استفاده قرار مي‌گيرند عبارتند از: بكلومتازون، فلوتيكازون(فلوناز)، تريامسينولون، مومتازون، بودسونيد، آتروهيست پلاس، پروفن و اوكسي متازولين‌ها (مانند افدرين.)
ضد احتقان‌ها با وجود فوايدشان عوارض جانبي هم دارند كه مهم‌ترين آنها بي‌خوابي است كه درست برخلاف خواب‌آور بودن آنتي هيستامين‌ها عمل مي‌كنند. در واقع آنتي هيستامين‌ها و ضد احتقان‌ها عوارض جانبي دارند كه ضد هم هستند و بهترين روش مصرف، تركيب اين دو نوع دارو با يكديگر است كه در اين صورت اثر داروها مضاعف مي‌شود. از عوارض ديگر ضد احتقان‌ها مي‌توان به ناآرامي، مشكل در دفع ادرار، سردرد و افزايش فشار خون اشاره كرد و بهترين زمان مصرف، چندين ساعت پيش از خواب است. استفاده بيش از 3 روز از اين اسپري‌ها باعث عود گرفتگي بيني و حتي تشديد اين وضعيت مي‌شود.
اسپري‌هاي غيراستروئيدي بيني: از نخستين اسپري‌هاي اين گروه مي‌توان از سديم كرومولين (نيزال كروم) نام برد. اين اسپري، داروي بي‌خطري است كه زنان باردار با خيال راحت مي‌توانند از آن استفاده كنند. اين دارو علائم آلرژي را كاهش داده و تنها ممكن است باعث تحريك‌پذيري بيني شود. بهتر است چند هفته پيش از شروع فصل آلرژي از آن استفاده كرده و پيش از مصرف، بيني را با محلول نمكي شستشو دهيد تا راه‌هاي هوايي بيني را تميز كرده و تماس دارو را با مخاط بيني بيشتر كند.
اسپري‌هاي استروئيدي (كورتيكواستروئيدي) بيني: اين نوع اسپري‌ها به خاطر خنثي كردن علائم گسترده‌اي از آلرژي مانند گرفتگي بيني، ترشحات پشت حلق، خارش و عطسه بسيار مؤثرتر از انواع ديگر هستند. اسپري‌هاي استروئيدي التهاب بيني را كاهش داده و راه هوايي را باز مي‌كند بنابراين تنفس از راه بيني راحت تر مي‌شود. اين داروها نيز مانع ترشح هيستامين‌ها مي‌گردند و چون براحتي جذب جريان خون نمي‌شوند، نسبت به استروئيدهاي خوراكي عوارض جانبي كمتري دارند. از معروف‌ترين كورتيكواستروئيدها مي‌توان به تريمسينولون آستونيد، مومتازون، فلوتيكازون(فلوناز)، فلونيزوليد، بودنوزيد و بكلومتازون اشاره كرد. يكي از عوارض اين اسپري‌هاي استروئيدي بيني ايجاد سوراخ در ديواره بيني، استخوان و غضروف جداكننده سوراخ‌هاي بيني است. عوارض ديگر هم عبارتند از بالا بردن فشار خون، زخم داخل بيني، آب مرواريد، آب سياه، اضافه وزن، پوكي استخوان، افزايش چربي خون، تغييرات رفتاري، سردرد و بي‌خوابي.
ضد احتقان‌ها باعث بالا رفتن قند خون در افراد مبتلا به ديابت مي‌شوند و حتي ممكن است سبب افزايش فشار خون بشوند. بنابراين استفاده از ضد احتقان‌ها در افراد مبتلا به ديابت و فشار خون بالا توصيه نمي‌شود. همچنين بيماران كليوي، افراد مبتلا به اختلالات صرعي، آسم، آب سياه، بيماري تيروئيد، مشكلات دفع ادرار ناشي از بزرگ شدن پروستات به خاطر تداخل ضد احتقان‌ها با داروهاي مصرفي در اين بيماران و نيز تشديد وضعيت بيماري آنها نبايد از اين اسپري‌هاي استفاده كنند.
زنان باردار و زناني كه قصد حاملگي دارند بايد پيش از مصرف اين داروها با پزشك مشورت كنند. مطالعات صورت گرفته نشان مي‌دهد ضد احتقان‌ها ممكن است اثرات مخربي روي جنين بگذارند. همچنين اثرات اين داروها وارد شير مادر شده و به اين طريق مي‌تواند روي نوزادان شير خوار اثر بگذارد. پس با احتياط و تحت نظر پزشك اقدام به مصرف اين قبيل داروها كنيد.
درمانهاي سنتي براي گرفتگي بيني
در بهبود علائم گرفتگي بيني در دسترس‌ترين و ساده‌ترين راه‌هايي كه در زمان‌هاي اوليه مي‌توان انجام داد، كارهاي ساده‌اي است كه با كمي حوصله مي‌تواند شرايط شما را بهتر كند ولي اينها همگي به طور موقت هستند و براي درمانهاي قطعي‌تر بايد به پزشك مراجعه كنيد. يكي از موثرترين درمانهاي خانگي كه در دسترس همگان قرار دارد، بخور آب جوش يا آب جوش همراه با كمي روغن اوكاليپتوس و استنشاق آن است كه به گرفتگي بيني كمك زيادي مي‌كند.در روش ديگر نصف قاشق چايخوري سركه را به همراه نمك در يك فنجان آب ريخته بگذاريد بجوشد. پس از سرد شدن از آن به عنوان اسپري خانگي استفاده كنيد ولي در مصرف آن زياده روي نكنيد. همچنين مي‌توانيد يك تا 2 قاشق تربچه رنده شده را با يك قاشق چايخوري عسل يا سركه سيب مخلوط كرده و آن را استنشاق كنيد.
بوييدن بخار سركه سيبي كه در حال جوشيدن است هم انسداد بيني را باز مي‌كند.
مخلوطي از آب به همراه چند قطره اورگانو (پونه كوهي) و بخور آن به ميزان يك تا 2 بار در روز هم مي‌تواند كارساز باشد.
مصرف چاي‌هاي گياهي مانند چاي بابونه، زنجبيل، نعنا، باديان و چاي سبز اثرات درماني در كاهش گرفتگي بيني دارند.
پيشنهاد ديگر براي رهايي از گرفتگي بيني اين است كه محلول آب نمك را بجوشانيد و پس از سرد شدن با يك قطره چكان، در هر سوراخ بيني 2 قطره از آن بچكانيد و منتظر بمانيد شوري آب را در حلق حس كنيد. سپس در بيني خود هوا پر كنيد. اين عمل بيني را شستشو داده و گرفتگي‌هاي خفيف را رفع مي‌كند. در واقع نقش درماني ندارد و از علائم آلرژي نيز جلوگيري نمي‌كند بلكه تنها علائم را بهبود مي‌دهد.
انداختن دانه‌هاي هل روي ذغال داغ و استنشاق بوي آن هم يكي از بهترين راه‌هاي حل مشكل گرفتگي است.
فراموش نكنيد كه گرفتگي بيني معمولا با دراز كشيدن تشديد مي‌شود. بنابراين هنگام دراز كشيدن و خوابيدن سر خود را كمي بالاتر از بدن قرار دهيد.
در نهايت هم استفاده از برخي اسپري‌هاي فلفل و نيز تزريق ماده بي‌حسي كه نوعي كورتيزون محسوب مي‌شود به اعصاب داخل بيني مي‌تواند گرفتگي را كاهش دهد.
گرفتگي بيني معمولا به دو شكل در افراد ايجاد مي‌شود. از شايع ترين عوامل گرفتگي بيني التهاب مخاط بيني است كه در دو حالت رينيت آلرژيك و غير آلرژيك وجود دارد. رينيت آلرژيك همان طور كه از نامش پيداست نوع حساسيت زاي گرفتگي بيني است كه معمولا با علائمي چون گرفتگي، آبريزش و احساس پري بيني، عطسه و خارش همراه است. افراد مبتلا معمولا نسبت به آلرژن ها، مواد حساسيت‌زاي غذايي، دارويي، شيميايي و استنشاقي واكنش نشان مي‌دهند. برخي تنها در فصول خاصي كه مواد حساسيت زا فراوان است مانند بهار دچار اين حالت مي‌شوند و گروهي نيز در تمام طول سال اين مشكل را دارند.
رينيت غير آلرژيك نوعي از گرفتگي بيني است كه به دلايل غيرحساسيت‌زا ايجاد مي‌شود و ربطي به مواد حساسيت‌زا ندارد، بلكه برخي عوامل هورموني و استفاده از برخي داروها علت اصلي به شمار مي‌روند. بارداري، ديابت، قاعدگي و كم كاري تيروئيد مي‌تواند به دليل تغييرات هورموني ايجاد شده، باعث گرفتگي بيني شود. استفاده از برخي داروها هم مانند قطره‌هاي بيني مي‌تواند علائم را تشديد كرده و وضعيت بيمار را به حال اول بازگرداند و نيز داروهايي كه براي تنظيم فشار خون در دوران حاملگي به بيمار داده مي‌شود، از عوامل مستعد كننده به حساب مي‌آيد.